Van Jacobus Amesz tot Gijs Roodhorst

Transcriptie

1 Delen uit het boekje, uitgegeven ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de boekhandel J.Amesz in Kralingen. Van Jacobus Amesz tot Gijs Roodhorst Dat zijn foto in 1986 zou worden afgedrukt, heeft Jacobus Amesz zeker niet vermoed. Dat het toch gebeurt is te danken aan zijn initiatief om in 1886 een boekbinderij te beginnen, die later tot boekhandel uitgroeide. De solide basis werd door hem gelegd! Dat blijkt, nu 100 jaar later boekhandel Amesz nog steeds bestaat. Al die jaren bleef het in de familie. In 1886 is de Waterloostraat dicht bebouwd. Op nummer F 155 (nu nummer 35) woont Jacobus Gijbertus Amesz, dan kantoorbediende, later boekhouder. Jacobus Amesz (24 j aar oud) komt uit Gouda naar Rotterdam en trekt bij zijn broer in. Op nummer F 161 vestigt hij zijn boekbinderij. Hij doet het goed want notarissen en andere belangrijke personen vertrouwen hem het binden van de acten toe. Hij krijgt vraag naar boeken en zo ontstaat de boekhandel. In 1892 trouwt hij met Jacoba Maria van Ree, wonend F2 aan de Oudedijk, tegenover de Hoflaankerk, waarvan haar vader koster is geweest. Gezin en zaak breiden zich uit en hij huurt in 1895 een nieuw pand aan de Avenue Prins Alexander.(die naam verandert in 1900 in Voorschoterlaan). Achter de winkel werken de boekbinders. Dat werk neemt later af, de boek- en kantoorboekhandel wordt dan belangrijk. In 1918 moet hij het pand verlaten of kopen. Hij besluit tot het laatste en wordt voor f eigenaar. Weliswaar moet hij het geld lenen, maar wekelijks wordt er afgelost met wat er 'over' is na aftrek van een bedrag voor huishouding en zaak. Jacobus Amesz is in veel opzichten een ondernemer: als één der eersten haalt hij gasverlichting in huis en zodra het kan electriciteit. Telefoon komt zodra mogelijk en het wordt een publieke. Zo trek je ook klanten! 't Zijn trouwens lange dagen: voor dag en dauw bezorgt hij de NRC (toen een ochtendblad) en de winkel sluit tussen 10 en 12 uur 's avonds pas. Inmiddels zijn zoon Koos en dochter Gretha in het bedrijf opgenomen, gevolgd door schoonzoon Freek Roodhorst in de twintiger jaren. Deze laatste voor de administratie. In december 1934 overlijdt Jacobus (ruim 71 jaar oud). Dit krantenbericht uit de NRC (?) typeert hem:

2 J. Amesz Gisteren overleed alhier de heer J. Amesz, in den ouderdom van 71 jaar. De heer Amesz was een bekend boekhandelaar in Kralingen. Vele ouderen zullen zich herinneren, hoe hij jaren geleden den boekhandel in de Voorschoterlaan opende op een tijdstip, dat het inderdaad een waagstuk mocht genoemd worden. Maar deze hoogst bescheiden man toonde energie te bezitten en daarbij ook een goed inzicht in de toekomstige uitbreiding van Kralingen. Hij heeft in het begin moeilijke jaren doorgemaakt, maar zijn zaak heeft stand gehouden en is tot bloei gekomen. Trouwens, wie in zijn zaak kwam, vond den heer Amesz altijd bereid tot het verstrekken van alle mogelijke inlichtingen, welke konden' leiden tot de keuze van het juiste boek, wat vooral van belang is, wanneer men geen bepaald boek op het oog heeft en toch van plan is voor zichzelf of anderen een boek aan te schaffen. Bescheidenheid en activiteit kenmerkten in bijzondere mate het leven van den. thans overledene. Als goed zakenman, maar niet minder als.oprecht en nederig Christen zal hij in veler herinnering blijven voortleven. De begrafenis zal plaats hebben op 27 December op de begraafplaats Oud-Kralingen". Vertrek van het sterfhuis te 1 uur.

