Leerplan MODULAIRE OPLEIDING

Transcriptie

1 Volwassenenonderwijs Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap v.z.w. Leerplan MODULAIRE OPLEIDING Studiegebied Mechanica - Elektriciteit Opleiding PLC - technieker Onderwijsvorm/ TSO 3 Graad Bestelnummer: O/3/2006/285

2 Inhoudstafel 1 OPLEIDING: PLC-TECHNIEKER Organisatie MODULE BASIS ELEKTRICITEIT Organisatie Situering van de module in de opleiding Beginsituatie Doelstellingen Leerinhouden module Basis elektriciteit Minimale materiële vereisten Methodologische wenken Evaluatie Sleutelvaardigheden Bibliografie MODULE BASIS METAAL Organisatie Situering van de module in de opleiding Beginsituatie Doelstellingen Leerinhouden module Basis metaal Minimale materiële vereisten Methodologische wenken Evaluatie Sleutelvaardigheden Bibliografie MODULE ELEKTRISCHE OPBOUWINSTALLATIES Organisatie Situering van de module in de opleiding Beginsituatie Doelstellingen Leerinhouden module Elektrische opbouwinstallaties Minimale materiële vereisten Methodologische wenken Evaluatie Sleutelvaardigheden Bibliografie MODULE ELEKTRISCHE OPBOUWINSTALLATIES Organisatie Situering van de module in de opleiding Beginsituatie Doelstellingen Leerinhouden module Elektrische opbouwinstallaties Minimale materiële vereisten Methodologische wenken Evaluatie Sleutelvaardigheden Bibliografie MODULE INDUSTRIËLE INSTALLATIES Organisatie Situering van de module in de opleiding Leerplan PLC-operator - 2 -

3 6.3 Beginsituatie Doelstellingen Leerinhouden module Industriële installaties Minimale materiële vereisten Methodologische wenken Evaluatie Sleutelvaardigheden Bibliografie MODULE PLC Organisatie Situering van de module in de opleiding Beginsituatie Doelstellingen Leerinhouden module PLC Minimale materiële vereisten Methodologische wenken Evaluatie Sleutelvaardigheden Bibliografie MODULE PLC Organisatie Situering van de module in de opleiding Beginsituatie Doelstellingen Leerinhouden module PLC Minimale materiële vereisten Methodologische wenken Evaluatie Sleutelvaardigheden Bibliografie MODULE PLC Organisatie Situering van de module in de opleiding Beginsituatie Doelstellingen Leerinhouden module PLC Minimale materiële vereisten Methodologische wenken Evaluatie Sleutelvaardigheden Bibliografie COLOFON Leerplan PLC-operator - 3 -

4 1 Opleiding: PLC-technieker Relatie opleiding-beroep De beroepsopleiding PLC Technieker hoort thuis in het studiegebied MECHANICA-ELEKTRICITEIT. Van de opleiding PLC Technieker is er geen beroepsprofiel gemaakt. We kunnen stellen dat het hier gaat om een persoon die de verschillende basisfuncties op een PLC kan programmeren. Inhoud In de opleiding PLC Technieker worden basisvaardigheden en technieken aangeleerd voor het programmeren van een PLC. Men moet in bestaande programma s de functies herkennen en aanpassen. Men kan werken met de verschillende in- en uitgangen. Men kan fouten in soft- en hardware detecteren en herstellen. Modules De opleiding PLC Technieker bestaat uit 8 modules: Basis Metaal 40 Lt Basis Elektriciteit 40 Lt Elektrische Opbouwinstallaties 1 80 Lt Elektrische Opbouwinstallaties 2 80 Lt Industriële Installaties 160 Lt PLC 1 60 Lt PLC 2 60 Lt PLC 3 60 Lt De totale opleiding omvat dus 580 Lt. De modules Basis Elektriciteit, Basis Metaal zijn startmodules. Deze modules gelden als instapvoorwaarde voor het volgen van de modules Elektrische Opbouwinstallaties 1 en 2. Deze modules gelden als instapvoorwaarde voor de module Industriële Installaties. Deze module is de instapvoorwaarde voor de modules PLC 1,2 en 3. Niveau en soort vak De opleiding omvat op een totaal van 580 Lt: 300 Lt TV 280 Lt PV Alle modules worden ingedeeld als onderwijs van de derde graad van het technisch secundair onderwijs. 1.1 Organisatie Studieduur 580 lestijden Onderwijsvorm Technisch secundair onderwijs graad 3 de graad Aantal lestijden AV/TV/PV 300 lestijden TV 280 lestijden PV Leerplan PLC-operator - 4 -

