nummer 140 / vierendertigste jaargang nr. 2, juni 2010

Transcriptie

1 nummer 140 /

2 2 Colofon Midden-Delfkrant nr. 140 Uitgave van de Midden-Delfland Vereniging Verschijnt viermaal per jaar. Losse nummers e 3,00 Gedrukt op chloorvrij gebleekt papier. Redactie Karin Kievit Ankie Maessen (eindredacteur) Pia van Oord (hoofdredacteur) Frits van Ooststroom Joke Rodenburg-van der Ende Redactie-adres Midden-Delfkrant, Burgemeester Musquetiersingel 40, 2636 GG Schipluiden, redactie@middendelflandvereniging.nl Basis lay-out Frits van Ooststroom, Stad en Streek Cultuurhistorie Productie en druk Drukgroep Maasland, Maasdijk-Coldenhove Overname van artikelen is in vele gevallen mogelijk in overleg met de redactie. Redactioneel Het moet nu volop zomer zijn en Midden-Delfland maakt zich op voor de twaalfde Midden-Delfland Dag. Het programmaboekje is met deze Midden-Delfkrant meegezonden. In dit nummer gaan we vooral naar buiten: een portret van de oude en huidige kooiker Piet Graveland en Gerard van Winden van de twee eendenkooien van Natuurmonumenten, een openingsverhaal van een nieuwe serie over de speciale band die boeren met hun koeien hebben met veehouder Arnold van Adrichem en de onthulling van het raadsel van de gele dekseltjes op de Vlaardingsekade. Veel verenigingsnieuws dit maal, want maar liefst vier nieuwe bestuursleden stellen zich voor. De column op de achterzijde komt van een van deze verse bestuurders. We gaan hopelijk in de toekomst meer van hem lezen. Anders dan trouwe lezers van ons gewend zijn, verschijnt Delflands Diep eens niet als verantwoorde lectuur voor bij de open haard, maar al in de zomer. De redactie besloot dit jaar om voor haar tweejaarlijkse culturele katern te zoeken naar een gastredacteur. Dat paste wonderwel bij het initiatief van DOK Kunst Delft om met het werk van Rosemarijn van Limburg Stirum dit jaar Midden-Delfland centraal te stellen in een zomers project. U leest meer in een interview met de kunstenares en in het katern in het hart van dit nummer. Kopij en suggesties voor kopij zijn van harte welkom bij de redactie. Verantwoording Publicatie van artikelen behoeft niet te betekenen dat de daarin vervatte meningen het inzicht van de Midden-Delfland Vereniging weergeven. Abonnementen op de Midden-Delfkrant zijn alleen mogelijk door lid te worden van de Midden-Delfland Vereniging. De minimum contributie bedraagt e 17,50 per jaar. Aanmelding door storting op (ING) of (RABO) ten name van de Midden-Delfland Vereniging te Maassluis, onder vermelding van nieuw lid. U kunt ook bellen: (010) of schrijven: ledenadministratie Midden-Delfland Vereniging, Burgemeester Musquetiersingel 40, 2636 GG Schipluiden. Opzegging van het lidmaatschap/ abonnement uitsluitend schriftelijk aan de ledenadministratie. Opzegging kan slechts geschieden tegen het einde van het verenigingsjaar en met inachtneming van een opzegtermijn van vier weken. Inhoud Redactioneel / 2 Verleiding / Ben van der Velde / 3 Een paradijsje in de eendenkooi De mooiste tijd van mijn leven / Gemma van Winden / 4 Advies gebruik cultureel erfgoed Eigenaar waardevolle boerderij krijgt steuntje in de rug / Pia van Oord / 6 Gele dekseltjes? / Miriam Klazenga / 7 Je kijkt naar je koe met liefde, maar vooral met een doel Arnold van Adrichem over zijn veestapel, emotie en vakkennis / Govert van Oord / 8 Rosemarijn van Limburg Stirum te gast in Midden-Delfland Doorsneden landschap / Pia van Oord / 10 Historisch Jaarboek Schipluiden / 12 Tweemaal molen De Hoop Metamorfose in Overschie / PvO/FvO / 13 Voorjaar / Gemma van Winden-Tetteroo / 13 Midden Delfland Open! Bericht van Vockestaert / 14 Beste redactie / 15 Uit onze winkel / 16 HemelVaartdag rond de A4 met Vaart / Rudolf von Stein / 17 Verenigingsnieuws / 18 Los Angelisering / Roelof uit Beijerse / 20 De steenuil / Rik Hogeling / 20 Extra: Delflands Diep in het hart van deze Midden-Delfkrant Website Foto voorzijde: Iepen aan de Woudweg, Paul Meuldijk.

3 3 Verleiding De verleiding is groot om het bij elke editie van de Midden-Delfkrant in de rubriek van de voorzitter te hebben over de wisselingen van de seizoenen. Want het is toch geweldig zoals we na de winter het voorjaar weer zijn ingegaan. Overal hoorde ik om me heen dat de natuur wel een maand achterliep. Dat het gras onvoldoende groeide of zoals een boer mij vertelde, de verkeerde richting op groeide. Maar in alle hevigheid is het voorjaar toch echt weer losgebarsten. In de stad te zien aan de bloesembomen en in de tuinen en parken waarin het voorjaar vrij spel heeft. In het Midden-Delflandgebied waar alles weer groen of nog groener is geworden, waar de koeien ons weer aankijken en waar het weer heerlijk fietsen en wandelen is. En waar we ook weer jong vee zien. Volgens mij heeft iedereen er ook weer gewoon zin in. Maar ja, als ik dat elke keer doe dan heb ik maar vier rubrieken van de voorzitter nodig en dat lijkt me een beetje saai. Natuurlijk moet ik het hebben over bedreigingen die ons gebied boven het hoofd hangen. Ik hoef alleen maar aan de A4 te denken, zoals die er nu dreigt te komen, en mijn dag komt niet meer goed. Natuurlijk moet ik het hebben - en eigenlijk als eerste - over de kansen die ons gebied heeft, want die zijn er ook. Samen met anderen zetten we ons in voor het unieke agrarisch landschap in dit verstedelijkte gebied. De Hof van Delflandraad is zo n kans. Het is mede aan ons om de omliggende regio s en steden er van te overtuigen, dat een open Midden-Delfland zo n bijzondere meerwaarde heeft voor de inwoners van die steden. De gemeente Midden-Delfland neemt daarin het voortouw. Natuurlijk moet ik het hebben over de activiteiten van onze vereniging. Deze krant, de Algemene Ledenvergadering, de Midden-Delfland Dag, onze kontakten met overheden, onze aanwezigheid daar waar beslissingen worden genomen en nog veel meer. Maar als ik van Vlaardingen naar Schipluiden of Delft fiets, denk ik daar allemaal niet aan. Dan geniet ik, zelfs als ik tegenwind heb, en besef ik dat ik juist door het wisselen van de seizoenen zo onder de indruk ben. Ik geniet van alle seizoenen en ik bezwijk voor de verleiding om het daar toch maar weer over te hebben. Ben van der Velde Voorzitter Midden-Delfland Vereniging Bomen op de Vlietlanden. Foto Tiny van der Meer.

4 4 De mooiste tijd van mijn leven Een paradijsje in de eendenkooi De paardenbloemen toveren een gele waas over de polders. Onderweg naar de eendenkooi van Schipluiden kijken de vogels verstoord op: wat moet dat hier? Hoe dichter je bij de eendenkooi komt, hoe stiller het wordt. Maar als de wind verkeerd staat, hoor je hier toch nog het verkeer van de rijksweg. Jammer, want dit stukje Midden-Delfland is een paradijsje op zich. De eendenkooiker boft maar met zijn werk: hij mag hier iedere keer weer genieten van de prachtige natuur, de stilte en de bijzondere sfeer die dit plekje ademt. De vorige kooiker, Piet Graveland (73), zwaaide 27 jaar lang de scepter in de Schipluidense eendenkooi. Ik heb het werk in 1977 overgenomen van Siem de Hoop die al voor de oorlog kooiker was, vertelt Piet. Als jong ventje mocht Piet achter Siem aanlopen om de kunst af te kijken. Piet kwam in het wereldje van de kooikers terecht en leerde verschillende types kooien kennen. Het was een prachtige tijd, de mooiste tijd van mijn leven, zegt Piet terwijl hij thee inschenkt in Oud-kooiker Piet Graveland heeft 27 jaar de scepter gezwaaid in de eendenkooi van Schipluiden. zijn keuken in Abtswoude. Aan de wand hangen foto s van de jacht in vroegere jaren. De polders waren nog ongerept. Wel zagen we de stad als dreiging dichterbij komen. De grootste klap kreeg de eendenkooi toen de akkerbouw in Perdik, gelegen tussen De Lier en Maasland, plaats moest maken voor de tuinbouwgebieden. Eenden zochten hun voedsel in de akkerbouw. De Kerkpolder leek wel een wintertalingreservaat. Toen de golfbaan kwam, was het over, de vogels trokken weg en kwamen niet meer terug. Gerard van Winden voelt zich uitstekend thuis in zijn paradijs. Achter de schermen Piet Graveland stopte op zijn 66e met het werk achter de schermen. Op 1 april 2003 gaf hij het stokje door aan Gerard van Winden. Ik vond het niet moeilijk want de kooi was in goede handen. Gerard zei natuurlijk wel dat ik altijd binnen mocht lopen, maar ik heb het nooit meer gedaan. Het is jouw terrein niet meer. En ik heb hier zat bezigheden hoor, ik verveel me niet. Gerard van Winden geniet sinds die tijd van alles wat de eendenkooi biedt. De kooi, het kooibos en de plas vormen een ideaal rustgebied voor dieren. De kooi van Schipluiden is één van de 108 geregistreerde eendenkooien in Nederland en kent zes vangarmen. Vanuit de centrale plas lopen zes slootjes in een steeds nauwer wordende, met gaas overdekte fuik. Langs de kant van de vangarm staan rieten schermen. De kooiker kan, samen met het kooikershondje, de eenden lokken of sturen, door achter de schermen te kijken waar de eenden zijn. Vroeger gingen de argeloze dieren dan meteen de pijp uit, omdat ze aan het einde van deze fuik gevangen werden om opgepeuzeld te worden. De eendenkooi in Schipluiden is nu nog uitsluitend in gebruik

