De tijd. De plaats. De grootte

Transcriptie

1 Wanneer u een vijver wilt gaan aanleggen, is een goed vooronderzoek doorslaggevend. Er zijn namelijk veel factoren waar u rekening mee dient te houden. In dit artikel geven wij nadere uitleg. De tijd Het najaar is de beste tijd om een vijver aan te leggen en in te richten. Omdat de temperatuur dan niet zo hoog is en er minder zonuren per dag zijn, is er weinig algengroei. Hierdoor krijgt de vijver de kans een bacterieel evenwicht op te bouwen. Dit evenwicht is belangrijk voor een goede ontwikkeling van het natuurlijke leven in de vijver. De plaats Bij het ontwerpen van uw vijver moet u ook rekening houden met de plaats van de vijver in uw tuin. Hierbij moet u rekening houden met de hoeveelheid zonlicht en kunt u er het beste voor zorgen dat er geen bladeren in de vijver terechtkomen. De grootte Ook moet u bij het ontwerpen van uw vijver rekening houden met de grootte van de vijver. Als u grote vissen in uw vijver wilt hebben, moet u zorgen voor een vijver met een behoorlijk oppervlak, zodat ze voldoende bewegingsvrijheid hebben. Ook moet de vijver voor de vissen voldoende diep zijn. Sommige niet-drijvende planten hebben juist ondiep water nodig, omdat hun wortels in de bodem groeien en hun stengels, bladeren of bloemen boven water moeten uitsteken. Een waterlelie is een voorbeeld van zo'n plant. Kijk goed op de plantomschrijving wanneer u vijverplanten koopt. Zo kunt u niet voor verassingen komen te staan. Soorten vijvers Voor de aanleg van de vijver kunt u kiezen uit verschillende soorten vijvers, die uit verschillende materialen vervaardigd zijn: de folievijver, de voorgevormde polyester vijver en de betonnen 1 / 6

2 vijver. Een andere optie is om de natuur haar werk te laten doen en te kiezen voor een natuurlijke vijver. Folievijvers Voor het construeren van een vijver is plastic folie bij uitstek geschikt. Het materiaal heeft een aantal zeer grote voordelen: het is relatief goedkoop, de vijvergrootte kan bijna onbeperkt zijn en er kan iedere gewenste vorm mee gemaakt worden. Was dit materiaal vroeger nog vaak zeer kwetsbaar, tegenwoordig zijn folies in de handel verkrijgbaar met een levensduur van meer dan twintig jaar. Om het afschuiven van de oevers en beschadigingen aan de vijver bij grote regenval te voorkomen, mogen de oevers van een folievijver niet te steil zijn. Aangeraden wordt om de oevers onder een hoek van minder dan 45 te laten verlopen. Grond uitgraven De eerste stap met betrekking tot de aanleg van een folievijver is het uitgraven van de grond. Het is handig om eerst de gewenste vorm van de vijver aan te geven. Hiervoor kunt u bijvoorbeeld een lange tuinslang of piketten (houten paaltjes met punten) gebruiken. Vervolgens kunt u beginnen met graven. De taluds moeten onder een hoek van maximaal 45 komen te liggen. Verder moet de bodem zo glad mogelijk zijn om vuilophopingen in de vijver en scheuren in de folie te voorkomen. Voor het uitgraven van grotere vijvers is het gebruik van een kleine mobiele kraan aan te raden. Let bij het uitgraven op kabels en leidingen die zich eventueel in de grond bevinden! De uitgegraven grond hoeft u niet zonder meer af te voeren. Als u de graszoden en de vruchtbare humus van de overige grond scheidt, kunt u deze graszoden en humus bij de afwerking van de vijver gebruiken of ergens anders in uw tuin verwerken. De rest van de uitgegraven grond kunt u voor de aanleg van bijvoorbeeld een waterval of een aarden wal gebruiken. Folie aanbrengen Na het uitgraven van de vijver kan de folie aangebracht worden. De benodigde hoeveelheid folie kunt u eenvoudig bepalen door in de lengte- en in de breedterichting een touw over de bodem te leggen. Vergeet niet de hoeveelheid folie die u nodig heeft voor het afwerken van de randen hierbij op te tellen. Het is raadzaam om de folie zoveel mogelijk uit één stuk te laten bestaan. Het is mogelijk om verschillende foliedelen aan elkaar te lijmen, maar dat is een lastig karwei. Bovendien loopt u het risico dat de vijver door een slecht gelijmde naad gaat lekken. Vooral dunne folie kan zeer gemakkelijk door stenen met scherpe randen of puntige uitsteeksels beschadigd worden. Om dit te voorkomen, kunt u eerst een laag oude kranten of turfmolm in het uitgegraven gat aanbrengen. Met behulp van enkele grote, ronde keien aan de rand kunt u de folie tijdelijk op zijn plaats houden. Ook kunt u de folie aan een drainagebuis 2 / 6

