WAARDECREATIE VIA FINANCIËLE FUNCTIE EN ACCOUNTANT

Transcriptie

1 Management accounting control Belang van accountantscontrole WAARDECREATIE VIA FINANCIËLE FUNCTIE EN ACCOUNTANT Medewerkers van de financiële functie binnen organisaties dragen verschillende titels en vervullen verschillende rollen. Wat zij met elkaar gemeen hebben is dat ze vaak een centrale rol spelen in het spanningsveld tussen de organisatie en het maatschappelijk verkeer. Daarbij kan de controlerend accountant, mits deskundig en professioneel kritisch, een belangrijke ondersteunende rol spelen. DOOR EDDY VAASSEN Management De moderne financiële functie begeeft zich regelmatig buiten de grenzen van een adviseurschap Accountant Financiële functie Maatschappelijk verkeer Figuur 1 De financiële functie ondersteund door de accountant in het spanningsveld tussen management en maatschappelijk verkeer De financiële functie is de verzamelnaam voor alle functionarissen die als kerntaak in een organisatie accounting en financial control hebben. Typische functieaanduidingen zijn de CFO, de controller, de administrateur of de financieel directeur. Deze functie is ondersteunend aan het management van de organisatie, maar heeft ook directe relaties met het maatschappelijk verkeer. Daarnaast heeft zij ook een meer of minder hechte band met de controlerend accountant. In dit artikel beargumenteer ik dat de financiële functie een waardecreërende factor in organisaties kan zijn en dat de controlerend accountant daarin een belangrijke ondersteunende rol kan spelen. Figuur 1 geeft de genoemde relaties schematisch weer. Zoals de titel al aangeeft spitst dit artikel zich toe op de directe relatie tussen de financiële functie en de accountant. De stelling is daarbij dat de financiële functie die een goede modus vindt tot samenwerking en vooral kennisdeling met de accountant het management beter ondersteunt, daardoor een betere governancestructuur creëert en het maatschappelijk verkeer beter bedient. Het maatschappelijk verkeer zal de organisatie daarvoor belonen door haar een betere toegang tot de kapitaalmarkt te verschaffen en kapitaalverschaffing tegen gunstigere voorwaarden te doen plaatsvinden. Factoren die de samenwerking tussen de financiële functie en de accountant verstoren moeten derhalve waar mogelijk worden geëlimineerd. 32 AUGUSTUS 2013

2 Financiële functie Er zijn verschillende classificaties van de invulling die organisaties aan de financiële functie geven. Zo zien we het onderscheid tussen de business advocate, de corporate policeman en de financieel adviseur. De business advocate is sterk gericht op het ondersteunen van het management op alle niveaus en minder op de financiële administratie en de betrouwbaarheid van de financiële informatieverzorging. Deze financial heeft een sterk prospectieve blik en is nauw betrokken bij de bedrijfsvoering. De corporate policeman ziet zijn rol, daarentegen, veel meer als een buitenstaander die slechts verantwoordelijk is voor de betrouwbaarheid van de financiële informatieverzorging. Deze financial vervult vooral een controlerende rol, heeft een retrospectieve blik en treedt onafhankelijk van het management op. De financieel adviseur kiest het beste van twee werelden door mee te denken met het management, maar dat te doen vanuit zijn kerncompetentie, die op het financiële vlak ligt. Een andere classificatie plaatst de financial in verschillende ontwikkelingsstadia en zet die af tegen de toegevoegde waarde die hij heeft voor de bedrijfsvoering. De scorekeeper beperkt zich tot het bijhouden van de uitkomsten van financiële transacties. De financial controller levert daarenboven een bijdrage aan de efficiëntieverbetering in het bijhouden van de financiële cijfers. De management controller maakt de vertaalslag van de door hem opgeleverde financiële en niet-financiële informatie naar de te nemen beslissingen en adviseert het management daar ook daadwerkelijk over. Een moderne en brede opvatting van de financiële functie wordt gekenmerkt door een palet van aandachtsgebieden op zowel operationeel als strategisch terrein, met meer of minder vergaande vormen van specialisatie op financieel management. Een dergelijke financial begeeft zich regelmatig buiten