NieuwsbriefFriese Aanpak

Transcriptie

1 nr 1, mei 2010 De Nieuwsbrief Friese Aanpak Kindermishandeling komt in de plaats van de Rode Kaarten Kindermishandeling. Er zijn op dit moment te veel ontwikkelingen rondom de Friese aanpak van kindermishandeling om in een Rode Kaart van één A4tje, te vangen: Regionale AAnpak Kindermishandeling (RAAK) Fryslân, de Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld en de Klankbordgroep Kindermishandeling en Huiselijk Geweld bijvoorbeeld. Wat gebeurt er zoal rondom de Friese aanpak van kindermishandeling? Wie is er allemaal bij betrokken? Wat vindt gedeputeerde Tineke Schokker-Strampel van RAAK? Dit en meer leest u in de Nieuwsbrief Friese Aanpak Kindermishandeling. Deze nieuwsbrief bevat niet alleen informatie over de Friese aanpak. Herman Baartman, emeritus hoogleraar Preventie en Hulpverlening inzake Kindermishandeling, schreef speciaal voor deze nieuwsbrief een column. NieuwsbriefFriese Aanpak Kindermishandeling Integrale aanpak Kindermishandeling en Huiselijk Geweld In 2009 besloten de Stuurgroep Huiselijk Geweld en het Platform Kindermishandeling zichzelf op te heffen en gezamenlijk verder te gaan als de Klankbordgroep Kindermishandeling en Huiselijk Geweld. Een logische stap, omdat beide overlegvormen grote overeenkomsten hebben rondom uitgangspunten, doelrealisering en deelnemers. Een voorbeeld daarvan is de wettelijke verplichting van een gezamenlijke Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld vanaf het voorjaar Maar ook een sterke samenwerking tussen justitiële- en hulpverleningspartners in de eerste hulp bij huiselijk geweld en rondom een tijdelijk huisverbod na kindermishandeling en huiselijk geweld. Onlosmakelijk verbonden Onderzoek toont ook aan dat kindermishandeling en huiselijk geweld onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Enkele cijfers: w Uit landelijk onderzoek blijkt dat in 65% van de zaken sprake is van wederzijds geweld. w Van alle kinderen die in een gewelddadig gezin opgroeien, is 80% tot 90% getuige van het verbale en/of fysieke geweld. w Zo n 30% tot 40% wordt bovendien zelf slachtoffer van een vorm van mishandeling binnen het gezin. In gezinnen waar sprake is van partnergeweld, is vaak ook sprake van kindermishandeling. w Van de mannen die geweld gebruiken tegen hun partner, mishandelt zo n 40% tot 70% ook hun kinderen. w Van de vrouwen die mishandeld worden, mishandelt 50% hun kinderen. w In 2009 was in eenderde van de meldingen bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) Friesland sprake van huiselijk geweld. w Het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) Friesland registreerde in 2009, 493 zaken huiselijk geweld door de politie aangemeld, waarbij in totaal 583 kinderen betrokken waren. Daarom staan Friese organisaties voor een gezamenlijke aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld. Waarin advies, consultatie, melding en doorgeleiding naar passende hulp voor het hele gezinssysteem centraal staan. Bij deze gezamenlijke aanpak is specifieke aandacht (nodig) voor vormen van kindermishandeling die niet direct in verband staan met huiselijk geweld. Zoals misbruik en verwaarlozing. Uitgangspunten De uitgangspunten voor de samenwerking zijn: w De ketenaanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld versterken, verbinden en vernieuwen. w Lopende projecten/werkgroepen en nieuwe ontwikkelingen verbinden, door informatievoorziening, afstemming en advisering. w Signalen uit de praktijk analyseren en knelpunten adresseren (rekening houdend met verantwoordelijkheidsverdeling). Minder overleg, meer doen! Zo nodig en zo mogelijk de overlegvormen in de provincie bundelen. Dat is de ambitie van de Klankbordgroep Kindermishandeling en Huiselijk Geweld. 1

