Regenwaterinstallaties

Transcriptie

1 Info_V082014_HW_p1 Regenwaterinstallaties WAAROM regenwater? 97% Van al het water op aarde is zout en dus niet voor consumptie geschikt. 3% Van het water is dus zoet water, maar het merendeel is aanwezig in vaste vorm (ijs). De voorraad zoet, vloeibaar water waarover we vrij kunnen beschikken slechts 0,3%. Verstandig omgaan met deze voorraad is daarom van groot belang. Het tekort aan zoet water noemt men verdroging. Vaak wordt bij deze term aan streken in het zuiden gedacht. Toch is ook bij ons een duidelijke verdroging waar te nemen, niet zozeer door een tekort aan hemelwater maar wel door de sterk versnelde afvoer. Oorzaken hiervan zijn: de verminderde infiltratie door de verzegeling van de bodem (verharding, bebouwing,...) grotere drainage van de bodem en het versneld afvoeren van regenwater een verhoogd leidingwaterverbruik voor huishoudens en industrie zorgt ervoor dat de hoeveelheid opgepompt water sterk is gestegen. De verdroging hangt samen met het toenemend aantal overstromingen. Nu regenwater niet meer de bodem kan indringen en versneld afgevoerd wordt, worden de waterlopen zwaarder belast. Deze piekdebieten leiden steeds vaker tot overstromingen. Daarom is het van belang om regenwater zoveel mogelijk te gebruiken en te bufferen. Een subsidiereglement kan daarbij een stimulans betekenen. De prognose van het gemiddeld drinkwaterverbruik in België ligt ongeveer op 130 liter per dag en per inwoner. Hiervan gaat, zoals onderstaand schema aantoont, een groot deel naar de douche, het toilet en de wasmachine. De verwachting is bovendien dat ons drinkwaterverbruik nog zal toenemen ondermeer door de groei van het aantal inwoners, de gezinsverdunning en de stijgende levensstandaard. Om te komen tot een stabilisering van drinkwaterverbuik, worden al enkele jaren waterbesparende voorzieningen gepromoot, zoals waterzuinige douchekoppen, doorstroombegrenzers op kranen en kleinere stortbakken met spoelonderbrekers. Een daadwerkelijke reductie van ons drinkwatergebruik kan echter pas gerealiseerd worden indien meer gebruik gemaakt wordt van regenwater. Na een eenvoudige primaire filtering kan regenwater gebruikt worden voor toiletspoeling, wassen van de wagen, wassen van kleding, besproeien van de tuin en andere klussen in huis waarvoor laagwaardig water kan worden gebruikt. Regenwater is dus interessant voor laagwaardige toepassingen, waar een beperkte filtering volstaat. Daarom wil de stad het gebruik ervan stimuleren via subsidiëring van de installatie. VOORDELEN van regenwater: De kosten voor drinkwater worden gehalveerd. Waardevolle grondreserves aan drinkwater worden gespaard. Bij gebruik van regenwater in de wasmachine kan enorm bespaard worden op wasmiddel. Regenwater is immers zachter dan drinkwater en de wasproducten zijn zodanig afgesteld dat ze goed wassen bij leidingwater. De zachtheid van regenwater betekent dat de verwarmingselementen van wasmachine minder belast worden door kalkaanslag en dus mogelijk een langere levensduur kennen.