5 1.1.5 Modules Naam Lestijden Niveau Vak* Basis elektriciteit TSO 3 Elektriciteit Praktijk elektriciteit Basis elektriciteit TSO 3 Mechanica Praktijk mechanica Basis elektriciteit TSO 3 Lassen-constructie Praktijk lassen-constructie Basis elektriciteit TSO 3 Elektromechanica Praktijk elektromechanica Basis elektriciteit TSO 3 Elektronica Praktijk elektronica Basis elektriciteit TSO 3 Autotechniek Praktijk autotechniek Basis elektriciteit TSO 3 Carrosserie Praktijk carrosserie Basis elektriciteit TSO 3 Nijverheidstechnieken Praktijk nijverheidstechnieken Basis elektriciteit TSO 3 Centrale verwarming Praktijk centrale verwarming Basis elektriciteit TSO 3 Koeltechniek Praktijk koeltechniek Basis elektriciteit TSO 3 Sanitair Praktijk sanitair Basis elektriciteit TSO 3 Uurwerkmaken Praktijk uurwerkmaken Basis metaal TSO 3 Elektriciteit Praktijk elektriciteit Basis metaal TSO 3 Mechanica Praktijk mechanica Basis metaal TSO 3 Lassen-constructie Praktijk lassen-constructie Basis metaal TSO 3 Elektromechanica Praktijk elektromechanica Basis metaal TSO 3 Elektronica Praktijk elektronica Basis metaal TSO 3 Autotechniek Praktijk autotechniek Basis metaal TSO 3 Carrosserie Praktijk carrosserie Basis metaal TSO 3 Nijverheidstechnieken Praktijk nijverheidstechnieken Basis metaal TSO 3 Centrale verwarming Praktijk centrale verwarming Basis metaal TSO 3 Koeltechniek Praktijk koeltechniek Basis metaal TSO 3 Sanitair Praktijk sanitair Basis metaal TSO 3 Uurwerkmaken Praktijk uurwerkmaken Elektrisch opbouwinstallaties 1 30 lt TV 50 lt PV TSO 3 Elektriciteit Praktijk elektriciteit Elektrisch opbouwinstallaties 1 30 lt TV 50 lt PV TSO 3 Elektromechanica Praktijk elektromechanica Leerplan PLC-operator - 5 -

6 Elektrische opbouwinstallaties 1 30 lt TV 50 lt PV TSO 3 Elektronica Praktijk elektronica Elektrische opbouwinstallaties 2 30 lt TV 50 lt PV TSO 3 Elektriciteit Praktijk elektriciteit Elektrische opbouwinstallaties 2 30 lt TV 50 lt PV TSO 3 Elektromechanica Praktijk elektromechanica Elektrische opbouwinstallaties 2 30 lt TV 50 lt PV TSO 3 Elektronica Praktijk elektronica Industriële installaties 40 lt TV TSO 3 Elektriciteit 80 lt PV Praktijk elektriciteit Industriële installaties 40 lt TV TSO 3 Elektromechanica 80 lt PV Praktijk elektromechanica PLC 1 60 lt TV TSO 3 Elektriciteit PLC 1 60 lt TV TSO 3 Elektromechanica PLC 1 60 lt TV TSO 3 Elektronica PLC 2 60 lt TV TSO 3 Elektriciteit PLC 2 60 lt TV TSO 3 Elektromechanica PLC 2 60 lt TV TSO 3 Elektronica PLC 3 60 lt TV TSO 3 Elektriciteit PLC 3 60 lt TV TSO 3 Elektromechanica PLC 3 60 lt TV TSO 3 Elektronica Leertraject Leerplan PLC-operator - 6 -

7 60 Basis elektriciteit 6986 Basis metaal Elektrische opbouwinstallaties Elektrische opbouwinstallaties Industriële installaties PLC PLC PLC TECHNIEKER 580 lt PLC

8 2 Module Basis elektriciteit 2.1 Organisatie Studieduur: 40 lestijden Onderwijsvorm: Technisch secundair onderwijs Graad: 3 de graad Aantal lestijden AV/TV/PV: 10 lestijden TV en 30 lestijden PV 2.2 Situering van de module in de opleiding Deze module omvat basistechnieken waarbij het zelfstandig handelen als doelstelling primeert. Deze module brengt vaardigheden aan welke noodzakelijk zijn in meerdere opleidingen. De inhoud van de module beoogt het realiseren van eenvoudige elektrische verbindingen en elektrische schakelingen. Hierbij raakt men vertrouwd met de belangrijkste elektrische grootheden. Na het voltooien van deze module is men tevens in staat, met inachtneming van de nodige veiligheidsmaatregelen, elektrisch testgereedschap te hanteren. 2.3 Beginsituatie Inhoudelijke vereisten: Er zijn geen inhoudelijke vereisten Verplichte voorafgaande modules: Er zijn geen voorafgaande modules noodzakelijk. 2.4 Doelstellingen De cursist kan Verantwoord met elektrische energie omgaan Elektrische verbindingen realiseren

