-AKttfr. 4 UM ZUII richten aan het retouradres Betreft Landelijke nota gezondheidsbeleid met vermelding van de datum en het kenmerk van deze brief.

Transcriptie

1 -AKttfr Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport > Retouradres Postbus EJ DEN HAAG Directie Publieke Gezondheid Aan het College van B&W Pamassusptem s 2511 VX Den Haag T F www, rijksoverheid, nl Kenmerk PG/OGZ/ Bijlage(n) 3 I I Dl/T 9(111 Correspondentie uitsluitend 4 UM ZUII richten aan het retouradres Betreft Landelijke nota gezondheidsbeleid met vermelding van de datum en het kenmerk van deze brief. Geacht College, Met veel genoegen stuur ik u hierbij de gedrukte versie van de landelijke nota gezondheidsbeleid 'Gezondheid dichtbij', die de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport op 25 mei jl. in het kader van de Wet publieke gezondheid (Wpg) aan de Tweede Kamer heeft aangeboden. Kern van de nota is dat gezondheid van ons allemaal is en dat de eigen verantwoordelijkheid en kracht van de burger hierbij voorop staan. Ook andere partijen hebben een belang bij of een verantwoordelijkheid voorde gezondheid van mensen. Waar die verantwoordelijkheid de overheid betreft speelt u als gemeente een belangrijke rol. U staat dicht bij de burger en levert vanuit die positie met uw beleid een belangrijke bijdrage aan de volksgezondheid. Ik hoop dan ook dat deze nota u inspiratie kan bieden om uw lokaal! gezondheidsbeleid verder gestalte te geven en vooral ook om dit samen te doen j met andere partners, zoals bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, onderwijs en zorgverleners. In de nota staat een aantal voorbeelden hoe de rijksoverheid u j daarin ondersteunt. ï oj = Met de nota stuur ik u ook de factsheet 'Wet publieke gezondheid, de : preventiecyclus' 1. In de Wet publieke gezondheid is een aantal wijzigingen 2 aangebracht die van belang zijn bij het opstellen van uw gemeentelijke nota. In de landelijke nota vindt u de ambities van het landelijk gezondheidsbeleid voor de komende vier jaar. Vanwege de continuïteit van het beleid zijn de speerpunten 1 Ook te vinden op: 2 De recente wijziging van de Wet publieke gezondheid is voor de preventiecyclus op 1 oktober jl. van kracht geworden. Voor andere onderdelen is dit 1 januari Pagina 1 van 2

2 uit de vorige nota (overgewicht, diabetes, depressie, roken en schadelijk alcoholgebruik) gehandhaafd. Het kabinet legt daarbij een belangrijk accent op bewegen. Veel mensen vinden dat leuk, maar het is ook goed voor zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid en hangt positief samen met de andere speerpunten. Daarom wil het kabinet graag dat iedereen veilig kan sporten en bewegen in de buurt. Daarvoor zijn voldoende en laagdrempelige voorzieningen nodig. Het kabinet wil hier graag samen met u, maar ook met de sportsector en private partijen, een verdere positieve impuls aan geven. Dit wordt verder uitgewerkt in de beleidsbrief 'Sport en bewegen in Olympisch perspectief', waarvoor ik u verwijs naar: Directie Publieke Gezondheid Kenmerk PG/OGZ/ Ten slotte wijs ik u graag op een ander instrument waarmee de rijksoverheid u ondersteunt in het opstellen en ontwikkelen van uw gemeentelijk gezondheidsbeleid, namelijk de 'Handreiking Gezonde Gemeente'en andere producten van het Centrum Gezond Leven (RIVM) die beschikbaar zijn via de website 3 van het Centrum. Ik hoop van harte dat de informatie van het ministerie u behulpzaam is in de uitvoering van uw eigen specifiek gemeentelijke beleid dat anderen inspireert en uitermate succesvol is. Hoogachtend, de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, namens deze, id, H.A. 3 Pagina 2 van 2