2 Info_V082014_HW_p2 De besparing op de waterinfrastructuur (zoals spaarbekkens) komt de natuur ten goede. Zowel rioolstelsels als de rioolwaterzuiveringsinstallaties worden minder belast. Het gevaar van overlopen van de zuiveringsinstallaties en afvoersystemen wordt kleiner en het bacteriologisch evenwicht van de zuiveringsinstallatie wordt minder verstoord door de massale aanvoer van regenwater dat te sterk voor een verdunning zorgt. Iedere vorm van waterberging, zowel opvang in tanks als het ter plaatse infiltreren vermindert de kans op overstromingen bij piekende neerslaghoeveelheden. Hoeveel regenwater is ter beschikking? In Vlaanderen geldt als vuistregel dat ongeveer 780 liter per m2 per jaar neerkomt. Uiteraard zitten hier heel wat schommelingen per seizoen en per jaar op. Afhankelijk van de aard van het dak (oriëntatie, steilheid, aard van de dakbedekking) wordt daarvan een bepaald deel opgevangen. Daarnaast is het zo dat bij periodes van intensieve neerslag het verbruik in het huishouden nooit zo groot zal zijn als het neervallend hemelwater. Hierbij zal de regenwaterput dan ook volledig gevuld worden en zal een deel van het regenwater via de overloop verloren gaan voor huishoudelijk gebruik. Inhoud van het REGLEMENT Verplichting of subsidie? Om het gebruik van regenwater te stimuleren subsidieert de stad de aanleg van regenwaterinstallaties bij bestaande woningen. Wie regenwater opvangt voor huishoudelijk gebruik kan aanspraak maken op de subsidie. Bij nieuwbouw of bij grondige verbouwingen kunnen regels van toepassing zijn die het verplicht maken om een regenwaterput en pomp te installeren. Wanneer men verplicht is om een regenwaterinstallatie te voorzien wordt geen subsidie gegeven. Daarom vragen we om een kopie van de bouwvergunning bij je aanvraag te voegen. Zo kunnen we nakijken of een regenwaterinstallatie als verplichting werd opgenomen in de voorwaarden vermeld in de bouwvergunning. Waarvoor kan regenwater gebruikt worden? De stad subsidieert het gebruik van regenwater voor laagwaardige toepassingen. Regenwater wordt opgevangen op het dak van de woning en is daardoor verontreinigd met alles wat op het dak ligt: bladeren, uitwerpselen van vogels, roetneerslag van stookinstallaties, en is dus geen drinkwater. Hoewel het mogelijk is om dit water drinkbaar te maken is het niet wenselijk om dit te ondersteunen. Het geschikt maken van regenwater als drinkwater is te duur en te weinig efficiënt is om dit op individuele basis te laten gebeuren. Ook is de controle op de kwaliteit onvoldoende gewaarborgd. Het inslikken van regenwater moet steeds vermeden worden. Daarom moet op een vrijstaande kraan op de installatie duidelijk aangegeven worden dat dit niet drinkbaar water is. Een eenvoudige filtering volstaat echter om de pomp en andere toestellen van verontreiniging te vrijwaren. Het gefilterde water is dan perfect bruikbaar voor was, toiletspoeling, om te poetsen en om planten te begieten. Bedrag van de subsidie

3 Info_V082014_HW_p3 Het bedrag van de subsidie is afhankelijk van het aantal toepassingen. De aanleg van de installatie zelf met het steken van een regenwaterput, de installatie van een pomp of de aanleg van filters wordt niet afzonderlijk gesubsidieerd. Subsidie Aansluiting van een toiletspoeling Aansluiting van een wasmachine Vrijstaande kraan 225,00 75,00 75,00 Indien toegekend wordt de subsidie beperkt tot het bedrag van de bewezen kosten. Men dient dus een kopie van de facturen die betrekking hebben tot de hemelwaterinstallatie bij de aanvraag te voegen. Dit kan gaan om een factuur of kasticket van de materialen (doe-het-zelf) of de totaalfactuur van een aannemer, eventueel samen met de offerte. Facturen van alle onderdelen van de hemelwaterinstallatie kunnen worden ingebracht: een betonnen of kunststof regenwaterput, aanzuigleiding, de filter(s), persleidingen naar alle kranen en toestellen, kranen, koppelingen, en uiteraard ook de kosten voor de plaatsing. Zaken zoals dakgoten, dakbedekking, (ondergrondse) afvoerbuizen van- en naar de regenwaterput komen niet in aanmerking. VOORWAARDEN gesteld aan de installatie Regenwaterput De regenwaterput moet bestaan uit 1 of meerdere in serie gekoppelde tanks (afhankelijk van de beschikbare ruimte en de grondwaterstand (opdrijvend vermogen)). Het subsidiereglement bepaalt dat, het minimaal volume afhankelijk wordt gemaakt van de dakoppervlakte. Bij grote daken is het immers wenselijk om ook een grotere regenwaterput aan te leggen om het droogstaan van de put te minimaliseren. Anderzijds is een te grote tank ook niet wenselijk: het is economisch niet interessant, en het is goed als de regenwaterput af en toe overstort. Het voordeel ligt dus zeker ook bij de gebruiker. Het minimaal totaalvolume bedaagt 50l per m2 horizontaal dakoppervlak met een minimum van 5000l, afgerond tot het volgende duizendtal. Met inachtneming van de op de markt beschikbare tanks komt dit overeen met: Dakoppervlakte in m2 tot en met van 101 t/m van 121 t/m van 141 t/m van 161 t/m en meer Minimaal volume regenwaterput in liter