9 2.5 Leerinhouden module Basis elektriciteit De cursist kan: DOELSTELLINGEN Basisbegrippen van de elektriciteit toepassen op gelijkspanning LEERINHOUDEN Begrippen bij gelijkspanning elektrische lading stroomsterkte spanning vermogen en arbeid geleider isolator weerstand Basisbegrippen van de elektriciteit toepassen op wisselpanning Verantwoord met elektrische energie omgaan Elektrische verbindingen realiseren Begippen bij wisselspanning wisselspanning periode en frequentie faseverschuiving (arbeidsfactor of cosφ) effectieve waarde wisselspanningsvermogen De gevaren van elektrische energie onderkennen Veiligheidsnormen en reglementering naleven Spanningsloos fouten in eenvoudige schakelingen opsporen en verhelpen visueel nazicht van schakeling verbindingen doormeten Met elektrisch testgereedschap spanning detecteren gebruik multimeter meten van spanning, stroom, weerstand Courante elektrische gegevens en opschriften onderkennen basissymbolen voor weerstand, stroom, spanning, vermogen Elektrische verbindingen met geleiders en leidingen uitvoeren de wet van Ohm serieschakeling van weerstanden parallelschakeling van weerstanden simpele gemengde schakeling van weerstanden Eenvoudige bedradingschema s lezen Elektrische en logische basisschakelingen uitvoeren Technische informatie raadplegen 2.6 Minimale materiële vereisten Multimedia pc met internetaansluiting Leerplan PLC-operator - 9 -

10 Catalogi Prijslijsten Info nutsbedrijven Multimeter Weerstanden Kniptang Striptang Draadstriptang Verschillende types kabel Verschillende types lasdoppen en steekklemmen Verschillende soorten lampen Verschillende soorten lamphouders Soldeerbout Soldeertin Schroevendraaiers Lichtschakelaars Huishoudelijke toestellen Verlichtingstoestellen Signaalgevers Gelijk- en wisselspanningsbronnen 2.7 Methodologische wenken Bij dit onderdeel moet de nadruk liggen op het leren oplossen van problemen eerder dan op het aanleren van het pakket zelf. Dit betekent dat minimaal van elk probleem een analyse dient gemaakt te worden, vooraleer de concrete invoering op de computer wordt aangevat. De leraar moet uiteraard starten met de basisprincipes en -mogelijkheden van het pakket, maar gaandeweg moeten de toepassingen (of cases) de bovenhand krijgen. Eerst komen eenvoudige problemen aan bod, later gevolgd door meer complexe bedrijfsgerichte projecten. De verdere mogelijkheden van het pakket worden slechts besproken wanneer de toepassing dit verantwoordt. Daar de meeste pakketten enorm veel mogelijkheden hebben, is het zeker niet de bedoeling om alles te bespreken. Beter minder maar grondig, dan veel en oppervlakkig. In de meest optimale situatie worden niet één na één de hoofdstukken van het leerplan behandeld, maar projecten of thema s waarin die onderwerpen geïntegreerd worden. De leraar moet er in elk geval over waken om zo weinig mogelijk korte betekenisloze oefeningen te maken. De cursisten moeten zo vlug mogelijk werken met de helpfunctie zodat ze zelfstandig problemen leren oplossen. Uiteraard wordt hen voldoende tijd gegeven om te oefenen. Er moet terdege aandacht besteed worden aan de creativiteit van de cursisten. Zo is het uitgesloten dat de leraar steeds de opgave kant-en-klaar aflevert zodat de cursisten die slechts moeten kopiëren. Eigen inbreng i.v.m. de lay-out is veel waardevoller. Zelfstandig werk moet maximaal aan bod komen. 2.8 Evaluatie De leerstof kan geëvalueerd worden via zowel proces- als productevaluatie. Beide hebben dan de vorm van een praktische proef, waarbij één of meer werkstukken moeten afgeleverd worden. Permanente evaluatie spreidt de prestatiedruk en biedt mogelijkheden tot bijsturing indien nodig. Het is evident dat er duidelijke afspraken met de cursist dienen gemaakt te worden met betrekking tot de vorm en het tijdstip van de proeven. Hierbij is het examenreglement van het centrum een belangrijk instrument in de openheid naar de cursisten toe. Om de zelfevaluatie van de volwassene te vergroten is het belangrijk dat de cursist weet op welke aspecten van de opdrachten de nadruk ligt. Vermits vooral vaardigheden getest worden, moeten bij voorkeur de kennisinhouden beschikbaar gesteld worden (bijv. met gebruik van de cursus of de handleiding). Leerplan PLC-operator

