As Kathleen De Cleene. Erfgoedcel Mijn-Erfgoed

Transcriptie

1 ERFGOEDDAG ZONDAG 24 IN MIJNSTREEK DE ZONDAG 24 APRIL 04 Beringen copyright gemeente As As Kathleen De Cleene Patrick Witters copyright Hans Put Genk Anniek Nagels copyright Hans Put copyright gemeente Heusden-Zolder Heusden-Zolder Marleen Hoydonckx Houthalen-Helchteren Göksal Kanli copyright R. Hoogmartens Maasmechelen Johan Wolk copyright Hans Put Kom het cultureel erfgoed in de Mijnstreek gratis ontdekken! 1 Het bestuur van Erfgoedcel Mijn-Erfgoed nodigt inwoners en bezoekers graag uit om op zondag 24 april heel wat te beleven. Verenigingen en gemeenten steken dan de handen uit de mouwen en presenteren hoe rijk en divers het erfgoed in onze streek is aan de hand van tentoonstellingen, workshops, demonstraties, lezingen, Er is voor elk wat wils binnen de meer dan 35 activiteiten: zoals rondleidingen op de mijnterreinen, unieke kerkbezoeken, een musical en dansworkshop, koningschieten en een heuse reuzendoop! De activiteiten die leuk zijn voor kinderen zijn te herkennen aan het vlieg-label. Ontdek het volledige programma in deze brochure en op onze Facebook pagina: De handige kaart hier in het midden wijst de weg, dus laat je verrassen en verbazen! Veel plezier gewenst! Erfgoedcel Mijn-Erfgoed 1 BERINGEN - KIOSK HEEMKUNDE BERINGEN-PAAL 3 BERINGEN - RIMO LIMBURG VZW i.s.m. Groep LITP en Werkgroep Citévolk spreekt PAALSE CHRISTELIJKE RITUELEN Honderden Palenaren komen de foto s van hun huwelijk en gouden bruiloft exposeren. De Heemkring brengt verslag van de tradities die gangbaar waren bij doopsel, communie en huwelijk, de Sint-Jansprocessie en de kruisweg aan de hand van historische foto s en religieuze documenten en objecten. H Ontmoetingscentrum De Buiting Tessenderlosesteenweg Paal (Beringen) T (Theo Vuegen) E chris@heemkunde-beringen.be W K Doorlopend open van 10:00 tot 18:00 RITUELEN ROND HOTEL 6 Kent u hotel 6 en zijn vroegere bewoners, de mijnwerkers? Aan de hand van historisch foto- en filmmateriaal is te ontdekken wat een logementshuis was, hoe hotel 6 tot stand kwam en welke gebruiken er waren. Ooit gehoord van het spaghetti-ritueel of van het systeem van het warme bed? Ook aan bod komen de latere bestemmingen als wijkschooltje en eeuwfeestgebouw en de bijhorende rituelen. H Eeuwfeestgebouw Eeuwfeestplein Beringen T E patrick.moons@rimo.be W K Doorlopend open van 10 tot 17 uur Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers 8 In de namiddag zijn er rondleidingen in het eeuwfeestgebouw, op het eeuwfeestplein gaat die dag ook een rommelmarkt door. 2 BERINGEN - LIMBURGSE STUDIES VZW i.s.m. Rijksarchief Hasselt, lokale kerkfabrieken, lokale heemkundige kringen KUSSEN IN DE KERK : RELIEKEN EN RELIEKENVERERING De tentoonstelling Kussen in de kerk gaat over hoe mensen in Beringen en Heusden-Zolder heiligen vereerden en over de rituelen die daar rond zijn ontstaan. In de vele parochiekerken werden relieken, overblijfselen of voorwerpen van een bepaalde heilige, vereerd. Op deze tentoonstelling ontdek je enkele relieken en de vereringsrituelen die daarmee gepaard gingen of nog steeds gaan... H Sint-Pieters-Bandenkerk Markt Beringen T E neirinckxpieter@hotmail.com K Doorlopend open van 10 tot 18 uur Toegankelijk voor rolstoelgebruikers 4 BERINGEN - MIJNMUSEUM BARBARA, BESCHERM ONS! Mijnwerker zijn brengt veel gevaar met zich mee. Elk jaar vieren mijnwerkers het feest van Sint-Barbara, patrones van de gevaarlijke beroepen. Bij dit feest horen diverse rituelen: de dagen ervoor een kolenslag, een officieel en religieus gedeelte op de dag zelf, maar ook cafébezoek met werkmakkers en de uitbetaling van de premies. Het Mijnmuseum geeft inzicht in wat er bij dit feest komt kijken. H Mijnmuseum Koolmijnlaan Beringen T E filip.delarbre@mijnmuseum.be W K Open van 10:00 tot 18:00 - Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers 8 De vaste collectie is GRATIS te bezoeken en dit los van de Erfgoeddagactiviteit. Er is een eet- en/of drankgelegenheid aanwezig op de locatie.

