Week opdracht 6: Energiemeter

Transcriptie

1 Week opdracht 6: Energiemeter Davy van Megen Jacob Dalle Kevin Chang Ruud Grevelink Sven Meijer

2 Inleiding In dit onderzoek wordt het verbruik van verscheidene mobiele telefoons gemeten. Dit wordt mede gedaan met behulp van de Voltcraft 3000 energiemeter. Aan de hand van het verbruik kan er berekend worden hoeveel het verbruik per jaar is, de hoeveelheid aardgas verbruik per jaar, de CO 2 uitstoot per jaar en de kosten per jaar voor het opladen van je mobiele telefoon. De metingen worden uitgevoerd met verschillende telefoons om dan daarna de resultaten van de afzonderlijke mobiele telefoons met elkaar te vergelijken. Daarnaast wordt gekeken in hoeverre de resultaten overeen komen met de opgegeven specificaties door de fabrikant van de mobiele toestellen. Tot slot is er onderzocht of de adapter van een mobiele telefoon stroom verbruikt wanneer men de adapter in het stopcontact laat zonder de mobiele telefoon aangesloten. De mobiele telefoon is niet meer weg te denken in de maatschappij. En tegenwoordig is de smartphone ook niet meer weg te denken. Het verschil in een smartphone dan de conventionele mobiele telefoons zit in de functies en de bouw ervan. Zo bevat een smartphone internetfuncties en een touchscreen, deze functies zullen het verbruik van de toestellen beïnvloeden. Omdat de mobiele telefoon een alledaags product is het verbruik hiervan niet overstanding om te weten. Smartphones zullen zeker elke dag opgeladen moeten worden in verband met een hoger verbruik. De verwachting is dat bij 0% het energieverbruik het hoogst is. Dit zal na het begingebruik uitmiddelen naar een vast verbruik. Bij 100% zal het verbruik minder zijn dan het vaste verbruik. Het verbruik zal het minst zijn in de vliegtuigmodus. Het verbruik is gemiddeld bij display uit en de rest aan. Het verbruik is het meest als ook het display aan staat. Het verbruik van de lader als deze niet gebruikt wordt is te verwaarlozen. Hier zullen dus praktisch geen kosten aan verbonden zijn. De kosten voor het opladen zullen naar verwachting erg klein zijn gezien de het verbruik ook relatief laag ligt. Theorie Werking van een batterij Oplaadbare batterijen bestaan uit elektrochemische cellen. Deze cellen kunnen opladen en ontladen, deze processen zijn tegenovergesteld van elkaar. Tijdens het opladen wordt het positieve materiaal in de batterij geoxideerd, dit betekend dat het elektronen opneemt. Tegelijkertijd wordt het negatieve materiaal in de batterij gereduceerd, dit betekend dat het elektronen afstaan. Tijdens het ontladen wil de reductor (dat is het materiaal dat tijdens het opladen elektronen kreeg) zijn elektronen afstaan, tegelijkertijd wil de oxidator elektronen opnemen. Dit kan alleen als de elektronen door de elektrische componenten lopen, oftewel de telefoon voorziet van elektriciteit. Opladen van een lithium- ion batterij Bij het laden van een lithium-ion batterij wordt het voltage verlaagt tijdens het opladen. De lithium-ion kan namelijk alleen de hoeveelheid elektriciteit aan die het ook kan opslaan in cellen. Na een bepaalde batterijpercentage wordt het voltage begrensd. De levensduur zou aanzienlijk verkort worden wanneer het voltage niet begrensd wordt. Dit als gevolg van overbelasting van de cellen in de batterij. Een algoritme zorgt ervoor dat het voltage begrensd wordt en steeds verder daalt tot dat de batterij compleet vol is. Week opdracht 6: Energiemeter Pagina 2