5 5 om eenden de pijp in te lokken en te ringen. Alle gegevens die zo verkregen worden, blijven bewaard bij het Vogeltrekstation. Daar kunnen wetenschappers terecht als zij meer gegevens over de eenden willen, over hun gedragingen of vliegroutes. Het gaat eigenlijk in het algemeen slecht met de eenden. Dat is een proces van tientallen, misschien wel honderden jaren. Het aantal eenden daalt fors, ook wereldwijd. Er is geen echte oorzaak aan te wijzen. Vroeger waren de polders groter en natter. Het aantal eenden dat hier uit Scandinavië en de oostelijke landen zoals Rusland, Polen en Duitsland overwintert, neemt steeds af, vertelt de kooiker. Bezoek in Het Aalkeetbuiten Een paar kilometer verderop aan de rand van Midden-Delfland en Vlaardingen ligt nog een eendenkooi, Het Aalkeetbuiten. Natuurmonumenten beschermt hier oud- Hollandse graslanden, die weidevogels aantrekken in het voorjaar. In de winter zitten ze vol met ganzen. Vanaf het fietspad dat om Het Aalkeetbuiten loopt kunnen de vogels begluurd worden. De grutto, de kievit, de tureluur, de grauwe gans, de brandgans, de veldleeuwerik en de graspieper komen hier voor. Door het waterpeil hoog te houden en de maaidatum van het gras uit te stellen, krijgen de kuikens van de weidevogels meer kans op overleven. Eendenkooi Het Aalkeetbuiten is het hele jaar toegankelijk voor publiek. Op aanvraag kunnen belangstellenden daar met de kooiker op excursie. In de Aalkeetbuitenpolder ligt ook de Rijsplas, waar van november tot april ganzen, smienten en wintertalingen een onderkomen vinden. Deze overwinteraars eten op de graslanden en slapen op de plas. Oude verhalen Beide eendenkooien stammen uit de late Middeleeuwen. Toen werden de eenden gevangen voor consumptie. Afgelopen jaar zijn beide eendenkooien met financiële hulp van meerdere fondsen intensief gerenoveerd. Aan het kooikershuisje in Schipluiden is een afdak gebouwd, waarop zonnepanelen zijn aangebracht. Via de zonne-energie wordt de pomp bediend die het water van de plas op een bepaald niveau moet houden. Dat is belangrijk voor de eenden. Met de lengte van hun nek moeten ze precies voedsel Via een gaatje in de rietmatten kun je een kijkje achter de schermen nemen. Zadelzwammen in de kooi. op de bodem van de plas kunnen vinden. In het begin van het jaar is Gerard met vrijwilligers bezig om de bomen te knotten en te snoeien. In maart begint het broedseizoen, dan bepalen de dieren hun territorium. Niemand mag dan de kooi in, zelfs de vrijwilligers niet. Tussen 1 juni en 1 augustus zijn er soms wel excursies hier in Schipluiden. We houden de groepen altijd zo klein mogelijk, dan kun je de mensen het meest laten zien. Zo blijven de historische eendenkooien hun oude verhalen vertellen. Koekoeksbloem en fluitenkruid Zeker nu in het voorjaar is de natuur in de eendenkooi op zijn mooist. De koekoeksbloemen en het fluitenkruid steken hier en daar boven je uit. Een prachtige zadelzwam aan de voet van een oude knotwilg ontlokt een kreet van verrassing. Alles groeit en bloeit naar hartenlust. Wie ook eens wil genieten van de rust van de eendenkooi, kan via de site van Natuurmonumenten of de VVV een afspraak maken om Het Aalkeetbuiten te bezoeken. Gemma van Winden-Tetteroo Foto s auteur.

6 6 Eigenaar waardevolle boerderij krijgt steuntje in de rug Advies gebruik cultureel erfgoed Een van de centrale beleidsdoelstellingen in Midden-Delfland is het verantwoord (her)gebruiken van bestaande boerderijen en boerenerven. Het zijn immers de boerderijen die dit gebied met zijn agrarische polderlandschap zijn herkenbare en aantrekkelijke karakter geven. Tegelijk neemt het aantal agrarische bedrijven gestaag af en zijn de gebouwen met hun erf gewilde objecten voor nieuwe ondernemers of kansrijk voor het op een andere leest schoeien van het agrarische bedrijf. Dat betekent onherroepelijk dat veranderingen nodig blijken aan de hoofd- en bijgebouwen, aan de inrichting het erf en aan de beplanting. Die veranderingen moeten zorgvuldig worden overwogen, om te voorkomen dat het kind met het badwater wwordt weggegooid. Om die reden ondersteunt de stichting Groen Goud eigenaren van boerderijen, die voor de voorbereiding van hun plannen advies wensen over de waarde en het verantwoord hergebruik van hun cultuurhistorische eigendom. Groen Goud stimuleert zowel economische activiteiten in Midden-Delfland gericht op toeristische en recreatieve ontwikkelingen als initiatieven op het terrein van kenniseconomie en cultuurhistorie. De stimulering van de gebiedseconomie staat altijd in dienst van het open en groene cultuurlandschap. De Gebiedsvisie 2025 en het Landschapsontwikkelingsperspectief (LOP) vormen de bakens waarbinnen Groen Goud inhoud geeft aan haar taak om initiatieven van ondernemers te bevorderen. Rijk aan cultuurhistorie In Midden-Delfland is de geschiedenis nog ruimschoots af te lezen aan het landschap: de ontginningsgeschiedenis aan de kavel- en slotenpatronen, de bewoningsgeschiedenis en met name de agrarische geschiedenis aan de vele waardevolle gebouwen, molens, bruggen, landhekken en beplantingen. Vanwege die waarden heeft de overheid het gebied aangewezen als Belvederegebied. Dat betekent dat er extra wordt gelet op de gevolgen van ruimtelijke plannen, maar ook dat er geld en advies beschikbaar is voor behoud en verantwoorde ontwikkeling van die waarden. Het is niet de bedoeling van het gebied een groot openluchtmuseum te maken. Wil het gebied vitaal blijven, dan moeten landschap en bebouwing zich kunnen aanpassen aan de eisen van deze tijd en aan een ander gebruik van landelijk gebied. Dat wil niet zeggen dat alles op de schop kan vaak kunnen met kleine aanpassingen de streekeigen elementen bewaard blijven of zelfs worden versterkt. Deskundig advies kan hierbij helpen. Individuele adviezen De Stichting Midden-Delfland is Mensenwerk voert een serie polderstudies uit om de belangrijkste cultuurhistorische waarden in kaart te brengen. Er is dus al veel kennis over de aanwezigheid van waardevolle elementen. De volgende stap is deskundige begeleiding van bewoners en gebruikers van waardevolle gebouwen en erven als zij hieraan iets willen veranderen. Verschillende overheden (EU, provincie, gemeente Midden-Delfland) hebben een stimuleringsbijdrage Hersteld bijgebouw bij monumentale boerderij. Foto Pia van Oord. mogelijk gemaakt in de kosten van een cultuurhistorisch advies. Elke betrokkene bij een project (een eigenaar/bewoner, een makelaar of andere intermediaire partij, een gemeente) kan een verzoek indienen. De subsidie geldt alleen voor particulieren; gemeenten kunnen een eigenaar wel verplichten een advies aan te vragen. Het opstellen van een advies heeft ontegenzeglijk voordelen: een cultuurhistorisch verantwoorde uitvoering van de voorgenomen werkzaamheden verhoogt niet alleen de gebiedskwaliteit, maar zal ook het verkrijgen van de benodigde vergunningen vergemakkelijken. De advisering wordt gecoördineerd door Groen Goud en verzorgd door de Stichting Midden-Delfland is Mensenwerk, één van de bij Groen Goud aangesloten organisaties. In 2009 zijn de eerste ervaringen opgedaan en zijn de eerste adviezen daadwerkelijk uitgebracht. Op grond daarvan is nu een protocol opgesteld, dat duidelijkheid biedt aan eigenaren en andere betrokkenen zoals gemeenten, over de bedoeling en de werkwijze. Op de website is te vinden wat de stappen zijn en hoe belangstellenden zich kunnen aanmelden. Pia van Oord Midden-Delfland is Mensenwerk Interesse? Hebt u belangstelling voor een advies of wilt u meer informatie? Bel of mail dan met het kantoor van Groen Goud ( , , info@groengoud.nl).