2 De volgende organisaties zijn vertegenwoordigd in de Klankbordgroep Kindermishandeling en Huiselijk Geweld Bureau Jeugdzorg (BJZ) Friesland AMK (Liesbeth Buijs, sectormanager Centrale Toegang BJZ Friesland, zit ook in de Agendacommissie van de Klankbordgroep), Fier! Fryslân - ASHG (Jacobien Lugtenborg, coördinator ASHG, zit ook in de Agendacommissie van de Klankbordgroep), Partoer CMO Fryslân (Annette de Vries, hoofd projecten Partoer CMO Fryslân, zit ook in de Agendacommissie van de Klankbordgroep (voorzitter)), maatschappelijk werk, welzijnswerk, GGZ Friesland Ambulante Forensische Psychiatrie (AFP), Politie Fryslân, Raad voor de Kinderbescherming, Openbaar Ministerie, Slachtofferhulp Nederland, Verslavingszorg Noord Nederland (VNN), Reclassering Noord Nederland, GGD Fryslân, Tjallinga Hiem, Jeugdhulp Friesland, MEE Friesland, Zienn, KNMG, vertegenwoordiging van Friese gemeenten. olumn GeRAAKt Ieder bericht in de media over kindermishandeling raakt me. Wat een ellende als je als kind niet veilig kunt opgroeien. Wat doe je, als je vermoedt dat een kind mishandeld wordt?! In actie komen natuurlijk! Vanzelfsprekend! Maar is dat wel zo? In theorie wel, maar als het er op aan komt...? Bij wie kun je je zorgen dan kwijt? En wat als er niets aan de hand blijkt te zijn? Hoe moeilijk het is om in actie te komen, zag ik een tijdje geleden. Op een landelijke bijeenkomst werd een film getoond waarin buren, leerkrachten en anderen aan het woord kwamen over een meisje dat zo zwaar was mishandeld, dat ze is overleden. Iedereen had eigenlijk wel iets gemerkt, maar niemand had actie ondernomen. Het deed letterlijk pijn om dat te zien. Omdat die handelingsverlegenheid zo herkenbaar was. Als je weet dat één op de 25 kinderen in Nederland mishandeld, verwaarloosd of misbruikt wordt, dan hebben we waarschijnlijk allemaal wel eens met zo n kind te maken gehad. Er zijn maar weinigen die weten wat te doen met een vermoeden van kindermishandeling. Daar proberen we landelijk en dus ook in Fryslân wat aan te doen. Door in ieder geval de mensen die dagelijks met kinderen werken het gereedschap te geven om wél in actie te komen. Met RAAK hebben we daarvoor in Fryslân nu een goed instrument. Daar ben ik enorm blij mee! Want ieder kind dat we al bij het eerste signaal kunnen helpen is er één. Omdat je belangrijk bent, zegt Bureau Jeugdzorg. En zo is het maar net. Tineke Schokker-Strampel is gedeputeerde voor de provincie Fryslân. Ze heeft onder andere Jeugdzorg in haar portefeuille. Behalve met mooie woorden, stimuleert de Provincie de aanpak van kindermishandeling in Fryslân ook via subsidies: onder andere via het Koersaccent CJG en via subsidie aan Partoer CMO Fryslân voor ondersteuning van deskundigheidsbevordering. Samen met de centrumgemeente Leeuwarden was de Provincie medeondertekenaar van het Convenant Aanpak Kindermishandeling van minister Rouvoet. RAAK en de Friese gemeenten Het programmaministerie voor Jeugd en Gezin heeft de gemeente Leeuwarden, als centrumgemeente, gevraagd de regie te voeren over de Regionale AAnpak Kindermishandeling (RAAK) in Fryslân. Dit verheugt ons zeer. De gemeente Leeuwarden heeft in 2008, namens de regio Fryslân, dan ook de verklaring ondertekend en de RAAKmiddelen aangevraagd. Centrumgemeente Leeuwarden is niet