Bewoners en hun huizen Kanaaldijk 85 HUIS MET DE KLOK MANUFACTURENWINKEL TUINDERSWONING

Transcriptie

1 KANAALDIJK 85 HUIS MET DE KLOK MANUFACTURENWINKEL TUINDERSWONING GESCHIEDENIS VAN HET HUIS EN ZIJN BEWONERS Op het huidige adres Kanaaldijk 85 wonen Bruno Visser en Anja Bijpost. Zij zijn sinds 1990 de trotse eigenaren van het huis, dat nu op deze plek staat Zijn zij zich ook bewust van de mensen die voor hun op deze plek op het Noordeinde van Koedijk hebben gewoond, gewerkt en geleefd? De oudste gegevens die ik van deze woonplek heb kunnen vinden, dateren van 1713 en dat betreffen geen gegevens over het huis zoals dat er nu staat. Het huis, dat zij nu zo mooi hebben verbouwd, dateert van na de grote brand in Het buurtje in 2002 met in het midden Kanaaldijk 85 (met de rode dakpannen) HET HUIS MET DE KLOK Met de verdeling op 5 augustus 1713 van de nalatenschap van wijlen Maartje Jans, huisvrouw van Jan Pietersz Volkers wordt aan hun dan meerderjarige zoon Arent een van de huizen uit de nalatenschap toebedeeld. Het is het huijs met werve, dat dan staat op het huidige adres Kanaaldijk 85. Met het huis ontvangt hij ook twee rietbosjes in de Kleimeer, enkele akkers zaadland en een stuk weiland. Zijn broer Jacob ontvangt ook een huis uit de nalatenschap met daarnaast drie koeien en een bed met toebehoren en zijn vader Jan Pietersz Volkers een paar akkers, een paar stukjes bosland onder Bergen, inboedel en gereedschap. De nalatenschap is dan tot ieders tevredenheid verdeeld, de vader de ene helft en de beide zoons Arent en Jacob de andere helft.

2 Arent Jansz Volkers verkoopt in 1748 het huijs en werf voor 100 gulden aan Cornelis Claasz Abbeteijt (of Appeteijt). Met het huis wordt ook een klok verkocht, die zich op dat moment in het bewuste huis bevindt. Dat ook een klok wordt verkocht is een bijzonderheid in deze tijd en zeker in Koedijk. Was het een klok die de tijd aangaf of was het een klok die kon worden geluid om iets aan te kondigen? Er wordt nadrukkelijk vermeld, dat de klok zich nu in het huis bevindt. Bevond de klok zich normaal dan buiten het huis? Het staat er helaas niet bij vermeld. Cornelis Appeteijt koopt in 1768 een gang of strook land van het erf van buurman Maarten Mulder, die ten zuiden van hem woont. Deze strook tussen hun huizen is breed 8 voeten en lang 17 voeten en Appeteijt kan hierover dan met zijn hooiwagen achter zijn huis komen en daar vrij draaien en zwaaien. Kennelijk had Appeteijt dus niet alleen land in het Geestmerambacht, want hooi uit het Ambacht zal per schuit zijn vervoerd. Mogelijk had hij dus (ook) land aan de dijk, in Bergen of in Schoorl, plaatsen waar hij met paard en wagen kon komen. In 1804 verkoopt Cornelis Appeteijt zijn huis en erf voor 202 gulden aan Louris Cornelisz Blaauw, in die tijd de stierendrijver van Koedijk, die het in 1810 weer verkoopt aan Jan van Duin, een watermolenaar/landbouwer uit de buurt. In 1819 woont de dan 66-jarige en ongehuwde Jan van Duin in het huis met een vrouw en met 2 schapen. KLEERMAKER EN WINKELIER Van 1832 tot 1857 is de kleermaker Anthonij Kleine de eigenaar van het huis. Het huis heeft dan 3 deuren en vensters en één haardstede. Er woonde dan ook één gezin op dit adres Middelbuurt no. 40, namelijk dezelfde in Duitsland geboren kleermaker met zijn vrouw Leentje Evers uit Oudkarspel en hun kinderen. In 1846 wordt het huis voor de helft gesloopt en de De kleermaker aan het werk resterende helft wordt gedeeld in een voor- en achterhuisje, elk met een eigen erf (kadastrale nummers A541 en A542). Anthonij Kleine blijft eigenaar van het achterhuisje en de Gemene Armen [te vergelijken met de tegenwoordige sociale dienst] van Koedijk worden de nieuwe eigenaar van het voorhuisje of vanaf dan het armenhuisje. Deze veranderingen worden pas in 1857, na het overlijden van kleermaker Kleine, bij het kadaster volledig bekend en gecorrigeerd. Feit is, dat Dirk de zoon van Anthonij en Leentje, die in 1836 met Johanna Cardinaal trouwde, in 1850 al inwoonde bij zijn vader en moeder. Waarschijnlijk woonde deze dagloner echter al eerder bij zijn ouders in of is er nooit vertrokken en er na zijn huwelijk blijven wonen. De kleermaker Anthonij Kleine overlijdt in 1852 op 91-jarige leeftijd en zijn vrouw Leentje Evers overlijdt in dat zelfde jaar. Nieuwe eigenaar van het achterhuisje met erf wordt dan zoon Dirk, die dan tot zijn overlijden in 1873 koopman en winkelier van beroep is.