2 2 Copyright Alexander Meeus Maak van Erfgoeddag 2016 een ritueel dat ons een beetje verandert en de interesse en goesting voor erfgoed verder voedt. Ontdek archiefstukken, spannende objecten en oude gebruiken, nieuwe inzichten, praktijken of de erfgoedapp. Put energie en inspiratie uit dit lenteritueel. (*) SVEN GATZ Minister van Cultuur, Jeugd, Media en Brussel 5.1 BERINGEN - KIOSK HEEMKUNDE BERINGEN-PAAL i.s.m. Natuurpunt Beringen en Kerkraad Koersel RITUELEN OP DE HEI EN IN HET BEEKDAL Ontdek tijdens deze tentoonstelling zowel het godsdienstige leven als het dagelijkse leven van vroeger op de hei en in het beekdal. Ook t Koersels Kapelleke, het ontstaan, de mirakels, de verbouwingen als de uitbouw ervan als een aantrekkelijk bedevaartsoord te midden van het groen, komen aan bod. Dit alles wordt geïllustreerd aan de hand van zeer divers historisch materiaal. 7 HEUSDEN-ZOLDER - MUSEUMWERKING CIRCUIT ZOLDER i.s.m. vzw Terlaemen en Circuit Zolder RACE-RITUELEN! Ditmaal staan in het museum van het Circuit de rituelen van de race-sport centraal. Denk aan de gridwalk voor het aanvangen van de race, het brengen van het volkslied, de champagne op het podium,... Via historische foto s en attributen uit de uitgebreide collectie én deskundige toelichting worden deze racegeheimen ontsluierd! H Bezoekerscentrum De Watersnip Grauwe Steenstraat Koersel (Beringen) T (Erna Aerts) E chris@heemkunde-beringen.be W K Doorlopend open van 10:00 tot 17: BERINGEN - NATUURPUNT BERINGEN Wandeling i.s.m. Heemkundige kring Kiosk Beringen/Paal, Kerkraad Koersel en Bezoekerscentrum De Watersnip Beringen OP BEDEVAART NAAR T KOERSELS KAPELLEKE H Startpunt Bezoekerscentrum De Watersnip Grauwe Steenstraat Beringen T E erna.aerts1@gmail.com W K Start om 14 uur (duur: ca. 2,5 uur) - Niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers 6 Ontdek de rituelen in de Vallei van de Zwarte Beek. Nog altijd is het Koersels Kapelleke een aantrekkelijk bedevaartsoord te midden van het groen. Een wonderbaarlijk genezingsverhaal gaf aanleiding tot het ontstaan van dit bedevaartsoord. Zowel het godsdienstige leven als het dagelijks leven van vroeger op de hei en in het beekdal komt, met onder andere typische dialectwoorden, aan bod. BERINGEN - KERKRAAD SINT-BRIGIDA KOERSEL i.s.m. Heemkunde Beringen Paal Kiosk, Natuurpunt Beringen en Bezoekerscentrum De Watersnip Beringen RITUELEN IN EN ROND KAPEL ONZE-LIEVE-VROUW-AAN-DE-STAAK / KOERSELS KAPELLEKE H Kapel Onze-Lieve-Vrouw-aan-de-staak / Koersels Kapelleke Fonteintjestraat z/n Beringen T E geypensmarcel@hotmail.com W K Doorlopend open van 10 tot 17 uur - In het begin van de 19e eeuw genas Jan Nicolaas Swartebroeckx miraculeus bij een waterbron aan t Koersels Kapelleke. Als dank zette hij een staak met hierop het beeld van Onze Lieve Vrouw. Sindsdien is het kapelleke uitgegroeid tot het bedevaartsoord Onze-Lieve-Vrouw-aan-de-staak temidden van een groene omgeving. Rituelen uit heden en verleden in en rond de kapel worden vandaag toegelicht. 8 Bezoekers worden in de kapel gegidst door plaatselijke vrijwilligers. Om 14u start er aan bezoekerscentrum De Watersnip (Grauwe Steenstraat 7, Beringen) een geleide rituelenwandeling naar het Koersels Kapelleke. H Tribune Circuit Zolder Herderspad Heusden-Zolder T E museum-circuitzolder@hotmail.com W K Doorlopend open van 10 tot 18 uur - Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers 8 De vaste collectie is GRATIS te bezoeken en dit los van de Erfgoeddagactiviteit. Het museum van het Circuit bevindt zich achter de tribunes van het race-circuit, ingang poort Herderspad. 9 8 HEUSDEN-ZOLDER - HEEMKUNDIGE KRING ZOLDER VZW BAAT HET NIET, SCHAADT HET NIET. DE VOLKSDEVOTIE ROND SINT-HUBERTUS Het thema van deze tentoonstelling gaat over de verering van Sint-Hubertus tot midden de 20ste eeuw. Zolder was het centrum van de streek voor de verering van deze heilige. De tentoonstelling geeft een beeld over het leven van Sint-Hubertus, de rituelen die er werden gebruikt en de invloed van deze heilige op de inwoners uit de streek en hun dagelijks leven. H Museum Woutershof Dekenstraat Heusden-Zolder T E theo.houben@skynet.be K Doorlopend open van 10 tot 18 uur Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers (het gelijkvloers) 8 De vaste collectie is GRATIS te bezoeken en dit los van de Erfgoeddagactiviteit. Er is een eet- en/of drinkgelegenheid aanwezig op de locatie van de activiteit HEUSDEN-ZOLDER - GEMEENTE HEUSDEN-ZOLDER Rondleiding i.s.m. CVO De Verdieping, vzw Het Vervolg, Kringwinkel West-Limburg, De Centrale, Watt 17, eventbureau Konsept S, Centrum voor Duurzaam Bouwen en Erfgoedcel Mijn-Erfgoed MIJNKRACHT In en rond ZLDR LUCHTFABRIEK kan je gratis deelnemen aan rondleidingen, tentoonstellingen en workshops voor heel de familie. Kom het verleden, heden en toekomst van het marktplein en de voormalige mijnsite ontdekken. Laat je meeslepen in de rituelen van de mijnwerkers, hun bijgeloof en het verhaal van de putheks. Geniet van een drankje en een hapje van één van de foodtrucks. Voor elk wat wils! H ZLDR Luchtfabriek Markplein Heusden-Zolder T E an.maex@heusden-zolder.be W K Doorlopend open van 10 tot 17 uur Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers 8 Er is een eet- en/of drinkgelegenheid aanwezig op de locatie van de activiteit