alleen verantwoordelijk voor de financiële afwikkeling van RAAK, maar ook voor creëren van draagvlak voor de aanpak van kindermishandeling bij andere Friese gemeenten. Een rol die wij graag op ons nemen. De belangrijkste RAAK-taak voor centrumgemeente Leeuwarden is de komende jaren: RAAK in gang zetten en afspraken maken met gemeenten in de regio, regionale partners en provincie Fryslân over een regionale en gezamenlijke sluitende aanpak van kindermishandeling, gebaseerd op de werkwijze van RAAK. Andere taken zijn: zorgen dat de aanpak van kindermishandeling aansluit op de - te ontwikkelen - Centra voor Jeugd en Gezin (CJG), het voorzitterschap van de Projectgroep RAAK en zorgen voor de verbinding met de aanpak van huiselijk geweld. In maart 2009 hebben wij Marion Dral aangesteld als regiocoördinator RAAK. Een kundige vakvrouw die de regio vol enthousiasme ondersteunt bij het invoeren van de RAAK-werkwijze. Onder haar hoede is er de afgelopen periode gewerkt aan het werkplan ten behoeve van het project RAAK Fryslân en de ontwikkeling van de Friese Meldcode. Jetty van der Kamp is beleidsadviseur Jeugd en Onderwijs bij gemeente Leeuwarden. Vanuit deze functie is zij betrokken bij RAAK Fryslân. 2

3 De Projectgroep RAAK, van links naar rechts: (achterste rij): Jetty van der Kamp, gemeente Leeuwarden; Nynke Kooiker, gemeente het Bildt; Carla Hartog, GGD Fryslân; Femmy Busscher, NJi/RAAK Noord Nederland; Marion Dral, RAAK Fryslân; Liesbeth Buijs, BJZ Friesland; Frances Visser, Partoer CMO Fryslân; (voorste rij) Lenie Scholten, Partoer CMO Fryslân, Geeske Bies, provincie Fryslân; Gerda Baan, gemeente Tytsjerksteradiel en Jacobien Lugtenborg, Fier! Fryslân/ASHG. Op de foto ontbreken: Marloes Geurts, gemeente Leeuwarden; Anna Rixt Voolstra, gemeente Achtkarspelen, Mary Gorren, gemeente Wymbritseradiel en Rob van der Holst, gemeente Opsterland. RAAK Fryslân: samen eerder ingrijpen werkt! RAAK Fryslân loopt van begin 2009 tot en met december RAAK Fryslân is een project rondom de preventie en aanpak van kindermishandeling, naar het beproefde en succesvolle voorbeeld van RAAK Nederland. De kern van RAAK is dat instellingen en beroepskrachten op regionaal niveau gezamenlijk werken aan een samenhangende en effectieve aanpak van kindermishandeling. Om kindermishandeling zo veel mogelijk te voorkomen, te signaleren, te onderzoeken en te stoppen. En om de schade van kindermishandeling te beperken. Speerpunten RAAK Fryslân heeft een werkplan met drie - door het veld en de overheden als prioriteit aangemerkte - speerpunten: w Ontwikkelen van de Friese Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld. w Deskundigheidsbevordering van professionals in het voorschoolse veld en het onderwijs. w Overdragen van de positieve ontwikkelingen van het project aan bestaande organisaties na RAAK (eind 2011). Projectgroep RAAK De Projectgroep RAAK is een belangrijke motor van het project. In Fryslân is de Projectgroep RAAK Fryslân actief in het initiëren, uitzetten en coördineren van activiteiten die uit het werkplan RAAK Fryslân voortvloeien. Het Platform Kindermishandeling (sinds 2010 Klankbordgroep Kindermishandeling en Huiselijk Geweld) verrichtte al veel voorwerk voor RAAK Fryslân. De Projectgroep bestaat uit vertegenwoordigers van het AMK, Fier! Fryslân/ASHG, Partoer CMO Fryslân, GGD Fryslân, centrumgemeente Leeuwarden, provincie Fryslân het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) en een vertegenwoordiging van alle Friese gemeenten door gemeenten het Bildt, Tytsjerksteradiel, Gaasterlân-Sleat, Wymbritseradiel, Opsterland en Achtkarspelen. 3