7 7 Gele dekseltjes!? Lopend over de Vlaardingsekade geniet u van het water en het weidse uitzicht. Dan ineens valt uw oog op een geel dekseltje in de kade zelf. Waarschijnlijk vindt u het vreemd hier een plastic deksteltje aan te treffen en denkt u niet meteen dat dit dekseltje ertoe bijdraagt dat uw voeten droog blijven. Toch is dat zo. Wat is een peilbuis? Een peilbuis is een buis met een geperforeerd deel, die in de bodem wordt geplaatst om het peil van het grondwater vast te stellen, of voor bewaking van de kwaliteit en kwantiteit van het grondwater. Een peilbuis kan gemaakt zijn van o.a. PVC of roestvast staal. Het geperforeerde gedeelte wordt ook wel het filterdeel genoemd en is in de regel 1 á 2 meter lang. Vlaardingsekade. Foto Hoogheemraadschap van Delfland. Het Hoogheemraadschap van Delfland heeft drie kerntaken: de zorg voor gezuiverd afvalwater, de zorg voor voldoende en schoon water en de zorg voor stevige dijken. Dat laatste houdt in dat niet alleen de dijken, maar ook de duinen en kaden in het gebied van Delfland veilig moeten zijn. Want of het nu een dijk, duin of kade is, ze mogen niet bezwijken en het achterliggende land onder water laten lopen. Kortom, Delfland zorgt dat uw voeten droog blijven. Om daarvoor te zorgen, onderzoekt Delfland regelmatig de veiligheid van de waterkeringen. En dat is wat er gebeurt bij de Vlaardingsekade. Want onder de gele dekseltjes zitten peilbuizen. Daarmee meet Delfland gedurende een bepaalde periode wekelijks de waterstanden in de kade op. Dit helpt Delfland de stabiliteit (stevigheid) van de kade te berekenen en te bepalen of de kade veilig genoeg is. Dat doet Delfland overigens voor meerdere kaden in het gebied, zoals bij de Aalkeet-Buitenpolder bij Maassluis. Naast het onderzoek met de peilbuizen worden er bij een kadeonderzoek boringen en sonderingen uitgevoerd om de bodemopbouw te bepalen. Eind dit jaar zijn alle resultaten bekend. Voor de kaden die dan niet aan de veiligheidsnorm voldoen, bekijkt Delfland welke maatregelen er genomen moeten worden om ze te verbeteren. Maar waarom is een dergelijk onderzoek nodig, terwijl de Vlaardingsekade recent is verbreed en op hoogte gebracht? Dat komt omdat de kade nog niet getoetst is aan de nieuwe veiligheidsnormen. Dat toetsen is sinds 2007 wettelijk geregeld. Delfland bereidde de werkzaamheden aan de Vlaardingsekade al voor die tijd voor. De urgentie was hoog om verbetermaatregelen te treffen om voldoende veiligheid te bieden tegen het overstromen van het achterland. Hoewel de kade dus net verbeterd is, is Delfland verplicht de kade te toetsen aan de norm. Miriam Klazenga Communicatieadviseur Hoogheemraadschap van Delfland Close up dekseltje. Foto Pia van Oord. Het slaan van de peilbuizen. Foto Pia van Oord.

8 8 Arnold van Adrichem over zijn veestapel, emotie en vakkennis Je kijkt naar je koe met liefde, maar vooral met een doel Als ik naar mijn koeien kijk, heb ik daar natuurlijk in de eerste plaats vakkennis voor nodig, maar er komt ook altijd emotie bij, zegt Arnold van Adrichem, wanneer we samen door de al weer halflege stal wandelen. De koeien zijn naar buiten. Er staat wat jongvee en er is net de afgelopen nacht een kalfje geboren, een kuisje. Zij staat hoog op de poten, zegt Arnold schattend, ze wordt misschien nog wel groter dan haar moeder. Arnold is al bijna 10 jaar bezig om zijn veestapels van (Amerikaanse) Frysian Holsteins in te kruisen met Montbéliarde koeien. Dat heeft te maken met zijn visie op hoe koeien het best gedijen én renderen, maar ook met hemzelf. Een veestapel is een product van de visie van de boer en hoe de boer werkt, zegt Arnold, je bouwt steeds voort op het vee dat je hebt en geleidelijk zet je dat naar je hand en naar je opvattingen over koeien houden en produceren. Een belangrijk instrument daarbij is compensatieparing. Als we naar binnen lopen geeft Arnold me een lijst van Montbéliarde stieren waarop alle eigenschappen die zijn nakomelingen zullen hebben, al worden aangegeven. Als een stier al tegen de 6000 (!) nakomelingen heeft verwekt (zonder dat ie er overigens zelf veel plezier aan heeft), weet je vrij zeker dat het beloofde karakter er straks ook echt wel uit zal komen. Maar zelfs met vrij jonge stieren is het risico tegenwoordig beperkt, vanwege de kennis van DNA en erfelijkheid. Toch zijn er boeren die het liever op safe spelen en zo n oudgediende kiezen. Het nadeel van zo n oudere stier is natuurlijk dat hij minder vernieuwend is met zijn DNA dan een jonge. De eerste keer dat ik Arnold over zijn veestapel spreek is hij druk in de weer in zijn stal met een krui- Arnold van Adrichem, trots bij zijn nieuwste aanwinst.

9 9 singsdeskundige en een paringsdeskundige die alles weten van de Montbéliarde stieren. Het gesprek gaat over de uiterlijke kenmerken van elke koe in de stal die dit jaar kan worden bevrucht. De mannen spreken over hoge of slappe koeien, natuurlijk over de productie, maar ook over de uiergrootte en het karakter van de koe. En dan is er nog de bedrijfskaart waarin van elke koe de twee vorige generaties zijn te vinden, maar ook de productiecijfers (eiwit, vet, liters). Geboortegemak De mannen kiezen de beste stier voor elke koe, ze willen een beetje rust inkruisen, of betere eiwitproductie, inhoud of zoiets als geboortegemak of een betere melksnelheid. Het is een fascinerende mix van techniek, computerwerk en vakmanschap. Arnold kent zijn koeien en bedenkt wat hij van elke koe aan nakomelingen zou wensen. Dat is van oudsher de kracht van het vakmanschap van boeren. Tegenwoordig krijg je folders en computeruitdraaien, maar Arnold weet nog dat zijn oom Koos Ammerlaan met Giel van der Knaap een hele avond kon bomen over de voors en tegens van een bepaalde stier. Montbéliarde Arnold heeft gekozen voor Montbéliarde. Hij vindt deze om meerdere redenen een prettige koe. De Frysian Holstein hebben sinds de jaren 50 in Nederland bijna het alleenrecht gekregen. Bij dat ras draait het helemaal om kwaliteitsliters melk. Dat is de koe ook wel aan te zien, de beesten lopen messcherp in het weiland, je kunt hun botten tellen. Toen ik voor Montbéliarde koos, brak er bijna paniek uit in onze fokvereniging. Daar vergroten we met elkaar de kennis van goed fokken. Mijn keuze voor een andere koe, week af van het gangbare verhaal van méér en méér liters. Mijn koeien geven zeker 10% minder melk dan de Holsteins. Maar daar staat tegenover dat het makkelijker koeien zijn, duurzamer, ze produceren veel langer dus heb ik minder jongvee nodig en ze hebben veel meer ruimte in hun lijf voor ruwvoer (lees gras). Hun melk is schoon en van goede kwaliteit. Dat is kwaliteit en dat geeft lange termijnvoordelen, het bespaart me ook extra bijvoeding. Op den duur, ben ik zeker zo goed uit als met die hoge productie koeien. Arnold geeft toe dat de keuze ook iets met zijn manier van ondernemen te maken heeft. Ik ben niet Montbéliardes zijn duurzamere koeien. altijd op het bedrijf, vanwege mijn LTO werk. Deze Montbéliardes zijn niet zo ziektegevoelig. Ik vind ze relaxter, ze putten zichzelf niet uit en ze zien er veel mooier uit. Dat laatste is toch emotie, een koe hou je toch niet voor het mooi, werp ik hem tegen. Arnold denkt even na en knikt, Ja het is deels emotie, ik vind het belangrijk dat mijn werk leuk is en dat ik met trots naar mijn beesten kan kijken. Soms is dat een hinder bij puur zakelijke beslissingen. Maar mijn betrokkenheid bij mijn veestapel is ook mijn kracht. Ik zie meteen wanneer er iets is met een beest. Dit is natuurlijk een heel andere manier van produceren, dan wanneer je varkens in je stal hebt liggen. Ik werk jaren aan het verbeteren van de veestapel, generaties koeien groeien hier op. Dus dan doet het soms zeer als een koe wegmoet. Laatste nacht haalden ze een koe van 12 jaar op. Dat is vanmorgen een lege plek. Maar uiteindelijk is veehouden in de eerste plaats een economische bezigheid. De ontwikkeling van kennis staat niet stil. In de fokvereniging Midden-Delfland wordt door de veehouders gediscussieerd, samen bezoeken ze bedrijven en wisselen ze kennis uit. Arnold bezoekt regelmatig de Franse Jura, waar de Montbéliardes vandaan komen. In de Jura is veel vraag naar melk die geschikt is voor de speciale zachte kazen die de Jura produceert, zegt Arnold. Melkstromen worden steeds diverser, toegespitst op wat er met de melk geproduceerd gaat worden. Wij proberen daar op in te spelen, onder ander met de stierkeuze. Een verscheidenheid aan bedrijfsstijlen is de belangrijkste drijfveer van de melkveehouderij. Serie We besluiten om samen voor de komende Midden-Delfkranten een paar collega s van Arnold van Adrichem in Midden-Delfland te gaan bezoeken en te interviewen. Om te zien hoe zij werken aan hun ideale veestapel en hoe die er dan uitziet. Veehouden is een mix van techniek, vakmanschap, plus emotie. Die mix ziet er bij elke boer weer anders uit. Govert van Oord Foto s auteur

