Inkijkexemplaar. Handleiding eerstehulpinitiaties Hupperdehulp. Tijd Doelstellingen. Eindtermen Werkvorm Materiaal

Transcriptie

1 2. Praktische informatie 2.1 OVERZICHT AANBOD Jeugd Rode Kruis vindt het belangrijk dat kinderen en jongeren eerste hulp kennen. Daarom bieden we kant-en-klare lesmaterialen aan. Zo kunnen leerkrachten in scholen, en initiatoren en jeugdmonitoren in Jeugd Rode Kruiskernen snel en eenvoudig aan de slag. Deze handleiding biedt je een houvast voor het geven van de eerstehulpinitiaties Hupperdehulp, Hiep hiep help en Ai ai amai. Deze eerstehulpinitiaties zijn bedoeld voor leerlingen in het lager onderwijs. Hieronder geven we een suggestie van de verschillende leeftijdsgroepen waarvoor ze telkens bedoeld zijn. Het is echter zo dat je als leerkracht of lesgever best zelf oordeelt welke eerstehulpinitiatie het best geschikt is voor jouw leerlingen of deelnemers. Het kan gebeuren dat je aan oudere kinderen een initiatie geeft die eigenlijk bedoeld is voor een jongere leeftijdsgroep. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn in het buitengewoon onderwijs. Om die reden zijn er op de werkboeken geen specifieke leeftijdsaanduidingen vermeld. Naam Doelgroep Duur Handleiding Hupperdehulp Hiep hiep help Ai ai amai Ket(c)hulp ResQ Eerste graad lager onderwijs, ongeveer 6 tot 8 jaar Tweede graad lager onderwijs, ongeveer 8 tot 10 jaar Derde graad lager onderwijs, ongeveer 10 tot 12 jaar Eerste graad secundair onderwijs, ongeveer 12 tot 14 jaar Tweede graad secundair onderwijs, ongeveer 14 tot 16 jaar Up 2 aid Derde graad secundair onderwijs, ongeveer 16 tot 18 jaar 2-3 uur Deze handleiding eerstehulpinitiaties lager onderwijs 2-3 uur Deze handleiding eerstehulpinitiaties lager onderwijs 2-3 uur Deze handleiding eerstehulpinitiaties lager onderwijs 2-3 uur Handleiding eerstehulpinitiaties secundair onderwijs 2-3 uur Handleiding eerstehulpinitiaties secundair onderwijs 2-3 uur Handleiding eerstehulpinitiaties secundair onderwijs Handleiding eerstehulpinitiaties Praktische informatie 7

2 Werkwijze Lees het verhaal voor (zie werkboek p. 3, of bijlage 2.1). Bespreek: Wat is er gebeurd? Wie gaat helpen? Hoe? Waar let je op voor je gaat helpen? 3. Bert is gevallen Tijd Doelstellingen De kinderen kunnen: 10 min op een correcte, efficiënte manier hulp inroepen bij een noodsituatie. Werkwijze en oplossing Welk nummer bel je? 112 Je naam? Eindtermen Werkvorm Materiaal Wereldoriëntatie Natuur Gezondheid 1.20 Nederlands - Spreken 2.4 Maak het voor de kinderen zo concreet mogelijk: laat hen hun eigen naam gebruiken bij het inoefenen. Wat? Een jongen is gevallen toen hij wou springen van de schommel. Hij ligt op zijn buik op de grond. Waar? Het ongeval is gebeurd op het speelplein in de Beukenlaan, tegenover de grote vijver. Wie? Er is één slachtoffer, Bert. Bert is ongeveer 6 jaar oud. Hij antwoordt niet meer. Casus Werkboek p. 6 Handleiding eerstehulpinitiaties Hupperdehulp 17

3 4. Eerstehulpmateriaal Tijd min. Werkwijze Doelstellingen De kinderen kunnen: de vier stappen bij eerste hulp opsommen; een huidwonde correct verzorgen. Eindtermen Werkvorm Materiaal Nederlands Lezen 3.4 Individuele opdracht: verbind- oefening De kinderen verbinden het afgebeelde materiaal met de juiste stap van de hulpverlening. Oplossing 2 1 Werkboek p