4 Drie vragen aan Marion Dral regiocoördinator RAAK Fryslân Zeer Een Kun je wat meer vertellen over RAAK? RAAK is landelijk begonnen als een persoonlijk initiatief van professor Van Dantzig die constateerde dat mishandelde kinderen tussen wal en schip vallen. Er was en is al een enorm hulpverleningsaanbod om de gevolgen van kindermishandeling het hoofd te bieden. Elke professional wil kindermishandeling wel aanpakken, maar in de praktijk blijkt de afstemming (nog) niet goed geregeld. Goede samenwerking - van preventie tot hulpverlening - met andere professionals is een absolute voorwaarde om kinderen te helpen, om kindermishandeling zo veel mogelijk te voorkomen. Dit is dan ook het hoofddoel van RAAK. Tijdens mijn werk als coördinator merk ik dat iedereen het zelfde wil: de (mishandelde) kinderen en hun ouders helpen. Ik ontmoet bijna overal betrokken mensen die beter willen samenwerken. Machtig! Welk RAAK-speerpunt spreekt je het meest aan? Ik vind deskundigheidsbevordering persoonlijk één van de belangrijkste doelen van RAAK. Deskundigheidsbevordering pakt handelingsverlegenheid aan. Zelf ben ik werkzaam geweest in de jeugdgezondheidszorg als wijkverpleegkundige. Ik weet uit de praktijk dat er onder professionals weerstand, veel handelingsverlegenheid, is om kindermishandeling aan te pakken. Maar er is geen reden om het niet op te pakken. Het behoort wél tot je werk. Het mooie is dat in Fryslân al veel in gang is gezet rondom deskundigheidsbevordering door het Platform Kindermishandeling. RAAK Fryslân geeft een boost aan deze plannen en boort ook nieuwe doelgroepen aan. Marion Dral werkt sinds 1 maart 2009 als regiocoördinator RAAK Fryslân. Adresgegevens vindt u bij het artikel over de Friese Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld. Wanneer is RAAK voor jou geslaagd? Als er een regionaal plan is waar naar gewerkt wordt. Als de speerpunten gehaald zijn. Als een professional weet welke organisaties allemaal betrokken zijn bij de aanpak van kindermishandeling en welke stap(pen) hij moet zetten. Als mensen de tools hebben om kindermishandeling bespreekbaar te maken. Dat is echt mooi! Als je via de Meldcode en de training mensen gereedschap in handen kunt geven om de situatie van kinderen waar het niet goed mee gaat én hun ouders aan te pakken! Mijn persoonlijke ambitie: dat professionals kindermishandeling - durven te - zien, weten hoe ze moeten handelen en - durven te - handelen. RAAK Basistraining Preventie en Aanpak Kindermishandeling Sinds 2009 biedt RAAK Fryslân de Basistraining Preventie en Aanpak Kindermishandeling aan voor medewerkers binnen het peuterspeelzaalwerk, de kinderopvang en het basisonderwijs. In drie dagdelen leren de deelnemers hoe om te gaan met zorgelijke opvoedingssituaties en hun zorgen met de ouders bespreekbaar te maken. Loopt storm Na een voorzichtige start, lopen de aanvragen voor de basistraining storm. Deelnemers beoordelen de training goed tot zeer goed. Zij zeggen dat ze na de training beter in staat zijn om met signalen van kindermishandeling om te gaan. En dat ze ouders daadwerkelijk kunnen ondersteunen. Sommige deelnemers vragen al om een vervolg. Vooral het praktisch oefenen smaakt naar meer! Uitgevoerde trainingen Tot nu toe zijn achttien trainingen uitgevoerd; de meeste in het peuterspeelzaalwerk. En er zijn afspraken gemaakt voor 40 trainingen in 2010 en

