Carl-peter Goossen Ben Hartman Ontwerpmanagers

Transcriptie

1 Oog voor samenhang Presentatie SBR Veldhuizerschool Integraal bouwen Passiefhuis concept Carl-peter Goossen Ben Hartman Ontwerpmanagers

2 2 'Grote bouwprojecten zijn gedoemd uit de hand te lopen' INTERVIEW, Van onze verslaggever Marcel van Lieshout op 28 februari '09, 00:00, bijgewerkt 29 april '09, 00:00 DELFT - Hennes de RidderDe kosten van de Noord-Zuidlijn lopen uit de hand. Dat verbaast de bouwprofessor niks. faalkosten delft Haast schouderophalend nam de Delftse hoogleraar annex bouwgoeroe Hennes de Ridder vorige week kennis van de zoveelste kostenoverschrijding van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam, gepaard gaande met alweer een latere openingsdatum. De Ridder, hoogleraar methodisch en integraal ontwerpen aan de TU Delft, gespecialiseerd in bouwprocessen en risicomanagement, schrikt niet zo snel van dit soort nieuws... integraal ontwerpen ACTUALITEIT - faalkosten/kwaliteit

3 energieproblemen duurzaam bouwen BEWUST BOUWEN op 03 januari '08, 00:00, bijgewerkt 15 januari '09, 19:50 Een beter milieu zou voor een belangrijk deel kunnen beginnen bij de architect. Maar duurzaamheid blijkt nog allerminst vanzelfsprekend in de architectuur. Het gaat om een fundamenteel andere manier van ontwerpen. Door Kirsten Hannema passief bouwen Het kwam door de film. Ik was er altijd wel mee bezig, maar toen werd het: je móét het gewoon doen. Aan het woord is architect Pieter Weijnen, een van de oprichters van het architectenbureau FARO. Sinds hij de documentaire An Inconvenient Truth van Nobelprijswinnaar Al Gore zag, weet hij het zeker: architecten hebben de morele plicht bij te dragen aan een oplossing voor de klimaat- en ACTUALITEIT - duurzaamheid

4 4 Onze uitgangspunten: - gebouw en levensduur - duurzame oplossingen - reduceren faalkosten - alle adviseurs belangrijk - integraal ontwerpen - inhoudelijk aansturen - grip op besluitvorming - heldere communicatie UITGANGSPUNTEN

5 5 Welke tools gebruiken we als gereedschap voor ontwerpmanagement? 1. Morfologie 2. BIM-model 3. Informatie-systeem GEREEDSCHAP

6 6 1. Morfologie

7 7 verschillende oplossingsrichtingen 1. Morfologie

8 8 Ik ben echt intelligent! Onderdelen bevatten bijvoorbeeld informatie over materiaal, klimaat, isolatie, kleur, ruimten, etc. BIM-model bevat informatie voor: - plattegronden - doorsneden - gevels - details - terrein - hoeveelheden tbv kostenramingen - besteksinformatie - planning - etc. etc. 2. Building Information Model

9 9 Combineren van de disciplines: CONSTRUCTIE INSTALLATIE BOUWKUNDE 2. Building Information Model

10 10 3. Project Informatie Managementsysteem

11 Duurzaamheid 4p's People, Planet, Prosperity,

12 Duurzaamheid 4p's People, Planet, Prosperity, Project

13 Duurzaamheid People sociale kwaliteit gezondheid veiligheid leefbaarheid (keuze)vrijheid participatie sociale samenhang comfort Prosperity economische kwaliteit winst welvaart betaalbaarheid transparantie werkgelegenheid bereikbaarheid beheersbaarheid Project ruimtelijke kwaliteit relatie met omgeving flexibiliteit degelijkheid visuele kwaliteit imago ruimtelijke opbouw Planet milieukwaliteit energie water materiaal mobiliteit afval Natuur &landschap DCBA Methode

14 Duurzaamheid People sociale kwaliteit gezondheid veiligheid leefbaarheid (keuze)vrijheid participatie sociale samenhang comfort Prosperity economische kwaliteit winst welvaart betaalbaarheid transparantie werkgelegenheid bereikbaarheid beheersbaarheid Project ruimtelijke kwaliteit relatie met omgeving flexibiliteit degelijkheid visuele kwaliteit imago ruimtelijke opbouw Planet milieukwaliteit energie water materiaal mobiliteit afval Natuur &landschap DCBA Methode