3 DE GROTE BRAND Op 28 augustus 1873 gebeurt er een ramp. Er vaart bij een stevige westenwind een stoomboot door het kanaal en hoogstwaarschijnlijk door de vonken van deze sleepboot ontstaat omstreeks 4 uur in de middag een felle brand. Twee boerenwoningen en een burgerhuis worden in de as gelegd, waaronder het huisje van Dirk Kleine. Verslag van de opperbrandmeester voor burgemeester en wethouders op 29 augustus 1873: Er bestaat geen enkel vermoeden van kwaadwilligheid, maar er bestaan wel gedachten, dat de brand door vonken van de sleepboot Amsterdam is ontstaan. De boot is gestopt en er is geen turf aan boord gevonden. [Turf op stoomschepen was verboden vanwege de extra vonkvorming die turf kon geven] De kapitein van de boot ontkent niet dat vonken van zijn boot de oorzaak zijn, maar wil dit ook niet bekennen. De percelen die door de brand verwoest werden zijn: Het huis van Jacob Jz. Stam, bewoond door Ptr. Geus. Huis en boet verzekerd bij Coster voor 4000 gulden en de inboedel met het hooi bij Coster voor 2800 gulden. [Huidige adres Kanaaldijk 87] Het huis van Jan Helder senior, bewoond door Jan Helder junior. Huis en boet verzekerd bij Eecen (De Noord- Hollandsche van 1816) voor 4000 gulden en inboedel en hooi bij Coster voor 3400 gulden. [Huidig adres Kanaaldijk 89] Huis en inboedel van Dirk Kleine is verzekerd bij Eecen voor 1100 gulden. [Huidig adres 85] Het voorhuisje van de armenvoogden bewoond door de weduwe Jacob Willegrijp is niet verzekerd. Haar inboedel is wel verzekerd bij Eecen voor 500 gulden.[huidig adres Kanaaldijk 86] Verder hebben de spuiten goed gewerkt en waren zij goed in orde. De brandweer van St. Pancras is ook nog bij de brand geweest met een spuit, maar heeft niet geholpen, omdat op dat moment het grootste gevaar al was geweken. [Na de brand werden alle vier huizen weer DE EERSTE STEEN IS GELEGD DOOR MARGARETHA HOOGWATER OUD 7 JAAR 17 SEPTEMBER 1873 herbouwd, het laatst het armenhuisje ] Dirk Kleine is twee dagen voor deze brand op 62- jarige leeftijd overleden en zijn vrouw en zoon zijn dan dus erfgenamen van een totaal verloren gegaan huisje. Na de brand worden de in de loop der tijd wat vreemd gevormde erven van de verbrande huizen onderling geruild en worden er rechte stukken van gemaakt. Op 17 september 1873 wordt de eerste steen voor een nieuw huis gelegd door Margaretha Hoogwater, het 7 jarige dochtertje van Pieter Hoogwater en Maartje Stadegaard. Dat in deze tijd in Koedijk voor een dergelijk huisje een gedenksteen werd aangebracht voor het leggen van een eerste steen, mag zeker uitzonderlijk worden genoemd. Naar de reden hiervan kunnen wij alleen maar gissen.