de grenzen van een adviseurschap, om plaats te nemen op de stoel van de manager. Hierdoor ontstaat ook een rol voor de financial als verandermanager. De mate waarin een bepaalde stereotypering van de financiële De deskundigheid van de accountant wordt zelden of nooit in twijfel getrokken functie opgang doet, is afhankelijk van een groot aantal factoren, waaronder de fase in de levenscyclus van de organisatie, de omvang van de organisatie, de vermogensstructuur, het type organisatie, persoonlijke kenmerken van de financial, de adviesbehoefte van de organisatie, de leiderschapsstijl van het management, de veranderbereidheid van de organisatie, het niveau in de organisatie waarop de financial werkzaam is, de lijn-stafverhoudingen en de rol van de controlerend accoun- AUGUSTUS

3 tant. Onder invloed van deze factoren is de invulling van de financiële functie de afgelopen decennia meer gediversifieerd, wat in een veel gevallen tot een verbreding in de richting van managementactiviteiten heeft geleid. Controlerend accountant Er is de laatste decennia steeds meer discussie ontstaan, vaak geïnitieerd door de politiek of zelfbenoemde aanklagers, over de rol van de controlerend accountant in het maatschappelijk verkeer. Het maatschappelijk verkeer bestaat in deze context uit allerlei belanghebbenden van organisaties, waaronder klanten, banken, toeleveranciers en beleggers. In theorie is de rol van de controlerend accountant helder. Organisaties leveren producten en diensten. Over de wijze waarop ze dat doen leggen ze verantwoording af aan belanghebbenden, en de controlerend accountant stelt vast dat die verantwoording in overeenstemming is met de werkelijkheid. De accountant is daarmee de representant van het maatschappelijk verkeer, want om te voorkomen dat grote aantallen belanghebbenden een kijkje willen komen nemen in de keuken van de desbetreffende organisatie wordt hij gevraagd een onderzoek te doen bij die organisatie dat gericht is op het afgeven van een De financiële functie en de controlerend accountant zijn sterk met elkaar verweven verklaring over de mate waarin de verantwoording in overeenstemming is met de werkelijkheid. Als het gaat om de financiële verantwoording door organisaties is de controlerend accountant de wettelijk aangewezen deskundige die dergelijke verklaringen mag afgeven. Hierdoor zijn de financiële verslaggeving en de accountantscontrole sterk met elkaar verweven. De financiële functie en de controlerend accountant zijn dat derhalve ook. De kritiek op het accountantsberoep spitst zich vooral toe op die hechte relatie tussen de organisatie en de controlerend accountant (hierna kortweg de accountant). Het is gebruikelijk in de praktijk en literatuur (DeAngelo, 1981) om de kwaliteit van de accountantscontrole te splitsen in een component deskundigheid (de mate waarin de accountant fouten ontdekt) en onafhankelijkheid (de mate waarin de accountant ontdekte fouten rapporteert). Diverse audit failures zijn breed uitgemeten in de pers en de natuurlijke reactie daarop is meestal dat er maatregelen moeten worden getroffen om ervoor te zorgen dat de accountant zich niet al te zeer vereenzelvigt met de cliënt, waardoor hij onafhankelijk van de wensen van de cliënt zijn controle kan doen. Daarbij wordt de deskundigheid van de accountant zelden of nooit in twijfel getrokken. Ofschoon er net zoals in elke professie behoorlijke deskundigheidsverschillen kunnen bestaan tussen accountants, is er onder hen wél een bepaald minimumdeskundigheidsniveau aanwezig door zware en formele opleidings- en exameneisen waarop intensief toezicht plaatsvindt. Begripsafbakening Als we willen onderzoeken op welke wijze de financiële functie ondersteund door de accountantscontrole bijdraagt aan waardecreatie door de organisatie, moeten de begrippen waarde en accountantscontrole uiteraard eerst goed worden afgebakend. De boekhoudkundige waardeopvatting ligt voor de accountant en de financiële functie op bekend terrein. Het gaat hier om de waardering van balansposten. De diverse van toepassing zijnde stelsels inzake financiële verslaggeving geven hiervoor uitgebreide richtlijnen. Hiermee lijkt de boekhoudkundige waardeopvatting eenduidig te zijn, maar de praktijk