3 ERFGOEDDAG IN MIJNSTREEK DE (*) het volledige voorwoord van Minister Sven Gatz lees je op HOUTHALEN-HELCHTEREN - GESCHIED- EN HEEMKUNDIGE KRING DE KLONKVIOOL VAN RIJMEN EN RITUELEN! Een opvallend ritueel tijdens de dorpsfeesten van weleer waren de onvermijdelijke volkse of vrome rijmpjes op uithangborden of pancartes. In straten, op praalwagens, op gevels van huizen en in stoeten meegedragen waren zij het duidelijke signaal dat er iets groots te vieren viel: een gouden, diamanten of briljanten bruiloft, een priesterwijding, viering 50 jaar kloosterzusters of een kerkwijding! H Pastorij Pastorijstraat Houthalen-Helchteren T E heemkring@houthalen-helchteren.be W K Doorlopend van 10 tot 18 uur - 8 Ook is er in de namiddag de voorstelling van een brochure over de geschiedenis van de Hontes-familie, een wandgrote stamboom met foto s en ten slotte een proeverij: Eustache Hontes noteerde in zijn dagboekje immers oude en natuurlijke remedies om allerlei kwalen te behandelen. Wie durft deze gezondheidsdrankjes komen proeven? 11 HOUTHALEN-HELCHTEREN - ERFGOEDWERKING HELCHTEREN DE TIJD VAN MENEER PASTOOR H Ontmoetingscentrum De Roepsteen Sint-Trudoplein Houthalen-Helchteren T K Doorlopend open van 10 tot 18u - 8 Er is een eet- en/of drinkgelegenheid aanwezig op de locatie van de activiteit Maak kennis met de kerkelijke rituelen in Helchteren-dorp. Weet u nog wat een vastenbrief is, of welke liturgische kledingvoorschriften er waren? Uniek materiaal toont de gebruiken bij eremissen, priesterwijdingen en kerkelijke feestdagen. Ook is er uniek fotomateriaal te zien over het Jaar van het Dorp in 1978, een jaar vol evenementen en rituelen in Helchteren HOUTHALEN-HELCHTEREN - MUS-E Open dansatelier i.s.m. Vrije Basisschool Meulenberg, cc Casino Houthalen-Helchteren en Buurt- en opbouwwerk Meulenberg DANS JE MEE OP HET RITME VAN DE RITUELEN? H Cultuurcentrum Casino Danszaal 4 Varenstraat Houthalen-Helchteren T (Yentl de Werdt) E jozefien@mus-e.be W K Dansatelier van 13 tot 18 uur Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers 8 Er is een eet- en/of drinkgelegenheid aanwezig op de locatie van de activiteit De 6de klas van de Vrije Basisschool Meulenberg wordt sinds begin 2016 geprikkeld door danseres Yentl de Werdt om te werken rond gekende en minder gekende rituelen. De kinderen brainstormen over het thema en gaan via dans en vrije expressie op zoek naar nieuwe rituelen. Ontdek je deze nieuwe rituelen samen met ons op het Internationaal Kinderfeest en dans je met ons mee? 12.1 GEMEENTEBESTUUR HOUTHALEN-HELCHTEREN Workshop i.s.m. Cultuurcentrum Casino, diversiteitsraad, JWW Meulenberg, RIMO vzw, Euroschool De Mozaïek en diverse Wijkverenigingen MAGISCH MEULENBERG! INTERNATIONAAL KINDERFEEST Het Kinderfeest is een vaste waarde in Houthalen-Helchteren: creatieve voorstellingen, interactieve workshops, springkastelen, een volgeboekte schouwburg en heel wat spelplezier. Het Kinderfeest valt samen met Erfgoeddag en is dan ook de uitgelezen kans om de bezoeker kennis te laten maken met verschillende rituelen en gebruiken vanuit diverse culturen. Kortom, zeer de moeite voor jong en oud! H Cultuurcentrum Casino Varenstraat Houthalen-Helchteren T E thomashermans@houthalen-helchteren.be W K Doorlopend open van 13:30 tot 18 uur. Enkele attracties zijn niet toegankelijk. 8 Het cultuurcentrum en de straten er rond zijn het bonzend hart van het Kinderfeest. De omgeving zal autovrij zijn tijdens Erfgoeddag: het verkeer maakt plaats voor speelplezier. Er is een eet- en/of drinkgelegenheid aanwezig op de locatie van de activiteit 12.3 HOUTHALEN-HELCHTEREN - UNIE VOOR TURKSE VERENIGINGEN VZW - AFDELING LIMBURG Musical i.s.m. Music Club vzw, CC Casino, gemeentebestuur Houthalen-Helchteren, Groene moskee, Open Podium vzw en Cera VAN WIEG TOT DOOD: TURKSE RITUELEN IN EEN MUSICAL Ontdek de verschillende rituelen in de Turkse cultuur aan de hand van muziek en dans. Traditionele Turkse muziekinstrumenten en liederen begeleiden een choreografie die u meevoert naar de rituelen die horen bij de belangrijke momenten in een mensenleven. Jongeren laten zo zien hoe zij hun cultuur beleven en willen delen. H Cultuurcentrum Casino Varenstraat Houthalen-Helchteren T (educatief medewerker UTV Limburg) E info@utvweb.be W K De Musical start om 14u en duurt tot ongeveer 15u30-8 De musical maakt deel uit van het programma van het Internationaal Kinderfeest. Op dezelfde locatie zijn nog talrijke andere activiteiten. De omgeving van het Casino wordt autovrij gemaakt ivm het Internationaal Kinderfeest. Er is in de buurt wel parkeerplaats. Er is een eet- en/of drinkgelegenheid aanwezig op de locatie van de activiteit

