[Uitzending 1005: Jakobus 3:1 t/m 4]

Transcriptie

1 [Uitzending 1005: Jakobus 3:1 t/m 4] Met Jakobus 3 begint weer een nieuw gedeelte in de brief van Jakobus. Bijbelleraar zijn in een christengemeente is een voortreffelijk ambt of bediening, maar er zijn grote gevaren aan verbonden. Vooral iemand die onderwijs geeft in een christengemeente moet erop toezien wat hij zegt of doorgeeft, maar de aanwijzingen van Jakobus gelden voor alle gelovigen. Een Bijbelleraar in de gemeente van Christus moet bedacht zijn op de zonde van de tong. Met andere woorden: hij moet zijn tong in bedwang weten te houden. In Jakobus 3 vers 1 t/m 12 geeft Jakobus een beschrijving van de macht van de tong en roept hij op de tong in toom te houden. Al eerder in zijn brief heeft Jakobus laten merken niets te moeten weten van veel en ondoordacht spreken. In Jakobus 1 vers 19 lazen we: Beste vrienden, onthoud dit goed: wees snel met luisteren, maar traag met spreken, en word niet snel kwaad, want kwaadheid veroorzaakt alleen maar dingen die tegen Gods wil ingaan. En in Jakobus 1 vers 26 schrijft Jakobus: Als u zegt een christen te zijn, maar uw tong niet in bedwang houdt, maakt u zichzelf iets wijs. Uw godsdienst heeft niets te betekenen. In 1 Korinthiërs 14 wordt ons iets verteld hoe het er in de begintijd aan toeging in de christengemeenten. Paulus schrijft in 1 Korinthiërs 14 vers 26: Als u bijeenkomt, neemt ieder deel aan de dienst. De één zingt een lied, de ander onderwijst. De één geeft door wat God hem duidelijk heeft gemaakt, de ander spreekt in klanktalen en weer een ander legt uit wat hij zegt. Maar het moet wel opbouwend zijn. En in vers 29 t/m 33 van hetzelfde hoofdstuk lezen we: Er mogen ook niet meer dan twee of drie personen namens God spreken. Bovendien moeten anderen beoordelen of hun woorden door God zijn ingegeven of niet. Maar als er iemand zit aan wie God ineens iets duidelijk maakt, moet degene die juist aan het woord was, stoppen met spreken. Als het zo gaat, komen allen die woorden van God kunnen doorgeven aan de beurt. Daardoor zullen alle aanwezigen iets leren en bemoedigd worden. Wie 1

2 woorden van God doorgeven, kunnen daar best even mee wachten tot een geschikt moment. God wil geen wanorde, maar vrede en harmonie in alle gemeenten. De gelezen woorden maken duidelijk, dat ieder die zich daartoe geroepen voelde in de samenkomsten van de gemeente een inbreng mocht hebben. Maar daarbij lag het gevaar van misbruik op de loer. Zo waren er in de dagen van Jakobus blijkbaar allerlei mensen, die zich uit verkeerde motieven opwierpen als leraar. Het is tegen deze aantasting van het ambt of de bediening van leraar dat Jakobus waarschuwt (Matth.23:7-12; met betrekking tot het willen doorgaan voor rabbi of leraar). Jakobus 3 vers 1: Broeders en zusters, denk niet dat u allemaal leraren bent, want een leraar wordt strenger beoordeeld, omdat zijn verantwoording groter is. Uit een aantal Bijbelteksten uit het NT weten wij dat een leraar in de gemeente van Christus hoog stond aangeschreven. In Romeinen 12 vers 7 lezen we: Wie namens God moet spreken, doet dat naar het geloof dat hij daarvoor krijgt. Wie moet helpen, krijgt daar de kracht voor. Wie moet onderwijzen, krijgt de gave om te onderwijzen. Ook in 1 Korinthiërs 12 lezen we over taken in de gemeente van Christus. We lezen in 1 Korinthiërs 12 vers 28: God heeft sommigen in de gemeente een taak gegeven. Ten eerste zijn er apostelen, ten tweede degenen die Gods woord doorgeven en ten derde leraren. Dan zijn er die wonderen doen en anderen die de gaven hebben zieken te genezen. Er zijn helpers en leiders en sommigen die in klanktalen spreken. In Efeziërs 4 lezen we dat deze taken niet door gemeenteleden zijn bedacht, maar door Christus zijn gegeven. We lezen in Efeziërs 4 vers 11 en 12: Christus heeft sommigen aan de gemeente gegeven die apostel zijn, anderen die namens Hem spreken; sommigen die het goede nieuws aan ongelovigen vertellen, anderen die de christenen geestelijk verzorgen en weer anderen die onderwijzen. Met elkaar moeten zij de christenen klaarmaken om God te dienen, zodat de gemeente, het lichaam van Christus, zal groeien en sterk en volwassen zal worden. Nu zegt Jakobus in hoofdstuk 3 tegen gelovigen: Broeders en zusters, denk niet dat u allemaal leraren bent, want een leraar 2