5 interessant! Ik ben veel nieuwe dingen aan de weet gekomen. Erg nuttig! De laatste bijeenkomst met de acteur was voor mij erg leerzaam. Daar heb ik meer aan dan aan papierwerk! goede training. Vooral de gesprekstechnieken en valkuilen. Preventie en Aanpak Kindermishandeling Basistraining Ik had nog nooit een gesprek met ouders over kindermishandeling gehad. Ik heb veel aan de training gehad. In Nederland worden per jaar meer dan kinderen mishandeld. Dat is ongeveer één kind per klas of groep. De gevolgen van kindermishandeling zijn groot. Vroegtijdig signaleren en bespreekbaar maken van zorgelijke opvoedingssituaties zijn dan ook belangrijk bij de aanpak van kindermishandeling. Dit voorkomt dat kinderen worden mishandeld en zorgt ervoor dat de schade beperkt kan blijven. Maar hoe signaleert u kindermishandeling tijdig? Wat kunt u doen bij een vermoeden van kindermishandeling? En hoe maakt u zorgen over een kind bespreekbaar met ouders? Deze vragen staan centraal bij de Basistraining Preventie en Aanpak Kindermishandeling. De training sluit aan bij de lokale ontwikkelingen rondom het Centrum voor Jeugd en Gezin en de Verwijsindex. Gemiddeld doen er vijftien professionals mee aan een training. Dat betekent dat er al 270 professionals zijn getraind. Binnenkort komen daar dus nog 600 bij. Kosten De training kost tot en met , - per deelnemer. De kosten zijn laag dankzij financiële bijdragen van gemeente Leeuwarden, provincie Fryslân, GGD-JGZ, Bureau Jeugdzorg, Fier! Fryslân en Partoer CMO Fryslân. Voor financiële steun kunnen instellingen een aanvraag doen bij hun eigen gemeente. Steeds meer gemeenten vergoeden de kosten (deels) in het kader van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Vervolg De eerste afspraken voor trainingen in de kinderopvang en basisscholen zijn gemaakt. En naar verwachting volgen er nog heel veel aanmeldingen voor het volgende schooljaar. Een enthousiaste pool van trainers staat klaar om voor eind 2011 zoveel mogelijk professionals te laten profiteren van deze training. Een plan om de training binnenkort ook aan te bieden aan onderwijsinstellingen in het voortgezette en speciaal onderwijs, is in ontwikkeling. Voor vragen of aanmeldingen: Frances Visser en Carla Hartog coördineren de deskundigheidsbevordering rondom de preventie en aanpak van kindemishandeling. Frances Visser, projectleider deskundigheidsbevordering, Partoer CMO Fryslân (peuterspeelzalen en kinderopvang) Tel: (058) fvisser@partoer.nl Of Carla Hartog, GGD Fryslân (onderwijs) Tel: (058) c.hartog@ggdfryslan.nl Delegatie uit Kenia bezoekt RAAK Fryslân Op dinsdag 2 maart 2010 ontving RAAK Fryslân een delegatie van afgevaardigden van Keniaanse organisaties van de internationale organisatie Defence for Children voor een werkbezoek. Zij werden vergezeld door een Nederlandse delegatie van vertegenwoordigers van Defence for Childeren, Plan Nederland, het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) en RAAK Nederland. Provinciehuis De gedeputeerde voor provincie Fryslân, Tineke Schokker- Strampel, verwelkomde het gezelschap en alle betrokken uitvoerende organisaties en gemeenten op het provinciehuis in Leeuwarden. Peter van der Linden van het NJi, Marion Dral, regiocoördinator RAAK Fryslân en Femmy Busscher, implementatieadviseur NJi en coördinator RAAK Noord Nederland, vertelden de genodigden meer over RAAK. Werkbezoek De Kenianen en andere aanwezigen gingen per bus op werkbezoek op locatie: naar keuze naar het Multi Functioneel Centrum Vrijheidswijk, een brede school en naar het Frontline Team in de wijk Heechterp Schieringen (met onder andere een presentatie van de RAAK- training) of naar Fier! Fryslân. Verschillen De vanzelfsprekende opvang van kinderen in Kenia door familie, bleek een groot verschil met de professionele formele opvang van kinderen door organisaties in Nederland. De bureaucratie, de regelgeving en het financieringssysteem vormen een bedreiging voor de daadwerkelijke hulpverlening aan Nederlandse kinderen die in de knel zitten. 5

