KunstKrant HENK HELMANTEL. mee! Informatiekrant voor beeldende kunst.

Transcriptie

1 KunstKrant Informatiekrant voor beeldende kunst NEGENTIENDE JAARGANG NUMMER 1 JANUARI/FEBRUARI 2015 NEEM mee! HENK HELMANTEL In dit nummer o.a. Henk Helmantel 70: Nieuw boek en uitgelicht bij Roesd Hidenori Mitsue geeft Hollandse meesters verrassend nieuwe dimensies Panamarenko wekt verbazing en bewondering in Antwerpen Kyas Art Salon Amsterdam opent met new manga fine art Galerie Sanaa in de ban van verschillende culturen Magisch Afrika in Nieuwe Kerk De eerst kunstbeurzen van 2015 Realisme Amsterdam Kunst & Antiek Weekend Naarden Rotterdam Contemporary Art Fair Art Karlsruhe

2 pagina 2 kunstkrant januari/februari 2015

3 kunstkrant januari/februari 2015 pagina 3 O-68 Art Gallery O-68 exposeert moderne en hedendaagse kunst van Nederlandse en buitenlandse kunstenaars. Art Gallery O-68 feliciteert Mariska de Groot met het winnen van de O-68 Prijs voor Nederlandse/Duitse Beeldend Kunstenaars Op 2 november werd de winnaar bekend gemaakt van de O-68 Prijs Mariska de Groot won de prijs met haar installatie en performance Cinechine, Deel van Cinechine is hier te zien in het midden van de foto. Rechts en links werk van de andere twee finalisten. Links Casper Verborg, 2014, Event no 1, olieverf op doek, 200 x 110 cm. Rechts Heidi Linck, Acting like an empire #1 96 x 64 cm en Acting like an empire #2, 64 x 96 cm. Foto Anne Mie Emons Op 21 december 2014 van 15 tot 17 uur organiseert Art Gallery O-68 een kerstreceptie als start van de wintertentoonstelling, die werken in stock bevat en zal lopen tot en met 23 januari dec. -23 jan.: bezoek op afspraak. Te koop zijn 80 verschillende originele genummerde houtgravures van Salvador Dali (ES) uit de Divina Commedia van Dante Alighieri, enkele gouaches van Eugène Brands (NL), litho s en zeefdrukken van vroeg werk van Corneille (NL), olieverfschilderijen van Sung-Young Park (KR) en Alexandra Arshanskaya (RU/NL), abstract expressionistische werken van Beverly Brodsky (US), werken met gemengde techniek van Annette Haeberling (CH/NL), intrigerend conceptueel werk van Maureen Bachaus (NL), pastels uit de serie Ancient Jerusalem van Paul Veshev (RU), houtskooltekeningen van naakten van Arlene Diehl (US), acrylverfschilderijen en litho s van Mar (NL), geënsceneerde foto s uit de serie Family Hallucination van Dovrat Amsily-Barak (IL), beelden van Jan Pater en acrylverfschilderijen van Aboriginal Artists (AU), rechtstreeks uit Australië en met certificaat. Prijzen vanaf 300,--. Wij vragen speciale aandacht voor de tekeningen van Arlene Diehl uit San Francisco, van wie 10 werken in O-68 aanwezig zijn. Werken van Arlene zijn opgenomen in het boek van Thomas de Neve Tussen malaise en magie, Theater in het leven, Leven in het theater (2012) (pp 123,124,183). Uitgeverij Querido heeft een werk van haar gebruikt op het omslag van het boek van Gustaaf Peek: Godin, held, toepasselijk voor dit boek. Marja Pruis schrijft in De Groene Amsterdammer Met zijn stevige, zinnelijke, penvoering, en het lef om verhaallijnen grillig te laten, krijgt Peek het voor elkaar om een roman te schrijven die zowel opwindend als ontroerend is. Arlene tekent alleen naar levende modellen. Zij zegt: The process requires of me a very deep letting off of the brakes of any preconceived notions I may have had for that new drawing. Het boek werd boek van de maand, oktober 2014 bij De Wereld Draait Door. Arlene Diehl, tekening, 2012, 62 x 66 cm Salvador Dali, Paradiso no 8, 1960, houtgravure uit Divina Commedia van Dante Alighieri Eugène Brands, Zwart Vierkant, 1987, collage/gouache, 29,5 x 46,5 Arlene Diehl, tekening, 2012, tekening, 89 x 51 cm Art Gallery O-68 Oranjestraat 68, 6881 SG Velp, GLD Voor deze expositie bezoek op afspraak ,

4 pagina 4 kunstkrant januari/februari 2015 KNSTNWS Miljoenenschenking voor Rijksmuseum De familie Van Regteren Altena heeft bij het Rijksmuseum een nieuw Fonds op Naam gesticht. Het rendement van dit fonds wordt aangewend voor aankopen van tekeningen en aquarellen van Hollandse en Vlaamse kunstenaars. Professor I.Q. van Regteren Altena ( ) was directeur van het Rijksprentenkabinet en groot kenner van de tekenkunst. Met het fonds dat zijn nazaten hebben opgericht, zijn enkele miljoenen gemoeid. Daarmee kan het Rijksmuseum zijn tekencollectie verder uitbreiden. Fotograaf des Vaderlands Koen Hauser is benoemd tot Fotograaf des Vaderlands. Hij weet als geen ander autonoom werk met commerciële fotografie te combineren. Hij is een jaar lang hét gezicht van de Nederlandse fotografie. Daarnaast gaat hij een fotoserie maken in het thema Kijk! Mijn geluk, die in het najaar getoond wordt. Hauser volgt Ilvy Njiokiktjien op, die als eerste Fotograaf des Vaderlands afgelopen jaar honderd jarigen fotografeerde, in de leeftijd van 1 tot en met 100. De bijbehorende expositie Slagroomtaart en slingers is nog t/m 11 januari te zien in het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam. Kunstenaar van het jaar Marlene Dumas is uitgeroepen tot Kunstenaar van het Jaar Dit gebeurde na vier verkiezingsrondes via internet. Stemmers lichtten toe dat haar werk fascineert en emoties oproept, en dat ze intimiteit en kwetsbaarheid weet uit te drukken. Op haar tentoonstelling The image as burden in het Stedelijk Museum zijn al meer dan bezoekers afgekomen. De tentoonstelling duurt tot 4 januari. Verder is galerie Frank Taal in Rotterdam gekozen tot beste Galerie van het Jaar. Scherp kijken in MORE Op 24 mei opent in Gorssel het nieuwe museum MORE. Het wordt het grootste museum voor Nederlands Modern Realisme. Hier is de collectie ondergebracht van zakenman Hans Melchers. Hij nam onder meer een duizendtal werken over uit de kunstverzameling van Dirk Scheringa. In de eerste tentoonstelling Scherp kijken worden vooroorlogse en hedendaagse kunstenaars gecombineerd. Er is werk van onder anderen Charley Toorop, Jan Mankes, Co Westerik en Philip Akkerman. In 2016 zal in Kasteel Ruurlo een dependance komen, gewijd aan het oeuvre van Carel Willink. Museum MORE treedt van 14 t/m 18 januari al naar buiten op de kunstbeurs Realisme in Amsterdam. Winnaar ets van Homan De ets van Reinder Homan is deze keer gewonnen door H. Scholten uit Leeuwarden. Van harte gefeliciteerd! De ets komt naar u toe. Ook kans maken op zo n fraai kunstwerk? Word abonnee en u krijgt de KunstKrant thuisgestuurd. Iedere twee maanden wordt onder de abonnees een origineel kunstwerk verloot. Ets plus boek van Gea Karhof voor abonnee Dit jaar verloot de KunstKrant in elke editie een ets van Gea Karhof onder de abonnees. Het eerste kunstwerk is Trying to fly, een handgekleurde ets met bladgoud. De kunstenares uit Edam voegt daar ook nog eens het fraaie boek Grenzeloze grafiek aan toe, waarin een overzicht van haar oeuvre wordt gegeven en besproken. Zie de bon in deze krant of kijk op Hidenori Mitsue wil essentie van schilderkunst doorgronden A plus B wordt C Waarom doen wij de dingen zoals we ze doen? Op die vraag zijn velerlei antwoorden mogelijk. Alhoewel: voor hedendaagse beeldende kunstenaars ligt het vaak net even anders. Zo is op de vraag Waarom schilder ik zoals ik schilder? in de meeste gevallen slechts één antwoord mogelijk. Namelijk: Omdat ik de innerlijke noodzaak voel om het zó te doen en niet anders. Voor de uit Japan afkomstige, in Nederland wonende kunstenaar Hidenori Mitsue (1969) is de waaromvraag extra interessant, omdat hij het stellen van die vraag als een typisch Nederlands gegeven ziet. In zijn geboorteland Japan wordt de vraag aanzienlijk minder vaak gesteld. Door Wim van der Beek De vraag waarom hij schildert zoals hij schildert, houdt Hidenori Mitsue dagelijks bezig. Het antwoord raakt immers de kern van de schilderkunst in het algemeen en de essentie van zijn eigen werk in het bijzonder. Wie dat wil, zou de schilderijen van Mitsue als pastiches kunnen typeren: schilderijen waarin de kunst van illustere voorgangers wordt nagebootst. Maar wie beter kijkt, ontdekt dat het gaat om een ander fenomeen. Mitsue neemt weliswaar schilderkunst van oude Hollandse meesters als vertrekpunt (sterker nog: in de onderlagen van zijn schilderijen kopieert hij hen), maar in het scheppingsproces dat daarop volgt, reageert hij op de basisinformatie met picturale acties die uiteindelijk leiden tot autonome schilderijen met een eigen stijl, idioom en beeldtaal. Waarom hij de voorkeur geeft aan deze manier van werken, kan de Japanse kunstenaar niet precies uitleggen. Maar dat respect, bewondering en fascinatie voor de oude meesters een rol speelt, staat vast. Daar komen nog de elementen leergierigheid en nieuwsgierigheid bij. Om het wezen van de schilderkunst te kunnen doorgronden kan het nuttig zijn om op de schouders van illustere voorgangers te gaan staan. Dat levert steevast nieuwe vergezichten en inzichten op. Bewerkingen De schilderijen van Hidenori Mitsue zijn extreem gelaagd. Soms breng ik wel twintig tot dertig grondlagen aan, voordat ik aan de voorstelling toekom, legt de Japanse kunstenaar uit. In zijn atelier in een majestueus gerenoveerde woning van de vereniging Hendrick de Keyser, in het hart van Enkhuizen, is Ice Landscape. Hidenori Mitsue. hij als een vis in het water. Hij wordt er permanent omringd door de 17de-eeuwse architectonische grandeur, die herinnert aan het werk van de Hollandse meesters die hem inspireren en nieuwsgierig maken. Zijn bewerkingen van oude meesters zijn in feite ultieme pogingen om de essentie van de schilderkunst te doorgronden. In de expositie Daar komen de Putters! is een hommage aan Carel Fabritius te zien. Mitsue bewerkte het subtiele meesterwerk Het Puttertje van de Delftse schilder, die in 1654 op 32-jarige leeftijd omkwam bij een ontploffing van het salpeter- en zwavelmagazijn t Secreet van Hollandt dat vlak naast zijn atelier lag. Mitsue is één van de kunstenaars die in Kasteel Keukenhof een hommage brengen aan Fabritius en diens Het Puttertje. Verschil met de andere deelnemers is dat de 17de-eeuwse schilder tot voor kort geen deel uitmaakte van Mitsue s referentiekader. Voor de 19de-eeuwse Japanse kunstenaar Utagawa Hiroshige geldt dat wel. Drie van zijn houtsneden vormden het uitgangspunt voor drie kleine schilderijen van Mitsue die te zien zijn in de expositie Sounds of Silence in Museum CODA in Apeldoorn. De rustgevende, contemplatieve geest van het Zenboeddhisme heeft bijna voelbaar bezit genomen van deze schilderkunstige bewerkingen die via Hiroshige terugvoeren naar een haiku van de 17de-eeuwse Japanse dichter Matsuo Basho. Mitsue slaagt er feilloos in de schoonheid, stilte en sereniteit van Basho en Hioroshige te evenaren. Dat doet hij echter wel met een schilderkunstige interpretatie die in alle opzichten eigentijds is. Galerie Rosarta Gespecialiseerd in Russische schilderkunst Vlaardingweg 62, 3044 CK Rotterdam Iedere zaterdag & zondag geopend van uur Kijk op voor onze gehele collectie Love Triangle, Olga Suvorova, olieverf op linnen