leert dat er bij toepassing behoorlijke verschillen van inzicht kunnen bestaan. Vragen die hierbij opkomen hebben vooral te maken met het toekennen van een getal aan begrippen als marktwaarde, reële waarde, bedrijfswaarde, opbrengstwaarde en het vaststellen van een impairment als er hiervoor indicatoren zijn. Is de boekhoudkundige waardeopvatting tot op zekere hoogte helder gedefinieerd, de bedrijfskundige waardeopvatting is dat veel minder. Een voorbeeld, ontleend aan onderzoek van INSEAD-professor Kevin Kaiser, kan dit verduidelijken. Stel, er zijn twee businessunitmanagers (A en B) die even competent zijn in het managen van hun businessunit. Beiden zien zich op een gegeven moment gesteld voor een investeringsbeslissing waarbij er twee mogelijke scenario s zijn: er is 50 procent kans op een cashflow van 50 euro en 50 procent kans op een cashflow van 150 euro. Manager A onderhandelt een investeringsbedrag van 80 euro, terwijl manager B een investeringsbedrag onderhandelt van 120 euro. Nu blijkt dat op een bepaald moment voor A het scenario met een cashflow van 50 euro realiteit wordt en voor manager B het scenario met een cashflow van 150 euro. De oorzaak van het realiseren van een cashflow van 50 euro of 150 euro ligt geheel buiten de beïnvloedingssfeer van de desbetreffende manager. De vraag is nu wie van de twee managers waarde heeft gecreeerd. Manager A heeft 80 euro uitgegeven bij een gerealiseerde cashflow van 50 euro, waaruit een negatieve netto cashflow van 30 euro resulteert. Manager B heeft 120 euro uitgegeven bij een gerealiseerde cashflow van 150 euro, waaruit een positieve netto cashflow van 30 euro resulteert. We zouden dan kunnen concluderen dat manager B waarde heeft toegevoegd. Echter, als de verwachte cashflow van de genoemde investeringen wordt berekend (0,5 x ,5 x 150 = 100), dan valt op dat manager A 80 euro heeft betaald voor een scenario met een verwachte cashflow van 100 euro en manager B 120 euro 34 AUGUSTUS 2013

4 Een accountant die zijn kennis niet op peil houdt en nalaat voortdurend professioneel kritisch te zijn vernietigt waarde heeft betaald voor een scenario met een verwachte cashflow van 100 euro. De waardecreatie (berekend als de netto contante waarde) door manager A is derhalve 20 euro en de waardevernietiging door manager B is 20 euro. Conclusie: manager A heeft waarde gecreëerd, maar heeft even pech gehad, waar manager B waarde heeft vernietigd, maar even geluk heeft gehad. Uit de twee hier genoemde opvattingen van het begrip waarde blijkt dat we bij het onderzoeken van de waarde van de accountantscontrole niet naar de boekhoudkundige betekenis op zoek zijn, maar naar de bedrijfskundige betekenis. Binnen de bedrijfskundige benadering wordt dan waarde gecreëerd als toevalligheden (geluk of pech) worden geëlimineerd, waarna de beslissingen die het gevolg zijn van echte competentie overblijven. Dat dit moeilijk te kwantificeren is, lijkt evident. De accountantscontrole zoals bedoeld in de Wet Toezicht Accountantsorganisaties is altijd gericht op het geven van een redelijke mate van zekerheid aan belanghebbenden over de mate waarin een financiële verantwoording van een organisatie voldoet aan daartoe meer of minder expliciet gestelde criteria. Aldus kan de accountantscontrole heel beperkt worden opgevat als een proces dat gericht is op het verstrekken van een controleverklaring bij een financiële verantwoording. Zij kan echter ook worden verbreed tot een proces dat niet alleen een controleverklaring moet opleveren, maar dat tevens moet bijdragen aan organisatieverbeteringen. We kunnen hier een parallel trekken met terminologie uit de onderwijskunde. De functie van toetsing is enerzijds dat wordt vastgesteld dat een student de leerdoelen van het desbetreffende vak heeft gehaald. Als hij een onvoldoende heeft voor het examen, dan is zijn kennis nog niet toereikend; heeft hij een voldoende, dan is zijn kennis wél toereikend. Dit is het summatieve element in toetsing. Maar het afnemen van een examen kan er ook toe leiden dat de student bijvoorbeeld harder gaat werken tijdens het onderwijs dat voorafgaat aan het examen, dat hij kritischer wordt op de aangeboden leerstof of dat hij op zoek gaat naar efficiëntere manieren