4 Beringen 1 Ontmoetingscentrum De Buiting Tessenderlosesteenweg Paal (Beringen) T (Theo Vuegen) door Kiosk Heemkunde Beringen-Paal: Paalse christelijke rituelen Sint-Pieters-Bandenkerk Markt Beringen T (Pieter Neirinckx) door Limburgse Studies vzw: Kussen in de kerk : relieken en reliekenverering 3 Eeuwfeestgebouw Eeuwfeestplein Beringen T (Patrick Moons) door RIMO Limburg vzw: Rituelen rond Hotel 6 4 Mijnmuseum Koolmijnlaan Beringen T : Barbara, bescherm ons! 5 Bezoekerscentrum De Watersnip Grauwe Steenstraat Koersel (Beringen) T (Erna Aerts) 5.1 door Kiosk Heemkunde Beringen-Paal: Rituelen op de hei en in het beekdal 5.2 Wandeling door Natuurpunt Beringen (Start om 14u): Op bedevaart naar t Koersels Kapelleke 6 Kapel Onze-Lieve-Vrouw-aan-de-staak / Koersels Kapelleke Fonteintjestraat z/n Beringen T (Marcel Geypens) door Kerkraad Sint-Brigida Koersel: Rituelen in en rond kapel Onze-Lieve-Vrouw-aan-de-staak / Koersels Kapelleke Heusden-Zolder 7 Tribune Circuit Zolder Herderspad Heusden-Zolder T (Gerda Mangelschots) door Museumwerking Circuit Zolder: Race-rituelen! 8 Museum Woutershof Dekenstraat Heusden-Zolder T (Theo Houben) door Heemkundige Kring Zolder vzw: Baat het niet, schaadt het niet. De volksdevotie rond Sint-Hubertus 9 ZLDR Luchtfabriek Markplein Heusden-Zolder T Rondleidingen door Gemeente Heusden-Zolder: Mijnkracht Houthalen-Helchteren 10 Pastorij Pastorijstraat Houthalen-Helchteren T (Vic Lijnen) door Geschied- en Heemkundige Kring De Klonkviool: Van rijmen en rituelen! 11 Ontmoetingscentrum De Roepsteen Sint-Trudoplein Houthalen-Helchteren T door Erfgoedwerking Helchteren: De tijd van meneer Pastoor 12 Cultuurcentrum Casino Varenstraat Houthalen-Helchteren T Workshops door Gemeentebestuur Houthalen-Helchteren (Start om 13u30): Magisch Meulenberg! Internationaal Kinderfeest 12.2 Open dansatelier door MUS-E in Danszaal 4 (Start om 13u): Dans je mee op het ritme van de rituelen? 12.3 Musical door de Unie voor Turkse Verenigingen vzw afdeling Limburg i.s.m. Music Club vzw (Start om 14u): Van wieg tot dood: Turkse rituelen in een musical Genk 13 Sint-Martinuskerk Grotestraat Genk T (beiaardier) Rondleidingen om 14, 14.30, 15, 15.30, 16 en uur (duur: ca. 1 uur) door de Beiaard van Genk: Maak je graag kennis met de beiaard en de rituele gebruiken van de oude klokken? 14 Emile Van Dorenmuseum. Huis van landschap en kunst Henri Decleenestraat Genk T vanaf 14u: Rituelen en / in kunst 15 Créosa Aroma Instituut Sint-Lodewijkstraat Genk T Lezing i.s.m. Werkgroep Mijnarboretum (Start om 14u): Magische voedingsrituelen: een waar levenselixir! (vooraf reserveren!) As 16 Schutterij St.-Sebastiaan As Kantonnale Baan As T (Kris Dries) Spektakel (vanaf 14u): Schieten voor de zilverschat! 17 Museum t Mieleke André Dumontlaan As Tel: (Vital Maesen) : Van Sint-Tinus tot de Vereenigde plekkers: Lokale rituelen in As 18 Langers Lanz-Bulldogmuseum Museum voor Antieke Tractoren Hoogstraat Niel-bij-As Tel: (Walter Langers) : Naar een (groene) toekomst voor oude ambachten en rituelen!

5 ERFGOEDDAG IN MIJNSTREEK DE Maasmechelen 19 Grieks Cultureel Centrum Valkeniersstraat Maasmechelen T (Foffi Mavrakis) door Grieks Erfgoed Maasland vzw: Haven van de ziel: rituelen uit de Grieks Orthodoxe kerk 20 Landbouwmuseum De Nostalgie Pastoor Goossenslaan Uikhoven (Maasmechelen) T (Ivo Smeets) : En de boer, hij ploegde voort: landbouwrituelen in het Maasland 21 Schoolplein De Griffel Marie Joséstraat Eisden (Maasmechelen) T Spektakel door Stichting Erfgoed Eisden i.s.m. Vzw Tuinwijk 2020 (Start om 14u): Een reusachtige doop! 22 Karnavalmuseum Deken Bernardstraat Maasmechelen T (John Pelsers ) door KC De Zavelzekskes: Rituelen rond Alaaf! 23 Wijkcentrum Opgrimbie Hoekstraat Opgrimbie (Maasmechelen) T (Carlo Dubois) Parochiale kerk Sint-Christoffel Heirstraat Opgrimbie (Maasmechelen) door Heemkundige kring t Oude Grimbiaca i.s.m. Kerkfabriek Opgrimbie: Opgrimbie, geheiligd zij Uw naam 24 Sint-Joriskerk Boorsem Sint-Jorisstraat Boorsem (Maasmechelen) T door Kerkfabriek Sint-Joris Boorsem: De processie ter ere van Maria, Hulp der Christenen: rituelen door de eeuwen heen 25 Sint-Niklaaskerk Uikhoven Schoorstraat Uikhoven (Maasmechelen) T door Kerkfabriek Sint-Niklaas Uikhoven i.s.m. Heemkring Oud-Mechelen: Landbouwrituelen: van Angelusgebed tot Oogstfeest 26 Sint-Philomenakerk Kotem Grotestraat Kotem (Maasmechelen) T (Edgard Simons) door Parochieteam Sint-Philomena Kotem: Bid je mee een rozenkrans ter ere van Onze-Lieve-Vrouw? 27 Parochiekerk Proosterbos Pastoriestraat Maasmechelen T door Parochie Proosterbos: De zeven sacramenten in glasramen en foto s 28 Dekenale kerk Maasmechelen Dokter Haubenlaan Maasmechelen T door Open Kerk Mechelen-aande-Maas i.s.m. Schutterij Sint-Monulphus en Gondulphus: En de winnaar is... De rituelen van het Oud Limburgs Schuttersfeest 29 Parochiekerk Mariaheide Gouverneur H. Verwilghenlaan Maasmechelen T door Parochieraad Maagd der Armen, Mariaheide: Specifieke rituelen van de Italiaanse, Poolse en Vlaamse katholieke gemeenschap 30 Parochiekerk Sint-Remigius Vucht Dorpsstraat Vucht T (Guillaume Vranken) door Heemkundige Kring Vochte i.s.m. Kerkfabriek en Parochieraad Vucht: Vuchterse rituelen Museum van de Mijnwerkerswoning Marie Joséstraat Eisden (Maasmechelen) Sint-Barbarakerk Kastanjelaan Eisden (Maasmechelen) Sint-Willibrorduskerk Vrijthof z/n Eisden (Maasmechelen) T (Jan Kohlbacher) en door de Vrienden van het Museum van de Mijnwerkerswoning Eisden: Brood, zout en een palmtakje 32 Sint-Pieterskerk Leut Sint-Pietersstraat Leut T (Daniella Lauwers) door Parochiale werkgroep erfgoed Sint-Pieter Leut: Sint-Barbara, Sint-Petrus, Sint-Gillis en Onze-Lieve-vrouw in de sacramentsprocessie van Leut Parochiekerk Sint-Laurentius Meeswijk Kerkplein Meeswijk T (Jos Op t Eyndt) door Kerkfabriek Sint-Laurentius i.s.m. Schutterij Sint-Laurentius Meeswijk: Buks in de aanslag!