4 Info_V082014_HW_p4 Omschakeling regenwater - leidingwater Vroeg of laat komt een regenwaterput wel eens leeg te staan, bijvoorbeeld na een lange droogteperiode, of om de tank te reinigen. Natuurlijk wil je dan nog wel gebruik kunnen maken van de op het regenwatercircuit aangesloten toestellen. Een belangrijke voorwaarde is echter dat nergens contact mogelijk mag zijn tussen leidingen met regenwater en drinkwater. Het drinkwater dient dus conform het technisch reglement (Belgaqua) te worden beveiligd. Zo zijn er drie opties mogelijk: Regenwaterput bijvullen Toestellen omschakelen Omschakeltoestel Eenvoudig en goedkoopst Omslachtiger maar goedkoop Hoogste gebruiksgemak maar duurder

5 Info_V082014_HW_p5 Regenwaterput bijvullen (eenvoudigste en goedkoopste beveiliging) Het bijvullen van de put na een droogteperiode of nadat je de tank volledig hebt leeggemaakt om ze te reinigen is evident. Als dergelijke situaties zich zeer zelden voordoen (de tank is relatief groot, en het verbruik is eerder beperkt) dan kan je de tank gewoon bijvullen door een tuinslang in het mangat te hangen en een beperkte hoeveelheid leidingwater in de regenwaterput te laten lopen. Hierbij moet je zorgen dat de kraan waaraan je de tuinslang koppelt voorzien is van een atmosferische beluchter (cfr. Belgaqua: beveiliging type DC). Je kan ook het uiteinde van de tuinslang voldoende hoog bevestigen zodat deze minstens 2 cm boven de overloop hangt (beveiliging type AB). Zonder deze beveiliging zou het immers kunnen dat water uit de regenwaterput wordt aangezogen als er op het drinkwaternet een onderdruk zou ontstaan ten gevolge van werkzaamheden of een technische storing. Is de regenwaterput en/of het aangesloten dakoppervlak eerder beperkt dan kan je een permanente toevoerleiding voorzien. Hierop dien je eveneens de bovenstaande beveiligingsprincipes in acht te nemen. Zo kan je een beluchter voorzien, een open trechter onder de toevoerkraan plaatsen, of de uitstoomopening minstens 2 cm boven de maximale waterstand in de put plaatsen. Toestellen omschakelen Als de toestellen en hun aansluitingen gemakkelijk bereikbaar zijn dan kan je ervoor kiezen om een tweede watercircuit te leggen, parallel met het drinkwater. In de praktijk komt dit wel eens voor bij bijvoorbeeld wasmachines die in dezelfde ruimte staan als de regenwaterpomp: je voorziet gewoon een tweede kraan in de buurt van het toestel, en als het regenwater (bijna) op is sluit je de kraan, schroeft de koppeling van de wasmachine los, schroeft ze op de drinkwaterkraan en zet de kraan open. Nadat er terug wat hemelwater is opgevangen moet je er natuurlijk aan denken om terug te schakelen naar regenwater. Voor de tegenwoordig populaire hangtoiletten waarbij de technieken in de muur zijn ingebouwd is dit natuurlijk niet mogelijk. Het systeem is er wel op voorzien dat in geval van defecten alle onderdelen bereikbaar zijn meestal via de spoelknop), maar echt praktisch om frequent om te schakelen is dit natuurlijk niet. Een combinatie van bovenstaande mogelijkheden is natuurlijk ook mogelijk, bijvoorbeeld wanneer er een tweede toilet in huis is dat permanent op drinkwater is aangesloten beschikbaar, en de wasmachine kan worden omgeschakeld. Je kiest zelf welke oplossing in jou geval de beste is. Goedgekeurd omschakeltoestel Belgaqua publiceert een lijst met goedgekeurde omschakeltoestellen. Hierin zit een pomp met een elektronische omschakelklep op de aanzuigleiding, een vlotterbak met overloopbeveiliging en meet- en regelapparatuur. De regelapparatuur meet hoeveel water er nog in de put zit. Als dit onvoldoende is schakelt het toestel de aanzuigleiding om en zuigt de pomp water uit de ingebouwde vlotterbak. De vlotter zakt en opent de kraan waardoor de bak terug volloopt met leidingwater. Al deze technieken zitten in een geïsoleerde behuizing en zijn dus relatief goed beschermd tegen vorst, compact, zéér gebruiksvriendelijk, maar dergelijke toestellen zijn wel duurder. Vrijblijvend technisch ADVIES In het subsidiereglement zijn geen verplichtingen opgenomen over technische bepalingen van de installatie (type regenwaterput, type pomp, al dan niet installeren van een filter, type