6 Maar de deskundigheidsbevordering, werken met een meldcode en professionaliseren van de hulpverleningsketen, zijn juist zaken die de delegatie graag zou willen overnemen. Na de werkbezoeken togen de twee groepen per bus naar restaurant Amuse in het Friesland College. Onder het genot van een door leerlingen bereide lunch, wisselden de genodigden verdere kennis en ervaringen uit over - de aanpak van - kindermishandeling. Friese Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld In het voorjaar van 2011 wordt - naar verwachting - de wet op de Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld van kracht. Vanaf dat moment moeten organisaties en zelfstandige beroepskrachten in de (jeugd)gezondheidszorg, het onderwijs, de kinderopvang, de jeugdzorg, de maatschappelijke ondersteuning, politie en justitie over een Meldcode beschikken en moeten professionals in hun dagelijkse praktijk met deze code werken. Onderzoek toont aan dat een Meldcode professionals stimuleert eerder tot actie over te gaan bij (een vermoeden van) kindermishandeling of huiselijk geweld. De landelijk ontwikkelde Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld, wordt aangepast aan de Friese situatie. Specifieke informatie voor Friese professionals wordt verwerkt en van belang zijnde documenten zijn beschikbaar voor betreffende organisaties. De bijlagen in de Friese Meldcode, geven specifieke aandacht aan thema s als eergerelateerd geweld, vrouwelijke genitale verminking en ouderenmishandeling. Werkgroep Friese Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld De Werkgroep Friese Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld maakt op dit moment een implementatieplan om organisaties te ondersteunen bij het invoeren van en werken met deze Meldcode. De Werkgroep bestaat uit GGD Fryslân, Jeugdhulp Friesland, AMK, ASHG, Partoer CMO Fryslân en de coördinator van RAAK Fryslân. Eenvoudige invoering Het implementatieplan beoogt eenvoudige invoering van de Meldcode. Onder andere via: w Aanpassen van het landelijk ontwikkelde Basismodel Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld aan de Friese situatie. Specifieke informatie voor Friese professionals wordt verwerkt en van belang zijnde documenten komen beschikbaar voor betreffende organisaties. De bijlagen in de Friese Meldcode, geven specifieke aandacht aan thema s als eergerelateerd geweld, vrouwelijke genitale verminking en ouderenmishandeling. w Een digitale plek waar alle informatie gebundeld is. Bijvoorbeeld branchegerichte Meldcodes Kindermishandeling en Huiselijk Geweld en afspraken tussen organisaties. w Een handzaam overzicht voor professionals met algemene informatie en ruimte voor organisatiespecifieke gegevens. w Mogelijkheden voor verdere ondersteuning bij de invoering van de Meldcode. Bijvoorbeeld: voorlichtingsbijeenkomsten, hulp bij het vaststellen of eigen code of protocol van een organisatie voldoet aan de wettelijke eisen, onderzoeken of het beleid van een organisatie meldcodeproof is. Na de zomer van 2010 ontvangt u meer informatie over de Friese Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld en over verdere ondersteuning bij de invoering van de Meldcode. Voor vragen en opmerkingen kunt u terecht bij : Marion Dral, coördinator RAAK Fryslân Tel: (058) mdral@partoer.nl