3 Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Wet publieke gezondheid de preventiecyclus fadsheet De gewijzigde Wet publieke gezondheid Op 19 mei 2011 is de gewijzigde Wet publieke gezondheid vastgesteld (de zogeheten Wpg 2 e tranche). De wijzigingen zijn onder te verdelen in drie thema's: 1.Betere voorbereiding op infectieziektecrisis door: meer aandacht voor infectieziektecrisis bij decentraal openbaar bestuur; meer aandacht voor infectieziektecrisis bij partijen in de zorg. 2. Het beleggen van de gemeentelijke taak om prenatale voorlichting aan aanstaande ouders te geven. Deze taak was sinds 1 januari 2009 al voor gemeenten via de Brede Doeluitkering Centrum Jeugd en Gezin. > Zie voor meer informatie over dit onderdeel de factsheet' 1 'Wet publieke gezondheid in relatie tot de Wet veiligheidsregio's'. > Zie voor meer informatie over dit onderdeel de handreiking- 'Prenatale voorlichting: een nieuwe activiteit in opdracht van de gemeente'. 3. Het versterken van de preventiecyclus en de bevordering van de implementatie van de nota gemeentelijk gezondheidsbeleid.

4 Deze factsheet gaat in 3. Wat betekent het 'in acht nemen' voor gemeenten? op dit derde aspect gemeenteraad, met inachtneming van de landelijke priori- De prioriteiten worden op lokaal niveau vastgesteld door de teiten. De landelijke prioriteiten bieden aangrijpingspunten Aan de hand van veelgestelde vragen en antwoorden voor gemeenten om effectiever beleid te kunnen voeren. Het worden de belangrijkste wijzigingen toegelicht. Deze gaat daarbij om aangrijpingspunten en niet meer dan dat. wijzigingen sluiten overigens aan bij de achterliggende Gemeenten hebben (beleids)vrijheid o m af te wijken van de doelstellingen van de voormalige Wcpv. landelijke prioriteiten. Op basis van bijvoorbeeld lokale epidemiologische gegevens kan blijken dat bepaalde gezond- ï. Wanneer treedt de gewijzigde Wpg in werking? heidsproblemen meer o f minder relevant zijn i n bepaalde Op 19 mei 2011 is de gewijzigde Wpg vastgesteld. Onderdelen 1 gemeenten. Dit kan voor gemeenten aanleiding zijn o m (Wpg-Wvr) en 2 (prenatale voorlichting) treden in werking gemotiveerd af te wijken van de landelijke prioriteiten. Deze met ingang van 1 januari Onderdeel 3 (preventiecyclus motivatie dient terug te worden gevonden in de nota gemeen- en nota gemeentelijk gezondheidsbeleid) treedt i n werking telijk gezondheidsbeleid. met ingang van 1 oktober Wat zijn de landelijke prioriteiten? 2. Watwordt bedoeld met versterking van de preventiecyclus? De minister van VWS heeft i n de landelijke nota gezondheids- De preventiecyclus geeft een overzicht van de rollen en beleid gesteld dat de v i j f prioriteiten u i t de vorige landelijke verantwoordelijkheden van de belangrijkste publieke partijen nota (2006) belangrijk blijven om de volksgezondheid te (RIVM', Minister van VWS, gemeenten, IGZ ) i n het Neder- verbeteren, te weten: schadelijk alcoholgebruik, roken, 2 landse gezondheidsbeleid, zoals