6 Info_V082014_HW_p6 filter, ). Toch zijn deze elementen van belang voor het goed werken van de installatie. Het adviseren en het opvolgen van de technische aspecten van de installatie gaat echter de mogelijkheden en de doelstellingen van de milieudienst te boven. Daarom beperken we hieronder de bespreking tot het aanduiden van enkele basisbegrippen en aandachtspunten. Voor een volledige technische bespreking verwijzen we echter naar instellingen als VIBE, Dialoog of de installateurs van sanitaire installaties. Corrosie door regenwater Door het ontstaan van een druppel en door het vallen (wrijving met de lucht) is er veel CO2 in de druppel opgelost. Hierdoor is het water zuur (H2CO3 ) en is het agressief van natuur. Dit effect wordt vaak versterkt door verontreinigende stoffen zoals SO2. Deze verzuring wordt geneutraliseerd door het beton (regenwaterput) of de neutralisatiestenen in een kunststof tank. Door dit zuur karakter tast regenwater metalen aan (buizen). Het is dus interessanter om kunststofbuizen (type PE-Socarex of Alpex ) te gebruiken voor de installaties. Voor ondergrondse en leidingen buiten, of op vorstgevoelige plaatsen kan je beste buizen van het type PE-Socarex gebruiken. Deze kunnen wel bevriezen, maar na het dooien werkt alles weer normaal. Er ontstaan dus geen scheuren, zoals dat bij andere typen leidingen wel het geval is. Houdt dit gegeven ook in het achterhoofd bij de aankoop van de pomp: kies dus best voor pompen met een kunststof pomphuis en een inox pompmechanisme of een volledig uit inox vervaardigde pomp (duurder). Elektrische aansluiting Het is niet verplicht om een regenwaterpomp aan te sluiten op een stopcontact dat beveiligd is met een verliesstroomschakelaar van 30mA maar het verhoogt uiteraard de veiligheid wanneer men dit wel doet. Zachtheid van regenwater Het regenwater is zeer zacht. Het bevat, in tegenstelling tot het drinkwater dat ondergronds gewonnen wordt, geen opgeloste kalk. Dit maakt het zeer geschikt om te verwarmen omdat geen kalkneerslag te verwachten wordt. De zachtheid van het water betekent ook dat waspoeders veel harder schuimen. De hedendaagse waspoeders zijn ontworpen om te gebruiken met hard water. Ze hebben niet dezelfde eigenschappen bij het gebruik met zacht water omdat ze dan vooral zeer veel schuimen. Het is nodig de dosis van wasmiddelen aan te passen (halveren). Filter Om een comfortabel gebruik van regenwater in huis mogelijk te maken is het noodzakelijk dit water te filteren. Vooreerst is het belangrijk om een voorfiltering te voorzien die verhindert dat veel bladeren in de regenwaterput komen. Dit kan met een valfilter in de regenpijp, of via een ondergrondse filterput. Hierin zijn verschillende systemen beschikbaar, maar het eenvoudigste is een type waarbij de regenwaterstroom wordt onderbroken door een schuingeplaatst rooster. Dit systeem is zelfreinigend doordat het regenwater zelf het schuine rooster spoelt. Eventueel kan ook worden geopteerd om over de volledige lengte de dakgoot van een gaasafdekking te voorzien.