3 wordt strenger beoordeeld, omdat zijn verantwoording groter is. De motivatie voor deze waarschuwing geeft Jakobus in een bijzin. Jakobus wijst op de grote verantwoordelijkheid, die een gelovige op zich neemt als hij anderen wil leren. Voor een leraar zal de beoordeling van de HERE strenger zijn, omdat zijn verantwoording groter is. In Mattheüs 12 vers 36 en 37 zegt de Here Jezus tegen de Joodse leiders: Onthoud dit: op de dag van het grote oordeel zult u zich moeten verantwoorden voor ieder nutteloos woord dat u hebt gezegd. Uw lot hangt af van uw woorden. Of u wordt erdoor vrijgesproken of u wordt erdoor veroordeeld. En in Lucas 12 vers 48 zegt Jezus: Maar wie zich er niet van bewust is dat hij verkeerd heeft gedaan, zal een lichte straf krijgen. Als iemand veel heeft ontvangen, zal ook veel van hem worden geëist. Hoe meer je is toevertrouwd, hoe groter je verantwoordelijkheid is (Lucas 12:45-47; 1Kor.9:27). In de Griekse tekst van vers 1 zegt Jakobus: Laat niet zovelen uwer leraars zijn, mijn broeders; u weet immers, dat wij er des te strenger om geoordeeld zullen worden. Niet zonder reden spreekt Jakobus in de wij-vorm. Ook hij is een leraar van de christengemeente en als zodanig weet hij, hoe groot die verantwoordelijkheid is. Jakobus 3 vers 2: Als iemand in staat is zijn tong in bedwang te houden, bewijst hij daarmee dat hij zichzelf in alle opzichten goed in de hand heeft. In het vorige vers motiveerde Jakobus zijn waarschuwing door zijn lezers te wijzen op de komende beoordeling door de HERE. Voor die motivatie voert Jakobus in vers 2 een nog diepere grond aan. Een leraar moet geregeld spreken. Maar als er één ding gevaarlijk is met betrekking tot het in bedwang houden van zijn tong, dan is dat wel: veel spreken. Wie is er, die op dat punt geen misstap doet en een fout begaat? In 2 Petrus 1 gaat de apostel Petrus in op de bevrijding van het oude, zondige leven van een gelovige. Daarbij noemt Petrus een aantal eigenschappen die bij de nieuwe natuur van een gelovige horen (2Petr.1:4-8). In 2 Petrus 1 vers 9 t/m 11 schrijft hij: Maar als geen van die eigenschappen bij u aanwezig is, bent u 3