6 ERFGOEDDAG IN MIJNSTREEK DE 6 13 BEIAARD VAN GENK Rondleiding i.s.m. Heemkring Het Heidebloemke en Stad Genk MAAK JE GRAAG KENNIS MET DE BEIAARD EN DE RITUELE GEBRUIKEN VAN DE OUDE KLOKKEN? Zin om de klokken van de Sint-Martinuskerk te zien? Benieuwd naar tradities op gebied van klokken? Nieuwsgierig om de beiaardier aan het werk te zien? De Genkse stadsbeiaardiers staan klaar om jullie te ontvangen, uitleg te geven over rituele gebruiken van klokken en mee te nemen op een torenbezoek. Je maakt kennis met de klokken en de beiaardier speelt voor jullie traditionele liederen. H Sint-Martinuskerk Grotestraat Genk T E beiaard@genk.be 16 AS - SCHUTTERIJ ST.-SEBASTIAAN AS VZW Spektakel SCHIETEN VOOR DE ZILVERSCHAT! Wie neemt de zilverschat mee naar huis? Koningschieten is een Asserse traditie uit de 17e eeuw, waarbij de winnende schutter koning wordt. De nieuwe koning wordt na de wedstrijd omhangen met de zilveren schilden van zijn voorgangers en bewaakt deze eeuwenoude collectie een jaar lang. Deze unieke zilverschat is te bezichtigen tijdens Erfgoeddag. H Schutterij St.-Sebastiaan As Kantonnale Baan As T E krisdries@gmail.com W K Doorlopend open van 14 tot 19 uur 8 Er is een eet- en/of drinkgelegenheid aanwezig op de locatie van de activiteit 14 K Rondleidingen om 14, 14.30, 15, 15.30, 16 en uur (duur: ca. 1 uur) Niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers GENK - EMILE VAN DORENMUSEUM. HUIS VAN LANDSCHAP EN KUNST RITUELEN EN / IN KUNST 15 WERKGROEP MIJNARBORETUM Lezing i.s.m. Créosa Aroma Instituut Op zijn 40ste verjaardag kijkt het Emile Van Dorenmuseum met de tentoonstelling Nieuwe collectie terug hoe de verzameling sinds 1976 gegroeid is. Er zijn doorlopend rondleidingen die het museum vanuit een rituele insteek bekijken: de werkrituelen van de kunstenaar, herkenbare gebruiken in de schilderijen en tekeningen. Ook de vaste rituelen bij de collectieregistratie worden toegelicht. H Emile Van Dorenmuseum. Huis van landschap en kunst Henri Decleenestraat Genk T E emile.vandoren@genk.be W K Doorlopend open van 14 tot 18 uur Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers 8 De vaste collectie is GRATIS te bezoeken en dit los van de Erfgoeddagactiviteit. Het museum biedt de bezoekers graag een tas koffie aan! MAGISCHE VOEDINGSRITUELEN: EEN WAAR LEVENSELIXIR! Laat je onderdompelen in deze lezing vol erfenissen van groot- en overgrootouders over rituelen en voeding. Weet jij nog waar bepaalde kruiden en voedingsmiddelen goed voor zijn? Voor de oude kunst van eetmagie heb je niet meer nodig dan keukengerei! Via proevertjes en recepten maak je opnieuw kennis met deze vergeten traditie. 17 AS - MUSEUM T MIELEKE i.s.m. Toerisme As VAN SINT-TINUS TOT DE VEREENIGDE PLEKKERS: LOKALE RITUELEN IN AS As, tot begin 20ste eeuw een landbouwgemeenschap, kent tal van lokale rituelen. Zo is er Sint-Tinus kermis waarbij een varkenskop en andere vleeswaren per opbod worden verkocht, en was er een vereniging: de Vereenigde plekkers, die van een kroegentocht een waar ritueel spektakel maakte! Ook is er veel historische klederdracht te zien gelinkt aan kerkelijke rituelen en een demonstratie kantklossen. H Museum t Mieleke André Dumontlaan As T E vital-irene@skynet.be W K Doorlopend open van 10 tot 18 uur - Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers 8 Los van de speciale erfgoeddagactiviteit is de vaste collectie GRATIS doorlopend te bezoeken. De tentoonstelling ihkv Erfgoeddag is geheel toegankelijk. De vaste collectie op de eerste verdieping niet. De vrijwilligers van het Mieleke bieden de bezoekers graag een kop koffie aan! 18 AS - LANGERS LANZ-BULLDOGMUSEUM - MUSEUM VOOR ANTIEKE TRACTOREN Demonstratie i.s.m. Toerisme As NAAR EEN (GROENE) TOEKOMST VOOR OUDE AMBACHTEN EN RITUELEN Ontdek enkele mooie rituelen die al generaties lang doorgegeven worden: zie hoe van koordzelen springkoorden geslagen werden en hoe men te werk ging om manueel koeien te melken. Vergeet ook zeker niet een kijkje te nemen naar de veelbesproken koolzaadmobiel die brandstof perst terwijl hij rijdt! Kortom, een leerrijke beleving voor jong en oud! H Créosa Aroma Instituut Sint-Lodewijkstraat Genk T E creosa@telenet.be W K Reserveren via creosa@telenet.be of (maximaal 40 plaatsen) 8 De lezing start om 14u en duurt tot ca. 17 uur, de lezing kan gecombineerd worden met een wandeling door het mijnarboretum (duur: ca. 30 minuten). H Langers Lanz-Bulldogmuseum - Museum voor Antieke Tractoren Hoogstraat Niel-bij-As T E langers-walter@hotmail.com W K Doorlopend open van 10 tot 18 uur - Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers 8 Er is een eet- en/of drinkgelegenheid aanwezig op de locatie van de activiteit Los van de speciale erfgoeddagactiviteit is de vaste collectie GRATIS doorlopend te bezoeken.

