Verklaring van gelijkwaardigheid

Transcriptie

1 ERB 2009 GV Verklaring van gelijkwaardigheid VOOR DE MONIER VOGELVIDE

2 Inhoudsopgave 3 Gebruiksfunctie(s) 3 Samenvatting 4 Casus 7 Aandachtspunten 9 Voorschrift(en) Bouwbesluit Annotatie 13 Beoordeling 15 Bibliografie Verklaring van gelijkwaardigheid voor de Monier Vogelvide De opbouw van de verklaring is als volgt: de gebruiksfunctie(s) waarop de beschrijving van toepassing is/zijn, een samenvatting, een algemeen en eventueel een specifiek aandachtspunt, de voor het onderwerp van belang zijnde voorschriften van het Bouwbesluit 2003, een beschrijving van de casus, een annotatie waarin is aangegeven: de overwegingen, en de beoordeling. Gebruiksfunctie(s) Het handelt niet om een specifieke gebruiksfunctie, maar om een product dat op een hellend dak kan worden toegepast onder de dakpannen. Het product kent geen beperkingen wat betreft toepassing. Samenvatting Het kenmerk van het product is dat het dient ter vervanging van de vogelschroot die ter plaatse van de aansluiting dakgoot en onderste dakpannen moet worden toegepast. Het vlak waarin geen openingen met een breedte van meer dan 1 cm aanwezig mogen zijn wordt opgeschoven naar de traditioneel als tweede panlat, gezien vanaf de goot, aanwezige ondersteuning van de dakpannen. Er ontstaat een naar alle zijden afgesloten goot van beperkte afmetingen waarin mussen, een beschermde diersoort op grond van de Flora- en Faunawet, zich beschut kunnen nestellen. 2 3

3 Toegang voor mussen en bescherming tegen kraaien e.d. Onderste dubbele panlat + vogelmuiswering Bescherming dakvoet Ventilatie voorziening Opbouw Monier Vogelvide vogelmuiswering verhoging met UVS Materiaal ABS zwart met UV bescherming Brandklasse B2 (E), Dikte ca. 2 mm Casus Het product betreft een afgesloten behuizing voor mussen onder de pannen, waarbij mussen zich onder de onderste rij dakpannen kunnen nestelen en voortplanten, maar de rest van het dak voldoende afgesloten is voor toetreding door mussen en ongedierte. Het product draagt de naam: Monier Vogelvide. Het product wordt bevestigd op de tengels of op de gootplank. Figuur 1: traditioneel dak met vogelschroot Figuur 2: vervallen onderste panlat Met het product vervalt de onderste dubbele panlat. Deze is integraal onderdeel van de mussenbehuizing. Holtes in de geïntegreerde onderste panlat zorgen voor ventilatie onder de pannen en voor toegang van de mussen. Deze holtes hebben een grotere diameter dan 1 cm. Met gebruikmaking van UVS Vogelschroot (met muiswering) blijft de toegang tot de dakconstructie beperkt tot de ruimte van de Monier Vogelvide, zodat ongedierte niet tussen het dakbeschot en de dakpannen kan komen. De Monier Vogelvide kan toegepast worden voor nieuwbouw, bestaande en renovatie situaties. Het is de bedoeling dat de Monier Vogelvide in verschillende varianten geproduceerd wordt. D.w.z. met geïntegreerde dakvoetprofiel, met eventueel later in te klikken dakvoetprofiel en in de thans in de markt bekende kleuren. In aanzicht, bezien vanuit de goot, en in doorsnede evenwijdig het dakvlak ziet het product er uit als aangegeven in de figuren 5 en 6. Figuur 3: Dakvoet met Monier Vogelvide Figuur 4: Dakvoet, Monier Vogelvide en pannendek De onderste dubbele panlat is van minimaal dezelfde sterkte als de in de praktijk toegepaste panlat. En passant wordt daarmee aantasting als gevolg van spatwater vanuit de dakgoot naar de onderzijde van dak teruggedrongen. Onderhoud aan de dakvoet kan nu langer uitgesteld worden. Ventilatie geschiedt nu niet alleen in de vrije tengel ruimte (deze blijft ongemoeid) maar ook tussen onderkant dakpan en mussenbehuizing en tussen dakgoot en mussenbehuizing. Het product is bijna met dezelfde snelheid aan te brengen als een traditionele muis- vogelwering. De bodems zijn geperforeerd (niet te zien op de plaatjes) en men mag vrijelijk schroeven/spijkeren (RVS materiaal), mits in de tengel. Het product is voorzien van een geïntegreerde vogelen muisweringkam. De mussen (kleine vogels) krijgen dus een hun toegewezen compartiment gelijk aan de breedte van de dakvoet. In het geval de buren niet meedoen, kan men in de breedte het compartiment afsluiten met bijgeleverd afsluitmateriaal. Vogels, muizen etc. kunnen dus nooit naar belendende dakvlakken oversteken! Figuur 5: Aanzicht van dak met Monier Vogelvide Het product is vervaardigd van ABS, UVS Vogelschroot met muiswering van LDPE. Het product geeft op een innovatieve manier invulling aan afdeling 3.17 Wering van ratten en muizen van het Bouwbesluit Met toepassing van artikel 1.5 Gelijkwaardigheid van het Bouwbesluit 2003 is de stichting Expertisecentrum Regelgeving Bouw van oordeel dat, mits de aanwijzingen voor het tegengaan van het afwaaien van dakpannen zoals in deze verklaring opgenomen, in acht worden genomen en het product wordt verwerkt volgens de verwerkingsvoorschriften, sprake is Figuur 6: Schuin aanzicht tijdens verwerking 4 5