15 Duurzaamheid Landelijk top 24 lijst 1. Energie 2. Gezondheid 3. Participatie 4. Natuur & landschap 5. Sociale samenhang 6. Degelijkheid 7. Beheersbaarheid 8. Betaalbaarheid 9. Materiaal 10.Water 11.Relatie met omgeving 12.Flexibiliteit 13. Comfort 14. Bereikbaarheid 15. Mobiliteit 16. Visuele kwaliteit 17. Ruimtelijke opbouw 18. Imago 19. Afval 20. Levensloop bestendigheid 21. Veiligheid 22. Werkgelegenheid 23. Transparantie 24. Welvaart DCBA Methode

16 Duurzaamheid Landelijk top 24 lijst 1. Energie 2. Gezondheid 3. Participatie 4. Natuur & landschap 5. Sociale samenhang 6. Degelijkheid 7. Beheersbaarheid 8. Betaalbaarheid 9. Materiaal 10.Water 11.Relatie met omgeving 12.Flexibiliteit 13. Comfort 14. Bereikbaarheid 15. Mobiliteit 16. Visuele kwaliteit 17. Ruimtelijke opbouw 18. Imago 19. Afval 20. Levensloop bestendigheid 21. Veiligheid 22. Werkgelegenheid 23. Transparantie 24. Welvaart DCBA Methode

17 Energie en Gezondheid Isoleren versus Ventileren PPPP

18 Trias energetica 1. Reduceer de vraag (energie besparing) 2. Zet duurzame energie bronnen in 3. Gebruik fossiele brandstoffen zo schoon mogelijk Energie vraag

19 Trias energetica 1. Reduceer de vraag (energie besparing) 2. Zet duurzame energie bronnen in 3. Gebruik fossiele brandstoffen zo schoon mogelijk Energie vraag

20 Trias energetica 1. Reduceer de vraag (energie besparing) Passiefhuis 2. Zet duurzame energie bronnen in 3. Gebruik fossiele brandstoffen zo schoon mogelijk Energie vraag

21 Trias energetica 1. Reduceer de vraag (energie besparing) Passiefhuis 2. Zet duurzame energie bronnen in Warmtepomp 3. Gebruik fossiele brandstoffen zo schoon mogelijk Energie vraag

22 Denken vanuit energie concepten

23 Concept bedacht in Zweden: Prof. Bo Adamson van de Universiteit van Lund. Verder ontwikkeld en verspreid door het Passiv Haus Institut (PHI) in Darmstadt onder leiding van Dr.Wolfgang Feist. Meer dan 5000 passiefhuizen gebouwd in Duitsland, Zweden, Oostenrijk en Zwitserland. Ook in Nederland, Denemarken, België, Italië en Frankrijk zijn de afgelopen zes jaar al vele passiefhuizen gerealiseerd.

24 In 6 stappen: 1 Warmteverliezen beperken door maximaal Isoleren 2 Luchtdicht heid verhogen om infiltratie te voorkomen 3 Passieve Warmte winsten 4 Luchtkwaliteit waarborgen door Ventileren 5 Efficiënte apparaten 6 Hernieuwbare energie

25 Veldhuizerschool te Ede

26 Maximaal Isoleren Maatregel: Rc-waarde van vloeren, muren, daken U-waarde van buitenkozijnen U-waarde van beglazing Lineaire warmtedoorgangscoëfficiënt ψ > 10,0 m2k/w < 0,8 W/m2K < 0,8 W/m2K < 0,01 W/mK Ons zachte zeeklimaat veranderd: koudere winters en warmere zomers. In Nederland maken wij niet meer isolatie dan in de Zuid-Europese landen. Terwijl landen om ons heen als Denemarken, Duitsland etc. veel meer isolatie toepassen. Door meer te isoleren kunnen we een woning met een strijkijzer verwarmen of een school met een verwarmingsketel kleiner dan voor een woning. De warmte van de personen in huis worden meegeteld

27 Maximaal Isoleren RC=13,0 m2k/w RC=10,0 m2k/w Ons zachte zeeklimaat veranderd: koudere winters en warmere zomers. In Nederland maken wij niet meer isolatie dan in de Zuid-Europese landen. Terwijl landen om ons heen als Denemarken, Duitsland etc. veel meer isolatie toepassen. Door meer te isoleren kunnen we een woning met een strijkijzer verwarmen of een school met een verwarmingsketel kleiner dan voor een woning. De warmte van de personen in huis worden meegeteld

28 Maximaal Isoleren RC=10,0 m2k/w Ons zachte zeeklimaat veranderd: koudere winters en warmere zomers. In Nederland maken wij niet meer isolatie dan in de Zuid-Europese landen. Terwijl landen om ons heen als Denemarken, Duitsland etc. veel meer isolatie toepassen. Door meer te isoleren kunnen we een woning met een strijkijzer verwarmen of een school met een verwarmingsketel kleiner dan voor een woning. De warmte van de personen in huis worden meegeteld

29 Luchtdicht bouwen Maatregel: q v10 -waarde < 0,15 dm 3 /s.m 2 In het buitenland: q v50 -waarde < 0,6 h -1 Als we zien dat de isolatie een wollen trui is, hebben we nog een windjack nodig om de trui effectief zijn werk te laten doen. De meeste gebouwen in Nederland zijn niet luchtdicht. Door infiltratie verdwijnt veel verwarmde lucht.