deze in de Wpg zijn overgewicht, depressie, diabetes. Het kabinet houdt deze benoemd. De wisselwerking en complementaire relatie tussen speerpunten vast, maar legt daarbij het accent op bewegen. Rijk en gemeenten staan in de cyclus centraal en worden in de gewijzigde Wpg verankerd. Vanaf 1 oktober 2011 dienen 5. Welke vormvoorschriften worden gesteld aan de nota gemeenten de landelijke prioriteiten, zoals opgenomen in de gemeentelijk gezondheidsbeleid? landelijke nota gezondheidsbeleid, i n acht te nemen. Naar analogie van het beleidsplan, bedoeld i n de Wmo, De preventiecyclus (en daarmee de koppeling tussen lande- worden nadere vormvoorschriften gesteld aan de door lijke -en gemeentelijke nota) is bedoeld als stimulans voor het gemeenten op te stellen nota gemeentelijk gezondheidsbe- beleid op het terrein van gezondheidsbevordering en om leid. Dit houdt in dat de gemeente i n de nota in ieder geval lokale beleidscycli te ondersteunen. Op het terrein van moet vermelden wat de gemeentelijke doektellingen gezondheidsbevordering is er namelijk geen uitgewerkt kader terrein van de publieke gezondheidzorg, welke acnes worden zoals bij de jeugdgezondheidszorg, o f sturing zoals b i j ondernomen om deze doelen te halen en welke resultaten infectieziektebestrijding. gemeenten in die periode wenst te realiseren. 5 zijn op het de De landelijke nota gezondheidsbeleid bevat overigens niet alleen de landelijke prioriteiten (op basis van ziektelast, De vormvoorschriften sluiten overigens aan bij de stappen in risicofactoren een beleidsproces, zoals ook centraal staat i n de handreiking en dergelijke), maar geeft ook inzicht in 13 lopende kennisprogramma's (ZonMw, GBl's, RIVM), beschik- Gezonde Gemeente van het Centrum Gezond Leven (Rivm). In bare ondersteuningsstructuren en mogelijke aanpakken en deze handreiking staan de belangrijkste kenmerken van elke instrumenten (PPS, intersectoraal gezondheidsbeleid, fase i n de beleidscyclus beschreven. 3 4 handreiking Gezonde Gemeente e t c ). Dit geeft gemeenten ook handvatten voor de invulling van het lokaal gezondheids- 6. Waarom worden vormvoorschriften gesteld aan de beleid maar dient daarnaast als agenda voor het Rijk. Op deze nota's gemeentelijk gezondheidsbeleid? manier biedt de landelijke nota ook een kader voor verbanden Uit een aantal IGZ-rapportages is gebleken dat de gemeente- tussen gezondheid en het kabinetsbeleid op andere terreinen, lijke nota's vaker algemene intenties beschrijven dan het zoals onderwijs en de fysieke omgeving. concreet realiseren van doelstellingen via een plan van aanpak. De vormvoorschriften dienen als prikkel voor gemeenten om de beleidsvoornemens in de nota's gemeente- 1 R i j k s i n s t i t u u t v o o r V o l k s g e z o n d h e i d en M i l i e u. 2 Inspectie v o o r de G e z o n d h e i d s z o r g. 3 Zorgonderzoek Nederland Medische wetenschappen 4 Gezondheidsbevorderende instituten 5 Voorbeelden van Wmo-beleidsplannen:

5 lijk gezondheidsbeleid concreter te formuleren en daarmee de dynamiek en het debat op lokaal niveau te bevorderen. De vormvoorschriften geven de gemeenteraden goede handvatten om het gevoerde gezondheidsbeleid te kunnen evalueren. Dit sluit aan bij het versterken van de controlerende rol van de gemeenteraad in het duale lokale bestuur en kan het lokale beleidsproces op het terrein van gezondheidsbeleid stimuleren. Het op dezelfde manier structureren van de nota gemeentelijk gezondheidsbeleid en het beleidsplan Wmo wordt het makkelijker de lokale nota's in het kader van de Wpg en de Wmo te combineren. Het is niet de bedoeling om met de vormvoorschriften in de beleidsvrijheid te treden van gemeenten om op lokaal niveau de uitgangspunten en prioriteiten ten aanzien van het lokaal gezondheidsbeleid vast te stellen. Gemeenten kunnen verschillende afwegingen maken bij het opstellen van hun gemeentelijke nota's. Zo kan een gemeente, al dan niet in samenspraak met lokale actoren, instrumenten en maatregelen inzetten die passen bij de lokale context. 7. Wie ziet erop toe dat gemeenten zich houden aan de gewijzigde Wpg? De gemeenteraad is primair verantwoordelijk voor de controle op het handelen van het college van B&W. Naast deze lokale verantwoording en controle, maakt de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) als onderdeel van de preventiecyclus op landelijk niveau inzichtelijk op welke wijze gemeenten het lokaal gezondheidsbeleid vormgeven. 8. Wat is de precieze rol en positie van de IGZ in de preventiecyclus? Artikel 64 Wpg formuleert de toezichtstaak van de IGZ binnen de publieke gezondheidszorg: 'Met het toezicht op de naleving van het bij of krachtens deze wet bepaalde zijn belast de ambtenaren van het Staatstoezicht op de volksgezondheid.' De Wpg dient als toetsingskader voor de IGZ. Gelet op de in de Wpg aanwezige bepalingen ('normen') kan de IGZ deze taak vooral uitoefenen bij uitvoeringstaken zoals op het terrein van de IGZ en infectieziektebestrijding. Op het terrein van gezondheidsbevordering bevat de Wpg weinig normen en heeft de gemeente beleidsvrijheid om deze taak naar eigen inzicht vorm te geven. De rol van de IGZ binnen de preventiecyclus is dan ook veel meer stimulerend dan toetsend van aard. Het gaat daarbij vooral om de werking van het systeem van de Wpg en de interactie tussen het landelijk en het gemeentelijke niveau. Deze informatie dient enerzijds een belangrijke impuls te geven aan de kwaliteit van het lokaal gezondheidsbeleid, anderzijds kan de minister van VWS zich met deze informatie verantwoorden richting de Staten-Generaal. Vanuit de systeemverantwoordelijkheid van de minister van VWS dient de minister immers te weten hoe de Wpg wordt uitgevoerd. 9. Wanneer moet de volgende nota gemeentelijk gezondheidsbeleid er zijn? Formeel moeten de gemeenten volgens de wetswijziging twee jaar na het verschijnen van de landelijke nota hun gemeentelijke nota vaststellen. De landelijke nota is op 25 mei 2010 verschenen. In een normale cyclus betekent dit dat de gemeentelijke nota's uiterlijk op 25 mei 2013 klaar moeten zijn. Er is op dit moment echter sprake van een overgangssituatie. Sommige gemeenten hebben bijvoorbeeld recent hun nota al vastgesteld. Ook kunnen er andere goede redenen 61 zijn om af te wijken van de huidige cyclus. Wanneer dit speelt voor uw gemeente ligt het voor de hand uw gemeenteraad hierover te informeren. Gezien deze situatie zal de Inspectie voor de Gezondheidszorg medio 2013 informeren naar de stand van zaken in het proces waarin uw gemeente zich bevindt met betrekking tot het vaststellen van de gemeentelijke nota gezondheidsbeleid. 10. Waarom is de verschijningsdatum van de nota's gemeentelijk gezondheidsbeleid gewijzigd? In de praktijk is gebleken dat de verschijningsdatum van de landelijke nota gezondheidsbeleid niet precies de vierjaarlijkse cyclus volgt. Ook is gebleken dat op lokaal niveau verschillende beleidscycli worden gevolgd. Om zowel deze praktijk alsmede de relatie tussen landelijke nota en lokale nota te versterken is de exacte verschijningsdatum (vóór 1 juli 2011) losgelaten en ervoor gekozen gemeenten de ruimte te geven om binnen 2 jaar na verschijning van de landelijke nota hun lokale nota's vast te stellen. Gemeenten krijgen daarmee enerzijds de gelegenheid om de nota gemeentelijk gezondheidsbeleid vast te stellen op een voor hen geschikt moment. Bijvoorbeeld een koppeling met andere beleidsterreinen, zoals het beleidsplan in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Anderzijds wordt de koppeling met de landelijke nota (de gemeenten nemen de speerpunten van het Rijk in acht) recht gedaan door die termijn te stellen op maximaal twee jaar na het verschijnen van de landelijke nota. 11. Hoe is de terugkoppeling en vertaling van het gemeentelijk gezondheidsbeleid in het landelijk gezondheidsbeleid gewaarborgd? De uitgangspunten en prioriteiten van het gemeentelijk gezondheidsbeleid krijgen via verschillende kanalen een vertaling in het landelijk beleid op het terrein van gezondheid. Zo brengt de IGZ, als onderdeel van de preventiecyclus, in kaart op welke wijze gemeenten het lokaal gezondheidsbe- 6 Bijvoorbeeld vanwege de harmonisatie van de lokale en nationale monitor (epidemiologie) of afstemming met Wmo beleid.