7 19 MAASMECHELEN - GRIEKS ERFGOED MAASLAND VZW i.s.m. Griekse gemeenschap Maasland vzw, Asteria, Dienst Erfgoed Maasmechelen HAVEN VAN DE ZIEL: RITUELEN UIT DE GRIEKS ORTHODOXE KERK 20 Ontdek aan de hand van een fototentoonstelling en presentatie de geschiedenis van de Griekse migratie, nationale feestdagen en de rituelen binnen de Griekse gemeenschap: van Epifania tot de zeven mysteries. Leer meer over Griekse tradities vroeger, zoals doopsel en huwelijk en hoe ze nu nog worden beleefd en toegepast. Ook Griekse dansrituelen komen aan bod. Er wordt ook een demonstratie gegeven over het bereiden van de granen. H Grieks Cultureel Centrum Valkeniersstraat Maasmechelen T E grerfgoedmaasland@gmail.com K Doorlopend open van 10 tot 18 uur. 8 Er is een eet- en/of drankgelegenheid aanwezig op de locatie. MAASMECHELEN- LANDBOUWMUSEUM DE NOSTALGIE i.s.m. Streekmuseum De Schippersbeurs Elsloo (NL), Kerkfabriek Sint-Niklaas Uikhoven, Dienst Erfgoed Maasmechelen EN DE BOER, HIJ PLOEGDE VOORT: LANDBOUWRITUELEN IN HET MAASLAND De rode draad vandaag zijn de landbouwrituelen, gangbaar in de 19e en 20e eeuw: bij het inzaaien, het oogsten, tegen ziekten van de gewassen, het zegenen van het vee, maar ook de verering van bepaalde heiligen voor een goede opbrengst. Het Streekmuseum uit Elsloo is present met een equipe die live een aantal landbouwrituelen uitbeeldt. H Landbouwmuseum De Nostalgie Pastoor Goossenslaan Uikhoven (Maasmechelen) T E ivo.smeets29@gmail.com W K Doorlopend open van 10 tot 18 uur - Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers 8 Er is een eet- en/of drankgelegenheid aanwezig op de locatie. In de Sint-Niklaaskerk van Uikhoven, Schoorstraat 11, 3631 Maasmechelen, is rond hetzelfde thema ook een tentoonstelling met historische foto s te bezichtigen. 21 MAASMECHELEN - STICHTING ERFGOED EISDEN Spektakel i.s.m. Vzw Tuinwijk 2020, kerkfabriek Sint-Barbara, Dienst Erfgoed Maasmechelen EEN REUSACHTIGE DOOP! In 2015 werden twee Eisdense reuzen opnieuw tot leven gewekt na een slaap van meer dan 60 jaar: Mie Merken en Kris van Ties de Porion. Ze werden in het bevolkingsregister ingeschreven en vandaag worden ze volgens de geldende tradities en gebruiken gedoopt. De getuigen bij dit reuzenritueel zijn een ander reuzenpaar. H Schoolplein De Griffel Marie Joséstraat Eisden (Maasmechelen) T E johann.kohlbacher@telenet.be W K De doopceremonie start om 14 uur (duur: ca. 2 uur). Na Erfgoeddag kan je de reuzen bewonderen in het toeristisch centrum aan de Zetellaan 35 te Eisden-Maasmechelen.. 8 Er is een eet- en/of drankgelegenheid aanwezig bij het Casino in de buurt Ter gelegenheid van Erfgoeddag stellen de Parochiale kerken van Maasmechelen diverse tentoonstellingen voor. Tegelijkertijd worden ook enkele toekomstscenario s voor deze kerken gepresenteerd, in het kader van het Maasmechelse kerkenonderzoek. 23 MAASMECHELEN - HEEMKUNDIGE KRING T OUDE GRIMBIACA : i.s.m. Kerkfabriek Opgrimbie (Sint-Christoffel), Dienst Erfgoed Maasmechelen OPGRIMBIE, GEHEILIGD ZIJ UW NAAM Een tentoonstelling die geheel in het teken staat van de rituelen in de Eerste Heilige mis, handelend over paters, priesters en nonnen uit het dorp. De tentoon gestelde stukken illustreren de gebruiken die gepaard gingen met deze belangrijke gebeurtenis. Inwoners en afstammelingen van mensen uit Opgrimbie krijgen opnieuw de kans zichzelf, ouders of grootouders op de foto s te ontdekken! H Wijkcentrum Opgrimbie Hoekstraat Opgrimbie (Maasmechelen) T E ford.rs200@gmail.com W 8 Een deel van de tentoonstelling is te bezichtigen in de parochiale kerk Sint-Christoffel te Opgrimbie, Heirstraat 485, Maasmechelen. De locaties liggen op een steenworp afstand van elkaar. Bij deze gelegenheid worden ook enkele toekomstscenario s voor deze kerk gepresenteerd, in het kader van het Maasmechelse kerkenonderzoek. 24 MAASMECHELEN - KERKFABRIEK SINT-JORIS BOORSEM : i.s.m. Parochie Sint-Joris Boorsem DE PROCESSIE TER ERE VAN MARIA, HULP DER CHRISTENEN: RITUELEN DOOR DE EEUWEN HEEN Ter vervulling van een belofte om gevrijwaard te worden van een veeziekte, dragen de inwoners van Boorsem sinds 1804 jaarlijks op een zondag in mei of juni het beeld van Maria, hulp der Christenen door de straten van het dorp. Foto s van vroeger en nu tonen de rituelen die aan deze processie verbonden zijn. H Sint-Joriskerk Boorsem Sint-Jorisstraat Boorsem (Maasmechelen) T E lucconaert@telenet.be 8 Bij deze gelegenheid worden ook enkele toekomstscenario s voor deze kerk gepresenteerd, in het kader van het Maasmechelse kerkenonderzoek. 