10 10 Doorsneden landschap Rosemarijn van Limburg Stirum te gast in Midden-Delfland Dit voorjaar stelt beeldend kunstenaar Rosemarijn van Limburg Stirum schilderijen, aquarellen en druksels tentoon, waarin Midden-Delfland de hoofdrol speelt. Wat haar intrigeert zijn de voortdurende veranderingen aan het landschap. Midden-Delfland is haar dagelijkse buitengebied geworden. Sinds 1976 woont Rosemarijn van Limburg Stirum in Delft en trekken de polders haar naar buiten. Op de fiets, wandelen, vogels kijken, tekenen. Al twintig jaar telt ze maandelijks met name watervogels in haar blok : een gebied van de Schie tot Groeneweg en Abtswoude. En in het voorjaar telt ze broedvogels in de Nootdorpse Plassen. Dat geconcentreerde kijken gaat gepaard met het waarnemen van de veranderingen die het landschap van Midden-Delfland in de loop van de seizoenen en de jaren ondergaat. En daarover gaat haar werk dan ook. Het eerste wat naar bovenkomt als ik vraag wat haar band met dit gebied is, is haar gevoel van gast te zijn in Midden-Delfland, waar ze geniet van de schoonheid van de polder, maar ook van de schoonheid van de voortdurende veranderingen. Zij geniet van dit oude landschap en is tegelijkertijd gefascineerd door de ingrepen in al die eeuwen. Die fascinatie heeft ook te maken met wat zij noemt de dubbele loyaliteit tussen een heimwee naar het (ongerepte) verleden én een verlangen naar de toekomst. De mens verlangt voortdurend dat alles bij het oude blijft en is onverbeterlijk nieuwsgierig naar de toekomst. Beide verlangens vind ik in de wereld om mij heen. Schetsboeken Oorspronkelijk was Rosemarijn van Limburg Stirum typograaf en illustrator van werk in opdracht, waaronder kookboeken en schoolboeken. Daarnaast maakte zij ook altijd vrij werk. Ze begon als zondagsschilder, zoals ze het zelf typeert; in het begin schilderde ze huizen in een naïeve stijl en stillevens en landschappen in Spanje en Nederland. Later ontwikkelde zij een half abstracte stijl in de landschappen, zowel in houtsneden als in schilderijen. Sinds een jaar of tien is het werk weer veel figuratiever geworden. Haar Midden-Delflandse poldertochten zijn te reconstrueren in talloze schetsboeken, waarin met pastelkrijt of potlood is getekend. In die boekjes zitten ook allerlei foto s, kaartjes en krantenknipsels geplakt of zijn de afgelegde routes aan de hand van een paar markeringspunten opgetekend. Heel Midden- Delfland is zo in alle seizoenen doorkruist. Weer thuis bieden de schetsboeken stof te over voor nieuwe doeken en druksels. Het schilderen en het drukken strijden met elkaar om haar tijd en aandacht. Met haar drukkerij De Zwaluwpers maakt zij boeken en druksels. Het is puur ambachtelijk werk. Het begon in 1990 met het Rosemarijn van Limburg Stirum in haar atelier met een van haar schetsboeken in de hand. Foto Pia van Oord.

11 11 project Sluis naar laagland, over de Nootdorpse Plassen. Door een uitspraak van minister Eurlings begin 2008 over het definitief doorgaan van de A4 ontstond het plan voor het project Doorsneden landschap. Met het doortrekken van de A4 zal het landschap van Midden-Delfland opnieuw ingrijpend veranderen. De A4 is niet de eerste doorsnijding van het gebied. Eerder werd de Schie gegraven, om het water uit de polder een uitweg naar de zee te geven, en werden spoorbanen aangelegd. In hun tijd waren dat allemaal ingrijpende veranderingen. Onder de titel Doorsneden landschap volgde een explosie van werk over doorsnijdingen en contrasten. Van het voorlopige eind van de A4 tot de nieuwe kade voor de calamiteitenberging in de Woudsepolder. Van het project wordt nu verslag gedaan met een tentoonstelling in DOK Kunst Delft en een ter plekke op haar mobiele drukkerij te maken boekje. Het katern Delflands Diep, dat u aantreft in het midden van dit nummer, is helemaal gewijd aan haar werk en de tentoonstelling Doorsneden landschap. Rond deze tentoonstelling worden diverse activiteiten georganiseerd. Het project wordt afgesloten met een tweede tentoonstelling tijdens de Midden- Delfland Dag in de druivenkwekerij Nieuw Tuinzigt. Bij de Woudweg, dijklichaam, eitempera. Abtswoudse bos. Pia van Oord Het extra katern Delflands Diep is in mei verschenen als smaakmaker voor de tentoonstelling Doorsneden Landschap, die al sinds 14 mei in DOK Kunst Delft is te bezichtigen. Een groot deel van de activiteiten die rond de tentoonstelling zijn georganiseerd zijn dan ook al achter de rug, als de lezer van de Midden-Delfkrant het zomernummer uit de envelop haalt. De Midden-Delfland Vereniging heeft daarom ook op haar site aandacht besteed aan het project rond het werk van Rosemarijn van Limburg Stirum. Behalve de tentoonstelling in Delft is op 19 juni nog werk van Rosemarijn van Limburg Stirum te bezichtigen in Nieuw Tuinzigt. Deze Delflands Diep is een coproductie van DOK Kunst Delft en de Midden-Delfkrant.