3 Onder leiding van de weduwe Amesz zet het genoemde drietal de zaak voort, gesteund door de boekhoudkundige bezigheden van Jaap, die een grote adviserende stem had als oudste zoon en als kundige medewerker bij Helders (ijzerwaren). Door de moeilijke crisis-jaren en de oorlog '40-'45 heen houdt het bedrijf stand. In 1945 zijn de planken nagenoeg leeg, maar het herstel zet in. De weduwe Amesz maakt dit niet meer mee, zij overlijdt in Zoon Koos sterft in Een hele slag, want hij was de motor. Maar de overgebleven firmanten geven het niet op. In juni 1956 komt Gijs Roodhorst in het bedrijf. Sedert 1951 werkte hij in boek- en kantoorboekhandels en behaalde intussen de benodigde diploma's. Inmiddels is ook F.Roodhorst overleden (1974). Mej. A.M.Amesz, die met haar zuster het winkelwerk deed, volgt van verre het wel en wee van de zaak, die haar vader begon. De huidige eigenaar is van plan om met de hulp van dochter Marga en de parttimers Marijke en Arja en met typiste Lenie, nog vele jaren Boekhandel Amesz voort te zetten. Dat zijn vrouw op de achtergrond daarbij een geweldige stimulans is, alsmede de jarenlange trouw van vele, vele klanten, moet toch ook vermeld worden!

4 Gedichten van Kees Plaisier 100 jaar boekverkoper aan de voorraad zie je de jaren niet af de eerste eeuw van Wijdeveld voelt zich in de charmante chaos evenzeer op zijn gemak als Marijke Höwelers Tobias aan kantoorartikelen en prentbriefkaarten storen zij zich niet lang voor Battus en Grijs ging hier Ter Braak over de toonbank weinig is door de jaren zichzelf gebleven bindwijze en spelling papier en lettertype veranderden zelfs de Heilige Schrift is de oude niet meer de boekverkoper van grootvader op kleinzoon een begrip koestert de nimmer volledige voorraad en de onuitputtelijke wensen der clientèle bescheiden en dienstbaar honderd jaar lang al ogenschijnlijk onvermoeibaar bij de tijd Voorschoterlaan in statigheid en allure wedijverend met de Avenue even gehavend meer medici maar minder therapie de Avenue heeft daarenboven kerk, Carlier en apotheek om van Maison Ruts niet te spreken ook dichters vind je op beide lanen Kneepkens en Naastepad wat de naam betreft moet de Voorschoterlaan het afleggen maar in cultureel opzicht buigt de Avenue het hoofd Liefde en Voorzorg, Mars en Marlet Draaipunt, de Fameschool de Projectgroep Stadsvernieuwing en niet te vergeten Amesz

5 Goud op snee hier gaat van tijd tot tijd ook de Heilige Schrift over de toonbank de wisselaars in de tempel ten spijt wordt zo'n kleinood niet gratis verstrekt het betreft daarentegen veelal kostbare exemplaren niet slechts goud op snee met halve cirkeltjes voor het opzoeken maar zorgvuldig gebonden in soepel leder voorbestemd voor jaren van intensief gebruik ogenblikken van inkeer klaterende samenzang sommige zijn voorzien van een ritssluiting en daarmee weerbaarder op reis door het leven met kaarten van het Heilige Land heb ik er niet meer gezien Amesz een winkel die uitnodigt tot grasduinen het trapje op meteen rechts de poëzie links achterin de geschiedenis de godsdienst nabij een prettig gestoorde inrichting waaraan je de altijd ontmoedigende administratieve rompslomp van de neringdoende niet afziet de commercie gaat schuil achter de romantische pretenties van het produkt een aangename waan voor de klant

6 Over Avenue Prins Alexander en Avenue Concordia De Kralingsche Courant van 6 november 1886 meldt: "Alhier zal weder een aanmerkelijke aanbouw plaats hebben. Het terrein tussen de Avenue 'Prins Alexander' en 'Concordia' zal met aanzienlijke huizen bebouwd worden". Ongetwijfeld zal Jacobus Amesz dit hebben gelezen, maar zich niet hebben voorgesteld, dat in één van deze panden ooit zijn bedrijf zou worden gevestigd. In 1886 is er druk overleg om het Raadhuis (hoek Kortekade-'sGravenweg) te vervangen door een nieuw, te bouwen in de Avenue Concordia. Dit gaat niet door, maar anders, zegt het verslag: was de Avenue reeds veel eerder bebouwd- het wonen op 'stand' werd door het Raadhuis bevorderd. Hoe dicht was de bebouwing? Lambertusstraat en Waterloostraat waren volgens het adresboek van 1888 geheel bewoond. In Avenue Alexander woont aan de oostzijde een gepensioneerd kapitein van het O.I.. Leger. Aan de noordzijde: 1 Commissionair, 1 koopman. Avenue Concordia heeft 13 huizen aan de oostzijde. In 1890 zijn dat er 21 en aan de westzijde is een stalhouderij, de Geref.Kerk en de kosterswoning. (A.v.d.Nieuwegiessen heet hij). In 1895 (op 27 februari) wordt de laatste Kralingsche Raadsvergadering gehouden o.l.v. Burgemeester G.H.Lambert. Op 1 maart is Kralingen ingelijfd bij Rotterdam. In dat j aar trekt Jacobus de stoute schoenen aan en huurt in 'niemandsland' een prachtig pand: Avenue Prins Alexander 16. Van 1895 en 1896 zijn geen adresboeken te vinden, maar 1897 vermeldt: boekhandel Amesz. Met als buren: Drogist Hibbeler op nummer 19 en uitgever Belle op 15. Aan de oostzijde wonen nu 12 gezinnen, onder wie Bakker Hotke (later v.d.heijden & Spijker, nu het 'Draaipunt'). In de Annastraat woont op nummer 2 Dr.V. Winkler Prins (zoon van de encyclopedie-maker) en daarnaast: L.J.Bogerman, apothekers-assistent. Later neemt hij de drogisterij van Hibbeler over. In 1900 heet de Avenue Prins Alexander: Voorschoterlaan en zijn we op nummer 7 gevestigd. Dat wordt na verloop van tijd 145a. Boekhandel Amesz was telefonisch bereikbaar onder nummer Dat is nu, vele tientallen jaren later, Al met al, toch een grootse stap, gezet door Jacobus Amesz in 1895!