4 (Pieter Hoogwater was veehouder en woonde op het huidige adres Kanaaldijk 75. De familie Hoogwater was evenals de familie Kleine rooms-katholiek) Het nieuwe huis wordt geërfd door zoon Antonius Kleine, koopman van beroep, die van 1874 tot 1875 de nieuwe eigenaar is. Na de verkoop van zijn huis begint Antonius een winkel in Bergen. Hier zal de familie Kleine vele jaren blijven wonen. HET NIEUWE HUIS Van 1875 tot 1897 is dan Pieter Swan, winkelier uit Warmenhuizen de eigenaar en in 1897 neemt Jacob IJfs, koopman en manufacturier van beroep, het pand over. Hij is getrouwd met Elisabeth Wildeboer. Op 30 november 1903 wordt er een woningonderzoek gedaan waarvan een rapport wordt opgemaakt. Hieruit blijkt het volgende: Het huis bestaat uit één woning en het huisnummer is 56. Eigenaar en bewoner is Jacob Yfs, winkelier te Koedijk en de woning wordt bewoond door twee volwassenen en drie kinderen. Daarnaast woont in hetzelfde huis Neeltje Hopman, dienstbode en haar zoon Albert Hopman Was het ook zo gezellig in het winkeltje van Nr. 85? De woning bestaat uit een kamer met 2 bedsteden, een winkel, zolder, werkplaats en bergplaats (aanbouw). In de woning is een eigen regenbak en het privaat is op 20 meter lopen boven de sloot. Het huis wordt net bewoond. In 1904 overlijdt de vrouw van Jacob IJfs en de twee kinderen Trijntje en Jan worden dan ieder voor een vierde deel mede-eigenaren van het huis. In 1905 kan Jacob zijn schulden niet meer betalen en hij wordt failliet verklaard. Op verzoek van de Firma J.C. Theissling uit Alkmaar, waarvan hij onder hypothecair verband 800 gulden had geleend tegen 5% rente per jaar, wordt zijn huis openbaar verkocht in café Het Vergulde Paard. Op 23 februari 1905 wordt in hetzelfde café, nu koffiehuis genoemd, de roerende goederen openbaar verkocht. Te koop zullen worden aangeboden manufacturen, wit en gekleurd katoen, pilow, molton, bever, baai, flanel, gebreide ondergoederen, safet, Sneeuwpret met vrouw Klein garen, band, borduursel, rokken, schortjes, avonddoeken, petten, barets, karpetten, hullen, hullenkantjes, enz. enz. en verder nog enige huisraad, een zilveren oorijzer met dito zijnaalden, gouden kapspelden en dito voorstukje.

5 Na dit alles is Pieter Klein van 1905 tot 1947 de eigenaar van het huis en erf. Pieter was arbeider en zijn vrouw Vrouwtje de Graaf was winkelierster. Ook zij verkocht nog enige manufacturen. Daarna is van 1947 tot 1990 hun zoon Jan Klein de eigenaar. Jan was tuinbouwer en hij was getrouwd met Geertruida de Haan. De verbouw van het huis in 1955 (nieuwe toestand) In 1955 werd een bouwvergunning afgegeven aan Jan Klein tot het verbeteren van zijn woonhuis. Het werk zou worden uitgevoerd door de Fa. C. de Geus en Zn te Broek op Langedijk en de begrotingssom was gulden. Kijkje in het huis van de familie Klein In 1990 kopen Bruno Visser en Anja Bijpost het huis. Het huis is dan oud en moet grondig worden opgeknapt. Er wordt stukje bij beetje vernieuwd en verbouwd en zo ontstaat een weer zo goed als nieuw huis waar zij al weer jaren met veel plezier in wonen. De herdenkingsplaat van de eerste steenlegging werd bij de verbouwing achter een muur gevonden, gerestaureerd en hangt nu te pronken in de hal.