7 Info_V082014_HW_p7 Al deze systemen houden grof vuil (bladeren, takjes, mos, ) tegen, maar stof, zand en andere fijne verontreinigingen spoelen gewoon mee door tot in de regenput. Een vertraagde inloop zorgt ervoor dat het water rustig in de put stroomt, en deze fijne verontreinigingen naar de bodem kunnen zakken. Door gebruik te maken van een flexibele aanzuigleiding, voorzien van een grofvuilfilter, een voetklep en een drijfbal wordt het water steeds een 15 cm onder het wateroppervlak aangezogen. Periodiek (één keer om de paar jaar) kan de put dan worden leeggemaakt en de sliblaag worden verwijderd. Een andere mogelijkheid is de aanzuiging via een vaste leiding die 15 cm boven de bodem wordt gefixeerd. Tenslotte hangt men bij het gebruik van regenwater binnenhuis best een reinigbare nylonfilter of een ander type waterfilter voor de pomp. Deze filters worden voor de pomp, op de aanzuigleiding geïnstalleerd om ook de pomp te beschermen. Het gevaar bestaat immers dat vroeg of laat wat zand of een steentje wordt aangezogen. Deze filter voorkomt dat deze schurende bestanddelen het binnenwerk van de pomp beschadigen. Naast de meest gebruikte nylonfilters is het mogelijk om filters met actieve kool, membraanfilters of andere sterk geavanceerde filters te gebruiken. Deze filters zijn echter vaak duur en zijn meestal niet nodig voor de eenvoudige toepassingen van regenwater. Zeker voor toiletspoeling, gebruik in de tuin, is verdere filtering niet nodig. Eventueel kan je overwegen om een extra fijnfilter te plaatsen vlak voor het aansluitpunt voor de wasmachine. Op die manier hoeft niet al het gebruikte regenwater door deze filter te passeren wat maakt dat de filters langer meegaan en minder onderhoud vergen. Ondanks al deze filterprocessen zal het regenwater nooit als drinkwater kunnen worden bestempeld. Filters zijn tegenwoordig zeer goed ontworpen, maar het mankeert vaak aan het nodige onderhoud en zeker de controle die leidingwater wel ondergaat. Neem dus geen risico. Pomp Een drukgevoelige pomp of een hydrofoorgroep (met drukvat) zijn beide voldoende. Verschillen in kwaliteit hangen eerder af van merk en prijs van de pomp dan van het type. Wel is een drukgevoelige pomp meer comfortabel (meer constante druk) en vaak iets minder lawaaierig. Ook is het membraan van de drukvat in de hydrofoorgroepen nogal slijtagegevoelig, en het zand dat in de installatie terrechtkomt bezinkt meestal in het drukvat. Er zijn speciale wandbevestigingen met rubberen tussenstukken beschikbaar waardoor de trilling van de pomp niet worden doorgegeven op de waterleidingen waardoor het hele systeem stiller wordt. Zeker als je deze gebruikt in combinatie met een flexibele aansluitleiding.

8 Info_V082014_HW_p8 Verder dient te worden gelet op de opvoerhoogte en het debiet van de pomp. Deze waarden bepalen de druk (bar) en het volume water dat per tijdseenheid kan worden verpompt. Indien de pomp 2 of meer verdiepingen moet bedienen en meerdere spoelbakken tegelijk moet kunnen laten vollopen is uiteraard een hogere opvoerhoogte en een groter debiet nodig dan wanneer een beperkt aantal verbruikers zich in de buurt van de pomp bevinden. Ook bochten, kleppen, kranen,... creëren een zekere drukval. Laat u dus goed adviseren bij de aankoop van de pomp. Aanvraag Info Nadat de werken volledig zijn voltooid en de installatie volledig operationeel is, en alle toestellen zijn aangesloten kan je je aanvraag door middel van het aanvraagformulier aan de dienst duurzaamheid bezorgen. Aan deze aanvraag moet je een aantal bijlagen toevoegen: zo moet je de gemaakte kosten bewijzen door middel van facturen of kassatickets. Meer informatie vind je op het aanvraagformulier. Sectorvereniging van de waterdistributeurs Vlaams Instituut voor bio-ecologisch bouwen Onafhankelijke opleidingsinstelling voor duurzaam bouwen de (o.a. Leuvense) drinkwatermaatschappij