om te studeren. Aldus verliest het summatieve element in toetsing niet zijn betekenis, maar wordt er een formatief element aan toegevoegd. Toegepast op de accountantscontrole is de controleverklaring het summatieve element en is het proces van accountantscontrole dat allerlei voordelen kan opleveren voor het maatschappelijk verkeer het formatieve element. Theorieën Er zijn verschillende theorieën die de waarde van de accountantscontrole voor het maatschappelijk verkeer proberen te verklaren. Omdat de toegevoegde waarde van de accountant voor het maatschappelijk verkeer via de organisatie en haar organen (waaronder het management en de financiële functie) loopt, vormen deze theorieën een goede basis voor theorievorming voor de waardecreatie door de financiële functie. Ik zal daarom eerst de waardebepalende factoren behandelen die uit deze theorieën kunnen worden afgeleid. Die theorieën combineren formatieve en summatieve elementen en onderkennen aldus onder andere de volgende waardebepalende factoren: ~ de mate waarin de accountant fraude kan tegengaan en ontdekken (Wallace, 2004; Abdel-Khalik, 1993). Doordat in het proces van de accountantscontrole risico s worden ingeschat op het terrein van integriteit van het management, controleerbaarheid van de organisatie, en mogelijkheden tot fraude leidt een accountantscontrole tot een beter inzicht in zwakke plekken in de organisatie waar fraude mogelijk een rol speelt, en tevens tot het signaleren van leemten in de interne beheersing met dienovereenkomstige verbetervoorstellen; ~ de mate waarin de accountant aan belanghebbenden kan laten zien dat het management er alles aan heeft gedaan om de organisatie goed te besturen en te beheersen (Carey e.a., 2000; Chow, 1982). Het gaat hierbij om mogelijke belangenconflicten tussen het management, aandeelhouders en obligatiehouders. De accountantscontrole kan een mitigerende rol spelen in dergelijke belangenconflicten. Hoe meer vreemd vermogen, hoe groter de organisatie, en hoe meer schuldcontracten die gebaseerd zijn op financiële rapportages, hoe zinvoller het is om een accountantscontrole te laten uitvoeren; ~ de mate waarin de accountant kan bijdragen aan het door het management verstrekken van betrouwbare informatie aan belanghebbenden (Wallace, 2004; Willenborg, 1999). Dit betreft de informatiewaarde van de accountantscontrole. Door zich sterk te richten op de kwaliteit van de interne beheersingssystemen en de daaruit voortkomende informatie zal de organisatie uiteindelijk betere relaties onderhouden met de gebruikers van die informatie en zullen zowel intern als extern betere beslissingen worden genomen; ~ de mate waarin de accountant de contractvoorwaarden van de diverse (formele en informele) contracten die de organisatie met haar belanghebbenden heeft helpt verbeteren (Bertrand e.a., 2013; Minnis, 2011; Duréndez, 2003; Soltani, AUGUSTUS

5 2000). Dit kan zich bijvoorbeeld vertalen in lagere transactiekosten bij het opstellen van inkoop- of verkoopcontracten, hogere beurskoersen, betere toegang tot de markt voor risicodragend kapitaal, lagere rente, of meer kredietruimte bij de bank; ~ de mate waarin de accountant de eigenaren en het management ondersteunt bij het in control brengen en houden van de organisatie, en aldus bijdraagt aan het managementcontrolsysteem van organisaties (Fan en Wong, 2005; Abdel- Khalik, 1993). De accountant kan in het kader van zijn jaarrekeningcontrole aanvullend (maar meestal is dit een onderdeel van de zogenaamde integrated audit) de beheersings- en risicomanagementsystemen van de organisatie onderzoeken en beoordelen. Het gaat hierbij om de efficientie en effectiviteit van de bedrijfsvoering die kan verbeteren door inzet van de accountant; ~ de mate waarin de accountant door belanghebbenden kan worden aangesproken als hij ten onrechte een goedkeurende verklaring heeft afgegeven (Willenborg, 1999). Als de accountant een controleverklaring afgeeft, dan mogen belanghebbenden erop vertrouwen dat de accountant deze niet ten onrechte heeft afgegeven. Als achteraf blijkt dat de accountant een fout heeft gemaakt en er komt fraude aan het licht of er moet een re-statement plaatsvinden, dan kunnen belanghebbenden de accountant