5 Concert of Birds P. kunstkrant januari/februari 2015 pagina 5 Het Puttertje A. Madame Du Barry Het proces van bewerken, reageren, interpreteren, resoneren en actualiseren leidt tot authentieke schilderijen waarin de traditie slagvaardig geïncorporeerd is zonder dat de verdenking van plagiaat de kop opsteekt. Twee in ovale lijstjes gevangen portretten van The Laughing Cavalier en Madame Du Barry zijn te zien in De Appel Arts Centre in Amsterdam. Beide portretbewerkingen van Mitsue zijn onderdeel van de groepstentoonstelling When elefants come marching in waarin echo s van de sixties doorklinken. De tentoonstelling omvat werken van veertien hedendaagse kunstenaars die bewust of intuïtief verbanden leggen met de roerige jaren 60 van de vorige eeuw. Mitsue is een van hen. Met zijn versie van Madame Du Barry, die bekend werd als maîtresse van Lodewijk XV, geeft hij een opmerkelijke switch aan het portret zonder de essentie ervan teniet te doen. Het omgekeerde is eerder het geval. Mitsue voegt nieuwe dimensies toe. Hij plaatst kanttekeningen, presenteert de uitkomsten van zijn persoonlijke verkenningstochten en artistieke bevindingen en sleept zodoende het traditionele portret als het ware naar binnen in het nieuwe millennium. A plus B wordt C. Dat is de magische formule waar Hidenori Mitsue patent op heeft. Een winterlandschap met schaatsers van Hendrick Avercamp ondergaat een wonderlijke metamorfose. Het vogelconcert van de Vlaamse schilder François Snijders en de bedreigde zwaan van Jan Asselijn krijgen verrassende nieuwe dimensies dankzij de schilderkunstige invalshoeken, de penseelvoering en het verfgebruik van Mitsue. Het gaat hem daarbij niet om wát hij schildert, maar om hóe hij dat doet. Schrijfoefeningen Mitsue s werkwijze is vergelijkbaar met die van Jeff Koons die een eigen interpretatie en remake van een kitscherig beeldje van Michael Jackson tot cult en kunst verheft. Evenals Koons is ook Mitsue vooral geïnteresseerd naar het antwoord op de vraag hóe mensen naar schilderijen kijken. Hij doorbreekt het geconditioneerde kijkgedrag door beelden uit het collectieve geheugen van mensen op te frissen, te veranderen en van connotaties te voorzien, waardoor desoriëntatie ontstaat en de kijkers hun beelden en zienswijzen moeten herijken. Mitsue vertaalt zijn fascinatie voor de menselijke perceptie in schilderijen die ver weg blijven van kitsch, plagiaat en pastiches. Als geen ander weet hij dat iets wat simpel lijkt om te doen in de praktijk vaak uitermate ingewikkeld is. Dat een oer-hollands winterschilderij van Avercamp door Mitsue s intuïtieve benadering en complexe bewerkingen uiteindelijk een zweem van Japanse schilder- en prentkunst meekrijgt, is goed te zien. Maar het blijft behoorlijk lastig (zo niet onmogelijk) uit te leggen waar die transformatie precies in zit. Zelf houdt de kunstenaar het op zijn penseelvoering die onmiskenbaar beïnvloed is door sierlijke oosterse kalligrafie. Alle bewegingen van hand en arm zijn bepaald door de schrijfoefeningen die hij als kind kreeg. Ook de invloed van het verfgebruik (dat varieert van sterk verdund tot extreem pasteus) heeft zichtbare sporen nagelaten in het eindresultaat. Een goed schilderij confronteert ons zelden met het zwoegen, het denkwerk en het proces van wikken en wegen, schilderen en overschilderen, nuanceren en intensiveren, dat eraan ten grondslag ligt. Een overtuigend schilderij heeft iets onontkoombaars. Het wekt de indruk dat alles precies op de goede plek staat, dat alles klopt en dat er geen andere mogelijkheden zijn dan de opties waarvoor de schilder heeft gekozen. Dat maken de schilderijen van Hidenori Mitsue in een oogopslag zichtbaar. De dieper liggende lagen openbaren zich pas in tweede instantie. Schilderijen van Hidenori Mitsue zijn te zien op de volgende tentoonstellingen: - When elefants come marching in, t/m 11 januari in De Appel Arts Centre, Amsterdam. - Daar komen de Putters, t/m 31 januari in Kasteel Keukenhof, Lisse. - Sounds of Silence, t/m 1 februari in Museum CODA, Apeldoorn. - Van 22 februari t/m 4 april bij Francis Boeske Projects in Amsterdam. Zie

6 pagina 6 kunstkrant januari/februari 2015 MARCEL DURAN 28 maart t/m 12 april 2015 Museum 13 december 2014 t/m 12 april 2015 De Derde Huid Buitenplaats organische architectuur van Hundertwasser en Alberts & Van Huut S c h i l d e r S t r e k e n Kloosterkerk, Thesinge Kapelstraat 2A Geopend op zaterdag, zondag en paasmaandag van tot uur. Tevens op afspraak. mail@marcelduran.nl di. t/m zo. van 11:00-17:00 uur museumkaart geldig Hundertwasser Archive, Vienna: Friedensreich Hundertwasser, KunstHausWien, watercolour on a copy of a plan by Peter Pelikan, 1988 van stoelen bezeten Frans Leidelmeijer kiest uit 100 jaar stoelontwerp 21 dec t/m 23 jan Wintertentoonstelling, zie pagina 3 Werken in stock, o.a. van Arlene Diehl (afbeelding) 22 november maart Galerie Rosarta Gespecialiseerd Art in Gallery Russische O-68 schilderkunst Oranjestraat 68, 6881 SG Velp, GLD Vlaardingweg 62, 3044 CK Rotterdam Iedere Voor zaterdag deze & zondag expositie geopend bezoek van op afspraak uur , Kijk op voor onze gehele collectie Love Triangle, Olga Suvorova, olieverf op linnen