6 leid vormgeven. Dit geeft belangrijke input voor de landelijke om nota. Daarnaast zijn de lokale epidemiologische gegevens een (regionale) nota, op basis waarvan de individuele gemeente- belangrijke basis voor de landelijke epidemiologische raden een lokale nota vaststellen. In een aantal gebieden i n gegevens en daarmee ook voor de landelijke prioriteiten. Dit loopt via de Volksgezondheid Toekomstverkenning (VTV) van in onderling overleg te komen tot een gezamenlijke Nederland zie je ook dat de gezamenlijke gemeenten in een GGD-regio een kadernota hebben gemaakt met daarin de het RIVM. Voorts is er vanuit het Rijk een aantal beleidstra- ambities op h o o f d l i j n e n. Nadere concretisering vindt dan jecten in gang gezet waarin aan de hand van samenwerking plaats in de nota gemeentelijk gezondheidsbeleid via bijvoor- tussen Rijken gemeenten het gezondheidsbeleid verder vorm beeld een lokaal uitvoeringsprogramma. wordt gegeven. Deze trajecten leveren relevante beleidsinformatie op voor het Rijk. Verwijzingen 12. Is het mogelijk om in regionaal verband een nota op te stellen? Dat is mogelijk maar, i n artikel 13 van de Wpg is vastgelegd dat de gemeenteraad binnen 2 jaar na openbaarmaking van de landelijke nota een nota gemeentelijk gezondheidsbeleid dient vast te stellen. Vanzelfsprekend staat het gemeenten vrij Deze factsheet is opgesteld in overleg met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. oktober 2011 in de tekst naar andere websites en factsheets: Li. L2. handreiking een nieuwe activiteit in opdracht van de Prenatale voorlichting: gemeente' L3.

7 Bezoekwww.riiksoverheid.nl/onderwerpen/sport Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport eleidsbrief Sport Ookalse-zine

8 Wilt u op een verrassende manier kennisnemen van het sport- en beweegbeleid voor de komende kabinetsperiode, ga dan naar Hier vindt u de Beleidsbrief Sport als e-zine. Met interactie, animaties, films en nuttige hyperlinks biedt het e-zine u op vernieuwende wijze inzicht in de beleidsprioriteiten van dit kabinet. De Beleidsbrief Sport is hier tevens te downloaden als pdf. «B H 1 I Inhoud H f s-fl HM SÉÉP^- 1X HWMEl " T H n^^ks - ~ {? M W' ^-B 9 1 1ü Introductie I H " SM 1? m Hm ^ l ü Visie op sport en bewegen Sport en bewegen in de buurt Uitblinken in sport Olympische ambitie van Nederland WARTFIHALE Partners voor sportbeleid Sportonderzoek en -onderwijs Vervolgtraject Beleidsbrief sport Financiële paragraaf Actieplan 'Naar een veiliger sportklimaat' I De Rijksoverheid i s Partner van de A l l i a n t i e Olympisch Vuur 4 '