7 To see or not to see Kindermishandeling kunnen, willen en durven zien Kindermishandeling is een heel ernstig en een heel complex probleem. Het stelt daarom hoge eisen aan professionaliteit, in welke functie ook, en aan de organisatie van het werk, welk werk ook. En dus confronteert het ons ook met de zwakke plekken op die gebieden. Geen wonder daarom dat bij de Friese aftrap voor RAAK in november 2008 gekozen is voor een bezinning op het thema handelingsverlegenheid. In het verlengde van mijn bijdrage aan die bezinning toen - een bezinning die nog wel even door zal gaan, beter: nog lang door móet gaan - een pleidooi voor meer gezamenlijke bezinning op wat kindermishandeling je doet, als je daar iets mee moet, maar liever niet. Column Dat kindermishandeling - in welke vorm ook, die van geweld, verwaarlozing of misbruik het leven van een kind vergalt behoeft geen betoog. En niet alleen zijn leven als kind. Vaak staat ook de rest van het leven in het teken van deze ellendige start. Hoe langer die ellendige start duurt, hoe groter de kans dat het zijn blijvende weerslag heeft op het verdere leven van zo n kind. En dat die ellende niet als vanzelf stopt weten we ook wel. Daar is vaak een opmerkzame, actieve betrokkenheid van derden uit de omgeving van het kind voor nodig. Dat we als derde een verantwoordelijkheid hebben voor zo n kind weten we ook. Een verantwoordelijkheid die gestalte moet krijgen in het oog hebben voor signalen dat een kind (mogelijk) mishandeld wordt. En in het nemen van verantwoordelijkheid om daar iets aan te doen. In signaleren en melden dus. Dat is allemaal bekend. Maar toch is het geen sinecure. Om dat signaleren beter mogelijk te maken zijn er veel signalenlijsten in omloop. En deze bewijzen ook goede diensten om te kunnen zien of er met een kind mogelijk iets aan de hand is. Maar toch, zo n lijstje helpt alleen maar als we ook daadwerkelijk willen en durven zien. To see or not to see, that s the question. Er is veel wat dat zien bemoeilijkt. Veel meer dan de onbekendheid met een lijstje. Veel meer ook dan onbekendheid met meldprocedures. Gaat het om mishandeling van een kind door de eigen ouders, en daar gaat het meestal om, dan vraagt signaleren, dat men onder ogen ziet dat een ouder zich ellendig gedraagt, dat een kind zich ellendig voelt en dat er misschien ellendige maatregelen To see or not to see, that s the question. Er is veel wat dat zien bemoeilijkt. genomen moeten worden. Het is heel menselijk om met dat alles liever niet geconfronteerd te willen worden. Dus is er de begrijpelijke neiging om wat we zien zo te interpreteren, dat we niet betrokken hoeven te raken bij conflicten en emotioneel zeer en om verre te kunnen blijven van de chaos van moeilijk te hanteren emoties en reacties. En als dan signalen ook nog eens meerduidig zijn, en vaak zijn ze dat, is de verleiding groot om ze zo te duiden, dat we veilig vaststellen dat het kind veilig is. To see or not to see Hier geldt op een heel bijzondere manier de uitdrukking: twee zien meer dan een. De mix van betrokkenheid en tegenzin, van verantwoordelijkheid en onzekerheid, de meerduidigheid van signalen, en de ongerustheid over de gevolgen van het signaleren maken het noodzakelijk dat signaleren geen eenmanszaak is. Overleg hierover met anderen moet dan niet alleen gaan over de vraag: zie ik het goed?, maar moet ook gaan over de problemen, de zorgen, de onzekerheden, de angsten die we bij dat zien ervaren. Zo n intervisie helpt om op den duur steeds beter te zien. 7