11 Elke opgave moet communicatief eenduidig zijn (slechts voor één interpretatie vatbaar, goed afgebakend en met zo weinig mogelijk kettingopdrachten). Indien de cursist bij een complexe oefening plots niet verder kan, moet de leraar hulp bieden. Het spreekt vanzelf dat de cursisten op toetsen en examens enkel te maken krijgen met opgaven waaraan ze zich min of meer verwachten. De probleemstellingen moeten betrekking hebben op de kennis en vaardigheden die voor de leerstofvooruitgang onmisbaar zijn, die voor het opleidingsprofiel normaal functioneel zijn en die een normale instroomgroep haalbaar is. De analyse van de antwoorden geven aanleiding tot bijsturingen en tot leeradviezen. De geëvalueerde werkstukken zijn ter inzage van de cursisten. Knelpunten worden klassikaal besproken. 2.9 Sleutelvaardigheden SLEUTELVAARDIGHEID Problemen onderkennen en oplossen Veiligheids- en milieubewustzijn SPECIFICATIE zien dat er een probleem is, waar het precies gesitueerd is en er een oplossing voor aanreiken in staat zijn om actief en pro-actief in te staan voor de veiligheid en om situaties te voorkomen die mens en milieu kunnen schaden 2.10 Bibliografie DEKELVER, V., FICHET, J.M., VAN OPSTAL, J.-E., Technologie Installatieleer 1-2, Uitgeverij Wolters Plantyn HAP, P., Tabellenboek voor Elektrotechniek, Uitgeverij Wolters Plantyn COOREMAN, H., DE BRUYN, M., Elektrotechnisch tekenen - schemalezen, Uitgeverij Wolters Plantyn. NEDERVEEN, J.P., Tabellen Elektrotechniek, Uitgeverij Educaboek-Stam Technische Boeken. VANDEVIJVERE, J., Realisatietechnieken elektriciteit, Standaard Educatieve uitgeverij. VEKENS, J., Installatiepraktijk van de elektricien 1-2, Standaard Educatieve Uitgeverij Het installatieboek, GE Power Controls-Vynckier Bouwen, verbouwen: de aansluiting van de woning, Electrabel Distributie Vlaanderen Algemeen reglement op de elektrische installaties, AREI, AIB-Vinçotte, Uitgeverij CED-Samson Normen EN-60617, 1 tot 13, BIN Technisch tekenen - tweede graad TSO - CAD Elektriciteit: theorieboek, VVKSO, Uitgeverij Wolters Plantyn Technisch tekenen - tweede graad TSO - CAD Elektriciteit: oefeningenboek, VVKSO, Uitgeverij Wolters Plantyn. Technisch tekenen, - Tweede graad TSO - CAD Elektriciteit: bundel leraar, VVKSO, Uitgeverij Wolters Plantyn. Leerplan PLC-operator

12 3 Module Basis metaal 3.1 Organisatie Studieduur: 40 lestijden Onderwijsvorm: Technisch secundair onderwijs Graad: 3 de graad Aantal lestijden AV/TV/PV: 10 lestijden TV en 30 lestijden PV 3.2 Situering van de module in de opleiding Deze module omvat basistechnieken. Samen met het handmatig uitvoeren van bewerkingen op verschillende materialen wordt hier de basis gelegd voor het bedienen van machines en kiezen van het juiste snijgereedschap. Bij demontage en montage zal men vooral aandacht schenken aan werkmethoden, technieken en het gebruik van aangepast gereedschap. Om geleidelijk over te gaan naar productief en kwalitatief werk zal men duidelijk verantwoorde werkmethodes en informatie over kwaliteitseisen aanreiken, steeds rekening houdend met de veiligheid en het milieu. 3.3 Beginsituatie Inhoudelijke vereisten: Er zijn geen inhoudelijke vereisten Verplichte voorafgaande modules: Er zijn geen voorafgaande modules noodzakelijk. 3.4 Doelstellingen De cursist kan Een werkmethode opvolgen Constructies demonteren en monteren Handmatige bewerkingen uitvoeren Machines bedienen Leerplan PLC-operator