7 Publicatie, uitgegeven ter gelegenheid van het 120-jarig bestaan van de boekhandel J.Amesz in Kralingen. Van Jacobus tot Miriam en Marga 12O jaar boekhandel J. Amesz. Het verhaal begint in 1886, in de dichtbebouwde Waterloostraat. Op nummer F 155 ( nu nummer 35) woont Jacubus Gijsbertus Amesz, toen nog kantoorbediende, later boekhouder. Jacobus Amesz (24 jaar oud) komt uit Gouda naar Rotterdam en trekt bij zijn broer in. Op nummer F 161 vestigt hij zijn boekbinderij. Hij doet het goed, want notarissen en andere belangrijke personen vertrouwen hem het binden van de acten toe. Hij krijgt vraag naar boeken en zo ontstaat de boekhandel. In 1892 trouwt hij met Jacoba Maria van Ree, wonend op nummer F 2 aan de Oudedijk, tegenover de Hoflaankerk, waarvan haar vader koster is geweest. Gezin en zaak breiden zich uit en Jacobus huurt in 1895 een nieuw pand aan de Avenue Prins Alexander (in 1900 verandert deze naam in Voorschoterlaan). Achter de winkel werken de boekbinders. Dat werk neemt later af, de boek- en kantoorboekhandel wordt steeds belangrijker. In 1918 komt Jacobus voor de keuze te staan: Hij moet het pand of verlaten of kopen. Hij besluit tot het laatste en wordt voor fl ,= eigenaar. Weliswaar moet hij het geld lenen, maar wekelijks wordt er afgelost met wat er over is na aftrek van een bedrag voor huishouding en zaak. Jacobus Amesz is in veel opzichten een ondernemer: als een der eersten haalt hij gasverlichting in huis en zodra het kan elektriciteit. De telefoon volgt en het wordt meteen een publieke. Zo trek je immers ook klanten! Het zijn trouwens lange dagen: voor dag en dauw bezorgt hij de NRC, toen nog een ochtendkrant, en de winkel sluit pas tussen 10 en 12 uur 's avonds.