12 12 Historisch Jaarboek Schipluiden Op vrijdag 24 april ontving wethouder T. van Nimwegen (Midden-Delfland) het eerste exemplaar van het Jaarboek 2009 van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden. De verschijning is één van de activiteiten in het kader van het veertigjarig jubileum van deze vereniging in Het jaarboek bevat dertien bijdragen. In het eerste artikel wordt uitgebreid stil gestaan bij het leven en werk van Otto van Egmond. Deze invloedrijke kasteelheer heeft in de strijd tegen de koning van Spanje in het landsbelang een aantal beslissende keuzes moeten maken. Bijzonder is de geschiedenis van diverse buitenplaatsen aan de Gaag, waar rijke families uit de stad in de zeventiende en achttiende eeuw graag vertoefden. De rijke boerderijhistorie staat in een drietal artikelen centraal. De vondst van een aantal oude akten heeft onder andere nieuwe informatie opgeleverd over de Herdershof op Hodenpijl, gesticht als buitenhuis van de familie Van der Dussen. In Den Hoorn heeft een grafelijk leen van 44 morgen gelegen, dat fraai op een zestiende-eeuwse kaart is afgebeeld. In een bijdrage over de WSM wordt de aankoop van een strook land in Maasland besproken ten behoeve van de aanleg van de trambaan. Naast de historische artikelen bevat het jaarboek een Archeologische kroniek, een Beeldkroniek in kleur over 2009, alsmede de jaarverslagen van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden en het Museum Het Tramstation. Het boek is rijk geïllustreerd, voor de helft in kleur, en met zorg vormgegeven. Het is te koop voor 15,- in het Museum Het Tramstation. Openingstijden: woensdag, zaterdag en de eerste zondag van de maand van uur. In het museum is tot en met 25 september de expositie De oorlog dichtbij te zien, over de oorlogsjaren in de gemeente Schipluiden. Symposium Veertig jaar archeologische onderzoek in Midden-Delfland Op zaterdag 6 november 2010 vindt er Op Hodenpijl te Schipluiden van uur een symposium plaats over de resultaten van het archeologische onderzoek in de afgelopen vier decennia in Midden-Delfland. Topsprekers belichten in een zestal lezingen de bewoningsperioden van Midden-Delfland. De bijeenkomst vindt plaats in het kader van het veertigjarig bestaan van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden. Belangstellenden kunnen deze datum alvast in de agenda noteren. Meer informatie volgt later. Contactadres: j.w.moerman@wxs.nl. Maak de Midden-Delfland Vereniging groter en sterker De Midden-Delfland Vereniging groeit gestaag, maar het draagvlak voor onze activiteiten kan niet groot genoeg zijn. Maak daarom een vriend(in) lid en ontvang zelf een cadeaubon van? 5,- te besteden in onze winkel. Stuur een briefje of met uw naam, adres en telefoonnummer en dat van het nieuwe lid aan de Midden-Delfland Vereniging, Burgemeester Musquetiersingel 40, 2636 HW Schipluiden of aan info@middendelflandvereniging.nl. Nationale boerderijenstichting Eind mei is door alle regionale en provinciale boerderijenstichtingen de nationale boerderijenstichting Agrarisch Erfgoed Nederland opgericht. Met het oprichten van deze koepelorganisatie willen de regionale boerderijenstichtingen meer gaan samenwerken op nationaal niveau. Frits van Ooststroom is beoogd lid van het Algemeen Bestuur namens de boerderijenstichting Zuid-Holland. Sinds Het Jaar van de Boerderij (2003) heeft de bescherming van het agrarische erfgoed maar weinig aandacht gekregen op nationaal niveau. De nieuwe samenwerking in Agrarisch Erfgoed Nederland moet dat verbeteren. De regionale boerderijenstichtingen gaan nu ook op landelijk niveau uitdragen wat zij in de regio s doen: het behouden, herstellen, ontwikkelen, benutten, herbestemmen en promoten van het agrarisch erfgoed. De nieuwe stichting is dus in feite de krachtenbundeling van 17 bestaande organisaties die zich al jaren voor dit doel inzetten. Doel Het behoud van historische boerderijen is niet alleen een zaak van de eigenaars. Zij moeten hierbij ondersteund worden door een stimulerend (nationaal) beleid. Het bepleiten van een dergelijk beleid is een van de voornaamste doelstellingen van de nieuwe stichting. Daarnaast gaat Agrarisch Erfgoed Nederland een digitale kennisbank opzetten die alle relevante informatie toegankelijk zal maken. Omdat behoud alleen mogelijk is als er maatschappelijke betrokkenheid is, zullen er ook belevenis -evenementen opgezet gaan worden. Evenementen die de boerderijen in ons land weer onder de aandacht zullen brengen van iedereen die zich verbonden voelt met ons historisch erfgoed. Dat zo n streven aanslaat bij zowel de overheid als het publiek hebben de regionale boerderijenstichtingen in hun regio s al bewezen.

13 13 Metamorfose in Overschie Tweemaal molen De Hoop Sinds kort is er vanaf de A13 iets bijzonders te zien. Vlak voor Overschie staat op een bedrijfsterreintje aan de Delftweg opeens een mediterraan molentje. Zonder wieken weliswaar, maar wel met een opvallende rieten hoed. Het blijkt het restant te zijn van de korenmolen De Hoop, die aan een tweede jeugd is begonnen. Of misschien moeten we in dit geval spreken van een derde jeugd. Een liefhebber heeft er iets moois van gemaakt. Op de eerste foto prijkt De Hoop nog in volle glorie. De molen werd in 1712 door molenaar Claes Jansz. van Harmelen gebouwd ter vervanging van een oude houten molen. In 1860 kwam de molen in het bezit van de familie Speelman. De zaken gingen zo goed dat in 1900 werd besloten tot de bouw van een stoommaalderij met pakhuis op het vlietland langs de Schie tegenover De Hoop. De molen bleef geschikt voor bedrijf, maar er vond voorna- melijk opslag plaats. Op 14 mei 1940 liep de molen, als gevolg van een beschieting, zware schade op. Deze werd al in de oorlogsjaren hersteld en gedurende de oorlog maakte de molen regelmatig gebruik van de windkracht. In de jaren zestig ontstond een nieuwe bedreiging. De Hoop stond precies in het verlengde van de startbaan van het vliegveld Zestienhoven en moest worden onthoofd. Door toedoen van een actiecomité onder leiding van mevrouw S.M. Krijgsman, voorzitter van de wijkraad van Overschie, werd het gehele oude binnenwerk overgebracht naar een nieuw gebouwde romp aan de Overschiese Kleiweg. Sinds 1972 is de molen daar onder de naam De Speelman op kleinschalige wijze weer in gebruik. PvO/FvO Foto boven: De Hoop (december 1954). Uit: H.A. Voet en A. Tak, Groeten uit Overschie. Alphen aan den Rijn, Foto onder: De opgeknapte romp met op de achtergrond de A13. Foto Pia van Oord. Voorjaar Drie pullen van de grutto die zich zomaar even laten vangen door een van de leden van de weidevogelwacht tijdens een excursie van Vockestaert. Tekst en foto Gemma van Winden-Tetteroo

14 14 Bericht van Vockestaart Midden-Delfland Open! Streekmarkt. Foto Joke Rodenburg. Op 17 april is door de Agrarische Natuurvereniging Vockestaert voor de 6e keer Midden-Delfland Open! georganiseerd. Dit evenement vormt de opening van het recreatieseizoen. Het thema van dit jaar was: Ontluikend groen. Ieder jaar weten meer bezoekers de weg te vinden naar Midden-Delfland Open!, dat steeds in een andere polder wordt gehouden. De Duifpolder vormde dit jaar de locatie waar verschillende boeren de deuren wijd open hadden gezet. Al bij de officiële start op de boerderij van familie Zegwaard was het een gezellige drukte. Na een openingswoord door wethouder Christiaan van der Kamp zorgden zijn kinderen voor de echte opening door met een grote gieter water een aantal bossen bloemen tevoorschijn te toveren uit een kunstige stellage. Melkput Op het erf van de familie Zegwaard aan de Kwakelweg werd een grote streekmarkt gehouden. Hier waren ook informatiekraampjes te vinden van verschillende streekorganisaties zoals Vockestaert en de Midden-Delfland Vereniging. In de stallen konden de kalfjes, koeien en paarden worden bekeken. Boer Zegwaard leidde de bezoekers rond in de melkput waar de koeien gemolken worden. Voor de kinderen was er een speciale speelhoek met traptrekkers en karren gemaakt en als speciale attractie stond er een vliegtuig zonder vleugels opge- steld waarin een kijkje kon worden genomen. In de oude wagenschuur werden door streekhistoricus Jacques Moerman lezingen gehouden over de ontstaansgeschiedenis van de Duifpolder. Al in de ijzertijd was deze polder bewoond. De oude kreekruggen die dwars door de polder lopen zijn goed zichtbaar in het landschap en prachtige oude boerderijen sieren deze weidse polder in het hart van Midden-Delfland. Het vervoer tussen de verschillende locaties was geregeld met twee huifkarren die de hele dag rondjes reden langs de verschillende locaties. Daarnaast bestond ook Oldtimer. Foto Kees Moerman. de mogelijkheid om gratis met de rondvaartboot van Roboot mee te varen tussen de Kapteinlaan en de Kwakelweg. Trekkers De tweede locatie was Loonbedrijf van Nierop. Hier kon men de grote trekkers met werktuigen bekijken die dagelijks het werk in de polder verzetten. Daarnaast waren hier ook verschillende oldtimer trekkers en machines te bewonderen. Binnen was een verzameling miniatuur trekkers, kranen en werktuigen te bewonderen, waar vele kinderen maar ook volwassenen zich stonden te vergapen aan de enorme hoeveelheid. Bij de melkveehouderij van familie K. Dijkshoorn stonden ook alle staldeuren wijd open. Op dit bedrijf waren naast de koeien ook schapen met lammetjes te zien. In de hooitas was een expositie van de bekende oude schoolplaten van Jetses ingericht. In het weiland bij deze boerderij stonden weidevogelwachters klaar om informatie te geven over de vele weidevogels die deze polder bevolken. Met grote verrekijkers kon de omgeving worden afgespeurd naar grutto s, kieviten en andere weidevogels. In de stal kon door jong en oud ook een educatieles gevolgd worden zoals die ieder jaar aan een steeds groter wordende groep schoolklassen wordt gegeven door verschillende boeren in Midden-Delfland. De volgende boerderij was van familie A.J. Dijkshoorn. Hier zijn naast koeien ook schapen en Shetlandpony s te zien en konden kinderen een ritje maken op een Shetlander. De hoefsmid gaf demonstraties hoefverzorging. Dit melkveebedrijf fungeert sinds kort ook als zorgboerderij voor licht dementerende ouderen. Als laatste op de route waren bij familie Hoogendam de splinternieuwe bed and breakfast appartementen Aan de Kwakel te bewonderen. Het zonnige weer en de grote opkomst zorgden voor een geslaagde dag. Kees Moerman