3 rondom de vijver bevestigen. Bodem inrichten Na het aanbrengen van de folie kunt u de bodem inrichten. Het is belangrijk dat de gehele bodem bedekt wordt. Een veel gemaakte fout is het gebruik van gewone grond of, erger nog, van bemeste tuinaarde. Hierin zitten zoveel voedingsstoffen dat er een explosieve algengroei ontstaat. Daarom kunt u beter gezuiverd grind gebruiken. Als u niet van plan bent om vissen in de vijver te houden, dan kunt u ook zand, vermengd met leem, gebruiken. Op plaatsen waar u planten wilt poten, kunt u speciale vijveraarde gebruiken. Zorg dan voor een laag van tenminste 15 centimeter. De vijveraarde kan het beste met grind afgedekt worden om vervuiling door zanddeeltjes te voorkomen. Een andere optie is om speciale plantmandjes te gebruiken. Bacterieel evenwicht Voor planten en vissen is het belangrijk dat er een bacterieel evenwicht in de vijver aanwezig is. Het ontstaan van dit evenwicht kunt u versnellen door een laag bodemsubstraat aan te brengen. Bodemsubstraat bestaat uit korrels met een groot hechtend oppervlak voor bacteriën en andere micro-organismen. Het is voldoende om circa 60% van de bodem te bedekken met een 2 centimeter dikke laag bodemsubstraat. Ook kunt u één of twee emmers bodemmateriaal uit een bestaande vijver met een goed natuurlijk evenwicht in de bodem verwerken. Vijver vullen Als de bodem ingericht is, kan de vijver met water gevuld worden. Leidingwater is hiervoor het meest geschikt, hoewel het altijd chloor bevat en vaak te zuur is. U kunt met speciale producten het chloor verwijderen en de zuurgraad op het gewenste peil brengen. Vijver afwerken Er zijn legio mogelijkheden om de rand van de vijver af te werken. Enkele voorbeelden hiervan zijn graszoden, turven, stenen of houten beschoeiingen. Het is belangrijk dat de folie goed bevestigd wordt. Als u de rand met planten wilt afwerken, dan kunt u de folie ingraven. Er zijn speciale kokosmatten verkrijgbaar, die van zakken voorzien zijn. Hierin kunt u de planten poten. Deze matten zijn dus zeer geschikt om steile oevers mee af te werken. Als u steile oevers toch begaanbaar wilt maken, dan moet u de oever ondersteunen. Dit kan heel eenvoudig door een fundering van enkele stenen te maken. In plaats van cementspecie moet u dan hierbij aarde gebruiken. Bovenop deze fundering kunt u stoep- of terrastegels plaatsen. De folie kan dan tussen de fundering en de tegels bevestigd worden. U mag de tegels 3 / 6