13 3.5 Leerinhouden module Basis metaal DOELSTELLINGEN De cursist kan: Een werkmethode opvolgen LEERINHOUDEN Opvolgen werkmethode een technische tekening gebruiken een werkvolgorde opvolgen eenvoudige werkstukken aftekenen courante ferro- en non-ferrometalen onderscheiden courante kunststoffen onderscheiden een eenvoudig werkstuk/onderdeel visueel controleren metingen uitvoeren gereedschap onderhouden Constructies demonteren en monteren Constructies genormaliseerde bevestigings- en borgmiddelen gebruiken demontage- en montagetechnieken toepassen mechanismen demonteren-monteren het gereedschap kiezen Handmatige bewerkingen uitvoeren Handmatige bewerkingen dunne plaat volgens een aftekenlijn snijden evenwijdig aan een aftekenlijn zagen werkstukken ontbramen werkstukken bijvijlen eenvoudige werkstukken plooien en rechten in- en uitwendige bevestigingsschroefdraad tappen en snijden Leerplan PLC-operator

14 Machines bedienen DOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN Machines snijgereedschap kiezen aan de hand van tabellen snijsnelheden kiezen werkstukken klemmen met een tafel- (kolom-) en handboormachine in verscheidene courante materialen boren koelsmeermiddelen gebruiken onderhoudsvoorschriften toepassen globale en persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken voor zichzelf en voor anderen veilig werken 3.6 Minimale materiële vereisten Veiligheidsbrillen met zijschermen Veiligheidshandschoenen Veiligheidsschoenen Gereedschapsslijpmachine Kolomboormachine Plaatschaar Snijschaar guillotine (manueel) Afschrijfnaald Aftekentafel (graniet) 500 x 200 mm Binnenpasser Schuifmaat Dubbele meter Set haakse steunblokken Krasblok Universele hoekmeter Bankhamer Set binnentrekkers voor kogellagers Set borgveertangen voor binnenringen Set borgveertangen voor buitenringen Griptang met gebogen bekken Set inbussleutels Kleine haakse slijpmachine Kniptang Metalen handbeugelzaag Montagetafel Set penuitdrijvers Set riemschijfaftrekkers Set schroevendraaiers Soldeerbout Splitpentang Set steeksleutels Universele tang Set verstelbare wringijzers voor tappen en handruimers Set vijlen Werkbank met bankschroeven Leerplan PLC-operator

15 Set boren van 2 tot 26 mm Centerboor Set snijkussenhouders 3.7 Methodologische wenken Bij dit onderdeel moet de nadruk liggen op het leren oplossen van problemen eerder dan op het aanleren van het pakket zelf. Dit betekent dat minimaal van elk probleem een analyse dient gemaakt te worden, vooraleer de concrete invoering op de computer wordt aangevat. De leraar moet uiteraard starten met de basisprincipes en -mogelijkheden van het pakket, maar gaandeweg moeten de toepassingen (of cases) de bovenhand krijgen. Eerst komen eenvoudige problemen aan bod, later gevolgd door meer complexe bedrijfsgerichte projecten. De verdere mogelijkheden van het pakket worden slechts besproken wanneer de toepassing dit verantwoordt. Daar de meeste pakketten enorm veel mogelijkheden hebben, is het zeker niet de bedoeling om alles te bespreken. Beter minder maar grondig, dan veel en oppervlakkig. In de meest optimale situatie worden niet één na één de hoofdstukken van het leerplan behandeld, maar projecten of thema s waarin die onderwerpen geïntegreerd worden. De leraar moet er in elk geval over waken om zo weinig mogelijk korte betekenisloze oefeningen te maken. De cursisten moeten zo vlug mogelijk werken met de helpfunctie zodat ze zelfstandig problemen leren oplossen. Uiteraard wordt hen voldoende tijd gegeven om te oefenen. Er moet terdege aandacht besteed worden aan de creativiteit van de cursisten. Zo is het uitgesloten dat de leraar steeds de opgave kant-en-klaar aflevert zodat de cursisten die slechts moeten kopiëren. Eigen inbreng i.v.m. de lay-out is veel waardevoller. Zelfstandig werk moet maximaal aan bod komen. 3.8 Evaluatie De leerstof kan geëvalueerd worden via zowel proces- als productevaluatie. Beide hebben dan de vorm van een praktische proef, waarbij één of meer werkstukken moeten afgeleverd worden. Permanente evaluatie spreidt de prestatiedruk en biedt mogelijkheden tot bijsturing indien nodig. Het is evident dat er duidelijke afspraken met de cursist dienen gemaakt te worden met betrekking tot de vorm en het tijdstip van de proeven. Hierbij is het examenreglement van het centrum een belangrijk instrument in de openheid naar de cursisten toe. Om de zelfevaluatie van de volwassene te vergroten is het belangrijk dat de cursist weet op welke aspecten van de opdrachten de nadruk ligt. Vermits vooral vaardigheden getest worden, moeten bij voorkeur de kennisinhouden beschikbaar gesteld worden (bijv. met gebruik van de cursus of de handleiding). Elke opgave moet communicatief eenduidig zijn (slechts voor één interpretatie vatbaar, goed afgebakend en met zo weinig mogelijk kettingopdrachten). Indien de cursist bij een complexe oefening plots niet verder kan, moet de leraar hulp bieden. Het spreekt vanzelf dat de cursisten op toetsen en examens enkel te maken krijgen met opgaven waaraan ze zich min of meer verwachten. De probleemstellingen moeten betrekking hebben op de kennis en vaardigheden die voor de leerstofvooruitgang onmisbaar zijn, die voor het opleidingsprofiel normaal functioneel zijn en die een normale instroomgroep haalbaar is. De analyse van de antwoorden geven aanleiding tot bijsturingen en tot leeradviezen. De geëvalueerde werkstukken zijn ter inzage van de cursisten. Knelpunten worden klassikaal besproken. 3.9 Sleutelvaardigheden SLEUTELVAARDIGHEID Accuratesse Veiligheids- en milieubewustzijn SPECIFICATIE in staat zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien in staat zijn om actief en pro-actief in te staan voor de veiligheid en om situaties te voorkomen die mens en milieu kunnen schaden 3.10 Bibliografie Leerplan PLC-operator