25 MAASMECHELEN - KERKFABRIEK SINT-NIKLAAS UIKHOVEN : i.s.m. Parochie Sint-Niklaas Uikhoven, Heemkring Oud-Mechelen, Landbouwmuseum De Nostalgie LANDBOUWRITUELEN: VAN ANGELUSGEBED TOT OOGSTFEEST Uikhoven is een typisch Maaslands landbouwdorp. Weet u nog welke rituelen en tradities er gangbaar waren? In aansluiting op de tentoonstelling in landbouwmuseum De Nostalgie tonen we in de kerk historische foto s van landbouwrituelen met de nodige toelichting. H Sint-Niklaaskerk Uikhoven Schoorstraat Uikhoven (Maasmechelen) T E pietjanssen@telenet.be 8 Bij deze gelegenheid worden ook enkele toekomstscenario s voor de Sint-Niklaaskerk in het kader van het Maasmechelse kerkenonderzoek gepresenteerd MAASMECHELEN - KC DE ZAVELZEKSKES : i.s.m. Dienst Erfgoed Maasmechelen RITUELEN ROND ALAAF! Ontdek de gebruiken en tradities rond carnaval in het Maasland. Van de elfde van de elfde tot de sleuteloverdracht, van de Raad van elf tot de carnavalsgroet Alaaf!. Waarom wordt er een scepter gedragen, wat is Spietslaupen en wat betekent het fenomeen Rommelpotterij? Carnaval staat bol van de rituelen en binnen het traditionele rood-geel-groen valt heel wat te doen! 26 MAASMECHELEN - PAROCHIETEAM SINT-PHILOMENA KOTEM i.s.m. Kerkfabriek Sint-Philomena Kotem BID JE MEE EEN ROZENKRANS TER ERE VAN ONZE-LIEVE-VROUW? Kom een unieke collectie over de Mariaverering ontdekken. De koster van Kotem, Edgard Simons, stelde door de jaren heen deze verzameling heiligenbeelden, paternosters, bidprentjes, medailles minutieus samen. Ze hebben één ding gemeen: de liefde voor Onze-Lieve-Vrouw. H Karnavalmuseum Deken Bernardstraat Maasmechelen T E john@pelsers.com W 8 Er is een eet- en/of drankgelegenheid aanwezig op de locatie. Het Karnavalmuseum is tijdens het seizoen te bezoeken elke dinsdag van 19 tot 21 en in het weekend van 13 tot 17 uur. Na Paasmaandag kan je het museum elke dinsdag bezoeken van 19 tot 21 uur en op zondag van 13 tot 17 uur. H Sint-Philomenakerk Kotem Grotestraat Kotem (Maasmechelen) T (Edgard Simons) E jos.ceyssens.kotem@skynet.be 8 Bij deze gelegenheid worden ook enkele toekomstscenario s voor deze kerk gepresenteerd, in het kader van het Maasmechelse kerkenonderzoek.

8 27 MAASMECHELEN - PAROCHIE PROOSTERBOS i.s.m. Kerkfabriek Proosterbos 31 MAASMECHELEN- VRIENDEN VAN HET MUSEUM VAN DE MIJNWERKERSWONING EISDEN i.s.m. vzw Tuinwijk 2020, Kerkfabriek Sint-Barbara, Dienst Erfgoed Maasmechelen 8 DE ZEVEN SACRAMENTEN IN GLASRAMEN EN FOTO S 28 In 1965 ontwierp kunstenaar Rik Verhelst voor de moderne kerk van Proosterbos een reeks van zeven glasramen getiteld De sacramenten. Met symbooltaal vertelt hij over de rijkdom van deze voornaamste kerkelijke rituelen. We laten deze glasramen spreken door ze te koppelen aan foto s van de viering van deze sacramenten in onze parochie. H Parochiekerk Proosterbos Pastoriestraat Maasmechelen T E dekenij.maasmechelen@telenet.be K Doorlopend open van 10 tot 18 uur 8 Bij deze gelegenheid worden ook enkele toekomstscenario s voor de Proosterbos parochiekerk gepresenteerd, in het kader van het Maasmechelse kerkenonderzoek. MAASMECHELEN - OPEN KERK MECHELEN-AAN-DE-MAAS i.s.m. Schutterij Sint-Monulphus, Gondulphus Mechelen-aan-de-Maas, Kerkfabriek Sint-Monulphus, Gondulphus Mechelen-aan-de-Maas EN DE WINNAAR IS... DE RITUELEN VAN HET OUD LIMBURGS SCHUTTERSFEEST Als winnaar van het Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS) 2015 mag Schutterij Sint-Monulphus en Gondulphus in juli 2016 het OLS organiseren in Mechelen-aan-de-Maas. In de tentoonstelling maakt u kennis met de vele rituelen die aan dit schuttersfeest verbonden zijn. H Dekenale kerk Maasmechelen Dokter Haubenlaan Maasmechelen T E dekenij.maasmechelen@telenet.be W K Doorlopend open van 10 tot 18 uur 8 Bij deze gelegenheid worden ook enkele toekomstscenario s voor deze kerk gepresenteerd, in het kader van het Maasmechelse kerkenonderzoek. In juni en juli volgt een uitgebreide tentoonstelling over het Oud Limburgs Schuttersfeest. BROOD, ZOUT EN EEN PALMTAKJE Kent u de peirdskeutele en de verbranding van de malbroek? Aan de hand van historische