15 15 Beste redactie, Schuurtje weg ongewisse gebleven. Een telefoontje van mevrouw Poot-van der Ende uit Schipluiden bracht de oplossing. Vanaf 1931 woonde de familie Hoogerbrugge op de boerderij aan de Groeneweg in Kethel. De boerderij was eigendom van de dames van Dam uit Vlaardingen. Vrij spoedig na 1931 werd de boerderij verkocht aan Arie in t Veld die was getrouwd met Sophia Versteeg. De boerderij is naar haar vernoemd... Arie in t Veld had een zuivelhandel aan de Hoogstraat in Vlaardingen. Hij deed goede zaken in de periode dat men bij de proviandering van schepen overschakelde van boter op margarine. Hij verongelukte eind jaren dertig op de gelijkvloerse kruising (die er toen nog was) van de Rijksweg en de Hofweg in de Polder Schieveen (tegenover de buurtschap Kandelaar). Zijn weduwe ging met twee van de vier dochters wonen aan de Hofsingel in Vlaardingen. Zijn zoon studeerde in Delft en woonde daar aan de Van Leeuwenhoeksingel (of de Spoorsingel). Hij had op het boerderijterrein aan de Groeneweg een zomerhuisje met een keukentje. Later is dit een paardenstal geworden. Na verloop van tijd verkochten de erven In t Veld de boerderij aan de bewoners, de familie Hoogerbrugge, die hier tot 2009 boerden. (FvO) Hierbij een foto van het schuurtje aan de Woudweg bij de kruising met het Vroonweerspad die ik een paar maanden geleden heb gemaakt. Op een wandelingetje door het fantastisch ontsloten weidegebied bij mij om de hoek. Het vervallen schuurtje had ik natuurlijk al heel veel keren meer gezien maar nu, met de sneeuw erbij en die mooie winterluchten, leek het mij wel een foto waard. Afgelopen zondag kwamen mijn vrouw en ik er weer langs en lag er nog slechts een betonnen fundatie van wat eens dit bouwseltje was. Er was vergunning verleend het af te breken maar wat komt er voor terug? Een smetteloze schuur opgetrokken uit groengecoate gevelbeplating? Ik hoop het niet hoewel die bouwtrend in ons Midden-Delflandgebied al op tal van plaatsen te opvallend zichtbaar wordt. Dat het schuurtje op de foto s al zo snel geschiedenis zou worden wist ik echt niet. Coos van Deursen Vlaardingen-Holy Boerderij(namen) gezocht Een flink aantal jaren geleden is er een poster uitgebracht met een kaart van Midden-Delfland en illustraties en informatie over een aantal boerderijen. Deze kaart wordt nog steeds gewaardeerd, maar is erg gedateerd. Daarom wil de Midden-Delfland Vereniging een nieuwe poster uitbrengen, met recente informatie over boerderijen. Graag vermelden we zoveel mogelijk boerderijen uit het gebied, met de naam van de boerderij, uitleg waar deze naam aan is ontleend en een foto. U kunt deze informatie mailen of opsturen naar de Midden-Delfland Vereniging. Naschrift redactie: Het schuurtje was eigendom van het Recreatieschap en is een paar jaar geleden dankzij inspanningen van het Actiecomité Behoud Woudweg opgeknapt o.a. omdat er uilen broedden. Het was gebouwd als tuindersschuur voor een eenvoudige tuinderij onder platglas en werd later s zomers gebruikt als melkschuur. Door zijn ligging vlak aan de weg en onduidelijke functie was het herhaaldelijk doelwit van vandalisme. Nu het is gesloopt, komt er niets anders voor terug. Hopelijk hebben de uilen een ander onderkomen gevonden. Opgelost In het artikeltje over de gevelsteen van de Hoeve Sophia in de vorige Midden-Delfkrant, was de herkomst van deze boerderijnaam in het

16 16 Uit onze winkel Al deze artikelen zijn ook zeer geschikt om cadeau te doen. Bestellen? Als u in het bezit wilt komen van een van deze producten, maakt u het bedrag incl. verzendkosten (de prijs tussen de haakjes) over op giro t.n.v. Midden- Delfland Vereniging te Maassluis, onder vermelding van aantal en omschrijving publicatie. Verzeker u ervan dat uw naam en adres staan vermeld. U ontvangt de bestelling dan per post. Speciale uitgaven van de Midden-Delfkrant Planten & Dieren Mapjes met 6 handzame wandelkaarten Met beschrijvingen van de bezienswaardigheden no 1, 2 of 3 Prijs leden per mapje? 4,00 (5,80) / niet leden? 5,00 (6,80) 52 pagina s; veel informatie, (kleuren)foto s en illustraties. Prijs? 3,00 (5,00) Water & Waterwegen 52 pagina s; veel informatie, (kleuren)foto s en illustraties. Fietskaart Cultuur & Historie Prijs? 5,00 (7,00) Prijs? 2,00 (3,00) Waterkaart Water & Oevers Prijs? 2,50 (3,50) In combinatie met de special Water & Waterwegen kost de kaart 1,50. U kunt de kaart samen met de special bestellen voor 8,50 inclusief verzendkosten. Boeken Kreen en Gruizig Henk Tetteroo Prijs? 12,00 (14,00) Wonen in Woorden Henk Tetteroo Prijs? 14,50 (16,50) IJsmoppen uit Vlaardingen Gertruud en Frank Hazenberg Prijs? 24,95 (28,00) Markant Midden-Delfland, een wereld apart Kwaliteit & Landschap 60 pagina s; veel informatie, (kleuren)foto s en illustraties. Prijs? 5,00 (7,00) Fotoboek door Gemma M.M. van Winden- Tetteroo Prijs? 22,00 (25,00) Cultureel erfgoed Midden-Delfland Inspiratiebron voor beheer en ontwikkeling van het agrarische cultuurlandschap en streekeigen boerenerven. Een uitgave van Midden-Delfland is Mensenwerk en Vockestaert. Prijs? 5,00 (7,25) Diversen T-shirts L en XL geel of groen,? 7,50 (10,10) Kinder T-shirts maat 128 en 152 wit met opdruk koe of boer? 7,50 (10,10) Vlag Mooi Dichtbij (150 x 225 cm)? 10,00 (14,90)

17 17 A4 met Vaartlied (zanger/gitarist Hubert Bosua) Meer dan 40 jaar gediscussieerd De koeien in de wei compleet gefrustreerd Ik zag een schaap dat mij zei: dat is niet normaal En lachte zich een aap om het hele verhaal Refrein Weg met de files Het milieu gespaard Leg die A4 dus Onder een vaart HemelVaartdag rond de A4 met Vaart Het zou een gezellig evenement worden ter promotie van de A4 met Vaart en dat was het zeker. Mogelijk getipt door één van de flyers, welke voor het evenement verspreid zijn, of door één van de advertenties in de huisaan-huisbladen, hebben ruim 500 mensen het matige weer getrotseerd om zich te laten voorlichten over de A4 met Vaart, de petitie te ondertekenen of te genieten van de muziek van Kommer en Kwel. Ondanks de naam klonk het prima, er was zelfs een eigen Vaartlied gecomponeerd. Natuurlijk waren er ook sprekers. Eén spreker noemde de tien ministers op, die zich hadden gebogen over het A4-dossier. Andere sprekers, al dan niet ondersteund door berekeningen van de TU Delft, maakten ons erop attent, dat het verkeer bij het Kethelplein gedurende vele uren per werkdag vast zal lopen als gevolg van het doortrekken van de A4. Ook Rijkswaterstaat erkent dit. Een tweede snelweg door dit gebied zou het fileprobleem rond Rotterdam misschien wel oplossen, maar dat zal toch niemand willen. Ik zou graag een document lezen, waarin wordt onderbouwd dat een A4 Delft Schiedam wel de Rotterdamse fileproblemen oplost, ook zonder tegelijk dwars door Midden- Delfland nog een A24 / N24 Blankenburgtunnel met aansluiting op deze A4 te realiseren. Tsja, hoe zit dat dan ook weer met de zinvolle besteding van belastinggeld in crisistijd? Daarover mogen we tijdens de verkiezingen in juni weer wat zeggen. Ook de Midden-Delfland Vereniging en twee producenten van Delflandse streekprodukten waren aanwezig om te zien hoe je wèl verantwoord omgaat met het Midden- Delfland. En er is een bescheiden begin gemaakt met het blauw kleuren van het dijklichaam. Om Rijkswaterstaat en onze demissionaire minister te laten zien, dat blauw toch echt een mooiere kleur is dan zwart. Rudolf von Stein (op persoonlijke titel) Het traject in blauw. Want niemand wil toch zo n weg in zijn tuin Lawaai en vervuiling en t groen wordt er bruin Die auto s stinken en zijn ongezond Wat is er mis met de geur van stront Wat vinden de vogels en de vissen ervan Al dat verkeer door hun Delftse land Zij hebben geen stem, worden niet gehoord Zij worden door de mens met z n auto vermoord Hoe mooi zou het zijn als ik de zon en de maan Weerspiegeld in het water van een vaart zou zien staan En niet hoeft te kijken naar een smerige gracht Die van Delft tot Schiedam de omgeving verkracht