30 Luchtdicht bouwen Als we zien dat de isolatie een wollen trui is, hebben we nog een windjack nodig om de trui effectief zijn werk te laten doen. De meeste gebouwen in Nederland zijn niet luchtdicht. Door infiltratie verdwijnt veel verwarmde lucht.

31 Luchtdicht bouwen Als we zien dat de isolatie een wollen trui is, hebben we nog een windjack nodig om de trui effectief zijn werk te laten doen. De meeste gebouwen in Nederland zijn niet luchtdicht. Door infiltratie verdwijnt veel verwarmde lucht.

32 Passieve warmtewinsten Maatregel: g-waarde van beglazing > 50% Op het zuiden hoge winst, Noord weinig winst Door in de winter de zon lekker binnen te halen en zomers buiten te sluiten kunnen we de zonnewarmte goed gebruiken. Hiervoor is super geïsoleerd glas nodig met een hoge zon toetreding (G-waarde) Veldhuizerschool maakt daar nu al gebruik van door de bomenrij op het zuiden. Maar ook computers, beamer en verlichting doen mee in de opwarming. En niet te vergeten de kinderen zelf!

33 Passieve warmtewinsten PHPP: Vliesgevel verwijderen West eruit = + 2 kwh/m 2 jaar Noord eruit = 5 kwh/m 2 jaar West Noord Door in de winter de zon lekker binnen te halen en zomers buiten te sluiten kunnen we de zonnewarmte goed gebruiken. Hiervoor is super geïsoleerd glas nodig met een hoge zon toetreding (G-waarde) Veldhuizerschool maakt daar nu al gebruik van door de bomenrij op het zuiden. Maar ook computers, beamer en verlichting doen mee in de opwarming. En niet te vergeten de kinderen zelf!

34 Luchtkwaliteit waarborgen door Ventileren Maatregel: efficiënte gelijkstroomventilator η < 0,45 W/(m3h) rendement warmte terugwinning > 85% School: 47 m 3 /h per kind ipv. 30 m 3 /h per kind frisse school De Veldhuizerschool wordt beter geventileerd dan een normale school vanwege de gezondheid van de kinderen. Het CO 2 gehalte wordt lager gehouden dan 900 ppm. Een frisse school dus! Iedere klaslokaal krijgt individuele regeling op basis van temperatuur en CO 2 metingen in het lokaal.

35 Luchtkwaliteit waarborgen door Ventileren Elk lokaal een individuele Warmte wisselaar Rendement 85% Gebruik 6 uur /dag De Veldhuizerschool wordt beter geventileerd dan een normale school vanwege de gezondheid van de kinderen. Het CO 2 gehalte wordt lager gehouden dan 900 ppm. Een frisse school dus! Iedere klaslokaal krijgt individuele regeling op basis van temperatuur en CO 2 metingen in het lokaal.

36 Luchtkwaliteit waarborgen door Ventileren De Veldhuizerschool wordt beter geventileerd dan een normale school vanwege de gezondheid van de kinderen. Het CO 2 gehalte wordt lager gehouden dan 900 ppm. Een frisse school dus! Iedere klaslokaal krijgt individuele regeling op basis van temperatuur en CO 2 metingen in het lokaal.

37 Luchtkwaliteit waarborgen door Ventileren Studie uit 2007 CO2 level scholen Studie uit april 2012 CO2 level energiezuinige frisse scholen De Veldhuizerschool wordt beter geventileerd dan een normale school vanwege de gezondheid van de kinderen. Het CO 2 gehalte wordt lager gehouden dan 900 ppm. Een frisse school dus! Iedere klaslokaal krijgt individuele regeling op basis van temperatuur en CO 2 metingen in het lokaal.