4 blind en kortzichtig. Dan bent u vergeten dat God u van uw oude, zondige leven heeft bevrijd. Broeders en zusters, laat daarom uit uw gedrag blijken dat God u heeft geroepen en uitgekozen, dan zult u nooit struikelen of vallen. Als u zo leeft, zal God de poorten van het eeuwige Koninkrijk van onze Here en Redder, Jezus Christus, wijd voor u openzetten. Jakobus schrijft: Als iemand in staat is zijn tong in bedwang te houden, bewijst hij daarmee dat hij zichzelf in alle opzichten goed in de hand heeft. In een andere vertaling lezen we: Want wij allen struikelen in vele dingen. Als iemand in woorden niet struikelt, is hij een volmaakt man, in staat om ook heel het lichaam in toom te houden. Opnieuw gebruikt Jakobus de wij-vorm (vs.1b). Wij struikelen allemaal, maar op geen enkel punt begaan wij zoveel fouten als op het gebied van het spreken, de tong. Wie in dat opzicht in staat is om geen misstappen te maken, dat wil zeggen wie zijn tong in bedwang weet te houden, die moet wel volmaakt zijn. Volmaakt betekent in de context van hoofdstuk 3: volgroeid of volwassen (Jak.1:4). Jakobus zinspeelt met deze woorden op een uitspraak van Salomo in Spreuken 10 vers 19, waar we lezen: Iemand die zijn tong niet in bedwang heeft, zondigt met zijn woorden. Iemand die nadenkt voor hij spreekt, is bedachtzaam en verstandig. Zo iemand is zelfs in staat zichzelf in alle opzichten goed in de hand te houden, dat wil zeggen het lichaam met zijn slechte verlangens en begeerten (Jak.1:14 en 26; 4:1). Jakobus 3 vers 3: Een paard gehoorzaamt door het bit dat het in de mond heeft, wij houden het paard daarmee in bedwang en kunnen het laten gaan waar wij willen. Om zijn uitspraak uit vers 2 te illustreren maakt Jakobus in vers 3 en 4 een tweetal vergelijkingen. De beelden die hij daarbij gebruikt, ontleent hij aan het dagelijkse leven uit die tijd. Paard en wagen en een schip waren toen de voornaamste middelen om zich te verplaatsen. Het waren in die dagen dan ook voorbeelden die algemeen bekend waren. De keuze van Jakobus voor een paard als voorbeeld houdt ongetwijfeld verband met het Griekse woord voor in bedwang houden of in toom houden uit vers 2. In het Griekse woord zit ook het 4

5 Griekse woord voor bit, toom of teugel. Deze dingen brengen Jakobus tot de woorden: Een paard gehoorzaamt door het bit dat het in de mond heeft, wij houden het paard daarmee in bedwang en kunnen het laten gaan waar wij willen. Met behulp van dat kleine bit kunnen wij (weer de wij-vorm) als ruiter of menner niet alleen de mond, maar ook het hele lichaam van een paard in bedwang houden. In Psalm 32 vers 8 en 9 zegt de HERE: Ik, de HERE, laat u zien welke weg u moet gaan. Ik geef u raad en houd Mijn oog op u gericht. Gedraag u dus niet als een paard of een muildier, dat met bit en teugels in bedwang moet worden gehouden. Dat wil Ik niet. Met bit en teugels kan een paard worden gedwongen te gehoorzamen. Het punt van vergelijking is: wie het kleine beheerst zoals de volmaakte man uit vers 2 zijn spreken die beheerst daardoor ook het grote. In de Griekse tekst begint vers 3 met het woordje ziet, daarmee wil Jakobus aangeven, dat het om iets heel wezenlijks gaat. Jakobus bedoelt te zeggen dat als een gelovige zijn tong goed in bedwang kan houden hij een goede controle heeft over wat hij zegt. Luisteraar, dat wat wij zeggen en doorgeven geven aan wie u, jij en ik zijn en waar wij vandaan komen. Onze woorden, dat wat we zeggen of juist niet zeggen, geven aan hoe we zijn gevormd. Beschaafd of minder beschaafd, zuiver of onzuiver, gelovig of ongelovig, een getuige van God of een godslasteraar, schuldig of onschuldig. Weet u, ik ben er zeker van dat als al onze woorden van deze week waren opgenomen, en wij ze terug zouden horen, u, jij en ik niet zouden willen dat heel de wereld die woorden zou kunnen horen. Daarom moeten wij ons steeds verootmoedigen voor de HERE, onze zonden belijden en ons door het bloed van Christus laten reinigen. Met David moeten ook wij de woorden bidden die David bad in Psalm 141 vers 3: HERE, help mij niet te snel te spreken, zorgt U ervoor dat geen verkeerd woord over mijn lippen komt. Jakobus 3 vers 4: Met het roer dat toch maar een klein onderdeel van het schip is, kan de stuurman zijn grote schip sturen in de richting die hij wil, 5