7 kunstkrant januari/februari 2015 pagina 7 heremaweg 20 1 heerenveen vr en zo 13 18u en op afspraak info@melklokaal.nl anne feddema elma alkema wynolt visser harm ronald maris albert oost milkshake melklokaal.nl Fotoserie ter beschikking gesteld door fotografe Edith Howard dineke oosting wouter nijland christiaan drost jochem hamstra ingrid davids De wedstrijd Lijstenmaker van het jaar 2015 De Vereniging Art-Frame organiseert wederom de jaarlijkse lijstenmakerswedstrijd. De werkstukken bestaan uit een verplichte opdracht, zie foto s*, en een 3-D opdracht met thema: ambachtelijk gereedschap. Er zijn diverse prijzen te winnen in beide categorieën; vier maal een 3e prijs a 100,-, vier maal een 2e prijs a 200,- en vier maal een 1e prijs a 300,-. De Lijstenmaker van het jaar 2015 wint een reischeque voor 2 personen. INSCHRIJVING IS NOG MOGELIJK NAAr EEN NiEuWE tijd - handgekleurde ets met bladgoud - 80x120 cm GEA KARHOF Atelier: Bierkade WS Edam /204 info@geakarhof.nl Elke lijstenmaker in de BENELUX kan zich aanmelden op tevens vindt u hier uitgebreide informatie en het wedstrijdreglement. De uiterlijke inleverdatum voor de werkstukken is 1 maart De uitslag zal 20 april 2015 bekend worden gemaakt. * Fotografie wordt door Art-Frame aangeleverd als prints op het te gebruiken formaat. Secretariaat ART-FRAME Veldbies GN Herkenbosch T E wedstrijdsecretariaat@art-frame.nl

8 pagina 8 kunstkrant januari/februari 2015 Maskers en beelden uit Ivoorkust in de Nieuwe Kerk De dans van het wrattenzwijn In de Amsterdamse Nieuwe Kerk hebben Afrikaanse geesten een tijdelijke plek gekregen. Er is een tentoonstelling van ruim tweehonderd houten maskers en beelden afkomstig uit Ivoorkust (West-Afrika). Het merendeel werd tussen 1850 en 1950 vervaardigd, maar er zijn ook enkele werken van recente datum. Met de maskers werden gewoonlijk rituele dansen uitgevoerd, via de beelden werd contact gezocht met de geesten aan gene zijde. Door Aernout Hagen Kunstnijverheid werden de Afrikaanse beelden en maskers vroeger genoemd en hun uiterlijk was primitief. Maar dat veranderde, zo rond 1900, toen een paar kunstenaars de schoonheid ervan ontdekten. Zo schreef de kunstcriticus André Salmon in 1912 over Picasso: De kunstenaar had een passie ontwikkeld voor de kunst van de negers ( Négresse ), die hij ver boven die van de Egyptenaren stelde En in hetzelfde jaar schreef Guillaume Apollinaire over Maurice de Vlaminck: Tijdens zijn wandeltochten langs de steden aan de Seine kocht hij in rommelwinkeltjes beelden, maskers en fetisjen, uit hout gesneden door negerkunstenaars uit Frans-West-Afrika, meegenomen door zeelui of ontdekkingsreizigers. Op de tentoonstelling staat in een vitrine een masker dat gemaakt is door de zogenoemde Vlaminck-meester. Het is een nood-naam, het masker lijkt op een beeld dat De Vlaminck ooit had verzameld. Vanaf 1930 raakte de wetenschap geïnteresseerd in de Afrikaanse kunst. Vervolgens is er (vooral door Zwitserse onderzoekers) geprobeerd om te achterhalen wie de makers zijn geweest van de houten kunstvoorwerpen in Ivoorkust. Tot dan toe waren ze in het Westen anoniem gebleven. De tentoonstelling laat de voorlopige resultaten zien van dat onderzoek. Maar vaak zijn er dus van die noodnamen gebruikt voor groepen beelden die duidelijk door dezelfde kunstenaar zijn gemaakt, zoals de Meester van de parasols (naar een kenmerk van zijn kunst) of Yasua-meester (naar het Yasua volk in de centrale Guro-regio). Meester van de Poyo-stijl, Baàthil, Burkina Faso, ca. 1930, particuliere collectie. Yasua-meester, Gye, helmmasker, centrale Guro-regio, ca. 1930, Museum Rietberg Zürich. de gelegenheden, zoals feesten, initiatierituelen, begrafenissen of de rechtspraak. Via de beelden werd contact gezocht met de geesten, bijvoorbeeld voorouders, maar ook echtgenoten of echtgenotes die ieder mens zou hebben gehad in de geestenwereld voor hij of zij werd geboren. Je kunt die magische lading nog zien in de geweldige expressiviteit van de uitgebeelde gezichten. Bij de afdeling van de Guro-regio vind je schitterende voorbeelden. Een masker dat dierlijke trekken vertoont, een wijd opengesperde bek, slagtanden en grote oren, werd omstreeks 1930 gemaakt door de Yasua-meester. De kop heeft de trekken van een wrattenzwijn. Maskers met dierlijke trekken die je draagt als helm, heten Gye. Opvallend bij deze is de puntige tong, de krachtige wenkbrauwen en de rode en witte verfresten. Mannelijke dansers dragen dit masker bij vergaderingen waar vrouwen niet bij mogen zijn. Opvoeringen van de zogenoemde maskerfamilie mogen vrouwen (en kinderen) wel zien. Dan is daar bijvoorbeeld de heilige Zamble, die het uiterlijk heeft van zowel en antilope als van een luipaard, zijn lieftallige vrouw Gu (soms met drie kringen rond de ogen) en zijn broer Sauli, die altijd lacht en grapjes maakt. Een van de kunstenaars waarvan de eigen naam bekend is, Sabu bi Boti, heeft meerdere maskers van Sauli gemaakt. Ze zijn fel gekleurd, de ogen zijn gesloten, het gezicht heeft een ironisch lachje en bovenop is van alles toegevoegd: van puntige hoorns tot blauwe vogels die allebei dezelfde slang in hun bek houden. Behalve dit soort maskers, dragen dansers pruiken en kostuums van lappen, palmblad of riet. Ze worden begeleid door muziek van ratelkalebassen, trommels en hoorns; hun expressieve en elegante bewegingen zijn op filmpjes bij de tentoonstelling te zien. Concentratie In de Savannen en Centraal Ivoorkust leven de Baule. Ze stammen af van vorstelijke families uit Ghana. Een van hun beste kunstenaars wordt genoemd: Ascher-meester. Dat is weer een noodnaam, naar een Parijse kunsthandelaar, Ernst Ascher, die in 1926 beelden van deze meester te koop aanbood. Een figuur die veel voorkomt in het werk van deze kunstenaar, is de zittende vrouw. Boven een lange nek vertoont haar gezicht een soort vastberaden concentratie. Het houten beeld is vaak versierd met toevoe- Sra, Groot masker, zuidelijke Dan-regio, ca. 1930, particuliere collectie. Magische lading De tentoonstelling is gegroepeerd volgens zes volken binnen Ivoorkust: Guro, Baule, Lobi, Dan, Lagunenbewoners en Senufo. Alle voorwerpen hadden ooit een functie: met de maskers werd gedanst bij bepaalgingen in andere materialen, zoals een armband van ivoor, een touwtje om haar middel en een ketting om haar hals. Van de Meester van Essankro (een plaats) is er een indrukwekkend beeldje uit 1880 van een staande mannenfiguur. Het is de achtergebleven echtgenoot die ontstemd kan raken en de levende partner kan kwellen met ziektes en boze dromen, tenminste als hij niet af en toe offers krijgt aangeboden. Het figuurtje heeft donkere bolletjes als ogen en houdt beide handen stevig op de buik gedrukt. Angstaanjagende geest De Lobi is een verzamelnaam voor 26 etnische groepen die deels in Ivoorkust en deels in Burkina Faso leven. Ondanks dat de makers van cultusbeelden bij de Lobi een bijzondere status hebben, zijn er weinig persoonlijke namen bekend. De Meester van de Poyo-