8 En dan is er nog iets waardoor signaleren geen sinecure is. Een volgende stap na signaleren is soms, dat men zijn zorgen deelt met de betreffende ouder. Maar dat is verre van eenvoudig. Een van de redenen voor de schroom die we daarbij voelen is, dat we weten, liever gezegd dat we aanvoelen, soms zonder het te beseffen, dat we een ouder raken in iets waar hij bijzonder kwetsbaar in is: zijn falen als ouder. Men stelle zichzelf maar voor wat het is om daarmee geconfronteerd te worden. Dat roept pijnlijke gevoelens op van gêne en van onmacht. Hoezeer soms ook vermomd achter ontkenning, bagatellisering of boosheid. Het is heel goed om je van deze reden voor die schroom - er zijn er meer natuurlijk - bewust te zijn. Het kan helpen om behoedzaam met een ouder om te gaan. Niet de behoedzaamheid die je hebt als je een kastanje uit haar bolster probeert te halen, maar de behoedzaamheid van aandacht en zorg. Naast de zorg die je hebt om een kind waar je aandacht voor vraagt. In de praktijk en uit onderzoek is meerdere malen gebleken, dat ouders ontvankelijker zijn voor de zorgen die men heeft om hun kind en voor bemoeienis met hun ouderschap, naarmate ze meer het gevoel hebben dat er ook oprechte aandacht is voor hen. Dat laatste hoeft geenszins in te houden - en mag ook niet inhouden - dat men geen oog meer zou hebben voor de veiligheid van een kind. Wie niet anders doet, dan een ouder te vragen oog te hebben voor het welzijn en de veiligheid van zijn kind, is in de ogen van de ouder al gauw een tegenstander. Wie er blijk van geeft zelf oog te hebben voor de ouder, kan als medestander worden ervaren in de zorg voor een kind. En als we dan onder de noemer van twee zien meer dan een werk (gaan) maken van intervisie, is het zaak ook hieraan aandacht te besteden. Herman Baartman, emeritus hoogleraar Preventie en Hulpverlening inzake Kindermishandeling aan de Vrije Universiteit (VU), stond aan de wieg van RAAK in Nederland. WWW Websites... 8 Projectpagina s Friese Aanpak Kindermishandeling Op de website van het Informatie- en Kennispunt (IKP) Jeugd en Gezin is een aantal projectpagina s over de Friese aanpak van kindermishandeling in de maak: Onder Actuele Friese Projecten (links bovenaan op de homepage, onder Friese Aanpak Kindermishandeling ). U vindt er nu al een deel van de informatie. Binnenkort volgt er meer. Andere interessante websites Colofon De Nieuwsbrief Friese Aanpak Kindermishandeling is een uitgave van de Klankbordgroep Kindermishandeling en Huiselijk Geweld Redactie: Liesbeth Buijs, Bureau Jeugdzorg Friesland; Ype Brada, Tjallinga Hiem; Jetty van der Kamp; gemeente Leeuwarden; Marion Dral, RAAK Fryslân, Frances Visser en Sonja Toonstra, Partoer CMO Fryslân Eindredactie: Sonja Toonstra, Partoer CMO Fryslân Tekst: Tineke Schokker-Strampel en Geeske Bies, provincie Fryslân; Jetty van der Kamp, gemeente Leeuwarden; Marion Dral, RAAK Fryslân; Herman Baartman, VU; Jacobien Lugtenborg, Fier! Fryslân; Frances Visser en Sonja Toonstra, Partoer CMO Fryslân Fotografie: Gerrit van der Sar; Sonja Toonstra, Partoer CMO Fryslân; en anderen Vormgeving: Seinen & Van Leeuwen, Leeuwarden Druk: Hellinga, Leeuwarden Jaargang: 1 nummer 1, mei 2010 Oplage: In 2010 verschijnt de Nieuwsbrief Friese Aanpak Kindermishandeling twee keer. Deze uitgave is mogelijk gemaakt door het