4 echter nooit direct op de folie leggen, omdat u de folie dan kunt beschadigen. Het is beter om tussen de folie en de tegels een laagje zand aan te brengen. Polyester vijvers Een gemakkelijke manier om een vijver aan te leggen, is het gebruik van voorgevormde vijvers van vezelversterkt polyester. Vooral voor de aanleg van kleinere vijvers is dit alternatief geschikt. Door het combineren van verschillende vijverelementen kunt u de vijver in allerlei vormen maken. Voorgevormde vijvers hebben een zeer lange levensduur. Ze kunnen bij een verhuizing probleemloos meegenomen worden en in de nieuwe tuin geplaatst worden. Een voorgevormde vijver is in het algemeen duurder dan een folievijver. Bovendien worden de mogelijke vormen van de vijver beperkt door de verkrijgbare vormen. De vijver plaatsen Na het uitgraven van de vijver kan de vijver geplaatst worden. Breng eerst voor de stabiliteit van de vijver op de bodem en laag zand van tien centimeter aan. Met een waterpas op een lange lat kunt u eenvoudig bepalen of de vijver waterpas ligt. Als dit niet het geval is, moet u hiervoor zorgen door zand toe te voegen of te verwijderen. Vervolgens vult u de ruimtes aan de zijkanten gelijkmatig met zand. Tegelijkertijd vult u de vijver met water. Als u het zandpeil en het waterpeil zoveel mogelijk gelijk houdt, dan voorkomt u dat de vijver vervormd wordt. Vervormingen zijn niet alleen lelijk, maar kunnen ook schade aan de vijver toebrengen. Om ervoor te zorgen dat het zand een compacte laag vormt, kunt u het zand met water doorspoelen. Maar let op: als u het zand aanstampt, kan de vijver alsnog vervormen! Betonnen vijvers Het is in sommige gevallen mogelijk om een vijver van beton te bouwen. Dit is niet mogelijk in zachte grond, zoals veen. Betonnen vijvers hebben een zeer lange levensduur, mits de vloer en de opgaande wanden dik genoeg zijn om vriesschade te voorkomen. Om de vijver waterdicht te maken, wordt doorgaans een laag bitumen gebruikt. De aanleg van een betonnen vijver is vakwerk dat u beter aan een specialist kunt overlaten. Met beton kunnen zeer diepe vijvers met steile wanden gemaakt worden, waardoor betonnen vijvers bij uitstek geschikt zijn voor het houden van karpers. Een groot nadeel van betonnen vijvers is dat de aanleg ervan zeer kostbaar is. Bovendien kan een betonnen vijver niet gemakkelijk verwijderd worden. Accessoires U kunt de vijver met bijvoorbeeld een waterval of een waterspuwer afmaken. Dit is niet alleen 4 / 6

5 een mooi gezicht, het is bovendien goed voor het water. Door de constante waterbeweging neemt het water meer zuurstof op, en dat is gunstig voor waterplanten en vissen. Bij het plaatsen van een van deze accessoires moet u er wel aan denken dat vissen slecht tegen luid gekletter kunnen. Bovendien mag er geen water op de bladeren van de waterlelies spetteren. De bladeren worden hierdoor weliswaar niet beschadigd, maar omdat ze dan constant nat zijn kunnen ze geen kooldioxide meer uit de lucht opnemen. Bij het ontwerp van een vijver kan al met een fontein of een waterval rekening worden gehouden, maar het is ook mogelijk deze later aan te leggen. De aanwezigheid van een fontein in een vijver heeft eigenlijk alleen maar voordelen. De fontein brengt het water in de vijver in beweging. Velen zijn van mening dat een fontein meer sfeer in de tuin geeft: een fontein is rustgevend en het kan, in combinatie met een goede verlichting, in de avonduren voor kleurrijke taferelen zorgen. Daarnaast zorgt een fontein voor een goede beluchting van het water: door een gelijkmatige toevoer van zuurstof aan het water, zorgt de fontein voor de instandhouding van het biologisch evenwicht in de vijver. Het niveauverschil Een waterval wordt gekenmerkt door een min of meer natuurlijk verloop van de waterstroom langs meerdere niveaus. De beste manier om dat verloop zo natuurgetrouw mogelijk in uw vijver aan te brengen, is uiteraard wanneer uw tuin van nature een heuvelachtige glooiing heeft. Dit is echter niet altijd het geval. Als uw tuin groot genoeg is, kan de glooiing worden gecreëerd door extra grond aan te brengen. Indien de aanleg van de waterval tegelijkertijd met de aanleg van de vijver plaatsvindt, kunt u hiervoor de afgegraven grond uit de vijverkuil gebruiken. Als de ruimte in uw tuin beperkt is, kunt u kiezen voor een muurtje waarlangs het water de vijver in kan stromen. De beste manier om te voorkomen dat de waterval op den duur gaat verzakken, is door deze uit beton te storten of op te metselen. Het is hiervoor niet per se noodzakelijk dat de vijver uit een betonconstructie gemaakt is, ook bij een kuipvijver kunt u voor de watervalconstructie gebruikmaken van beton. Leg hiervoor eerst een laag vijverfolie aan om lekkage te voorkomen. Het betonmortel wordt op de folie aangebracht, waarna de natuurlijke rotsblokken voor de bedding direct op de betonnen onderlaag worden aangebracht. Een kostenbesparend en minder arbeidsintensief alternatief vormen de kunststof watervalvormen. De verscheidenheid in vormen is legio, waardoor u altijd een waterval naar keuze kunt maken. De watervalvormen zijn leverbaar met een aangebrachte (rots-)bodemstructuur, maar u kunt ze ook 'kaal' kopen en zelf met natuurstenen opsieren. Sommige watervalvormen hebben een reservoir waardoor, ook als de pomp voor de waterval is uitgeschakeld, een laagje water in de bovenste niveaus blijft staan. Dit zorgt ervoor dat de waterval er natuurlijker uitziet. Om te voorkomen dat het water vanzelf uit de vijver loopt, moet u bij de aanleg van de waterval zoveel mogelijk op de volgende zaken letten: zorg ervoor dat de waterstroom zoveel mogelijk door het midden van de bedding wordt geleid. Ook moet u ervoor zorgen dat het einde van de waterval tenminste tien centimeter van de kant van de vijver uitkomt. 5 / 6