9 kunstkrant januari/februari 2015 pagina 9 Sabu bi Boti, Sauli, Tibeita, centrale Guro-regio, 1975, Museum Rietberg Zürich. stijl heeft een kleine kop op een staak uitgesneden. De gladde, ronde kop met de bozig getuite mond, is van een zogenoemde Khele: een angstaanjagende geest die vrijkomt zodra iemand wordt gedood. Bij de Dan in het westen (tegen Guinee en Liberia aan) hebben maskerfiguren regelfuncties: vrouwelijke figuren bemiddelen, terwijl de mannelijke maskerfiguren krijgers ondersteunen. Alle maskers (ook vrouwelijke) worden door mannen gedragen. Vrouwen mogen reusachtige, ceremoniële lepels hanteren waarin een voorspoed brengende geest huist. De kunstenaar Tame (wat zwerver betekent, omdat hij reisde door de hele Dan-regio) heeft een bijzonder masker gemaakt: het lijkt een kind met grote, starende ogen. Er zijn allerlei materialen aan toegevoegd die, sinds 1940, nog steeds intact zijn gebleven, zoals kleurige lappen als haarlokken en metalen ringetjes als ogen. Sra (wat schepper betekent) maakte maskers met half geopende mond, naar beneden wijzende mondhoeken en schijnbaar gesloten ogen. Het hout is aangetast door de tijd en intensief gebruik. Bij de Lagunen-volken valt een beeldje op dat omstreeks 1930 werd gemaakt door de zogenoemde Meester van de parasols. De voorgestelde echtgenoot uit de geesteswereld draagt een tropenhelm en een strak gesneden kostuum. Blijkbaar had de ideale echtgenoot toen een Europees, koloniaal uiterlijk. Nu heeft het iets komisch, maar toen moest je er tegen opkijken. Magisch Afrika, maskers en beelden uit Ivoorkust, t/m 15 februari in De Nieuwe Kerk, Dam, Amsterdam, column kleine kunstirritaties Sprookjes van succes Carlo Boszhard is diep gekwetst. Onlangs werd hij in De Telegraaf van vals spel beschuldigd. In het televisieprogramma Maestro, waarin bekende Nederlanders een orkest trachten te dirigeren, doet Boszhard het kennelijk net iets te goed. Dat is verdacht, want de show gaat mede om dilettanten, wiens geklungel tot het amusementskarakter ervan bijdraagt. Boszhard is zeer verontwaardigd, omdat hij in de krant als leugenaar en bedrieger wordt voorgesteld. Zou hij beseffen dat zijn succes niet het resultaat is van zijn kwaliteiten als dirigent, maar van zijn talent voor imitatie die hij nu eens niet hilarisch inzet? Op dit moment hebben wij een uitgebreide dilettantencultuur, waaraan zowel onbekenden als bekenden meedoen. Zo kan een vrachtwagenchauffeur in een televisieprogramma meesterbakker worden en een televisiepresentator tot meesterdirigent worden uitgeroepen. Gedurende de show vallen de kneuzen de een na de ander af, totdat er eentje overblijft die de gewenste vaardigheden het dichtst mogelijk benadert. De bekende winnaars verkrijgen zo nog meer bekendheid, terwijl de onbekenden soms hun dromen kunnen gaan najagen. Mensen die de cultuurparticipatie een warm hart toedragen, zijn blij met elke wedstrijd van amateurs, waaraan tegenwoordig niet alleen de televisie, maar ook de culturele instanties, bijvoorbeeld musea, meedoen. Zo is er een jaarlijkse beeldende kunst wedstrijd, uitmondend in de ZomerExpo, waarbij de beste producten in het Haags Gemeentemuseum worden tentoongesteld. Dit wordt als democratisering van de (eens hoge) cultuur beschouwd, waartoe het inderdaad kan bijdragen. Tegenover de massale democratisering staat echter ook een toenemende professionalisering in juist die gebieden van de cultuur, waar men het eerder van meer informeel leren moest hebben. Popmusici, die eens in donkere garages repeteerden en voetballers die op straat begonnen, krijgen nu een gedegen opleiding en beeldende kunstenaars kunnen net zo lang in een academische setting studeren als gespecialiseerde wetenschappers. In sommige gebieden is er dus een toename van het formele onderwijs, terwijl tegelijkertijd iedereen van alles lijkt te kunnen en kennen, zonder welke opleiding dan ook. Daarom hebben we nu zowel pop-professors en gepromoveerde kunstenaars als volstrekte klungels die op televisie van beroemdheid dromen. Deze dubbele beweging van elitevorming en democratisering is typisch voor de hedendaagse westerse cultuur. Nu ben ik een voorstander van democratisering en ook van wat tegenwoordig life long learning wordt genoemd. Iedereen moet toegang kunnen hebben tot alle culturele gebieden en iedereen moet zoveel en zolang kunnen leren als hij maar wil. Onze gecompliceerde cultuur kan zo beter voortgezet en verder ontwikkeld worden. Waar ik wel tegen ben, zijn de sprookjes die ons op de mouw gespeld worden en waarin wij maar al te graag geloven. Geen enkel vak kan zonder aanleg, kennis en vaardigheden beoefend worden en het ontwikkelen daarvan kost tijd. Willen de amateurs in de televisieshows enigszins presteren, dan is daar coaching voor nodig. Hoewel de jury s en coaches meestal duidelijk aanwezig zijn, beseffen wij nauwelijks hoeveel werk zij achter de schermen moeten verrichten. Na afloop zijn de winnaars dan ook niet de helden, waarvoor zij worden aangezien; er valt nog veel te leren. Wij moeten ook niet geloven dat de wetenschappen voor alles de juiste modellen bieden. Moderne wetenschappen zijn sterk geformaliseerd en gespecialiseerd, waardoor hun waarden en normen niet bij de meer informele gebieden van de cultuur passen en deze zelfs kunnen hinderen. Misschien zijn de elitevorming en democratisering, die hier beschreven zijn, wel varianten van het zelfde verhaal, namelijk die van het bereiken van succes dat we voor het goede leven aanzien. De weg ernaar voert of via langdurig, formeel onderwijs en specialisatie of via aangeboren en ongeoefend talent. Anderen zullen onze voortreffelijkheid wel moeten erkennen en ons het succes gunnen, waarop we recht hebben. Helaas, dit zijn slechts sprookjes die in andere vormen al heel vaak verteld zijn. Het wordt tijd om meer realistische verhalen voor een beter leven te bedenken. Katalin Herzog Ascher-meester, Zittende vrouw, Baule-regio, ca. 1900, Nelson-Atkins Museum of Art, Kansas City. Zie weblog en weblog Beautifulworld, katalinherzog.tumblr.com.

10 pagina 10 kunstkrant januari/februari 2015 KUNSTGIETWERK IN: BRONS - ALUMINIUM - RVS EN GIETIJZER MEER DAN MAATWERK Noorderstraat 370 Tel: +31 (0) info@gieterijborcherts.nl 9611 AV Sappemeer Fax: +31 (0) Of het nu abstract is of figuratief - het werk van kunstenaar Jürgen Ebert fascineert telkens weer vanwege zijn verfijnde, esthetische en symbolische toespelingen. Een uitgebreid overzicht van zijn grote werken is te zien in zijn eigen galerie en beeldentuin in Bocholt. In deze ruime setting zijn meer dan 200 van zijn gelimiteerde bronzen sculpturen te zien. Openingstijden: Elke 1e en 3e zondag van de maand en elke woensdag van tot uur, en na afspraak. Contact Beeldhouwer Jürgen Ebert Vardingholter Straße Bocholt, Duitsland T Juergen-Ebert@t-online.de (Net over de grens bij Winterswijk) Ook vertegenwoordigd door galerie Groeneveld, Almelo