16 Polytechnisch zakboekje, Standaard Educatieve Uitgeverij, Belgiëlei 147a, 2018 Antwerpen, ISBN Tabellen mechanische techniek, Educaboek, Stam Technische Boeken, Culemborg, Nederland, ISBN Tabellenboek voor metaaltechniek, Plantyn, Santvoortbeeklaan 21-25, 2100 Deurne - Antwerpen, ISBN Veiligheid & gezondheid bij de arbeid, Provinciaal Veiligheidsinstituut, Jezusstraat 28, 2000 Antwerpen, D/1990/0180/1 Basisveiligheid VCA (boek, cdrom, transparanten voor lesgevers) Provinciaal Veiligheidsinstituut, Antwerpen BEUMER, B., Materiaalkunde, Educaboek BV, Culemborg, Nederland, ISBN X. GOORDEN, H., VGOS Doe-boek, LICAP, Guimardstraat 1, 1040 Brussel. HOFSTEDE, G., e.a., Machineonderdelen: constructie-elementen uit de werktuigbouw, Uitg. Morks, Dordrecht, Nederland. LANGEREIS, F., Werkplaatsmeettechniek, De Vey Mestdagh, Markt 51, 4331 LK Middelburg, Nederland, ISBN MUISER, J., Fabricagetechnieken en gereedschapsleer (spaanloze vormgeving), Educaboek BV, Culemborg, Nederland. MUISER, J., Productietechnieken voor de werktuigbouw (verspanende vormgeving - 2 delen), Educa-boek BV, Culemborg, Nederland, ISBN / PICHOL, K., Omvormtechniek, De Vey Mestdagh, Markt 51, 4331 LK Middelburg, Nederland, ISBN QUAK, A., Eigenschappen en toepassing van materialen, Stam Techniek/Educatieve Partners Neder-land, Nederland, ISBN ROELOFS, J., Meettechniek (3 delen), Nijgh & Van Ditmar Educatief, 's-gravenhage, Nederland. Leerplan PLC-operator

17 4 Module Elektrische opbouwinstallaties Organisatie Studieduur: 80 lestijden Onderwijsvorm: Technisch secundair onderwijs Graad: 3 de graad Aantal lestijden AV/TV/PV: 30 lestijden TV en 50 lestijden PV 4.2 Situering van de module in de opleiding Elektrische opbouwschakelingen vormen de leidraad in deze module. Het betreft hier niet alleen de algemene principes van verlichting welke van toepassing zijn in verdere opleidingen, ook stopcontacten en beveiligingen zijn in deze module opgenomen. Er wordt in deze module nadruk gelegd op de praktische uitvoering. Er wordt veel belang gehecht aan veiligheid. 4.3 Beginsituatie Inhoudelijke vereisten: De cursist moet de competenties bezetten van de modules basis elektriciteit en Basis metaal Verplichte voorafgaande modules: Basis elektriciteit en Basis metaal. 4.4 Doelstellingen Eigen werk organiseren en controleren Opbouw installatiewerken uitvoeren Schakelaars en wandcontactdozen plaatsen en aansluiten Leerplan PLC-operator