18 18 Verenigings nieuws Midden-Delfland Dag Het is bijna zover: op 19 juni vindt de 12de Midden-Delfland Dag plaats! Deze keer met drie routes: een actieve, culinaire en culturele route en bovendien een korte gezinsroute. Voldoende mogelijkheden dus om iets van uw gading te ondernemen. In het informatieboekje dat op veel plekken in het gebied is af te halen (en natuurlijk bij de vereniging zelf), vindt u de routes en deelnemende bedrijven. Vanuit de omliggende gemeenten is er steeds meer interesse: zo hebben de gemeente Den Haag en de provincie Zuid-Holland een Stadsrecreatiekaart gemaakt om bewoners uit Den Haag te verleiden om de onbekende buitengebieden te ontdekken (de groenblauwe slinger rond Den Haag met Wijk en Wouden en Midden-Delfland). Op de Midden-Delfland Dag wordt geprobeerd om ook de Haagse bewoners te laten kennismaken met de voor hen misschien nog onbekende groene voortuin. A4, A24 en twee tunnels: Midden-Delfland geasfalteerd? Het ontwerp van Rijkswaterstaat voor het verlengen van de A4 ligt klaar. Met de Crisis- en herstelwet kunnen lagere overheden zoals bijvoorbeeld de gemeente Schiedam, Vlaardingen, Midden-Delfland of Delft wel hun zienswijze geven, maar hebben zij geen beroepsmogelijkheid. Een vereniging heeft die mogelijkheid echter wel en daar heeft de Midden-Delfland Vereniging dan ook gebruik van gemaakt om opnieuw de A4 met vaart onder de aandacht te brengen. Op de website kunt u de zienswijze vinden. Er zijn ook nieuwe ontwikkelingen die onze aandacht trekken. Rijkswaterstaat en Rotterdam lijken haast te maken met de A24, die is gepland tussen de A15 en A20. Men onderzoekt twee tunnelmogelijkheden: de Oranjetunnel of de Blankenburgtunnel. Wanneer de A24 wordt aangelegd, lijkt de kans op het uiteindelijk doortrekken naar de A4, dwars door Midden-Delfland, zeker aanwezig. Vanuit het bestuur worden de ontwikkelingen daarom nauwlettend gevolgd. Groen Goud Groen Goud, de stichting waarin de Midden-Delfland Vereniging samenwerkt met vijf andere streeken ondernemersorganisaties, is ook de laatste maanden weer erg actief geweest. Veel nadruk ligt momenteel op de marketing en organisatie van recreatieve en toeristische diensten conform de daarvoor ontvangen subsidiegelden. Met ondernemers in de watersport- en streekproducten- en horecasector worden regelmatig informatie- en coördinatieavonden georganiseerd en cursusdagen belegd. Maar de komende tijd zal ook aandacht geschonken gaan worden aan het aantrekken van kleine kennisintensieve bedrijven. Daarnaast is Groen Goud met de stichting Midden- Delfland is Mensenwerk begonnen het culturele erfgoed dat ons gebied rijk is, in kaart te brengen. Vervolgens wordt het dan mogelijk advies uit te brengen over de kansen van renovatie en/of hergebruik. De Midden-Delfland Vereniging is niet gelukkig met de voortgang van het project Gebiedsmarketing. Met andere Groen-Goudpartners hebben wij onze bezwaren in Groen Goud ingebracht. Deze zal het Projectteam (met daarin het marketingbureau, Hof van Delfland, Recreatieschap en de gemeente Midden-Delfland) inlichten dat juist de bewoners en kenners van het gebied bij het proces van de Gebiedsmarketing betrokken dienen te worden. Een binnen Groen Goud ingesteld merkteam zal het projectteam daarom moeten gaan adviseren. Informatiecentrum Al langere tijd zijn er ideeën om Midden-Delfland voor de omliggende gemeente te ontsluiten, bijvoorbeeld door poorten aan de randen van het gebied te ontwikkelen met digitale informatie voor recreanten. Op Hodenpijl heeft met de Buitenplaats, aan de overkant van de weg, een mooie locatie die de komende jaren zal worden opgeknapt om meer bezoekers te trekken. De Midden-Delfland Vereniging onderzoekt of deze locatie geschikt is als digitaal informatiepunt voor recreanten die Midden- Delfland bezoeken en meer informatie willen over onze vereniging. Algemene ledenvergadering Op 22 april vond de algemene ledenvergadering plaats. Hierbij waren zo n 70 personen aanwezig. Naast het doornemen van het bestuursjaarverslag en het financieel verslag van 2009 werden vier nieuwe bestuursleden gekozen. Harry Arkesteijn verlaat het bestuur, maar blijft actief binnen de vereniging o.a. rond de coördinatie van de informatiestands. Vanwege de grote diversiteit aan deskundigheid zal er door het bestuur in de komende periode worden nagedacht over een nieuwe rolverdeling tussen de bestuursleden, maar ook over een toekomstvisie op de rol van de Midden-Delfland Vereniging. Deze plannen zullen in het najaar verder kenbaar worden gemaakt. Na de pauze gaf wethouder Van der Kamp van de gemeente Midden-Delfland een presentatie over de Hof van Delflandraad, die met grote interesse werd gevolgd. Nieuwe bestuursleden: Michel van Ruijven Ik ben in 1947 geboren in Poeldijk en na wat omzwervingen in Nederland ca. 35 jaar geleden in Schipluiden aangeland. Na een middelbare beroepsopleiding waarbij groenvoorziening centraal stond heb ik een middelbare en hogere cultuurtechnische opleiding gevolgd en afgemaakt. Gedurende vele jaren heb ik gewerkt bij een vooraanstaand groenvoorzieningsbedrijf in de regio Rotterdam waar ik ca. 15 jaar directieverantwoordelijkheid had. Op dit moment ben ik nog als adviseur en acquisiteur aan dit bedrijf verbonden. Wonend in Schipluiden en werkend in de stedelijke agglomeratie met de grote industriegebieden daaromheen ga je de steeds geringer wordende open gebieden meer en meer waarderen. Je ziet de bedreigingen vanuit de omliggende gemeenten door de jaren concreet worden. Waar eerst de koeien graasden worden woonwijken gerealiseerd of wegen aangelegd. Nu ik wat meer tijd heb wil ik mij graag inspannen om wat nog rest aan open ruimten op een verantwoorde manier open te houden en de historische waarden te beschermen. Waarbij ik ook graag wat aandacht wil geven aan de ecologische diversiteit in Midden-Delfland. Roelof uit Beijerse Ik ben geboren in Delft, getogen in Naaldwijk en ben in Rotterdam gaan wonen toen ik daar ging studeren. Samen met mijn vrouw Esther van Es - in Schipluiden actief als zangdocent en vocal coach - heb ik daar uiteindelijk