4 Aandachtspunt(en) van een oplossing die tegemoet komt aan de bedoeling van de artikelen en van het Bouwbesluit 2003 inzake het weren van ongedierte in spouwconstructies onder de dakbedekking, terwijl de oplossing geen afbreuk doet aan (andere) aspecten van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en duurzaam bouwen. De oplossing draagt bij aan de instandhouding van de fauna als het gaat om de instandhouding van beschermde diersoorten, daar waar de prestatie-eis van het Bouwbesluit 2003 deze niet bevordert. Het Bouwbesluit 2003 kent het gelijkwaardigheidsbeginsel. Een oplossing, waarop een prestatie-eis onvoldoende is toegesneden, mag worden toegepast mits die oplossing ten minste in gelijke mate aan het motief van het voorschrift voldoet als met de prestatie-eis wordt bereikt. Dit is verwoord in artikel 1.5 van het Bouwbesluit 2003: Een belangrijke voorwaarde is wel dat de Monier Vogelvide zich niet verder uitstrekt dan de onderste rij dakpannen. Aan een in het tweede tot en met zesde hoofdstuk gesteld voorschrift dat moet worden toegepast om te voldoen aan een met betrekking tot een bouwwerk of een gedeelte daarvan gestelde eis, behoeft niet te worden voldaan, voorzover anders dan door toepassing van dat voorschrift het bouwwerk of het betrokken gedeelte daarvan ten minste dezelfde mate van veiligheid, bescherming van de gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en bescherming van het milieu biedt, als is beoogd met het betrokken voorschrift. Het Bouwbesluit 2003 mag immers geen belemmering vormen voor de toepassing van innovatieve of experimentele producten. Indien bij het bouwen van een bouwwerk toepassing wordt gegeven aan een gelijkwaardigheidsbepaling, zal de aanvrager van een bouwvergunning ten genoege van de burgemeester en wethouders moeten aantonen dat zijn bouwplan voldoet aan de doelstelling van het voorschrift in dezelfde mate als het niveau van de prestatie-eis(en) waarvan hij afwijkt. Dit betekent dat hij in zijn aanvraag om een bouwvergunning kenbaar zal moeten maken waar zijn bouwplan afwijkt van de gegeven prestatie-eisen. Verder zal hij moeten aangeven op welke wijze zijn bouwplan op het punt van die afwijking naar zijn oordeel toch voldoet aan het voorschrift. De oplossing waarvoor de aanvrager kiest moet gelijkwaardig zijn aan het niveau van de desbetreffende prestatieeis(en). Bovendien moeten indien het gaat om een voorschrift uit het Bouwbesluit 2003, als overwegingen uit andere afdelingen (dan de afdeling waarin het voorschrift is opgenomen) in het voorschrift zitten verweven, ook deze overwegingen bij de beoordeling of de oplossing inderdaad gelijkwaardig is, worden betrokken. Indien de aanvrager van een bouwvergunning toepassing van het gelijkwaardigheidsbeginsel nastreeft, is het raadzaam, voordat de aanvraag wordt ingediend, ter zake overleg te voeren met het gemeentelijk bouw- en woningtoezicht. Dat toezicht adviseert burgemeester en wethouders over de door hen te nemen beslissing inzake gelijkwaardigheid. De aanvrager kan zodoende vooraf te weten komen of zijn oplossing een gerede kans maakt te worden geaccepteerd en op welke wijze hij wordt geacht aan te tonen dat zijn voorgenomen oplossing voldoet aan de doelstelling en het niveau van de prestatie-eisen waarvan hij afwijkt. Onder havige verklaring kan naar het oordeel van de Stichting Expertisecentrum Regelgeving Bouw voorzien in het in voldoende mate aannemelijk maken dat aan de bedoelingen van het Bouwbesluit 2003 is voldaan. Bij toepassing van een gelijkwaardige oplossing mag alleen zijn afgeweken van een prestatie-eis van het Bouwbesluit 2003, als de gelijkwaardigheid daarop betrekking heeft en de gelijkwaardigheid betrekking heeft op alle aspecten van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en duurzaam bouwen die in de betreffende prestatie-eis zijn begrepen. De oplossing moet voldoen aan alle andere, op de oplossing van toepassing zijnde voorschriften van het Bouwbesluit

