Leo Augusteyns & Antwerpse liberale organisaties

Transcriptie

1 Leo Augusteyns & Antwerpse liberale organisaties Help U Zelve, Liberaal Volkshuis, Liberale Volkspartij, Jonge Wacht Help U Zelve & Vooruitstrevende Liberale Jonge Wacht Inventaris van de stukken bewaard op het Liberaal Archief ( )

2 Leo Augusteyns & Antwerpse liberale organisaties Help U Zelve, Liberaal Volkshuis, Liberale Volkspartij, Jonge Wacht Help U Zelve & Vooruitstrevende Liberale Jonge Wacht Inventaris van de stukken bewaard op het Liberaal Archief ( ) december 2011 Deze inventaris kan online geconsulteerd worden: Uitgegeven door het Liberaal Archief Kramersplein 23, 9000 Gent Tel Fax info@liberaalarchief.be Website: Liberaal Archief D/2011/3927/7 1

3 I n h o u d s t a f e l I N L E I D I N G... 3 I N V E N T A R I S HELP U ZELVE Documenten op naam Affiches, pamfletten, uitnodigingen e.d Brochures van Help U Zelve Artikels LIBERAAL VOLKSHUIS Eigentijdse krantenknipsels Recente documentatie LIBERALE VOLKSPARTIJ Verslagboeken Briefwisseling Manifesten en pamfletten Brochures Krantenknipsels Stukken m.b.t. de inhuldiging van een borstbeeld van Edouard Pecher VOORUITSTREVENDE LIBERALE JONGE WACHT JONGE WACHT HELP U ZELVE (5E EN 8E WIJK) LEO AUGUSTEYNS... 8 Leo Augusteyns & Antwerpse liberale organisaties - Inhoudstafel 2

4 I n l e i d i n g Leo Augusteyns & Antwerpse liberale organisaties De Antwerpenaar Leo Augusteyns ( ) was een man met twee carrières. Als zoon van de oprichter van het Antwerpse liberale ziekenfonds Help U zelve, was hij reeds op jonge leeftijd actief in de liberale arbeidersbeweging, en in 1906 werd hij voor de Liberale Volkspartij verkozen als volksvertegenwoordiger. Tijdens de Eerste Wereldoorlog stapte Leo Augusteyns met één been in het activisme. Na de oorlog werd hij daarvoor veroordeeld tot drie jaar cel. Hij bleef twintig maanden in de Begijnenstraat opgesloten. Na zijn vrijlating begon hij een tweede politieke carrière bij het Vlaamse Front. Zo speelde hij in 1928 een belangrijke rol bij de beruchte verkiezing van August Borms, ook een veroordeelde activist. In de jaren dertig nam hij de leiding van een kleine groep die zich hardnekkig verzette tegen de verrechtsing van het Vlaams-nationalisme, maar zonder veel resultaat. Veel Antwerpenaars kennen wellicht de Steinerschool in de Volkstraat met zijn indrukwekkende gevel in art-nouveaustijl. Weinigen weten nog dat dit pand in 1901 opgetrokken werd als het Liberaal Volkshuis. Het was het hoofdkwartier van de liberale arbeidersbeweging in de Scheldestad die op dat ogenblik bijzonder sterk uitgebouwd was. Haar geschiedenis startte in 1880 met de oprichting van een ziekenfonds dat de sprekende naam Help U Zelve koos. In 1894 nam het secretariaat zijn intrek in een herenhuis in de Scheldestraat. Een paar jaar later startte men op de achterliggende gronden met een bakkerij. De winsten van deze coöperatie maakten het niet alleen mogelijk de medische dienstverlening uit te breiden, maar ook een nieuw, prestigieus onderkomen in de Volkstraat te realiseren. Later stichtte Help U Zelve nog twee coöperaties, de Volkslevensverzekering en de Volksbrouwerij. Uit de politieke werking van Help U Zelve ontstond de Liberale Volkspartij. Toen deze in 1906 een kandidaat voor de liberale Kamerlijst mocht voorstellen, viel de keuze op Leo Augusteyns, ambtenaar bij het Bureel van Weldadigheid en zoon van Pieter-Jozef, stichter en eerste voorzitter van Help U Zelve. Leo werd verkozen en twee keer herkozen. Dat gebeurde niet zonder discussie, want zijn kritiek op de koloniale politiek van ons land, zijn republikeinse overtuiging en zijn steun aan het Vlaamsgezinde programma zorgden voor scherpe conflicten met de andere Antwerpse liberalen. Aanwijzingen voor de gebruiker De meeste stukken zijn opgesteld in het Nederlands. De omvang bedraagt 0,40 strekkende meter. De opvraag- en citeertitel luidt Liberaal Archief, Stukken van Leo Augusteyns & Antwerpse liberale organisaties, gevolgd door het inventarisnummer. Bibliografie AUGUSTEYNS (Leo). Een volksvertegenwoordiger in de gevangenis. Drie teksten van Leo Augusteyns ( ) onder redactie van Daniël Vanacker. Gent, Liberaal Archief, 2008, 56 p. VANACKER (Daniël). Een averechtse liberaal. Leo Augusteyns en de liberale arbeidersbeweging / Van activist tot antifascist. Leo Augusteyns en het Vlaams-nationalisme. Gent, Academia Press / Liberaal Archief, 2008, 2 delen, 800 p. Leo Augusteyns & Antwerpse liberale organisaties - Inventaris 3