11 kunstkrant januari/februari 2015 pagina 11 Meer dan 60 galeries en kunsthandelaren presenteren een grote diversiteit aan Oude, Moderne en Hedendaagse kunst in de imposante Grote Kerk van Naarden. Tijdens uw bezoek aan het Kunst & Antiek Weekend kunt u zich oriënteren, informeren en natuurlijk overgaan tot de aankoop van een mooi kunstwerk. Alle gepresenteerde kunstobjecten worden op voorhand door een team experts beoordeeld op echtheid en kwaliteit alvorens de deuren voor het publiek te openen. Hierdoor is een mogelijke koper verzekerd van authenticiteit en kwaliteit. Ieder jaar trekt het Kunst & Antiek Weekend Naarden, dat bekend staat als een echte koopbeurs op hoog nikunst & antiek Weekend in de Grote kerk naarden - 22 t/m 25 januari Diversiteit aan kunst op Historische locatie De Grote Kerk Naarden Het Kunst & Antiek Weekend Naarden is al 17 jaar een paradijs voor de kunstliefhebbers met gevoel voor kwaliteit. Van 22 t/m 25 januari vindt deze gemoedelijke verkoopexpositie van hoge kwaliteit plaats in Naarden-Vesting. Tijdens deze nationaal bekendstaande kunst- en antiekbeurs gaan antiek en hedendaagse kunst traditiegetrouw hand in hand. KNSTNWS Pulchri Van Ommeren- De Voogtprijs 2014 Rik Buter is de winnaar van de Van Ommeren-De Voogtprijs Deze is uitgereikt tijdens de Najaarssalon van Pulchri Studio in Den Haag. Buter ontving eerder al de Pulchri Talens Talentrpijs (2006) en de tweede Benelux Beeldverhalen Prijs (2012). Zijn werk is samen met dat van de twee andere genomineerden, Paul Nassenstein en Paul van Hulzen, bij Pulchri te zien van 10 januari t/m 1 februari. Arti 175 jaar Jan Juffermans - Kees Van Dongen - Meisje met de Geloken Ogen - Litho Bell Arte Ans Markus. veau, een groot aantal bezoekers uit Nederland en België. Regionale bezoekers uit het Gooi waarderen in het bijzonder de uiterst gezellige Friday-night Special. Tijdens deze sfeervolle avondopening geldt 2 entreekaarten voor de prijs van 1. Bijzondere collecties Kunst & Antiek Traditioneel presenteert Naarden een gevarieerd deelnemersveld met enkele bekende vaste pijlers zoals: Kunsthandel Copernicus, Hamadi Oriental Art, Heeren van Bronckhorst en Frederik Muller. Stadszilver uit Amstelveen debuteert dit jaar in Naarden met een bijzondere collectie van enkel Nederlands 17de- en 18de-eeuws zilver. Een voorbeeld hiervan is een Groningse Brandewijnskom van Arent Hamminck uit Na haar succesvolle debuut van vorig jaar neemt de Maastrichtse Gallery Bell Arte dit jaar ook beelden van Ans Markus mee naar Naarden. Het vervaardigen van deze beelden gaf Ans een troostend gevoel na het overlijden van haar broer. In een schilderij kon ik het nu niet vertalen, maar in mijn beelden wel. Bij Galerie René de Vreugd uit Zandvoort vindt u de imposante bloemstillevens van de Antwerpse fijnschilder Pieter Wagemans: Bloemen zijn een product van de natuur. Je kan ze daarom ook het best realistisch weergeven. Haut Epoque specialisten Remco van Leeuwen uit Eindhoven en Aad Penders uit Zaltbommel presenteren zeer bijzondere 14e- t/m 17e-eeuwse objecten. Speciale arrangementen Om een bezoek aan Naarden-Vesting te vervolmaken zijn er diverse arrangementen samengesteld. Zo is er bijvoorbeeld een speciale Kunst & Antiek Weekend lunch of diner bij Paul Fagel Arsenaal Restaurants. Op de vrijdagavond bestaat de mogelijkheid om met zijn tweeën voor de prijs van één het Kunst & Antiekweekend bezoeken. (Friday Night Special, vrijdag 23 januari na 17 uur, niet in combinatie met andere kortingen) Nationaal Donor Monument Tijdens het Kunst & Antiek Weekend is het Nationaal Donor Monument, dat naast de Grote Kerk staat, volledig geïntegreerd in de beursruimte. Hierdoor wordt het zo belangrijke donor codicil ook ruim onder de aandacht gebracht bij de bezoekers aan het Kunst & Antiekweekend. Het Kunst & Antiek Weekend in het kort Data: donderdag 22 t/m zondag 25 januari 2015 van 11 tot 18 uur vrijdag 23 januari open tot uur (Friday Night Special na 17 uur) Locatie: De Grote Kerk Naarden-Vesting Entree: 14,00 met kortingsbon of online voorverkoop aan de kassa. Parkeren: Gratis parkeergelegenheid & milieuvriendelijke shuttleservice. Internet: Kunstenaarsvereniging Arti et Amicitiae bestond in december 175 jaar. Dat wordt dit jaar gevierd met vier bijzondere exposities. T/m 8 maart is er in het verenigingsgebouw aan het Rokin een overzichtstentoonstelling van oud Arti-lid Kees Verwey ( ). Daarna volgt een hommage aan Artileden vanaf de jaren 50. In mei is er een expositie van alle zeshonderd leden. Een manifestatie rond hedendaagse kunst sluit in juni de jubileumserie af. The Vincent Award Anri Sala heeft in het GEM in Den Haag de Vincent Award gekregen. De Frans-Albanese kunstenaar refereert in zijn installaties aan de sociale en politieke veranderingen in Albanië na de val van het communistische regime in Aan de prestigieuze Europese prijs is een geldbedrag van ,- verbonden. De installatie is nog t/m 1 februari te zien in GEM. Museum voor Actuele Kunst. Breekbaar Fries theater in keramiekmuseum Het Friese theatergezelschap Tryater treedt tussen 14 januari en 8 februari twintig keer op in Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden. De voorstelling Brekber (breekbaar) vindt plaats tussen 888 borden uit de collectie van het museum. Brekber gaat over het leven, over de kracht van eenvoud en over kwetsbaarheid; over vasthouden en loslaten, over opgooien en laten vallen. Overdag is het decor als installatie te bezichtigen. Zie Positief gestemde PAN Tijdens PAN Amsterdam, afgelopen najaar in de RAI, heeft meer dan de helft van de kunsthandelaren meer verkocht dan vorig jaar. Een kwart verkocht evenveel. Dit blijkt uit eigen onderzoek van de kunstbeurs. Die ziet dit resultaat als een positieve indicatie van de algemene bereidheid in de markt om kunst te kopen. Er was veel vraag naar moderne en hedendaagse kunst, fotografie, meubelen, zilver en Japanse prenten. Een van de topstukken, Music Hall (1911, vraagprijs ) van Jan Sluijters, ging in het laatste uur nog van de hand. De 28ste PAN Amsterdam trok ruim bezoekers. Galerie Rosarta Gespecialiseerd in Russische schilderkunst Vlaardingweg 62, 3044 CK Rotterdam Iedere zaterdag & zondag geopend van uur Kijk op voor onze gehele collectie Love Triangle, Olga Suvorova, olieverf op linnen Helft minder licht op schilderijen Van Gogh Het Van Gogh Museum heeft de verlichting op de schilderijen van Van Gogh gehalveerd, om verkleuring te voorkomen. Een schilderij als Veld met irissen is al aangetast, omdat met name de rode kleurstof die Van Gogh gebruikte langzamerhand lichter wordt. Als het licht niet gedimd wordt, zou de rode kleur geheel kunnen verdwijnen.

12 pagina 12 kunstkrant januari/februari 2015 KNSTNWS Roos Meerman wint Hendrik Valk Prijs Roos Meerman heeft in Museum Arnhem de Hendrik Valk Prijs uitgereikt gekregen. Dit is een tweejaarlijkse stimuleringsprijs voor pas afgestudeerden aan de ArtEZ Academie voor Art & Design in Arnhem. Daarnaast won Meerman ook de New Material Award, voor haar Aera Fabrica-techniek, te omschrijven als een combinatie van 3Dprinten en glasblazen. Werk van haar is onder meer te zien in de groepstentoonstelling Rood, uit de kunst, t/m 18 januari bij galerie Help U Zelven in Winterswijk. Overzichtstentoonstelling Panamarenko in het M HKA in Antwerpen Alleen maar voor het plezier en het schoon Kunstenaar, uitvinder, technieker, wiskundige, filosoof en visionair. Met deze ronkende woorden introduceert het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA) een overzichtstentoonstelling van Henri van Herwegen, beter bekend onder zijn alias Panamarenko. De in 1940 in de Belgische havenstad geboren kunstenaar is vooral bekend door zijn wellicht vreemde, maar in elk geval fascinerende objecten. Maar hij tekende ook, maakte collages, maquettes en organiseerde in de jaren zestig in België de eerste happenings. Die Meisje met/zonder parel Het meisje met de parel heeft geen parel. Tot die conclusie komt de Nederlandse sterrenkundige en beeldend kunstenaar Vincent Icke in het tijdschrift New Scientist. Hij bestudeerde in het schilderij van Johannes Vermeer de spiegeling van het licht. De felle weerkaatsing is heel anders dan de zachtwitte glans van een parel en zou eerder overeenkomen met die van zilver of gepolijst tin. Het wereldberoemde portret hangt in het onlangs verbouwde Mauritshuis in Den Haag. Witteveen+Bos Prijs Geert-Jan Hobijn (Amsterdam, 1959) heeft de Witteveen+Bos Kunst+Techniek-prijs ontvangen. Hij kreeg de prijs tijdens de expositie van zijn geluidskunstwerk Composed nature, afgelopen najaar in de Deventer Bergkerk. Hobijn combineerde onder meer het ruisen van mixers in een installatie van bomen. De door ingenieursbureau Witteveen+Bos ingestelde prijs bedraagt euro en een boek over de kunstenaar. Solingen krijgt centrum voor vervolgde kunst Het Kunstmuseum Solingen wordt een centrum voor vervolgde kunst uit de periode Hier worden kunstwerken verzameld en tentoongesteld van kunstenaars, die bijvoorbeeld vervolgd werden door nazi s, of die onderdrukt werden in de voormalige DDR. Het centrum organiseert een tentoonstelling die vanaf eind januari te zien is in Berlijn en later in Osnabrück en Jeruzalem. In het voorjaar opent in Solingen de eerste thematentoonstelling Frauen im Holocaust. Kloosterman wint Bors Young Masters Award Tijdens het Media Art Festival in Leeuwarden is Goof Kloosterman uitgeroepen tot winnaar van de Wim Bors Young Masters Award. Met zijn installatie Quantizer sleepte hij de stimuleringsprijs van 1.000,- in de wacht. In het kunstwerk combineert Kloosterman techniek met nieuwe media en onderzoekt hij de waarneming. De publieksprijs ging naar het geluidsvest van Sam van t Oever, dat trillingen van muziek tastbaar maakt. Young Grunn Artist II Het Groninger Museum en NP3 hebben Esther de Graaf aangewezen als winnaar van Young Grunn Artist II. In deze zoektocht naar jong talent kregen drie kunstenaars afgelopen jaar een begeleidingstraject aangeboden van het museum en het podium voor hedendaagse kunst. Esther de Graaf krijgt een tentoonstelling in het museum. Haar fragiele en sensitieve werk zal daar in het uit staal, glas en beton bestaande Coop Himmelb(l)aupaviljoen een extra dimensie krijgen. laatste zin staat in de verleden tijd, want negen jaar geleden, liet hij het M HKA per fax weten: Het is 2005 en ik ben 65. Ik ga met alle activiteiten stoppen. Vele groeten. Panamarenko. Door Eric-Jan Weterings Een wandeling door de tentoonstellingszalen leidt bij veel bezoekers tot verbazing en bewondering, zij raken ontroerd door de schoonheid van veel objecten en regelmatig klinkt een luide lach om verborgen grappen in echte kunstwerken: Er zijn creatievelingen die minder emoties teweeg weten te brengen. Het meest in het oog lopend in het fraaie M HKA-gebouw aan de Leuvenstraat een verhaal apart waard - zijn de zwevende constructies, vliegende rugzakken, helikopters met pedalen, zeppelins, meikevers, onderzeeërs en wandelende kippen. Dat laatste gezelschap, getiteld Vogelmarkt 2004, illustreert mooi de goed doordachte opzet van de expositie. De drie kwetsbare mini-installaties staan tentoongesteld op tafels onder dik plexiglas, onbeweeglijk. Op een ernaast afgespeelde video is te zien dat de drie metalen kakelaars wel degelijk kunnen bewegen. Tevens legt Panamarenko uit wat hij met het kunstwerk bedoelt. Hoewel, bedoelt? Dat woord lijkt niet erg bij hem te passen, gezien een van zijn vele uitspraken die op de muren rondom de kunstwerken zijn aangebracht: Alleen maar voor het plezier en het schoon. Onderzeeër Grote blikvanger en een van de forsere objecten is de onderzeeër Pahama, Spitsbergen Nova Zemblaya (1996). De installatie lijkt inderdaad op een onderzeeër, maar wel een van het soort waar zelfs een onervaren diepzeeganger niet graag in zou stappen. Wel is het een frappant object. Frappant, want anders verzanden we al snel in de eeuwige mooi-lelijk discussie, die tot niets leidt. De meeste bezoekers lijken het overigens mooi te vinden, zonder adequaat te kunnen verwoorden waarom. Compliment voor de maker, nietwaar? De boot is in elk geval een mooi voorbeeld van Panamarenko s technische vaardigheden. Het object toont ons, dat de kunstenaar zijn hand er niet voor omdraait te gaan werken met de volgende materialen: Staal, plexiglas, motor, generator, video-camera, monitor en schakelbord. Even verder in dezelfde zaal staat het object Monocedo (2000), gemaakt van hout, triplex, rubber, textiel, piepschuim, motor, geluiddempers en rotorblad. Verder hangt er een tekening die Panamarenko een jaar later maakte om het werk te verduidelijken. Dat is een leuke toevoeging, zoals die ook bij veel andere objecten zijn te zien. De tekeningen nodigen uit om nog beter te gaan kijken, waardoor de kunstwerken nog fascinerender worden. Die tekeningen, teksten op de muren en video-presentaties geven de tentoonstelling Panamarenko Universum een meerwaarde. Vooral de vele video s waarin de kunstenaar zelf optreedt, zijn verhelderend. De toeschouwer ziet de kunstenaar ouder worden, een jonge bevlogene met zeker voor die tijd nog niet eens zo n woest kapsel, tot een oudere heer, getooid met een grote bos wit haar. Maar nog immer bevlogen. Happenings jaren zestig Die bevlogenheid blijkt onder meer uit de happenings die Panamarenko in de jaren zestig van de vorige eeuw organiseerde. Happenings is een moeilijk te definiëren woord. Vrolijke Gebeurtenissen misschien, waarin alternatieve lieden hun opvattingen over kunst (en politiek) uitten; bijeenkomsten zonder formele structuur waar iedereen welkom was. Helaas is daarvan weinig beeldmateriaal overgebleven, maar wel veel affiches en andere op papier bewaard gebleven memorabilia. Daarvan toont de overzichtstentoonstelling een ruime keuze, waarvan de collages en posters het grafische talent van de kunstenaar