6 ook al staat er een sterke wind. Bij de tweede vergelijking gebruikt Jakobus het voorbeeld van een schip. Een schip is veel groter dan een paard. Bovendien kan het varen bemoeilijkt worden door harde wind. Toch kan de stuurman het grote schip sturen in de richting die hij wil en dat met behulp van een relatief zeer klein roer. Als de stuurman het roer stevig in handen heeft, kan hij met het roer dat toch maar een klein onderdeel van het schip is, het grote schip, ook al staat er een sterke wind, in de juiste richting sturen. Het punt van vergelijk is ook in vers 4 hetzelfde als in vers 3. Aan de hand van beide vergelijkingen laat de apostel Jakobus zien, dat het mogelijk is door middel van het kleine het grote te beheersen, zoals iemand die in staat is zijn tong in bedwang te houden, bewijst dat hij zichzelf in alle opzicht en goed in de hand heeft (vs.2). Grote schepen kunnen door een klein roer worden bestuurd in de richting die de stuurman wil. De tong dat wat we zeggen kan ook de richting van ons leven veranderen. Mensen kunnen door wat zijzelf of anderen zeggen worden geruïneerd. Veel goede namen van mannen en vrouwen zijn door roddels en geklets belasterd en verloren gegaan. In Kolossenzen 3 geeft de apostel Paulus onderwijs over principes van het nieuwe leven. We lezen in Kolossenzen 3 vers 5 t/m 16: Weg dan met alle aardse zonden, zoals seksuele zonden, vuiligheid, hartstocht, slechte verlangens en hebzucht. Door altijd maar meer te willen hebben, aanbidt u een afgod. God zal de mensen die deze dingen doen vreselijk straffen. Vroeger, voor uw bekering, deed u deze dingen ook, maar nu mag er bij u geen sprake meer zijn van bitterheid, woede en boosaardigheid, van roddel en vuile taal. Lieg niet tegen elkaar, dat hoorde bij uw oude leven, waarmee u hebt afgerekend. Maar nu bent u een nieuwe mens, die nog steeds groeit en God beter leert kennen. Zo zult u meer en meer gaan lijken op God, die u gemaakt heeft. In dit nieuwe leven is het van geen enkel belang van welke nationaliteit of ras u bent en evenmin welke opleiding of maatschappelijke positie u hebt. Het gaat om Christus die alles in allen is. God heeft u uitgekozen en houdt van u. Kleed u daarom met innerlijk medeleven, goedheid, nederigheid, zachtaardigheid en geduld. Verdraag en 6

7 vergeef elkaar als iemand iets tegen u heeft. Volg hierin het voorbeeld van Christus, die u zonder meer vergeven heeft. Waar het op aankomt, is dat u zich laat leiden door de liefde, want dan zal de gemeente in volmaakte harmonie bijeenblijven. Laat de vrede van God uw harten beheersen. Daartoe heeft God u ook geroepen als leden van één lichaam. Wees daarom dankbaar. Laat uw hart vol zijn van Christus woord. Zijn woorden zullen uw leven verrijken en u wijsheid geven. Leer ze aan elkaar, wijs elkaar ermee terecht en zing erover in psalmen, lofgezangen en geestelijke liederen. Zing zo met een dankbaar hart voor de Here. Luisteraar, hebben wij onze tong in bedwang? Jakobus zegt dat de tong gevaarlijker is dan een op hol geslagen paard of een onbestuurbaar schip in een storm op zee. Drank, drugs, seks en geld hebben in ons land duizenden verslagen en vernietigd. Maar wist u dat de tong die niet in bedwang wordt gehouden in de Bijbel meer wordt veroordeeld dan de genoemde verslavingen? Drank, drugs, seks en geld kunnen mensen omlaag halen, maar de tong kan nog meer doen! In Spreuken 6 vers 16 t/m 19 lezen we: Er zijn veel dingen die de HERE haat en zeker zeven waarvan Hij een afkeer heeft: hoogmoed, liegen en moorden, slechte plannen smeden, met plezier kwaad doen, vals getuigen en verdeeldheid zaaien onder broeders. Veel van deze zonden hebben met gesproken woorden te maken, met een niet in bedwang houden van de tong. Een ander gedeelte uit het Bijbelboek Spreuken, namelijk: Spreuken 12 vers 13 t/m 23 gaat ook over spreken en zwijgen. Laten we luisteren naar het onderwijs van de Spreukendichter en daarbij in ons achterhoofd houden wat hij zegt in Spreuken 12 vers 1: Wie de onderwijzing naar waarde schat, weet ook de opgedane kennis te waarderen. Wie echter de bestraffing haat is, onverstandig. Spreuken 12 vers 13 t/m 23: De boosdoener raakt verstrikt in zijn leugens, maar de rechtvaardige wordt gered uit de moeilijkheden. Als iemand goede 7