5 I n v e n t a r i s 1. HELP U ZELVE 1.1. Documenten op naam Boekje van minderjarige meisjes, van jongelingen en van kinderen, in de nijverheidsgestichten werkende en tegenwoordigheidsbewijs, allebei op naam van Petrus Dullaert, s.d. 2 stukken Lidboekje en broodboekje van Help U Zelve, allebei op naam van Gustaaf Ruys, s.d. & stukken Affiches, pamfletten, uitnodigingen e.d Oproep van de Turn- en Wapenkring Verenigde Gymnasten, s.d Manifest aan de Metaalbewerkers, s.d Oproep van de Vrouwenbond Help U Zelve aan de leden van het onderwijzend personeel der stad Antwerpen, s.d Tien pamfletten met aankondiging van een feestelijke activiteit bij Help U Zelve, januari maart omslag Oproep van de zangvereniging Help U Zelve, Affiche Help U Zelve aan de bevolking van Antwerpen, [1905]. Tirade tegen Jaak Verheyen naar aanleiding van een meeting in Merksem op 24 april 1905, zie De Dageraad van 7 mei Pamflet Aan de liberale bevolking van Berchem, [1905] Uitnodiging van Help U Zelve aan het Willemsfonds voor de viering van het 25- jarig bestaan, Fotokopie Kaft van een inschrijvingslijst tot stichting eener samenwerkende Maatschappij voor de uitbating van een Vlaamsch Vrijzinnig Volksdagblad, [1914] Drie uitnodigingen van de S.M. Help U Zelve, , , omslag Brochures van Help U Zelve De liberale werkliedenmaatschappij Help U Zelve aan de Antwerpsche bevolking en de liberale werklieden, p. Leo Augusteyns & Antwerpse liberale organisaties - Inventaris 4

6 Liberaal Archief - Inventarissen Werklieden, leest met aandacht, s.d. 8 p Omstandig verhaal van het dertigjarig bestand der wettig erkende liberale werklieden-maatschappij van onderlingen bijstand Help U Zelve, Enkel eerste katern (16 p.) Mutualiteit Help U Zelve. Lijst der geneesheren en onderrichtingen voor de leden, [1927]. 32 p Artikels Uit Revue du Travail, omslag. Bevat (fotokopies): - congres Liberale Werkliedenpartij, september 1901, - congres Liberale Werkliedenpartij, juli 1903, - congres Liberale Vakbonden, Uit De Nieuwe Gazet, omslag. - drie vakbonden bij Help U Zelve, (fotokopie), - zilveren jubelfeest van Help U Zelve, (fotokopie), - diverse artikels, ook m.b.t. de Liberale Volkspartij en de Liberale Vrouwenbond, (originelen en fotokopies) Artikel uit Het Werkersbelang m.b.t. het 25-jarig jubelfeest, [1905]. Fotokopie, bevat een lijst van de afdelingen Artikel uit Het Laatste Nieuws n.a.v. het overlijden van H.U.Z.-voorzitter Armand De Boes, Een eeuw mutualiteit H.U.Z.-Antwerpen, s.d. 2. LIBERAAL VOLKSHUIS 2.1. Eigentijdse krantenknipsels Het Liberaal Volkshuis uit De Nieuwe Gazet, Fotokopie Inhuldiging van het Liberaal Volkshuis, De Nieuwe Gazet, Fotokopie Recente documentatie Renovatieplannen Rudolf Steinerschool/Hiberniaschool, Volkstraat/Vredestraat (renovatie gewezen Liberaal Volkshuis), Antwerpen, Leo Augusteyns & Antwerpse liberale organisaties - Inventaris 5