13 kunstkrant januari/februari 2015 pagina 13 zelf aan het woord te laten? Zoals over Bottekes met sneeuw: Als het gesneeuwd had en het begon daarna te dooien, dan stonden er bijvoorbeeld een paar botten buiten met vanboven nog een laagje sneeuw erop, terwijl de rest al was gesmolten En natuurlijk over zijn vliegend object, Fixed-wings and zeppelins: Vergis u niet, dit toestelletje heeft een heel groot hefvermogen. Aan de bovenkant heb ik twee rijen kleine moteurkens gezet met schroeven die heel snel draaien. Als ge er tien meter mee rijdt, dan stijgt het al op.. (Over Deltavliegtuig P1). Conclusie? Ga kijken, want woorden schieten soms letterlijk en figuurlijk tekort. Dat is geen waardeoordeel, maar een mededeling. Vaak laat kunst zich maar moeilijk in woorden vatten. Dus oordeel en geniet vooral zelf, ondanks dat een Vlaamse bezoekster mij toefluisterde: Die P. is passé, é. Maar den diejen et ons Antwerpenaars wè wat moois hegeven. Tis een ghoed joenk. De overzichtstentoonstelling van het werk van dat goede joenk wordt gepresenteerd in een fraai uitgevoerde catalogus. Met linnen omslag, fraaie illustraties en zinnige, helder geformuleerde teksten. Dat lijkt op een advertentie, die door de reclame-politie niet zal worden gedoogd. Maar het betekent vooral: thuis nog lekker nagenieten. Panamerenko Universum, t/m 23 maart in M HKA, Leuvenstraat 32 Antwerpen. Open di-zo tonen. De op posterformaat bij elkaar geplakte krantenknipsels lijken minder toe te voegen, maar ze geven wel een mooi tijdsbeeld. Pseudoniem Op de vraag waarom hij het pseudoniem Panamarenko aannam, gaf de kunstenaar verschillende antwoorden. De eerste versie is dat hij in 1958 op een zelfgemaakte radio-ontvanger een zender uit de toenmalige DDR wist te ontvangen, waarop een Russische generaal Panamarenko aan het woord was. Een tweede verklaring (uit 1965) is dat het zou gaan om een samentrekking van Pan American Airlines & Co, waarbij het achtervoegsel enko naar het Oostblok zou verwijzen. ( Enko is vooral een uitgang van Oekraïnse namen). Versie drie dateert van drie jaar later, toen de kunstenaar de Verenigde Staten bezocht, met een Panamahoed op zijn hoofd en getooid in een regenjas. Dat werd Panama-Raincoat, wat vervolgens verbasterd werd tot Panamarenko. De tweede lezing lijkt de meest waarschijnlijke, omdat Van Herwegen zich vanaf dat jaar van zijn pseudoniem bediende. Overigens had hij ook nog een esthetische verklaring voorhanden: Ik koos enkel voor de klank, voor het esthetische, maar in het begin konden de mensen die naam niet eens uitspreken. Dat was toen Parama, Panara, nenko Panamarenko praat Het taalgebruik van de kunstenaar zal veel Nederlanders sappig in de oren klinken, waarbij steeds een licht relativerende ondertoon opvalt. Wat ligt er dan meer voor de hand om de artiest

14 pagina 14 kunstkrant januari/februari 2015 Primeur op Realisme 2015 An Kun PRETTY, BOURGEOIS FRIENDS & MORE Schilderijen / Paintings / 油 画 Weverssingel gk Amersfoort info@kunstbroeders.com +31(0) /+31(0) AN KUN My Pretty Bourgeois Friend Hao Oil on canvas 110 x 140 cm, 2011