5 Voorschrift(en) Bouwbesluit 2003 Voor de beoordeling van de Monier Vogelvide zijn specifiek van belang: De beperking van de toetreding van ongedierte in holtes van de dakconstructie; De ventilatie van de dakpannen en het effect op de drukvereffening van het pannendek, ook bij verschillende soorten dakpannen; De brandgevaarlijkheid van het dak ter plaatse van de Monier Vogelvide; De afscheiding ter plaatse van de bouwmuren in het geval niet alle woningen zijn voorzien van de Monier Vogelvide; Afvoer van doorgeslagen water door het pannendek. Verwerkingsvoorschiften. Voor de Monier Vogelvide geldt niet het vereiste van de CEmarkering. We lopen de voorschriften na waaraan een dak waarin de Monier Vogelvide is toegepast moet voldoen. Voldaan moet zijn aan artikel 3.114, eerste lid, van het Bouwbesluit Dat voorschrift luidt: Een te bouwen bouwwerk is zodanig dat het binnendringen van ratten en muizen wordt tegengegaan. Dit voorschrift geldt niet voor industriefuncties, overige gebruiksfuncties en bouwwerken, geen gebouw zijnde. Op grond van artikel 3.114, tweede lid, is aan de functioneel geredigeerde eis voldaan indien is voldaan aan het volgende: Een uitwendige scheidingsconstructie heeft geen openingen die breder zijn dan 0,01 m. Dit geldt niet voor een afsluitbare opening 1 en een opening die de uitmonding is van een voorziening voor: a. luchtverversing, b. de afvoer van rook, of c. de ont- en beluchting van een voorziening voor de afvoer van afvalwater en fecaliën. De toelichting bij dit voorschrift luidt: Het doel van dit artikel is zoveel mogelijk te voorkomen dat ratten en muizen door openingen in een bouwwerk doordringen. Er bestaat anders een grote kans dat zij zich in de spouw van een gevel of onder de dakpannen nestelen met alle risico s voor de verspreiding van ziekten. De uitzonderingen op de eis betekenen onder meer, dat een schoorsteen van een bouwwerk niet behoeft te worden voorzien van een rooster. De voorschriften met betrekking tot de wering van schadelijk of hinderlijk gedierte hebben ten doel zoveel mogelijk te voorkomen dat ratten en muizen in een gebouw of in of onder de constructie van een gebouw kunnen doordringen, omdat dergelijke dieren dragers van ziektekiemen zijn die ziekten bij de mens veroorzaken. In verband hiermee zijn eisen gesteld aan openingen in de gevel en het dak, aangezien muizen tegen een muur kunnen opklimmen. Bovendien is die eis bedoeld om het nestelen van ratten en muizen in de spouw, de ruimte tussen een binnen- en buitenmuur, tegen te gaan. Voorts is een eis gesteld om zoveel mogelijk te voorkomen dat ratten en muizen onder een gebouw kunnen nestelen. De Circulaire dierplagen 2 bevestigde nog eens het belang van dit voorschrift. Bij toepassing van een gelijkwaardige oplossing mag alleen zijn afgeweken van een prestatie-eis van het Bouwbesluit 2003, als de gelijkwaardigheid daarop betrekking heeft en de gelijkwaardigheid betrekking heeft op alle aspecten van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en duurzaam bouwen die in de betreffende prestatie-eis zijn begrepen. De oplossing moet voldoen aan alle andere, op de oplossing van toepassing zijnde voorschriften van het Bouwbesluit Dit betekent dat tevens in beschouwing moeten worden genomen: de duurzame veiligheid van het dak het afwaaien van de dakbedekking; de kans op het ontstaan van brand nabij de dakvoet; de waterdichtheid van het dak, en het voorkomen van het nestelen van vogels bij derden. 1 Uiteraard is het de bedoeling dat in gesloten stand, zoals een deur of een beweegbaar raam, wel aan het voorschrift is voldaan. 2 Circulaire aan colleges van b&w inzake gemeentelijke taken wering en bestrijding van dierplagen, HIMH/S&C , juni 1994, tezamen met de brochure taken gemeentelijke dierplaagbestrijding. 8 9