daarop aanspreken door middel van een rechtszaak. De mogelijkheid tot het delen van risico met de accountant maakt het voor belanghebbenden aantrekkelijk om een accountantscontrole te verlangen, ook al kost dat geld. Het honorarium van de accountant is in dit geval als het ware een verzekeringspremie. Uit de voorgaande opsomming blijkt dat er duidelijk waardetoevoegende elementen in de accountantscontrole aanwezig zijn. De vraag komt dan op waarom er zo veel stemmen opgaan om de honoraria van accountants te verlagen met dienovereenkomstige inperking van de controlewerkzaamheden en zelfs om de accountantscontrole maar helemaal af te schaffen. Het antwoord op deze vraag moet worden gezocht in de wijze waarop accountants de controle uitvoeren en waarbij allerlei drukfactoren tot kwaliteitsproblemen kunnen leiden. Drukfactoren Er zijn diverse drukfactoren die ertoe kunnen leiden dat de accountant zijn controletaak niet op correcte wijze uitvoert, waaronder tijdsdruk, een cliënt die dreigt het contract op te zeggen, eerder gewekte verwachtingen, gezichtsverlies of capaciteitsbeperkingen. Het is uiteraard zaak dat de accountant niet toegeeft aan die druk en de controle uitvoert volgens de daartoe geldende standaarden. In Nederland gelden daarvoor de Nadere Voorschriften inzake Controle en Overige Standaarden die direct zijn afgeleid van, en grotendeels dezelfde nummering heb- ben als de International Standards on Auditing van de IAASB. Een eerste vereiste voor een accountant is dan ook dat hij een gedegen kennis heeft van deze standaarden. Aangezien accountantscontrole als object van onderzoek de jaarrekening heeft, moet de accountant ook een gedegen kennis hebben van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, de International Financial Reporting Standards (IFRS) of enige andere van toepassing zijnde verslaggevingstandaarden. De auditing- en de accountingstandaarden vormen de basis van de theoretische kennis van de accountant. Daarbij geldt dat kennis van de relevante standaarden niet toereikend is, aangezien de standaarden jargon hanteren en uitgaan van kennis en kunde binnen de kerncompetenties van de financiële functie en de accountant. Hiertoe behoren onder andere de vakgebieden Finance, Management Accounting, Strategie en Recht. De accountant brengt die kennis vervolgens in de praktijk op een zodanige manier, dat hij voortdurend alert is op ongewenste beïnvloeding door personen of omstandigheden (de drukfactoren). De accountant moet daartoe een professioneel kritische houding aannemen. Met die professioneel kritische houding zet hij zijn deskundigheid op de juiste wijze in. Een accountant die zijn kennis niet op peil houdt en nalaat voortdurend professioneel kritisch te zijn, vernietigt waarde. Het probleem hierbij is dat dit op de korte termijn niet snel merkbaar zal zijn als zich bij een cliënt geen ernstige problemen voordoen, en de accountant enkel en alleen door geluksfactoren niet ten onrechte een goedkeurende verklaring afgeeft. Op de langere termijn zullen de geluksfactoren geleidelijk aan worden gecompenseerd door pechfactoren en zal de desbetreffende accountant worden ontmaskerd. Dit klinkt heel dramatisch, maar gezien het belang van de accountant in het maatschappelijk verkeer moeten we uitermate alert zijn op accountants die hun vak niet bijhouden en daarnaast ook nog eens nalaten een professioneel kritische houding aan te nemen. Waardeoptimalisatie accountantscontrole Gegeven de waardeopvatting zoals hiervoor beschreven, de factoren die in theorie waardebepalend zijn voor de accountantscontrole en de drukfactoren die ertoe kunnen leiden dat de accountant niet doet wat van hem wordt verwacht is een legitieme vraag die organisaties en hun belanghebbenden kunnen stellen hoe de waarde van de accountantscontrole kan worden geoptimaliseerd binnen de onzichtbare marges van wat het maatschappelijk verkeer acceptabel vindt. Het spanningsveld tussen de financiële functie, de accountant, het management en het maatschappelijk verkeer kenmerkt zich door een grote mate van verwevenheid van de activiteiten van de partijen, waardoor het oplossen van dit vraagstuk niet slechts een kwestie is van een eenvoudig rekenkundig optimalisatieprobleem. Gegeven de voorgaande theoretische beschouwingen zijn de 36 AUGUSTUS 2013