15 kunstkrant januari/februari 2015 pagina 15 De beurs voor hedendaagse figuratie Realisme In januari is het weer tijd voor de unieke kunstbeurs Realisme de enige kunstbeurs die uitsluitend is gewijd aan hedendaagse figuratieve en realistische kunst. De twaalfde editie van de beurs vindt plaats van donderdag 15 tot en met zondag 18 januari in de Passenger Terminal Amsterdam. Aan de beurs wordt deelgenomen door dertig Nederlandse en buitenlandse galerieën die zich hebben gespecialiseerd in hedendaagse figuratieve kunst. Tentoonstelling over hergebruik van materialen in kunst en design Dit jaar is er wederom een bijzondere nevenexpositie te zien op Realisme. Gemma van Bekkum, curator van het Ampelhaus, is uitgenodigd een expositie te organiseren. Het Ampelhaus ontleent zijn naam aan een bijzonder gebouw in het Duitse stadje Oranienbaum. Hier wordt werk gepresenteerd van Nederlandse kunstenaars en ontwerpers rond de thema s hergebruik, recycling en transformatie. Met deze thematiek levert het Ampelhaus een bijdrage aan de maatschappelijke discussie over de schaarste van grondstoffen. In januari maakt het Ampelhaus een uitstapje naar Realisme in Amsterdam, om de bezoekers te laten genieten van de kunst en design van aan het Ampelhaus verbonden kunstenaars. Er is figuratief werk geselecteerd van onder anderen Mischa van der Wekke, Wandschappen, Kuin Heuff en Rolf.fr. Artist Talks Op donderdag zullen op de kunstbeurs Artist Talks plaatsvinden. Exposerende kunstenaars geven het publiek dan een kijkje in het maakproces en de achtergronden van hun werk. De sprekers worden op de site bekend gemaakt. Wackers Academie Op de beursvloer, ditmaal in de zogenaamde Backstage-zaal, organiseert ook dit jaar de Wackers Academie workshops, demonstraties en een tentoonstelling. De Wackers Academie Amsterdam is de plek in Nederland voor klassiek figuratief kunstonderwijs. Docenten en studenten exposeren bij verschillende galerieën op Realisme. Praktische informatie Realisme Openingstijden: Donderdag 15 t/m zondag 18 januari dagelijks geopend van uur. Toegangsprijzen: Volwassenen 12,00, jongeren jaar 8,00, kinderen t/m 12 jaar gratis toegang. Locatie: Passenger Terminal Amsterdam (PTA), Piet Heinkade 27, Amsterdam. Realisme vindt plaats in de goed per eigen én openbaar vervoer bereikbare Passenger Terminal Amsterdam (PTA). De PTA is gelegen aan de Piet Heinkade 27 aan het IJ achter het Centraal Station en beschikt over een ruime parkeergelegenheid. Realisme, 15 t/m 18 januari in PTA, Piet Heinkade, Amsterdam. De wereld in miniatuur Kijkkasten in alle variëteiten: Dat is het leidende thema van de expositie De wereld in miniatuur. Drie generaties uit de Leidse beeldsnijdersfamilie Bavelaar hebben tussen 1795 en 1830 een enorme collectie nagelaten van verbluffend hoge kwaliteit. Het gaat meestal om huiselijke tafereeltjes, minutieus uitgewerkt in hout, been en maché. Slot Zeist is trots om een aantal exemplaren hiervan te kunnen exposeren. Verschillende eigentijdse kunstenaars zijn eveneens ieder op hun eigen wijze de uitdaging aangegaan om de wereld in miniatuur uit te drukken. Slot Zeist heeft een aantal van hen geselecteerd en samengebracht: Peter Gabriëlse, Gerard Klein Hofmeier, Piet Bleijenga en het kunstenaarsduo Ruben Verheggen en Eva Post. Bij de één is de schoonheid van het verval bijna tastbaar, terwijl de ander kijkkasten maakt met een sterke hang naar stof en spin. Ieder op zijn eigen wijze: van ernstig tot ludiek, van grotesk tot karikaturaal. Kijk en bewonder! Peter Gabriëlse (1937) werkt grotendeels volgens hetzelfde principe als de Bavelaars. Zijn ouders handelden in antiek en woonden in een oud huis, wat hem heeft geïnspireerd vanaf zijn jeugd. Op zijn château in Normandië bouwt de voormalig decorontwerper nostalgische kijkkasten. Het geheel met veelal antieke onderdelen, de kleuren, de compositie en de lichtinval maken de kasten een genot om naar te kijken. Zijn kijkkasten hebben een sfeer van het verleden, theatrale afbrokkelende elegantie met een sterke trend van stof en spin. Gerard Klein Hofmeijer (1955) bouwt miniaturen van bestaande panden waaronder huizen, boerderijen, winkels, bedrijfspanden, monumentale grachtenpanden etc. in opdracht. Zijn miniaturen onderscheiden zich van doorsnee schaalmodellen en maquettes door zijn streven om de werkelijkheid zo natuurgetrouw en gedetailleerd mogelijk weer te geven, alles op exact de juiste schaal. Om dit te bereiken combineert hij ambachtelijk handwerk en veel geduld met moderne digitale technieken. Piet Bleijenga (1946) houdt zich al 40 jaar creatief bezig met schilderen en beeldhouwen in diverse stijlen; naïef, abstract, en figuratief. Tijdens bezoeken aan Zuid-Frankrijk, Italië en Spanje raakte hij geïntrigeerd door oude, vervallen panden met karakter en besloot hij daar wat mee te gaan doen. Vanaf 2006 maakt hij façades in realistische stijl met gemengde techniek. Door zijn materiaalkeuze steen, sloophout, metaal, glas, pleisterwerk en acrylverf geeft hij diepte en structuur aan zijn werken en maakt hij de schoonheid van het verval bijna tastbaar. Ruben Verheggen (1987) en Eva Post (1986) uit Utrecht vormen samen een kunstenaarsduo onder de naam Kunst met een R. Zij maken driedimensionale kunst door aan beelden uit de werkelijkheid iets extra s toe te voegen. Daaruit ontstaan creaties van ernstig tot ludiek, van grotesk tot karikaturaal. Ruben levert de basisideeën aan, terwijl Eva zich vooral focust op de uitwerking van de 3D-creaties. Het is de combinatie van verf, fotografie en 3D, waardoor deze werken tot leven komen. De wereld in miniatuur, 18 januari t/m 6 april in Slot Zeist, Zinzendorflaan 1, Zeist. Open di-vr 11-17, za/zo

16 pagina 16 kunstkrant januari/februari 2015 KLASSIEKEACADEMIE voor beeldende kunst VAKOPLEIDINGEN SCHILDEREN EN BEELDHOUWEN eten & drinken in middeleeuwse kloosters 8 november 2014 t/m 12 april 2015 klassieke-academie.nl Klassieke Academie voor beeldende kunst Akerkhof 43C 9712 BC Groningen Telefoon: info@klassieke-academie.nl Stichting Albino KLOOSTER TER APEL Domus Novae Lucis 550 JAAR Actuele informatie: door de ogen van ( ) Afloop zondagavond: Curiosa- & antiekveiling Maandag, onder andere: Sieradenveiling en Designveiling Dinsdag, onder andere: Kunstveiling en Cartografieveiling Wekelijkse: Veilingen voor verzamelaars Woensdag, onder andere: Aziaticaveiling en Boekenveiling t/m dinsdag t/m zaterdag uur Stationslaan 28A - Nunspeet Donderdag, onder andere: Zilver- / Goudveiling en Wijnveiling

17 kunstkrant januari/februari 2015 pagina 17 KYAS ART SALON, The first SALON D ART in Amsterdam has opened its doors in November 2014 at Keizersgracht in Amsterdam THE PRESENT EXHIBITION: YOSHIYASU TAMURA THE NEW MANGA FINE ART Exhibition: till March 田 村 吉 康 Yoshiyasu Tamura : 1977, Gunma, Japan. Mangaka, illustrator, painter. Selection of exhibitions and events 2003: First Manga was published, Fudegami (Jumpcomics, Shueisha) 2008: First solo exhibition titled Genesis, Japan : Group exh bitions under the supervision of Takashi Murakami, Mexico City, Basel, Taipei, Los Angeles, New York 2013: Solo exhibition at Mangiappone, Siena, Lucca Comics, Lucca 2013: Solo exhibition and workshop at Amadra BD 2013, Lisbon 2014: Solo exhibition at Palazzo Medici-Riccardi, Florence 2014 Assignment with McQ Alexander McQueen for 2014 women Fall / Winter Solo Exhibition at Cer Modern Contemporary Art Museum, Ankara Japanese artist Kaoru Yamamoto opened her private, exclusive and on appointment-only art salon, KYAS ART SALON. Kaoru hosts and curates various events focusing around the international art scene where art is moving. The KYAS ART SALON is an exclusive art club with top artists, musicians and cultural related people. The essence is inviting guests to a new style of presentation of art and culture. It is all about being there, where you desire to be, the artist himself shows his work, musicians perform, special food and drinks are served. Each event takes place in a beautiful space located in the heart of Amsterdam, Unesco Heritage Area. Kaoru Yamamoto was born in Kyoto, Japan, graduated at Tama Art University in Tokyo. In 1991 she started her computer graphic art studio Kaoru Yamamoto Art Studio in Osaka. After several inter national exhibitions, she was invited to exhibit in Amsterdam and stayed ever since broadening her horizon. In 1996 Kaoru started the first Internet art gallery in The Netherlands introducing Dutch artists worldwide. By organizing the event and exhibition DEJIMA 2000, for the occasion of 400 years anniversary Holland Japan relations, Kaoru being an artist herself, introduced acclaimed Dutch painters to Japan. She produced the music and video album Kyo-onna In My Heart which was introduced at KLM inflight entertainment in Meanwhile she was performing as a VJ and organizing amazing parties. One of her recent activities is exposing at international art fairs to introduce her work and that of other artist s worldwide. Kaoru Yamamoto has a name being a forerunner in art and culture. KYAS ART SALON Location: Keizersgracht 221, 1016 DV Amsterdam Opening hours: Daily afternoon by appointment Tel: artsalon@kyas.com KYAS ART SALON will be represented at: Rotterdam Contemporary RAW Art Fair 04-8 Feb Artists: Yoshiyasu Tamura, Meinbert Gozewijn van Soest, Krijn van Noordwijk, Kaoru Yamamoto The first SALON D ART in Amsterdam has opened its doors in November 2014 at Keizersgracht in Amsterdam. Current exhibition: Till March 2015 YOSHIYASU TAMURA The New Manga Fine Art Opening hours: Daily afternoon by appointment. Please call or for visit. Tel: artsalon@kyas.com Keizersgracht 221,1016 DV, Amsterdam KYAS Art Salon is the space for art lovers and cultural happenings, opens exclusively on appointment.