6 KADASTRALE GEGEVENS (GEMEENTE KOEDIJK ) Eigenaren Anthonie Kleine, kleermaker (artikel 0098) Dirk Kleine, koopman en winkelier (artikel 0779) Antonius Kleine, koopman (artikel 0934) Pieter Swan, winkelier te Warmenhuizen (artikel 0962) Jacob IJfs, koopman en manufacturier (artikel 1347) Pieter Klein, arbeider (artikel 1628) Jan Klein, tuinbouwer (artikel 2990) Perceel huurwaarde gebouw(en): f 15,- -perceel: A0045 -oppervlakte: 410 m² splitsing huurwaarde gebouw(en): f 15,- -perceel: A0484 -oppervlakte: 210 m² rectificatie Situatie in 1832 met nr. 45 (is A0045) huurwaarde gebouw(en): f 15,- -perceel: A0541 -oppervlakte: 210 m² stichting en ruiling huurwaarde gebouw(en): vrijdom -perceel: A ruiling A splitsing (en gedeeltelijke verkoop) huurwaarde gebouw(en): vrijdom -perceel: A0695 A rectificatie (van de splitsing in 1846)

7 -1880 verval vrijdom huurwaarde gebouw(en): f 50,-/f 57,- -perceel: A bijbouw huurwaarde gebouw(en): f 69,- -perceel: A vernieuwing A stichting huizen en grondruil na de brand huurwaarde gebouw(en): f 79,- -perceel: A over naar Sint Pancras A grondruil (aanpassing erfgrens) A aanbouw schuur Situatie 1990

8 ANDERE GEGEVENS Adressen 1833 Middelbuurt 40 - Antoni Klijn 1897 Kanaaldijk 52 Jb. IJfs 1903 Kanaaldijk 56 Jacob IJfs 1935 Kanaaldijk 110 P. Klein 1946 Kanaaldijk 110 wed. P. Klein 1964 Kanaaldijk 85 Jn. Klein 1972 Kanaaldijk 85 J. Klein Overige zaken 1833 belasting -Middelbuurt 40, woonhuis -belastingschuldige: Antoni Klijn -huurwaarde: f 16,- -aantal deuren en vensters: 3 -aantal haardsteden: woningonderzoek -Kanaaldijk 56 -eigenaar en bewoner: Jacob Yfs, winkelier -aantal bewoners: 5 -medebewoonster: Neeltje Hopman, dienstbode en haar zoon Albert Hopman -oppervlakte woning 62,5 m² en oppervlakte bijgebouw 44 m² --kamer met 2 bedsteden en 2 vensters opzij -winkel, zolder, werkplaats en bergplaats (aanbouw) -voorerf 25 m² en achtererf 100 m² -dak van pannen, beschoten met hout en muren ½ waal -eigen regenbak in de woning -eigen privaat, op 20 meter, van hout, over de sloot 1955 bouwvergunning -tot het verbeteren van het woonhuis -aanvrager: J. Klein 1990 bouwvergunning -tot verbouw van het gehele huis -aanvrager: familie Visser-Bijpost 1993 bouwvergunning -tot het plaatsen van dakkapellen -aanvrager: familie Visser-Bijpost Dezelfde voorgevel in de loop der jaren

9 EN VERDER In 1990 kwamen er nieuwe eigenaren en die hebben het huis grondig verbouwd huis te koop 1991 de verbouw is begonnen 1991 de voormuur wordt vernieuwd In 1993 zijn er nog dakkapellen geplaatst. Zelfs makelaar en hijsbalk werden weer in ere hersteld! 1991 ook van binnen bleef weinig bij het oude Cor Visser Bronnen: Kadaster Gemeentearchief Koedijk Bevolkingsregister en burgerlijke stand Alkmaarsche Courant en De Grondwet Notarieel archief Alkmaar Met dank aan de familie Visser-Bijpost 1991 een nieuw huis