38 Efficiënte energie Maatregel: huishoudapparaten met A+ label: hotfill (vaat)wasmachine, warmtepomp, energiezuinige verlichting Ten slotte het gebruik van fossiele brandstoffen. Dit proberen we zo goed mogelijk te gebruiken door zoveel mogelijk elektriciteit te gebruiken voor draai-energie (pompen) en niet voor warmte opwekking. (muv. twee close-in boilers voor in de keukens) Er komt geen gas-aansluiting, maar we maken gebruik van een warmtepomp waarmee we kunnen verwarmen en koelen! Nu nog efficiënte beamers en computers.

39 Efficiënte energie In de school: Solatube daklichten in het dak aangebracht op de tweede lijn zodat de verlichting overdag niet aan hoeft Ten slotte het gebruik van fossiele brandstoffen. Dit proberen we zo goed mogelijk te gebruiken door zoveel mogelijk elektriciteit te gebruiken voor draai-energie (pompen) en niet voor warmte opwekking. (muv. twee close-in boilers voor in de keukens) Er komt geen gas-aansluiting, maar we maken gebruik van een warmtepomp waarmee we kunnen verwarmen en koelen! Nu nog efficiënte beamers en computers.

40 Hernieuwbare energie Maatregel: Wanneer het energieverbruik met zo n 75% is teruggedrongen wordt hernieuwbare energie economisch zeer interessant. Thermische zonnecollectoren kunnen 40 à 50% van het warm water voorzien. In vele energiezuinige gebouwen wordt gedacht aan het opwekken van energie via de zon. Vanwege de lage terugverdientijd zien wij hiervan af. Dit kan later nog aangebracht worden op het dak aan de zuidzijde zonder veel extra moeite en extra investering. Wel bekijken we het gebruik van Solatube om de energie voor de verlichting terug te brengen. Dit heeft een goede terugverdientijd!

41 Hernieuwbare energie School: Wij huldigen het volgende principe: doe eerst wat je later moeilijk of niet kan verbeteren Schuindak op het zuiden In vele energiezuinige gebouwen wordt gedacht aan het opwekken van energie via de zon. Vanwege de lage terugverdientijd zien wij hiervan af. Dit kan later nog aangebracht worden op het dak aan de zuidzijde zonder veel extra moeite en extra investering. Wel bekijken we het gebruik van Solatube om de energie voor de verlichting terug te brengen. Dit heeft een goede terugverdientijd!

42

43 PHPP berekening

44 PHPP berekening

45

46

47 Stichtingskosten geraamd: ,(crisis:-7,5% marktwerking) Stichtingskosten werkelijk: ,( 1.200,-/m2bvo, excl. btw) Bijdrage subsidie ,Eigen bijdrage duurzaamheid van de school: 53000,Eigen bijdrage 47000,

48 48 Post onvoorzien in stichtingskostenraming: 5% (wordt meestal gesteld op 10% en soms op 8%)

49 49

50 Wat betekend dit voor de gevel? Maximaal isoleren Maatregel: Rc-waarde van vloeren, muren, daken U-waarde van buitenkozijnen U-waarde van beglazing Lineaire warmtedoorgangscoëfficiënt ψ Luchtdicht bouwen Maatregel: q v10 -waarde < 0,15 dm 3 /s.m 2 > 10,0 m2k/w < 0,8 W/m2K < 0,8 W/m2K < 0,01 W/mK versus Gevelbranche Ons zachte zeeklimaat veranderd: koudere winters en warmere zomers. In Nederland maken wij niet meer isolatie dan in de Zuid-Europese landen. Terwijl landen om ons heen als Denemarken, Duitsland etc. veel meer isolatie toepassen. Door meer te isoleren kunnen we een woning met een strijkijzer verwarmen of een school met een verwarmingsketel kleiner dan voor een woning. De warmte van de personen in huis worden meegeteld

51 Geïsoleerde houten kozijnen

52

53

54 Let op de Lineaire warmtedoorgangscoëfficiënt ψ < 0,01 W/mK is hier niet haalbaar!

55 Doelstellingen overheid } Europees beleid EPC 0, EPC 0, EPC 0, EPC 0 (energieneutraal) 2050 alle gebouwen in Nederland energieneutraal Om dit te kunnen berekenen komt er een EPG (energie prestatie gebouwen) NEN Deze wordt van kracht in bouwbesluit 2012 Definitie energieneutraal: Output duurzaam opgewekte energie Input fossiele brandstof 1 Denk even terug aan de trias energetica: Trends Gevelbranche

56 56 Duurzaam bouwen is duur - business as usual is onbetaalbaar

57 Bedankt voor uw aandacht U kunt deze presentatie vinden via ons Profiel info@bouwquest.nl info@hartmanbouwvisie.nl