18 pagina 18 kunstkrant januari/februari 2015 ExCLUSIEVE HEDENDAAGSE KUNST Tjalf Sparnaay, Gebakken ei, 80 x 80 cm TJALF SPARNAAY MICHAEL PARKES OLE AHLBERG MENUNANA EGO LEONARD VICTOR SAFONKIN PETER HERMANS INFO@SALOMEARTVENTURE.COM Homan-Hupkens in Prent en Beeld Reinder Homan Etsen Prenten van 1600 tot heden Sofie Hupkens Bronzen beelden Regelmatig een expositie met een ander thema Voor al uw inlijstingen, schilder-, teken-, school-, en hobbymateriaal Gaestwei 14 Bakhuizen Zaterdag Zondag 12:00 tot 17:00 uur en op afspraak Er is altijd een Lucas Creativ in de buurt Aartselaar - Antwerpen - Gent - Mechelen - Meerhout - Ninove Roeselare - Schoten - Sint-Truiden -Temse - Turnhout Veltem-Beisem - Vroenhoven - Zonhoven adschotenkunstkrant.indd 1 13/11/14 11:21

19 Emil Nolde, Nelly, gepresenteerd door kunsthandel Thole Rotermund uit Hamburg. kunstkrant januari/februari 2015 pagina 19 Horst Antes, Kniende Figur und Haus, bij galerie Valentien uit Stuttgart. art KARLSRUHE 2015 waar je kunst ontmoet Wo sich Kunst trifft, is het motto van de twaalfde editie van art Karlsruhe. Vrij vertaald betekent het: waar je kunst ontmoet. Maar het motto verwijst ook naar de kunstbeurs als algehele ontmoetingsplek: waar kunst, kunstliefhebbers, kunsthandelaren en kunstenaars samenkomen. Door de redactie De Kunstsalon uit Utrecht presenteert onder anderen Sasja Wagenaar met Chinoiserie with blossom on light. White Wind van Lyonel Feininger, een van de klassiek modernen op de beurs. Meer dan tweehonderd galerieën uit elf landen veranderen tussen 5 en 8 maart 2015 de beurshallen van Karslruhe in een oase voor topkunst. Daarbij reikt het spectrum van klassiek modernen via moderne klassiekers tot hedendaagse kunst. Of het nu gaat om schilderijen, beeldhouwkunst, grafiek of fotografie, zowel beginnende verzamelaars als gepassioneerde kunstliefhebbers komen aan hun trekken op art Karlsruhe. De hal is ingedeeld in vier thema s en geeft met bijvoorbeeld 157 solopresentaties van kunstenaars en 19 beeldententoonstellingen een veelomvattend overzicht van de actuele ontwikkelingen in de kunst. Daarnaast kent art Karlsruhe een uitgebreid activiteitenprogramma, zoals lezingen en discussies. Bijzonder is de expositie Some like it cool, waarmee een blik wordt gegund in een privéverzameling die in ruim dertig is opgebouwd. Een van de hoogtepunten van de kunstbeurs is de toekenning van de Hans Platschek Prijs en de art Karlsruhe-prijs, ter waarde van euro. Vier hallen, vier thema s Evenals op de voorgaande edities van art Karlsruhe zijn ook in 2015 de beurshallen ingedeeld in vier hoofdthema s. De eerste hal heeft als titel Limited. Hier worden voornamelijk fotografie, grafiek en objecten gepresenteerd. Hier kan de beginnende verzamelaar kunst vinden voor een aantrekkelijke prijs. In de tweede hal zijn de zogenaamde modern-klassieken en hedendaagse kunst bijeengebracht. Hier is bijvoorbeeld concrete kunst en werk van de ZERObeweging te zien bij Appel (Frankfurt/Main), galerie am Lindenplatz (Vaduz), Heinz Holtmann (Keulen) of Maulberger (München). In hal nummer drie zijn de klassiek-modernen ondergebracht. Liefhebbers kunnen daar terecht bij gerenommeerde galerieën als Henze & Ketterer (Wichtrach/Bern), Ludorff (Düsseldorf) of Thole Rotermund kunsthandel (Hamburg). Wie de meest recente kunst zoekt, kan terecht in de dm-arena. Daar bieden galerieën als Cornelissen (Wiesbaden), East 2 Gallery (Londen) en nieuwe exposanten als Dittrich & Schlecthriem en de Anna Jill Lüpertz Gallery (beide uit Berlijn) een blik op het oeuvre van jonge kunstenaars. Hier valt voor bezoekers echt wat te ontdekken. Speciale tentoonstelling: Some like it cool De collectie-schaufler is een goed voorbeeld van de levendige verzamelscene in Baden-Württemberg: gereduceerde vormen, materialen zoals metaal, of spiegelende oppervlaktes en monochromen in de kleuren wit, zilver en blauw kenmerken de collectie die de Schwabische zakenman en oud-senator Peter Schaufler samen met zijn vrouw Cristiane Schaufler- Münch in meer dan drie decennia bijeengebracht heeft. Het echtpaar richt zich vooral op kunstwerken waarin helderheid en de focus op de essentie voorop staan. Hun verzamelhart klopt sneller bij kunst die een beroep doet op de zintuigen. De collectie omvat meer dan 3500 kunstobjecten met de nadruk op werken van ZERO, minimal art, conceptuele kunst en concrete kunst. Dit wordt getoond in het privémuseum Schauwerk in Sindelfingen (nabij Stuttgart). Omdat het museum vijf jaar bestaat, zal er in Hal 1 een tentoonstelling worden ingericht met een selectie van dertig kunstobjecten. Daaronder zijn werken van Thomas Ruff, Sylvie Fleury, Imi Knoebel en Ugo Rondinone. Solotentoonstellingen Verschillende galerieën stellen compacte solopresentaties samen. Hierdoor kan van een kunstenaar een overzicht getoond worden van de verschillende aspecten binnen zijn of haar oeuvre. Op de komende beurs zullen 157 kunstenaars van dergelijke solotentoonstellingen te zien zijn van met name naoorlogse kunst. Galerie Döbele (Dresden) toont een selectie van de constructivistische werken van Max Ackermann ( ) en Hermann Glöckner ( ); de Zwitserse galerie Henze & Ketterer (Wichtrach/Bern) de informele kunstenaar Fritz Winter ( ); gallery Dorothea van der Koelen (Mainz/ Venetië) brengt Günther Uecker (1930) en galerie Eva Meyer (Parijs) de Spaanse informele meester Antoni Tàpies ( ). De outsider kunstenaar Josef Wittlich ( ) wordt gepresenteerd door Wasserwerk.Galerie Lange (Siegburg). Verdere tentoonstellingen: de Kasselse professor John Spehr (1965) bij galerie Hübner & Hübner (Frankfurt/ Main); de felgekleurde werken van Annette Schröter (1956) uit Leipzig in de stand van C. Wichtendahl Galerie (Berlijn); Galerie Cyprian Brenner (Schwäbisch Hall) komt met een overzicht van de Oostenrijkse neo-expressionist Herbert Brandl (1959); galerie Fetzer (Sontheim ad Brenz) toont de kunstenaar Bernd Zimmer (1948), in de jaren tachtig bekend geworden als een van de Jonge Wilden. Ruimte voor beelden Karakteristiek voor art Karlsruhe zijn onder anderen de beeldenpresentaties. Er zullen 19 plekken zijn, waar sculpturen de ruimte krijgen en een dialoog aangaan met de schilderijen in de omringende stands. Er staat werk van onder anderen Robert Schad (galerie Nothelfer, Berlijn), Werner Berges (Davis Klemm Gallery, Wiesbaden/München), Martin Hollebecq (GNG, Parijs) en van Mechthild Ehmann en Felix Haspel (galerie Schröber, Dortmund). Internationaal aanbod De galerieën op art Karlsruhe komen uit elf landen. Van De KunstSalon uit Utrecht en Chiefs & Spirits uit Den Haag tot de Gilden s Arts Gallery uit Londen, galerie Várfok uit Boedapest en de AKA Space gallery uit Seoul. Meer informatie is te vinden op art KARLSRUHE, 5 t/m 8 maart in Karlsruher Messe, Messeallee 1, Rheinstetten/Karlsruhe. en

20 pagina 20 kunstkrant januari/februari 2015 Henk Helmantel een leven lang schilderen en verzamelen De tuinderszoon die als kind ademloos bij zijn eerste museumbezoek naar de indrukwekkende doeken van Rembrandt keek, wist het zeker: hij zou schilder worden. Hij bezocht de academie in Groningen en zette zich met dagelijkse vlijt aan het werk in zijn atelier. Henk Helmantel groeide uit tot één van de belangrijkste schilders van ons land. Bestel dit nieuwe kunstboek voor 1 februari 2015 Henk Helmantel met In februari 2015 is het 70 jaar geleden dat Henk Helmantel in Westeremden is geboren. Hoewel hij er nog steeds woont en werkt is Helmantels bekendheid zijn geboortedorp ver ontstegen. Hoog tijd voor een nieuw boek over deze Hollandse meester. Dit kloeke boek gaat meer dan 200 pagina s tellen en wordt volledig in kleur uitgevoerd. Meer dan 175 schilderijen van Henk Helmantel - waarvan 100 nog nooit eerder gepubliceerd - vormen de ruggengraat van het boek. Daarnaast worden een aantal werken van collega kunstenaars, voorwerpen en beelden beschouwd die een bron van inspiratie zijn voor Henk Helmantel. Uiteraard is er ook aandacht voor zijn meer dan unieke werk- en leefruimte: Museum De Weem. Een unieke inkijk in een leven vol van kunst, bewondering, bouwen, schilderen en verzamelen. KORTING 45,00 40,00 + 3,00 verzendkosten. Bestel via levering half februari 2015 Tekstuele bijdragen van o.a. Justin Kroesen, Bob van den Boogert en Eric Bos