4 2. Gewond Tijd 5-10 min. Werkwijze Doelstellingen De kinderen kunnen: een huidwonde herkennen: een schaafwonde, en een snijwonde. Eindtermen Werkvorm Materiaal Wereldoriëntatie - Natuur Algemene vaardigheden Bekijk de foto: Mieke is gevallen. Schrijf op wat je ziet. 1.1 groepsopdracht: beschrijf wat je ziet Foto s bijlage 3.2 en 3.3 Werkboek, p. 9 Je kan de foto tonen en aan de hand daarvan een gesprek op gang brengen. Deze vragen kan je stellen: Wat is er gebeurd? Waar heeft Mieke pijn? Hoe ziet de wonde eruit? Leg uit dat dit een voorbeeld is van een schaafwonde. Bekijk de foto van een snijwonde op p. 9. Vergelijk: wat is er anders? Wat is hetzelfde? Schaafwonde Rood Stipjes bloed Vuil in de wonde Bijvoorbeeld door te vallen Wie heeft dit ook al eens gehad? Wat heb je toen gedaan? Snijwonde Rood Meer bloed dan bij schaafwonde Bijvoorbeeld door te snijden met een scherp voorwerp Toon vervolgens enkele extra foto s (zie bijlage 3.2 en 3.3). Zijn dit ook schaafwonden? Waarom wel? Waarom niet? Tip Koppel aan de eigen ervaring van de kinderen. Ze vertellen hoe ze zelf al eens een huidwonde opliepen. Handleiding eerstehulpinitiaties Hiep hiep help 47

5 HERHALING 1. Vul de zinnen aan met deze woorden Tijd Doelstellingen De kinderen kunnen: 15 min. 1.1 de vier stappen bij eerste hulp opsommen; 2.2 een huidwonde correct verzorgen; 3.3 een brandwonde correct verzorgen; 4.2 een bloedneus correct verzorgen. Eindtermen Werkvorm Materiaal Nederlands Lezen 3.4 Vul de zinnen aan met deze woorden Kies uit: wegwerphandschoenen, water, voor, leeshouding, 10, neus, een volwassene, 112, kraan, je zelf, zeep, spiraalverband, rond Wat doe je als je ziet dat iemand hard valt met zijn step? Zorg dat je zelf veilig bent. Haal een volwassene. Als je de ziekenwagen moet bellen, bel je naar 112. Wat doe je als je een wonde verzorgt? Was je handen met water en zeep en trek wegwerphandschoenen aan. Spoel de wonde met water van de kraan. Droog de huid rond de wonde af. Opdracht: schrijfoefening (herhaling) Werkwijze Werkboek p. 25 Laat de kinderen individueel of per twee de oefening maken. Ze herhalen op die manier enkele belangrijke elementen uit elk hoofdstuk van de les. Oplossing Handleiding eerstehulpinitiaties Hiep hiep help 63

6 6. Bekertjesspel Tijd min. Werkwijze Voorbereiding Doelstellingen De kinderen kunnen: een huidwonde correct verzorgen. Eindtermen Werkvorm Materiaal / Spel: estafettespel 40 ondoorzichtige bekertjes 10 minizeepjes 10 miniflesjes water 10 wondpleisters 10 potjes (stellen stoel voor) Zorg voor tien reeksen van vier verschillende voorwerpen: potjes (bijvoorbeeld doosjes van filmrolletjes, zij stellen de stoel voor), minizeepjes, miniflesjes gevuld met water (bijvoorbeeld unidoses fysiologisch water) en wondpleisters. Voorzie 40 ondoorzichtige bekertjes. Leg de voorwerpen achteraan in het lokaal en zet over ieder voorwerp een bekertje. Indien je geen voorwerpen gebruikt, kan je ook werken met tekeningen die je in de bekertjes stopt (zie bijlage 3.5). Spelverloop Herhaal kort de vier beknopte stappen voor het verzorgen van een huidwonde. Je kan hiervoor gebruik maken van de tekeningen in bijlage 3.5. Eerst laat je het slachtoffer zitten op een stoel. Daarna was je je handen met vloeibare zeep. Vervolgens spoel je de wonde met lauw water van de kraan. Tenslotte dek je de wonde af met een wondpleister. Verdeel de groep in drie of vier kleine ploegen. Iedere ploeg heeft als doel de wonde te verzorgen. In elke ploeg loopt iemand naar voor. Daar draait hij of zij een bekertje om. De voorwerpen moeten in de juiste volgorde opgehaald worden. Als onder een bekertje het voorwerp zit dat de ploeg nodig heeft, dan mag het kind dat meenemen. Vindt hij of zij een ander voorwerp, dan moet hij dat Handleiding eerstehulpinitiaties Ai ai amai 87