6 Annotatie Overwegingen De Monier Vogelvide is zo ontworpen dat in de zone onder de eerste rij pannen van een gebouw, zoals een woning, of een gedeelte van een gebouw vogels, waaronder met name de huismus, zich kunnen nestelen. Zolang vogels zich aldaar nestelen is de kans heel klein dat daar ander ongedierte zich zal ophouden. Vogels zorgen in beginsel niet voor het overdragen van ziektekiemen. Omdat de Monier Vogelvide zo is geconstrueerd dat de rest van de spouwen (dakspouw en gevelspouw, afgesloten blijven voor ongedierte, is daarmee aan de doelstelling van het voorschrift, zoals verwoord in artikel 3.114, eerste lid, voldaan. De geïntegreerde UVS vogel/muisweringkam die wordt bevestigd op de tengels van het onderdak zorgt er voor dat vogels en eventueel ongedierte zich niet onder de pannen kunnen verspreiden. Voor de luchtstroming onder de pannen moet de Monier Vogelvide worden vergeleken met de oplossing waarbij ter plaatse van de dakgoot onder de pannen een vogelschroot is aangebracht die het verloop van de pannen in hun vorm volgt. Er is eerder sprake van meer, dan van minder ventilatie onder de pannen. Proeven zijn uitgevoerd om de weerstand tegen afwaaien van de onderste rij dakpannen, onder de Vogelvide, te bepalen (TNO Rapport 2008-D-R0887/B, 9 september 2008). De proeven zijn uitgevoerd naar analogie van NEN-EN op daken die zijn voorzien van de Monier Vogelvide in combinatie met Monier Sneldekpannen, Monier Verbeterde Hollandse pannen en pannen van het type Monier Tuile plat. De proeven laten zien dat mits de een na onderste rij pannen volledig wordt verankerd, de onderste rij los ligt en rest van het pannendak op de gebruikelijke wijze wordt verankerd, er is voldaan aan artikel 2.1 van het Bouwbesluit 2003 wat betreft de bevestiging van de dakbedekking. Op grond van paragraaf van het Bouwbesluit 2003 moet het ontstaan van een brandgevaarlijke situatie voldoende worden beperkt. In dit kader mag een dak, bepaald volgens NEN 6063, niet brandgevaarlijk zijn. Normaal moet dit door middel van beproeving aan een proefdak worden aangetoond. Op een traditioneel met pannen gedekt dak kan zo n proef achterwege blijven omdat op grond van ervaring bekend is dat zo n dak aan dit voorschrift voldoet. Omdat het product zo wordt toegepast dat het in het geheel niet wordt blootgesteld aan vliegvuur als bedoeld in NEN 6063 kan naar het oordeel van de stichting Expertisecentrum Regelgeving Bouw worden verklaard dat het dak waarin de Monier Vogelvide is toegepast geen ander gedrag zal vertonen ten aanzien van het gestelde in paragraaf van het Bouwbesluit 2003 dan een dak met de vogelschroot. Gegeven de wijze waarop de beproeving met betrekking tot het al dan niet brandgevaarlijk zijn van een dak wordt uitgevoerd (vliegvuurproef), zal toepassing van de Monier Vogelvide geen ander proefresultaat te zien geven dan een dak zonder de Monier Vogelvide. De ventilatie van de dakspouw draagt ook bij aan de duurzame veiligheid van de bouwconstructie als verlangd op basis van paragraaf 2.1 van het Bouwbesluit Gegeven het feit dat de ventilatie zeker niet minder zal zijn dan bij een traditionele oplossing, zal de toepassing van de Monier Vogelvide niet leiden tot een verslechtering van de duurzame veiligheid ten opzichte van de traditionele oplossing met vogelschroot. Het eventuele lekwater dat door de pannen in de Monier Vogelvide terechtkomt wordt via de goot naar de riolering afgevoerd. Algemeen bekend is dat via schubvormige dakbedekking een beperkte hoeveelheid regendoorslag terechtkomt op het onderdak dat via dat onderdak terecht moet komen in de het hwa-systeem van het gebouw. De waterafvoerende laag is de bovenkant van het onderdak, identiek als bij de traditionele oplossing. Op de waterdichte en waterafvoerende laag worden tengels bevestigd die niet dikker zijn dan 10 mm. Indien deze dikker zijn dient de dakvoetbescherming van de Monier Vogelvide tegen de dakvoet of dakgoot bevestigd worden. Op de tengels wordt de Monier Vogelvide bevestigd volgens de instructies van Monier B.V.. Daarmee is de waterdichtheid voldoende verzekerd en wijkt deze niet af van de traditionele oplossing. Hoewel het Bouwbesluit 2003 daarvoor in hoofdstuk 6 nog geen voorschriften kent levert de Monier Vogelvide een bijdrage aan de duurzame samenleving door een behuizing te bieden voor een beschermde diersoort, zijnde onder andere de huismus. In de verwerkingsvoorschriften zijn oplossingen opgenomen om de Monier Vogelvide op de bouwmuur te kunnen beëindigen