6 Kleurkarpers en goudvissen hebben de gewoonte waterplanten aan te vreten en de bodem om te woelen, waardoor ze minder geschikt zijn voor in de gewone vijver. Van het niveauverschil kan handig gebruik worden gemaakt door boven de eigenlijke vijver een karpervijver te maken, speciaal voor deze vissen, met een waterval om beide vijvers te verbinden. De eigenlijke vijver kan dan bijvoorbeeld als plantenvijver worden ingericht. De karpervijver wordt uitgegraven op twee dieptes: één van ca. 30 cm, en één van ca. 80 cm waar de vissen kunnen overwinteren. Breng geen grond aan in de karpervijver. De vissen gaan in de grond woelen en laten het stof opdwarrelen. Door de stroming van het water wordt de grond dan meegespoeld naar de eigenlijke vijver. Kies bij de karpervijver liever voor zwaardere bodembedekkers, zoals grove grindkorrels. De opstuwing Voor de opstuwing van het water wordt gebruikgemaakt van een onderwaterpomp of dompelpomp. Hiermee wordt het water door een slang naar het hoogste niveau van de waterval gepompt, vanwaar het eventueel langs de verschillende plateaus weer naar de vijver terugstroomt. Er zijn diverse pompen en pompsetjes te koop. Zorg dat de pomp in uw vijver over voldoende capaciteit beschikt om de benodigde hoeveelheid water omhoog te pompen. Het vermogen van de pomp is bepalend voor de hoeveelheid water die verplaatst kan worden, en daarmee voor de stroming van de waterval. Voor een waterval met een hoog verloop is een pomp met een grotere capaciteit nodig dan voor een waterval die maar een gering hoogteverschil vertoont. Als er geen grote hoeveelheden water verplaatst hoeven te worden, kan soms worden volstaan met een zwakstroompomp. Verder is het afhankelijk van de flora en fauna in en om de vijver, of de waterval of pomp continu moet werken of periodiek kan worden uitgeschakeld. Laat u over deze aspecten goed informeren bij de speciaalzaak. U moet er goed op letten dat er geen water weglekt. Als dat wel het geval is, dan is de vijver in een mum van tijd leeggepompt! U kunt het weglekken van water bij een waterval voorkomen door folie onder de waterval aan te brengen. Voor de bediening van de pomp kunt u van een schakelkast gebruikmaken, waarmee ook de vijververlichting kan worden in- en uitgeschakeld. Deze schakelkasten zijn er voor bediening binnenshuis òf buitenshuis (in de tuin). De tuinuitvoeringen bieden extra beveiliging tegen regen en andere weersomstandigheden. In alle gevallen geldt: laat ze bij voorkeur door een installateur aanleggen. Aanleg van fontein Er zijn kant-en-klare fonteinen te koop, die u zo in de vijver kunt zetten. U kunt daarbij kiezen uit verschillende sproeikoppen. Voor de installatie van de fontein is het goed aandacht te besteden aan aspecten als de richting van de fonteinstraal en de hoogte van de fontein boven de waterspiegel. 6 / 6