7 Liberaal Archief - Inventarissen Sponsormap Een uniek kunstwerk, Antwerpen, [1991]. Bevat o.a. nummer schoolkrant Queeste V/1 (september 1991) Restauratie gevel van Steinerschool bekroond, De Nieuwe Gazet, LIBERALE VOLKSPARTIJ 3.1. Verslagboeken deel. Bevat verslagen van bestuursvergaderingen, deel. - verslagen van bestuursvergaderingen, , - los verslag overleg Liberale Volkspartij - Liberale Vlaamse Bond, deel. - verslagen van bestuursvergaderingen, , - overleg alle besturen Help U Zelve, , , , - overleg Liberale Volkspartij, Liberaal Werkersverbond en Liberale Vlaamse Bond, & Briefwisseling Ingekomen brieven gericht aan de Liberale Volkspartij en secretaris Henri Mössly, november april pakken. Bevat brieven, kaarten, uitnodigingen, circulaires, pamfletten e.a Losse verzameling ingekomen brieven, omslag Manifesten en pamfletten De partij zonder vaderland, Antwerpen, s.d Manifest der Onpartijdige Burgersbeweging aan het kiezerscorps van Antwerpen, s.d Oproep van de Parti Libéral Progressiste Belge - Arrondissement d Anvers, Aankondiging voor de antiklerikale toneelvoorstelling Het Klooster van Scherreweg in El Bardo op 12 & Met stempel Liberale Volkspartij Diverse uitnodigingen, aankondigingen en pamfletten van de Liberale Volkspartij, stukken. Leo Augusteyns & Antwerpse liberale organisaties - Inventaris 6

8 Liberaal Archief - Inventarissen Brochures Katalogus van de tentoonstellingen ingericht ter gelegenheid van het vijfentwintigjarig bestaan der Liberale Volkspartij en der Vooruitstrevende Liberale Jonge Wacht H.U.Z., Brochure, 32 p Krantenknipsels Le National Belge, Ruzie bij de Brusselse liberalen Het Werkersbelang, [mei 1906] De doode hand, spreekbeurt Paul Janson te Brussel op La Dernière Heure (numéro spécial), [mei 1907]. Meeting Paul Janson in Antwerpen, toespraak Paul Hymans Stukken m.b.t. de inhuldiging van een borstbeeld van Edouard Pecher Uitnodigingsbrief met antwoordkaart, stukken Samenvatting van een toespraak van A. Van Ham, voorzitter van de Liberale Volkspartij op Krantenknipsels over de plechtigheid, december omslag Nota over bijdrage Liberale Volkspartij. 4. VOORUITSTREVENDE LIBERALE JONGE WACHT 4.1. Verslagboek, deel. - verslagen van algemene vergaderingen, , - verslagen van bestuursvergaderingen, Verslagboek, deel. - verslagen van algemene vergaderingen, , - verslagen van bestuursvergaderingen/vergaderingen bureel, Verslagboek, deel. - verslagen van algemene vergaderingen, , - verslagen van bestuursvergaderingen/vergaderingen bureel, , - halfjaarlijks verslag, okt april 1923, - los verslag (typoscript) van bestuursvergadering, Leo Augusteyns & Antwerpse liberale organisaties - Inventaris 7

9 Liberaal Archief - Inventarissen JONGE WACHT HELP U ZELVE (5E EN 8E WIJK) 5.1. Verslagboek, deel. Bevat bestuursvergaderingen. 6. LEO AUGUSTEYNS 6.1. Manuel à l usage des membres du Sénat et la Chambre des Représentants Met opdruk M. Augusteyns. 1 deel Aan het Vlaamsche volk!, pamflet door Leo Augusteyns, Gevangenisdagboek, deel. Fotokopieën (origineel handschrift op het AMVC-Letterenhuis) Foto-album n.a.v. een reis naar de Sovjet-Unie, deel. Bevat ook: - paspoort, reisdocumenten en correspondentie, - enkele artikels uit Wereldrevue over de Sovjet-Unie, - enkele toeristische brochures Portretfoto s, s.d. 3 foto s. Leo Augusteyns & Antwerpse liberale organisaties - Inventaris 8