18 4.5 Leerinhouden module Elektrische opbouwinstallaties 1 ALGEMENE DOELSTELLINGEN De cursist kan: Eigen werk organiseren en controleren LEERINHOUDEN Organisatie instructies i.v.m. welzijn en milieu uitvoeren persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken schema s van residentiële elektrische installaties gebruiken op basis van een werkopdracht, in overleg, het eigen werk plannen benodigde materialen en gereedschappen bepalen en tekorten melden materiaal en gereedschap visueel controleren en gebreken melden materiaal en gereedschap opslaan en beschermen werkplek tijdens en na het werk opruimen Opbouw installatiewerken uitvoeren Opbouwinstallatiewerk opbouwdozen plaatsen buizen bewerken, leggen en bevestigen kabelgoten plaatsen draden in buizen aanbrengen kabels leggen en bevestigen kabels in buizen en kabelgoten aanbrengen muren, vloeren en wanden doorboren en afdichten afval sorteren Schakelaars en wandcontactdozen plaatsen en aansluiten Schakelaars en wandcontactdozen schakelaars en wandcontactdozen bij opbouw, plaatsen en aansluiten aansluitdozen voor toestellen met een vaste standplaats bij opbouw plaatsen schakelaars en wandcontactdozen in spatwaterdichte opbouw uitvoering, plaatsen en aansluiten 4.6 Minimale materiële vereisten Multimedia pc met internetaansluiting Catalogi Info nutsbedrijven Didactische panelen Bouwplan Soorten lampen Soorten lamphouders Leerplan PLC-operator

19 Schakel- en verdeelborden Analoge en digitale universele meters Spanningstester Boormachine Schroeven Pluggen Schroevendraaiers, kniptang, striptang, universele tang, kabelontmantelingsmes Diverse schakelaars, wandcontactdozen, lampen en lampenhouders (armaturen) Parlofoon- en videofoonsystemen Diverse aansluitsnoeren met stekkers voor enkel- en driefasige spanningen Diverse schakelaars Sensoren 4.7 Methodologische wenken Bij dit onderdeel moet de nadruk liggen op het leren oplossen van problemen eerder dan op het aanleren van het pakket zelf. Dit betekent dat minimaal van elk probleem een analyse dient gemaakt te worden, vooraleer de concrete invoering op de computer wordt aangevat. De leraar moet uiteraard starten met de basisprincipes en -mogelijkheden van het pakket, maar gaandeweg moeten de toepassingen (of cases) de bovenhand krijgen. Eerst komen eenvoudige problemen aan bod, later gevolgd door meer complexe bedrijfsgerichte projecten. De verdere mogelijkheden van het pakket worden slechts besproken wanneer de toepassing dit verantwoordt. Daar de meeste pakketten enorm veel mogelijkheden hebben, is het zeker niet de bedoeling om alles te bespreken. Beter minder maar grondig, dan veel en oppervlakkig. In de meest optimale situatie worden niet één na één de hoofdstukken van het leerplan behandeld, maar projecten of thema s waarin die onderwerpen geïntegreerd worden. De leraar moet er in elk geval over waken om zo weinig mogelijk korte betekenisloze oefeningen te maken. De cursisten moeten zo vlug mogelijk werken met de helpfunctie zodat ze zelfstandig problemen leren oplossen. Uiteraard wordt hen voldoende tijd gegeven om te oefenen. Er moet terdege aandacht besteed worden aan de creativiteit van de cursisten. Zo is het uitgesloten dat de leraar steeds de opgave kant-en-klaar aflevert zodat de cursisten die slechts moeten kopiëren. Eigen inbreng i.v.m. de lay-out is veel waardevoller. Zelfstandig werk moet maximaal aan bod komen. 4.8 Evaluatie De leerstof kan geëvalueerd worden via zowel proces- als productevaluatie. Beide hebben dan de vorm van een praktische proef, waarbij één of meer werkstukken moeten afgeleverd worden. Permanente evaluatie spreidt de prestatiedruk en biedt mogelijkheden tot bijsturing indien nodig. Het is evident dat er duidelijke afspraken met de cursist dienen gemaakt te worden met betrekking tot de vorm en het tijdstip van de proeven. Hierbij is het examenreglement van het centrum een belangrijk instrument in de openheid naar de cursisten toe. Om de zelfevaluatie van de volwassene te vergroten is het belangrijk dat de cursist weet op welke aspecten van de opdrachten de nadruk ligt. Vermits vooral vaardigheden getest worden, moeten bij voorkeur de kennisinhouden beschikbaar gesteld worden (bijv. met gebruik van de cursus of de handleiding). Elke opgave moet communicatief eenduidig zijn (slechts voor één interpretatie vatbaar, goed afgebakend en met zo weinig mogelijk kettingopdrachten). Indien de cursist bij een complexe oefening plots niet verder kan, moet de leraar hulp bieden. Het spreekt vanzelf dat de cursisten op toetsen en examens enkel te maken krijgen met opgaven waaraan ze zich min of meer verwachten. De probleemstellingen moeten betrekking hebben op de kennis en vaardigheden die voor de leerstofvooruitgang onmisbaar zijn, die voor het opleidingsprofiel normaal functioneel zijn en die een normale instroomgroep haalbaar is. De analyse van de antwoorden geven aanleiding tot bijsturingen en tot leeradviezen. De geëvalueerde werkstukken zijn ter inzage van de cursisten. Knelpunten worden klassikaal besproken. Leerplan PLC-operator