6 uitgangspunten voor een analyse van de waardecreatie door de financiële functie ondersteund door de accountant: ~ Elk van de partijen in het spanningsveld moet een bepaalde minimumwaardecreatie realiseren om de relatie op de lange termijn in stand te houden. Er moeten, met andere woorden, voordelen voor alle partijen te behalen zijn, die ook als zodanig door de partijen worden gepercipieerd. ~ Er moet naar gemeenschappelijke voordelen worden gezocht op een wijze die recht doet aan de zogenaamde Pareto-optimaliteit. Dit houdt in dat een waarde optimaal is als een verbetering voor de ene partij alleen maar tot een verslechtering voor ten minste een van de andere partijen kan leiden die in absolute zin groter is dan de door de eerste partij gerealiseerde verbetering. ~ De door de partijen te maken kosten om de accountantscontrole uit te (doen) voeren zijn gemaximeerd tot het niveau waarop het economisch verantwoord is deze uit te (doen) voeren. ~ De financiële functie en de accountant moeten hun deskundigheid op peil houden en een professioneel kritische instelling hebben. ~ De financiële functie en de accountant delen hun kennis, werken samen, en vormen een tandem richting het management en het maatschappelijk verkeer. De realiteit is dat in de meeste organisaties met een verbijzonderde financiële functie, de relatie tussen deze functie en de accountant voldoet aan deze uitgangspunten. Wet- en regelgeving die het primaat legt bij het waarborgen van onafhankelijkheid en minder bij het realiseren van synergie tussen beide partijen, gaat voorbij aan het belang van de organisatie, de accountant, en het maatschappelijk verkeer en is niet meer dan een noodmaatregel. Dit is een verstorende factor die uiteindelijk tot waardevernietiging leidt. Het is de taak van de financiële functie om in samenwerking met de accountant op zichtbare wijze bij te dragen aan waardecreatie voor de organisatie en het maatschappelijk verkeer opdat de wetgever de genoemde noodmaatregelen inzake onafhankelijkheid niet hoeft te nemen. Literatuur ~ R. Abdel-Khalik (1993) Why Do Private Companies Demand Auditing? A Case for Organizational Loss of Control, 8 (1) Journal of Accounting, Auditing and Finance, p ~ R.M.M. Bertrand, A.J.H.C. Schram en E.H.J. Vaassen (2013) Understanding Contract Audits: An Experimental Approach, 32 (1) Auditing: A Journal of Practice and Theory, p ~ P. Carey, R. Simnett en G. Tanewski (2000) Voluntary Demand for Internal and External Auditing by Family Businesses, 19 (1) Auditing: A Journal of Practice and Theory, p ~ C. Chow (1982) The Demand for External Auditing: Size, Debt and Ownership Influences, 57 (2) The Accounting Review, p ~ L.E. DeAngelo (1981) Auditor Independence, Low Balling, and Disclosure Regulation, 3 Journal of Accounting and Economics, p ~ A. Duréndez Gómez-Guillamón (2003) The Usefulness of the Audit Report in Investment and Financing Decisions, 18 (6/7) Managerial Auditing Journal, p ~ J. Fan en T. Wong (2005) Do External Auditors Perform a Corporate Governance Role in Emerging Markets? Evidence from East Asia, 43 (1) Journal of Accounting Research, p ~ F.J. de Graaf en H. van der Wal (2012) Controller moet eigen rol en positie herdefiniëren, Finance Control, p ~ M. Minnis (2011) The Value of Financial Statement Verification in Debt Financing: Evidence from Private U.S. Firms, 49 (2) Journal of Accounting Research, p ~ B. Soltani (2000) Some Empirical Evidence to Support the Relationship between Audit Reports and Stock Prices The French Case, 4 (3) International Journal of Auditing, p ~ E.H.J. Vaassen (2003) Control en de controllerfunctie, MAB, p ~ W. Wallace (2004) The Economic Role of the Audit in Free and Regulated Markets: A Look Back and a Look Forward, 17 Research in Accounting Regulation, p ~ M. Willenborg (1999) Empirical Analysis of the Economic Demand for Auditing in the Initial Public Offerings Market, 37 (1) Journal of Accounting Research, p Prof.dr. E.H.J. Vaassen RA, is Directeur Bureau Vaktechniek Accountants bij Baker Tilly Berk en hoogleraar Accountancy, tevens directeur van de Post-Master Accountancy-opleiding van Tilburg University. AUGUSTUS