8 Inmiddels zijn zoon Koos en dochter Gretha in het bedrijf opgenomen, gevolgd door schoonzoon Freek Roodhorst in de twintiger jaren. De laatste draagt zorg voor de administratie. In december 1934 overlijdt Jacobus, ruim 71 jaar oud. Onder leiding van de weduwe Amesz zet het bovengenoemde drietal de zaak voort, ondersteunt door oudste zoon Jaap, medewerker bij Helmers, de ijzerwarenzaak. Hij neemt de boekhouding op zich en heeft een belangrijke adviserende taak. Door de moeilijke crisisjaren en de Tweede Wereldoorlog heen houdt het bedrijf stand. In 1945 zijn de planken nagenoeg leeg, maar het herstel zet in. De weduwe Amesz maakt dit helaas niet meer mee, zij overlijdt in Zoon Koos sterft in Een hele slag, want hij was toen de motor van de zaak. De overgebleven firmanten geven het echter niet op. In juni 1956 komt Gijs Roodhorst in het bedrijf. Sedert 1951 heeft hij in boek- en kantoorboekhandels gewerkt en intussen de benodigde diploma's behaald. Freek Roodhorst, de vader van Gijs, overlijdt in Mej. A.M. Amesz, die met haar zuster het winkelwerk deed, volgt van verre het wel en wee van de zaak, die haar vader ooit begon. Bij de jaarwisseling van 1986 wordt bij wijze van nieuwjaarswens 'Napoleon in Kralingen' uitgegeven, een smakelijke anekdote over het bezoek aan Rotterdam van de grote kleine man, geschreven door Pieter van Oudheusden. In datzelfde jaar viert de boekhandel haar 100-jarig bestaan. Ter gelegenheid daarvan verschijnt 'Een liefde in 1895', een geheimzinnig literair verhaal dat zich afspeelt in Kralingen, eveneens van Pieter van Oudheusden. De toenmalige motor en eigenaar Gijs Roodhorst laat de klanten weten de zaak nog jaren voort te willen zetten. Hij houdt woord. De zaak blijft bestaan, al verandert er in de loop der jaren wel het een en ander. Medewerkers komen en gaan. Dochter Marga, die vanaf augustus 1977 in de winkel werkt, blijft en haar tweelingzuster Miriam komt er in 1989 bij. Dit is tot op de dag van vandaag een bron van verwarring en hilariteit in de winkel, want wie is nu wie? De 100-jarige gaat met de tijd mee. De automatisering doet zijn intrede: facturering en boekhouding gaan voortaan per computer. Van een vooruitziende blik getuigt ook de voorraad-administratie, die wordt ontworpen en gemaakt door studenten van de Erasmus Hoge School. Met de huidige bestelmethoden en eisen is het gebruik van de computer niet meer weg te denken uit de boekhandel. In de loop der jaren worden er tal van activiteiten georganiseerd. Op de hoek van de Voorschoterlaan tegenover de winkel is 'Het Knooppunt' gevestigd, een gelegenheid waar diverse malen auteurs worden verwelkomd. Zo geeft Inez van Dullemen acte de présence, na de verfilming van haar boek 'Vroeger is dood', waarbij Essenweg 2 als lokatie is gebruikt. Kralingse auteurs als de dierenarts Djurre Teenstra, Joost Pot, Emma Vallenduuk, Jaap Bakker, Jaap-Berend Bakker, Henny Fortuin en André van der Louw, en Agathe Wurth presenteren er hun werk. Uiteraard wordt er extra aandacht besteed aan de presentatie van boeken van de Rotterdamse auteurs Koos Postuma, Herman Romer, Ben Laurens, Rindert Kromhout en Jana Beranová. Ook niet-rotterdammers als Koos van Zomeren, Henny Alders, H.v.d. Pauw en Mensje van Keulen komen hun boeken signeren en voorlezen uit eigen werk.

9 In 1992 bestaat de Hoflaankerk 150 jaar. Op 17 december wordt het eerste exemplaar van 'Kralingen, 150 jaar Hoflaankerk en de Viersprong' overhandigd aan de toenmalige Minister-President Ruud Lubbers. Enkele jaren later, in 1995, wordt het feit herdacht dat Kralingen 100 jaar eerder is geannexeerd. Dat is de aanleiding voor een tweede publicatie. 'Kralingen onder de rook van Rotterdam'. Commissaris der Koningin in de Provincie Zuid-Holland, mevrouw Leemhuis-Stout neemt het eerste exemplaar in ontvangst. Voor beide boeken nam de heer H.W.Blom het initiatief. Eind 1998 besluiten de zussen dat zij beiden hun vader op zullen volgen. In 1999 is het zover: het bedrijf wordt aan hen overgedragen. Vader Gijs, inmiddels bedacht met een lintje, heeft dan 43 jaar in de zaak gewerkt en staat alom bekend om zijn vakmanschap en hoffelijkheid. Er wordt een groots afscheidsfeest voor hem georganiseerd in de Hoflaankerk, waaraan velen van binnen en buiten het boekenvak hun bijdrage leveren. De Kralingse dichter Kees Plaisier is een van de sprekers en hij besluit met de woorden: 'Dag Heer Roodhorst, het is nu tijd voor De Dames van Amesz'. De tweelingzussen Marga en Miriam, in Om voor eens en al een eind te maken aan de verwarring: Marga is de dame met de bril. De Dames van Amesz zijn nog te jong om in een hoofdstuk over de geschiedenis te worden bijgeschreven, maar enkele wapenfeiten mogen hier niet ongenoemd blijven. In 2000 ontvangen zij de Ondernemersprijs van de deelgemeente Kralingen-Crooswijk. De prijs wordt toegekend "voor inzet bij de doorstart van deze bekende Kralingse onderneming, de klantgerichte benadering, grote branchekennis en grensoverschrijdende uitstraling". In 2002 werkt Marga Hirschfeld 25 jaar in de boekhandel en ontvangt zij een zilveren speld van de Vereniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels. Op deze plaats moet alleen nog gezegd worden dat de Dames, in het spoor van hun voorouders, met liefde en plezier (hard) werken om hun trouwe klanten aan de zaak te blijven binden.