20 4.9 Sleutelvaardigheden SLEUTELVAARDIGHEID Flexibiliteit Veiligheids- en milieubewustzijn Zelfstandigheid SPECIFICATIE in staat zijn om zich aan te passen aan wijzigende omstandigheden, onder meer middelen, doelen, mensen en procedures in staat zijn om actief en pro-actief in te staan voor de veiligheid en om situaties te voorkomen die mens en milieu kunnen schaden in staat zijn om zelfstandig zonder hulp of toezicht gedurende lange tijd aan een taak te werken 4.10 Bibliografie K. STANDAERT, F. VAN DER BORGHT, Gedifferentieerd leerpakket elektriciteit, Uitgeverij De Boeck, Antwerpen P. GOES, Basiselektriciteit, Uitgeverij Die Keure, Brugge D. BAELE, W. BOODTS, F. CLERBOUT, Serie Elektra, Uitgeverij Wolters Plantyn, Mechelen L. CLAERHOUT, Serie Elektrotechnische begrippen, Uitgeverij Wolters Plantyn, Mechelen L. CLAERHOUT, V. DEKELVER, F. DE SCHEPPER, J. LIBRECHT, I. MAESEN, Serie Elektriciteit, Uitgeverij Wolters Plantyn, Mechelen A.MICHILS, Watt nu!?, Uitgeverij Wolters Plantyn, Mechelen M.A.J. OP T ROODT, Serie Elektriciteit, Uitgeverij Van In, Wommelgem W. DEKIE, Serie Elektrotechniek, Uitgeverij Story Scientia, Gent F. TEUNISSEN, Serie Elektrotechniek, vaktheorie, Uitgeverij W.J. Thieme en Cie, Zutphen Nederland J. LAST, Elektrotechniek, vaktheorie, Uitgeverij Educaboek, Culemborg Nederland PROF. DR. IR. W. GEYSEN, PROF. DR. IR. R. BELMANS, Algemene Elektriciteit, Uitgeverij Garant, Leuven Apeldoorn H. VANDENHEEDE, L. VERSCHAEVE, Serie Elektrische machines, Uitgeverij Die Keure, Brugge R. BEMANS, W. GEYSEN, Elektrische machines en aandrijvingen, Uitgeverij Garant, Leuven Apeldoorn P. CUPERUS, Opnemers van fysische grootheden, Uitgeverij Wolters Noordhoff, Nederland Algemeen reglement op de Elektrische installaties, AREI, AIB-Vinçotte Brussel, CED-Samson Brussel, Kluwer Techniek Deventer Basisveiligheid VCA (boek, cdrom, transparanten voor lesgevers), Provinciaal Veiligheidsinstituut, Antwerpen P. HAP, Tabellenboek voor Elektrotechniek, Uitgeverij Wolters Plantyn, Mechelen J.P. NEDERVEEN, Tabellenboek Elektrotechniek, Uitgeverij Educaboek, Culemborg Nederland P. BÖTTLE, G. FEHMEL, Zakboekje Elektrotechniek, formules en tabellen, Uitgeverij Kluwer Techniek, Deventer Zakboekje Elektro-installatie, Uitgeverij Kluwer Techniek, Deventer Het installatieboek, GE Power Controls Vynckier, Gent B. De Donder, P. Hellemans, Watt met Elektriciteit, Uitgeverij De Boeck, Antwerpen V. Dekelver, J.M. Fichefet, J.E. Van Opstal, Serie Technologie Installatieleer, Uitgeverij Wolters Plantyn, Mechelen F. Jacobs, Domotica, intelligentie in het gebouw, Uitgeverij De Boeck, Antwerpen Handboek Elektrotechniek, Uitgeverij Kluwer Techniek, Deventer Handboek Verlichtingstechniek, Uitgeverij Kluwer Techniek, Deventer Leerplan PLC-operator