8 dingen zegt, geeft dat grote voldoening. Op hard werken volgen de zegeningen. De dwaas denkt dat hij leeft zoals het hoort, maar het is beter goede raad te volgen en niet op eigen inzicht te vertrouwen. De dwaas toont zijn woede zonder na te denken, terwijl een bedachtzaam mens zich vooralsnog beheerst. Wie de waarheid spreekt, toont duidelijk wat is gebeurd, maar een vals getuige verdraait de zaak. Sommigen slaan met hun kwetsende woorden als een zwaard om zich heen, maar wat de wijze zegt, kwetst niet en is heilzaam. Iemand die de waarheid spreekt, blijft altijd overeind. Bedrog is slechts een tijdelijke zaak, want eerlijk duurt het langst. Het hart van wie zint op kwaad, is vol bedrog, maar wie vreedzaamheid adviseert, kent blijdschap. Rechtvaardige mensen gaan niet ten onder aan de tegenslagen, maar goddelozen wacht een heilloos einde. De HERE verafschuwt leugens, maar wie waarachtig leeft, vindt genade in Gods ogen. Een bedachtzaam en verstandig mens laat zich niet voorstaan op zijn kennis, maar onverstandigen slaan dwaasheid uit. De gelezen verzen handelen vooral over spreken en zwijgen. Veel teksten hangen structureel met elkaar samen. Al deze verzen hebben met de tong te maken, de leugenachtige tong en de lippen vol waarheid. Ze worden in Spreuken 12 tegenover elkaar gesteld. Vanzelfsprekend is het de HERE Zelf die alles wat gebeurt in de gaten houdt. Hij beloont het goede en bestraft het kwade. Zijn rol komt expliciet aan de orde in Spreuken 12:22, waarin wordt verklaard dat leugens voor de HERE een gruwel zijn. Maar mensen die betrouwbaar handelen en waarachtig leven, vinden genade in Zijn ogen. Op vele manieren maakt de Bijbel de woorden van Jakobus 3 vers 2 duidelijk: Als iemand in staat is zijn tong in bedwang te houden, bewijst hij daarmee dat hij zichzelf in alle opzichten goed in de hand heeft. Jakobus 3 vers 5: Net als het bit van een paard en het roer van een schip, is ook de tong een klein ding, maar het kan zich erop beroemen dat het grote 8

9 dingen heeft gedaan. Eén vonkje is genoeg om een heel bos in brand te zetten. Zoals dat geldt voor het bit en het roer, zo gaat dat ook op voor de tong. Het is een klein ding, daarmee is het voor iemand mogelijk zelfs zijn hele natuur te beheersen. Tot zover is de gedachtegang van Jakobus in dit vers een conclusie uit de beide voorgaande vergelijkingen (vers 3 en 4). Maar dan verschuift ineens het beeld, van de macht van de tong, naar het kwaad van de tong. Jakobus begint in vers 5 over de kwalijke werking die van de tong kan uitgaan. Dit houdt verband met vers 2. In zijn betoog knoopt Jakobus nu aan bij de dagelijkse ervaring. Deze leert dat, al is de tong dan een klein ding, zij vaak een hoge toon voert. Dat heeft duidelijk een negatieve klank. Dat de tong hoewel ze klein is, veel ten kwade kan doen, stelt Jakobus aanschouwelijk voor door middel van nog weer een ander voorbeeld, namelijk: dat van vuur. Al een klein vonkje kan een groot bos in brand steken. Voor het leggen van dit verband kan Jakobus zich met name beroepen op het Bijbelboek Spreuken uit het OT. Ook dit beeld van de tong is negatief geladen. Op die manier wil Jakobus de aandacht vestigen op het onheil dat de tong kan brengen. Maar daarover meer in de volgende uitzending. 9