19 19 15 jaar gewoond. Toen ons tweede kind op komst was, vonden wij het tijd de stad te verlaten om onze kinderen een jeugd te bieden in een meer beschermde en groene woonomgeving. Die omgeving vonden we in Schipluiden, waar wij inmiddels al vier jaar met veel plezier wonen. Dagelijks genieten wij van al het moois dat Midden-Delfland te bieden heeft: de rust en gemoedelijkheid van het dorpsleven, de vele sociale, sportieve en culturele activiteiten en de prachtige natuur van het buitengebied waar wij veel wandelen, fietsen en hardlopen. In het dagelijks leven ben ik gebiedsmanager van het Ontwikkelingsbedrijf van de gemeente Rotterdam. Terwijl ik mij in mijn werk inzet voor de ontwikkeling van een leefbare stedelijke woonomgeving, wil ik die kennis en ervaring in mijn vrije tijd graag inzetten voor behoud en ontwikkeling van onze landelijke leefomgeving. Behoud, omdat groene en open ruimte schaars is en omdat zaken die niet in economische waarde te vatten zijn - ondanks die schaarste - vaak weerloos zijn. Maar ook ontwikkeling, omdat een gebied zonder vitaliteit en beweging geen duurzame en levensvatbare toekomst heeft. Dat is waarom ik het doe en dat is waar ik me voor in wil zetten. Rudolf von Stein Van beroep ben ik ICT-er met een grote interesse voor cijfers. In mijn vrije tijd fiets en wandel ik graag en liefst in de open, vrije ruimte. In de directe omgeving van Schiedam, sinds 2004 mijn woonplaats, vind je dat niet, behalve in Midden- Delfland. Als je hier op een koude, helderblauwe ochtend doorheen gaat, weet je, dat Rijnmond toch nog mooi en rustig kan zijn. En dat houd ik graag zo. Daarom zet ik me momenteel niet alleen in voor de Midden-Delfland Vereniging, maar ook voor de A4 met vaart. Richard Jonker In een periode van 35 jaar heb ik Midden-Delfland zien veranderen van een landbouwgebied met een niet al te belangrijke functie op het Bestuur Midden-Delfland Vereniging Ben van der Velde, voorzitter Telefoon (010) Kees van der Sar, penningmeester Telefoon (010) Roelof uit Beijerse Telefoon (015) Hanneke Blokdijk barhoeve@caiway.nl Richard Jonker Telefoon (015) Karin Kievit Telefoon (015) Arie van der Kooij Telefoon (010) Michel van Ruijven Telefoon (015) Rudolf von Stein Telefoon gebied van recreatie en natuur, in een zeer belangrijk gebied voor dit deel van Zuid-Holland waar landbouw, recreatie en natuur op een goede manier samengebracht zijn. Ik woon op het Kruithuis in Delft langs de Schie, met Ellen Rijsdorp en onze kinderen Tobias en Camiela. Vroeger lag het Kruithuis midden in het open gebied, op veilige afstand van de stad. Tegenwoordig is het ingesloten door wegen, industrie, spoor en water. Maar even verderop begint wel het open gebied van Midden-Delfland, het gebied waar ik fiets, skate, schaats, kano en hardloop. Het aantal routes is de laatste tijd sterk toegenomen! Vroeger gingen we ook wel slootjeen polsstokspringen ten zuiden van Delft en ik realiseer me nu dat dit toen de enige manier was om dwars door het gebied heen te gaan bij gebrek aan paden. Dat was ook wel erg leuk! Nu geniet ik elke keer Midden-Delfland Vereniging Secretariaat: Burgemeester Musquetiersingel GG Schipluiden Telefoon (overdag) info@middendelflandvereniging.nl Rabobank ING (Midden-Delfland Vereniging te Maassluis) Verenigingenregister Haaglanden V Werkgroep Historie en Landschap Midden-Delfland p/a Frits van Ooststroom Trekkade 20, 3137 KD Vlaardingen Telefoon (010) Werkgroep Paden Midden-Delfland p/a Hein van Bohemen Holierhoek 36, 2636 EK Schipluiden Telefoon (015) Website weer van het landschap, in alle jaargetijden en weersomstandigheden. Het polderlandschap is voor mij erg belangrijk, en een voorbeeld voor hoe het óók kan, in een dichtbevolkt gebied. Vanuit mijn werk als bioloog heb ik daarbij interesse voor het gebied en voor ruimtelijke ontwikkeling. Ik werk als senior consultant voor Grontmij. De aanwijzing ooit als Rijksbuffergebied was een visionaire daad waar we nog steeds van profiteren, en heeft het gebied de tijd gegeven om zich op een goede manier te ontwikkelen. In Midden-Delfland zijn natuurwaarden natuurlijk belangrijk, maar de andere gebruikswaarden en de cultuurhistorische waarde zijn dat zeker ook. Het mooiste deel vind ik nog altijd het polderlandschap zelf. Elke poging om er bos van te maken, zoals het Abtswoudse Bos, ontneemt toch een beetje van het uitzicht. Wellicht kunnen er nog wat meer paden bij in het gebied, met daarlangs rijen knotwilgen? Graag wil ik me inzetten voor de kwaliteiten van dit gebied en voor de Midden-Delfland Vereniging!

20 20 Los Angelisering Iedere dag fiets ik ijs en weder dienende vanuit Schipluiden op mijn mountainbike een kleine 20 kilometer op en neer naar Rotterdam, de vestigingsplaats van mijn broodheer. Het mooie van zo n fietstochtje van dorp naar stad is dat het de schoonheid van beide grootheden iedere dag weer zichtbaar maakt. Ik hou van de skyline van wat mij betreft Neerlands enige échte stad. Ik geniet van de architectuur, de sociale diversiteit en de energieke creativiteit van de stad. En ja, zelfs de onvermijdelijke rauwe randjes bergen schoonheid in zich. s Avonds terug geniet ik van ons prachtige landschap in ruste, grutto s in het gras, reigers aan de waterkant en lepelaars erin. Oude boeren inspecteren op rammelende opoefietsen de koeien, die mij op hun beurt onnozel maar nieuwsgierig aangapen. Ik moest hieraan denken toen mij, tijdens het sollicitatiegesprek dat ik had om in aanmerking te komen voor een bestuursfunctie bij de Midden-Delfland Vereniging, werd gevraagd of het mogelijk is te houden van een landschap. Uiteraard antwoordde ik zonder aarzelen bevestigend, eraan toevoegend dat het net zo gemakkelijk is te houden van een stad. En juist de overgang tussen stad en platteland maken de schoonheid van beide voor hen die er oog voor hebben in contrast zichtbaar. Die overgang, dat contrast, is één van de tot nu toe onderbelichte elementen van de relatie tussen stad en platteland die we gaan verliezen bij het doortrekken van de A4 in de voorstellen zoals die nu voorliggen. Een duidelijk zicht- en hoorbare snelweg die ons gebied doorklieft verbindt steden op een wijze die het landschap reduceert tot zogenaamde snelwegpanorama s; een mooi plaatje vanuit de auto, maar geen idee waar we zijn. In mijn ogen is het een volgende stap in de Los Angelisering het aan elkaar plakken van stedelijke gebieden van de Randstad, en het zou een schrikbeeld moeten zijn. Niet alleen voor de bewoners van het gebied zelf, maar vooral ook voor de bewoners van omliggende steden, die ons gebied met recht zien als hun achtertuin, waar ze de drukte van de stad voor een moment kunnen ontvluchten. Ik hoop dan ook dat ik nog lang en gelukkig iedere dag die wonderlijke Dutch mountain het A4-talud dat nu al decennia lang dienst doet als bergplaats voor allerhande vegetatie mag bedwingen. Of, als fantastisch alternatief, een prachtige vaart over mag steken, waaronder die A4 netjes kan worden weggewerkt zonder al het mooie dat het gebied te bieden heeft op te offeren. Roelof uit Beijerse Bestuurslid Midden-Delfland Vereniging De steenuil De steenuil, Athene Noctua, is de kleinste uil die in Nederland voorkomt, slechts cm groot hoewel ze zittend nog veel kleiner lijken. De steenuil jaagt vanaf een uitkijkpost en gebruikt niet alleen zijn uitstekende ogen maar ook zijn oren om de prooi te lokaliseren. Hij jaagt voornamelijk op muizen, maar zo nu en dan pakt hij ook wormen, kevers of kikkers. Rick Hogeling stond oog in oog met hem. De laatste jaren zijn er in Nederland ongeveer 5000 broedparen en ondanks pogingen om het aantal te verhogen gaat het nog steeds achteruit. Dit komt voornamelijk doordat er te weinig nestgelegenheid is. De grootste kans om een steenuil te treffen is in de buurt van oude boomgaarden of extensief gebruikte graslandjes. Hier kunnen de uilen voldoende voedsel vinden om hun jongen groot te brengen. Vaak nestelen ze in oude knotwilgen, schuren of speciale nestkasten. Hiernaast is een voorbeeld afgedrukt hoe een nestkast voor een steenuil er uit zou kunnen zien. Steenuilen zijn een van de weinige uilensoorten die ook af en toe overdag actief zijn. Aan de kleur van de ogen kun je afleiden of de uil alleen s nachts actief is, of dat hij in de schemer en de nacht of overdag en in de schemer actief is. Hoe lichter de ogen (zwart, oranje of geel) hoe meer licht de uil kan verdragen. Deze steenuil heb ik aan de Zouteveenseweg in Schipluiden gefotografeerd, in de buurt van een oude boomgaard. Volgens de bewoner broedt hij daar al een aantal jaren in een nestkast. Rik Hogeling