7 5. BLOEDING 1. Oefenen Tijd min. Werkwijze Doelstellingen De kinderen kunnen: een bloeding herkennen; een bloeding correct verzorgen. Eindtermen Werkvorm Materiaal Wereldoriëntatie - Natuur Algemene vaardigheden 1.1 Demonstratie + inoefenen Bekijk de foto in het werkboek p. 26. Vraag wat de kinderen zouden doen. Leg uit hoe je een bloeding moet verzorgen. Stoel Drukverband Stap voor stap doe je de verzorging van een bloeding voor (zie Achtergrondinformatie p. 125). Zorg ervoor dat je bij de benadering ook alle stappen van het verlenen van eerste hulp herhaalt. De laatste stap van een demonstratie omvat oefenen. Laat de kinderen per twee de verzorging van een bloeding inoefenen voor de rest van de groep. De andere kinderen kijken of de verzorging goed uitgevoerd wordt (aan de hand van een checklist: Om te onthouden, werkboek p. 29). Daarna wisselen de kinderen van opdracht. Belangrijke aandachtspunten Praat tegen het slachtoffer. Stelp zo snel mogelijk de bloeding. Blijf bij het slachtoffer tot de hulpdiensten ter plaatse zijn. Deze aandachtspunten worden het meest verwaarloosd. Tips Je kan een kind als slachtoffer gebruiken bij je demonstratie. Een echte ongevallensimulant kan natuurlijk ook. Bespreek in de groep. Laat telkens eerst de hulpverleners zelf hun handeling bespreken. Laat dan de observatoren feedback geven. Vul daarna eventueel zelf aan. 96

8 6. Achtergrondinformatie 1. DE VIER STAPPEN BIJ EERSTE HULP Dagelijks gebeuren er ongevallen. Meestal gaat het om kleine ongevallen waarvan de gevolgen beperkt zijn. Soms gebeuren er ook ernstigere ongevallen. Of het nu om een groot of om een klein ongeval gaat: geen enkel ongeval is gelijk. Het kan gaan om een ongeval waarbij een fietser wordt aangereden voor de schoolpoort, of om een ongeval waarbij een kind van een glijbaan valt. Het ongeval kan gebeuren op straat, maar ook gewoon op de speelplaats. Er kan één slachtoffer zijn, of er kunnen meerdere slachtoffers zijn. Hoe verschillend ongevalsituaties ook kunnen zijn, toch doorloop je als eerstehulpverlener steeds dezelfde vier stappen. Deze vier stappen helpen je om de situatie goed in te schatten en op een gepaste manier hulp te verlenen. Extra informatie Deze vier stappen zijn grotendeels gelijkaardig voor kinderen van de eerste, tweede en derde graad lager onderwijs. Stap 1, 3 en 4 zijn voor hen identiek. Let op: de uitgebreidheid van de stappen verschilt wel op enkele punten. Kijk dit dus telkens goed na in de respectievelijke werkboeken. Stap 2 is echter wel verschillend voor enerzijds kinderen van de eerste en tweede graad lager onderwijs, en voor anderzijds kinderen van de derde graad lager onderwijs. Voor de en geherformuleerd als Vraag wat er gebeurd is. Voor de derde graad gaat het om Vaststellen van het bewustzijn en de ademhaling. Het spreekt voor zich dat de inhoud van deze stap dan ook verschillend is. 1. Veiligheid Bij een ongeval moet je er altijd eerst voor zorgen dat de situatie veilig is. Kijk goed rond en vraag je af wat er gebeurd is, vooraleer je in actie schiet. Pas als de situatie veilig is, kan je naar het slachtoffer toe gaan. Zo vermijd je dat je gevaarlijke dingen niet hebt opgemerkt. Zorg voor: Veiligheid van jezelf Blijf zelf rustig. Dat is belangrijk om op een goede manier hulp te kunnen verlenen. Zet je eigen veiligheid nooit op het spel! Ga alleen dichter bij het slachtoffer als je dat kan doen zonder zelf gevaar te lopen. Trek bij een verkeersongeval een fluovestje aan en plaats een gevarendriehoek. Zet de motor van de auto af en doe de knipperlichten aan. Leg gevaarlijke voorwerpen weg, zodat niemand zich eraan kan verwonden. Zorg ervoor dat je niet in aanraking komt met bloed of andere lichaamsvloeistoffen van het slachtoffer, zoals speeksel of urine. eerste twee graden is stap 2 vereenvoudigd Draag wegwerphandschoenen als dat kan. 104