7 Beoordeling Toepassing van de Monier Vogelvide zal niet leiden tot verspreiding van ziektekiemen via ongedierte op een wijze die de regelgever met artikel 3.114, eerste lid, c.q. artikel 3.117, eerste lid, van het Bouwbesluit 2003 juist beoogt tegen te gaan. Het negatieve effect dat het gevolg is van de gegeven prestatie-eis, namelijk ook het beperken van de nestelmogelijkheden van beschermde diersoorten, zoals de huismus, wordt met de beoogde oplossing opgeheven. Daarmee is sprake van ten minste een gelijkwaardige oplossing met de prestatie-eis van de artikelen en 3.118, telkens eerste lid, van het Bouwbesluit In de prestatie-eis, waarvan bij toepassing van de Monier Vogelvide wordt afgeweken, zijn geen aspecten van veiligheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid of duurzaam bouwen begrepen, zodat ook in gelijke mate aan die bedoelingen is voldaan. Dit blijkt uit bijlage 2 van Stb. 1991, 680, in welke bijlage per artikel(lid) indicatief is aangeven welke nevenaspecten mede in een voorschriften liggen besloten. Ook zijn er geen andere gezondheidsaspecten in het geding zoals hiervoor beschreven. Voor wat betreft de andere aspecten waarvoor het Bouwbesluit 2003 voorschriften kent en die mogelijk door toepassing van de Monier Vogelvide worden beïnvloed, afgezet tegen de traditionele oplossing, is aannemelijk gemaakt dat, mits de verwerkingsvoorschriften in acht worden genomen, geen verslechtering van de prestatie optreedt. M.Groosman secretaris ERB Dr.ir. N.P.M. Scholten expert regelgeving 12 13

8 Bibliografie Bouwbesluit 2003, bijgewerkt t.m. Stb. 2008, 325 NEN 6063:2008 Bepaling van het brandgevaarlijk zijn van daken NEN-EN 14437:2004 Bepaling van de weerstand tegen oplichten door de wind van keramische of betonnen dakpannen - Beproevingsmethode voor dakbedekkingssystemen TNO rapport 2008-D-R0887/B Uplift resistance of Monier Tiles; No fixings on lowest batten Verwerkingvoorschriften Monier Vogelvide, Monier B.V /

9 Colofon Stichting Expertisecentrum Regelgeving Bouw Delft, september 2009 Grafisch vormgeving: Vers Ontwerp, Schiedam Stichting Expertisecentrum Regelgeving Bouw Röntgenweg BD Delft Mobiel Fax info@bouwregelwerk.org KvK Haaglanden BTW MONIER B.V. Heeswijk 155 Postbus ZG Montfoort Telefoon Fax KvK Utrecht