foto s en door het uitbeelden van rituelen worden de oorspronkelijke lokale rituelen gekoppeld aan de gebruiken van de ingeweken inwoners, vooral Oost-Europeanen. Tradities rond kerkelijke feesten, de gebruiken rond Palmzondag, Pasen en Kerstmis, bij bruiloften enz. worden zo opnieuw tot leven gewekt. De tentoonstelling gaat door op 3 locaties! H Museum van de Mijnwerkerswoning: Marie Joséstraat Eisden (Maasmechelen) Sint-Barbarakerk: Kastanjelaan Eisden (Maasmechelen) Sint-Willibrorduskerk: Vrijthof z/n Eisden (Maasmechelen) T E johann.kohlbacher@telenet.be W behalve de kerktoren 8 Bij deze gelegenheid worden ook enkele toekomstscenario s voor deze kerken gepresenteerd, in het kader van het Maasmechelse kerkenonderzoek. Een geleid bezoek aan de kerktoren van de Mijnkathedraal is die dag ook mogelijk. Bij het museum is geen eetgelegenheid maar het Casino is vlakbij. Daar kan je een hapje en drankje bestellen. 32 MAASMECHELEN - PAROCHIALE WERKGROEP ERFGOED SINT-PIETER LEUT : i.s.m. Kerkfabriek Sint-Pieter Leut SINT-BARBARA, SINT-PETRUS, SINT-GILLIS EN ONZE-LIEVE-VROUW IN DE SACRAMENTSPROCESSIE VAN LEUT In Leut kom je alles te weten over de traditie van een processie die jaarlijks op sacramentszondag plaatsvindt. Ook deze Leutse processie is doorspekt van vaste tradities. Je kan onder meer de patroonheiligen van de verschillende Maasmechelse parochies op foto s van vroeger en nu herkennen. Ook typische kledij en attributen worden getoond. 29 MAASMECHELEN - PAROCHIERAAD MAAGD DER ARMEN, MARIAHEIDE : i.s.m. Kerkfabriek Maagd der Armen Mariaheide SPECIFIEKE RITUELEN VAN DE ITALIAANSE, POOLSE EN VLAAMSE KATHOLIEKE GEMEENSCHAP Meer info: Erfgoedcel Mijn-Erfgoed E. Coppéelaan Genk info@mijnerfgoed.be Vormgeving & druk: De kerk van Mariaheide is de cultusplaats van drie katholieke gemeenschappen: de Italiaanse, Poolse en Vlaamse. Deze diversiteit is een rijkdom die zich onder andere uit in rituelen die typisch zijn voor die bepaalde gemeenschap. We illustreren dit met objecten, foto s en verhalen. H Parochiekerk Mariaheide Gouverneur H. Verwilghenlaan Maasmechelen T E jean.gorissen1@telenet.be K Doorlopend open van 10 tot 18 uur 8 Bij deze gelegenheid worden ook enkele toekomstscenario s voor deze kerk gepresenteerd, in het kader van het Maasmechelse kerkenonderzoek. 30 MAASMECHELEN - HEEMKUNDIGE KRING VOCHTE i.s.m. Kerkfabriek, Parochieraad Vucht, Dienst Erfgoed Maasmechelen VUCHTERSE RITUELEN Kent u nog de rituelen in kerkdorp Vucht? Maak (opnieuw) kennis met de gebruiken die horen bij de misviering, een doop, eerste en plechtige communie, begrafenis en processies. De kerkklokken luiden bij iedere gelegenheid anders. Tijdens deze tentoonstelling wordt ook een speciaal themanummer van Vochte voorgesteld, volledig gewijd aan het thema Rituelen. H Parochiekerk Sint-Remigius Vucht - Dorpsstraat Vucht T E guillaumevranken@gmail.com W 8 Bij deze gelegenheid worden ook enkele toekomstscenario s voor de parochiekerk, in het kader van het Maasmechelse kerkenonderzoek gepresenteerd. H Sint-Pieterskerk Leut - Sint-Pietersstraat Leut T E daniella.lauwers@gmail.com 8 Bij deze gelegenheid worden ook enkele toekomstscenario s voor deze kerk gepresenteerd, in het kader van het Maasmechelse kerkenonderzoek. Deze brochure werd uitgegeven ter gelegenheid van Erfgoeddag op 24 april 2016 in opdracht van Erfgoedcel Mijn-Erfgoed Redactie: Erfgoedcel Mijn-Erfgoed 33 MAASMECHELEN - KERKFABRIEK SINT-LAURENTIUS MEESWIJK i.s.m. Schutterij Sint-Laurentius Meeswijk, Parochie Sint-Laurentius Meeswijk BUKS IN DE AANSLAG! invlaanderen.be Ontdek de rituelen van Koninklijke Schutterij Sint-Laurentius, de oudste bestaande schutterij van Europa (sinds 1203!)! De tentoonstelling vertelt de geschiedenis van de schutterij, met bijzondere aandacht voor de vele rituelen die aan het schuttersgebeuren verbonden zijn. Ontdek wat een buksmeester is, wat het betekent om harken te maken of wat marketentsters zijn. H Parochiekerk Sint-Laurentius Meeswijk - Kerkplein Meeswijk T E jopheteyndt@gmail.com 8 Bij deze gelegenheid worden ook enkele toekomstscenario s voor de Sint-Laurentiuskerk gepresenteerd, in het kader van het Maasmechelse kerkenonderzoek. D/2016/11865/01 - V.U. Patrick Witters, Projectvereniging Mijnstreek, Evence Coppéelaan 87, 3600 Genk. - Niet op de openbare weg gooien.