9 4. BLOEDNEuS Een bloedneus krijg je als enkele kleine bloedvaatjes in je neus scheuren. Dit gebeurt vaak na een slag of stoot op de neus. Ook door hevig te niezen, te snuiten of in je neus te peuteren kan je een bloedneus krijgen. Sommige mensen krijgen een bloedneus door warmte. Wat zie je? Er vloeit bloed uit de neus van het slachtoffer. Wat doe je? Vermijd contact met het bloed van het slachtoffer. Trek wegwerphandschoenen aan. Laat het slachtoffer zitten met het hoofd lichtjes voorovergebogen (leeshouding). Vraag om door de mond te ademen en de neusvleugels 10 minuten ononderbroken dicht te knijpen, net onder het harde deel van de neus. Steek geen watten of kompressen in de neus. Controleer na 10 minuten of de bloeding gestopt is. Als dat niet zo is, vraag het slachtoffer dan om de neus nog eens tien minuten dicht te knijpen. Als de bloedneus gestopt is, maak het gezicht van het slachtoffer dan voorzichtig proper met water. Vraag het slachtoffer om het even rustig aan te doen, en om de eerste uren de neus niet te snuiten. Trek je handschoenen uit en was je handen als je klaar bent met het verzorgen van het slachtoffer. ga met het slachtoffer naar een dokter of ziekenhuis als: de neus na 20 minuten dichtknijpen nog steeds bloedt; de bloedneus veroorzaakt werd door een slag of stoot, zodat de dokter kan nagaan of er nog andere letsels zijn (bijvoorbeeld een breuk van het neusbeen); de bloedneus erger wordt of als er ook andere symptomen zijn (bijvoorbeeld hoofdpijn); als het slachtoffer slaperig wordt of het bewustzijn verliest. Extra informatie: Waarom een voorovergebogen houding? Anders kan het bloed weglopen via de mondholte. Dat is onaangenaam en kan zelfs gevaarlijk zijn: bij verslikking kan het bloed in de longen terechtkomen. Bovendien kan het slachtoffer beginnen braken als hij bloed inslikt. 124

10 2.10 Verkeersongeval Antwerpen Kampioenschap boogschieten Antwerpen Op het kruispunt van de Turnhoutsebaan en de Stenebrug gebeurde een zwaar verkeersongeval. Een auto botste tegen een overvolle tram. De bestuurster zat vast in haar auto, maar gelukkig kon de brandweer haar bevrijden. Ze werd naar het ziekenhuis gebracht met een gebroken arm en een hoofdwonde. De politie regelde het verkeer. Niemand op de tram werd gewond. Deinze Tijdens het kampioenschap boogschieten gebeurde een vreemd ongeval. Toen een oude man plots het marktplein overstak, kreeg hij een pijl in zijn bil. De toeschouwers probeerden het bloeden te stelpen. Ze zorgden er ook voor dat de ziekenwagen tot bij het slachtoffer kon rijden.

11 4.5

12 7.1

13 gaasdoekje dat geen bacteriën bevat Om het eerstehulpmateriaal in op te bergen Kleefpleister met gaasdoekje om een wonde mee af te dekken Om kleefpleister mee af te knippen Om een steriel kompres vast te maken Om je handen te wassen voor en na een verzorging Om je te beschermen tegen besmetting Om je handen af te drogen Om een zwachtel of kompres mee vast te kleven Hier spoel je een huidwonde mee