3 Capaciteit en vermogen batterij Vaak zijn voor batterijen van een telefoon maar een deel van de specificaties bekend. Fabrikanten geven vaak alleen de capaciteit in elektrische lading of het vermogen dat de batterij bevat. Om alle termen uit te kunnen rekenen is gebruik gemaakt van vgl. 1 [3]. Q =!!"""! [ vergelijking 1 ] Hierin is Q de elektrische lading in [ mah ] E de energie in [ Wh ] V de spanning in [ V ] Aan de hand van vgl. # is ook de capaciteit van de batterij van de iphone 4s berekend. Hiervan is bekend dat de spanning 3.7 volt is [8]. De energie is 5,3 wattuur. Q =!,!!"""!,! = 1, mah Verbruik per jaar Om te achterhalen wat de kosten en de CO 2 uitstoot zijn bij het gebruik, dient eerst het verbruik per jaar te worden berekend. Eerst is de energie die het per oplaadbeurt kost berekend, dit is gebeurt met behulp van vgl. 2 [1.1]. Deze vergelijking is ook gebruikt om het totaalverbruik van een adapter te berekenen. E = P t [ vergelijking 2 ] Hierin is E de energie in [ Wh ] P het vermogen in [ W ] t de tijd in [ h ] Bij berekening van het totaalverbruik voor opladen is er vanuit gegaan dat de telefoon iedere dag wordt opgeladen. Dit betekend dus dat het totale energieverbruik vermenigvuldigd dient te worden met 365 dagen. E!"!!"#!!/!""#/!""#$!!" = 6, = 2, Wh De kosten voor het opladen van een iphone 3G op jaarbasis met alles aan zijn vervolgens berekend. Eerst is de bovenstaande waarde omgerekend naar kilowattuur. Daarna is dit vermenigvuldigd met de kosten per kwh. De kosten voor 1 kwh zijn verschillend per energiemaatschappij. Om deze reden is het gemiddelde genomen van drie grote energiemaatschappijen: Nuon vaste stroom 1 jaar continutarief: 0,2251 [4] Essent Zeker 1 jaar: 0,2192 [5] Nederlandse Energie Maatschappij 1 jaar vast: 0,22264 [6] Gemiddelde van de drie maatschappijen: 0,2223!,!"!"!!""" 0,2223 = 0,55 Week opdracht 6: Energiemeter Pagina 3

4 Aardgas De stroom die door de stopcontact geleverd wordt is afkomstig uit een energiecentrale. Bij de energiecentrale wordt aardgas gestookt om elektriciteit op te wekken. Om het verbruik van aardgas, voor het opladen van een mobiele telefoon, te berekenen is de verbrandingswarmte van één kubieke meter aardgas nodig. De telefoon wordt een keer per dag opgeladen zoals hierboven aangegeven. Daarom wordt het verbruik aan aardgas ook met 365 vermenigvuldigt voor het verbruik kubieke meter aardgas per jaar. Deze waarde staat hieronder genoteerd. Daarnaast zijn er verliezen voor het opwekken en transporteren van de elektrische stroom. Dit rendement is mede hieronder weergegeven. Stookwaarde aardgas: 31,7 MJ/m 3 [2.1] Rendement energiecentrale: 35% [2.2] CO 2 Waar aardgas verbrand wordt voor elektriciteit ontstaat natuurlijk CO 2. Om de hoeveelheid koolstofdioxide te bepalen bij het opladen van je telefoon, is de uitstoot nodig voor het verbranden van aardgas. Met deze waarde is de uitstoot per oplaadbeurt te berkenen. De uitstoot per jaar is de bedoeling dus ook hier dient er vermenigvuldigt te worden met 365 dagen. CO 2 uitstoot bij verbranding van aardgas: 2 kg CO 2/m 3 aardgas [2.1] Opstelling en meetmethode Meetmethode De telefoon wordt normaal opgeladen alleen bevind er een energiemeter tussen de stekker van de oplader en het stopcontact. Daarnaast wordt het verbruik van de opladende telefoon in verschillende situaties gemeten: Het display uit met de (internet en) telefonie functies aan. Het display aan (rond de 75 procent) met de (internet en) telefonie functies aan. Het display uit en de telefoon in vliegtuigmodus. Meting met alleen de lader in het stopcontact. De meter wordt afgelezen op 0% 10% 25% 50% 75% 90% 100%. De tijd die de oplader erover doet wordt tegelijk gemeten. Specificaties energiemeter Uitvoering Voor stekkerdozen Afleesbereik 0, kwh Aanduiding LCD Gewicht 190 g Voedingsspanning 230 V Max. registratieduur 2376 h Eigen verbruik 1.8 W Afm. (b x h x d) 135 x 82 x 70 mm Frequentie 50 Hz Nauwkeurigheidsklasse ± 1 % Officieel bekrachtigd Nee Type Energy Check 3000 Werkzaam vermogensbereik 1, W Week opdracht 6: Energiemeter Pagina 4

5 De energiemeter heeft een afwijking van ongeveer 1%. Dit is een redelijke nauwkeurigheid. Echter is de energiemeter maar op 1 cijfer achter de komma af te lezen. Bij hogere waardes is dit een redelijke nauwkeurigheid, echter bij het verbruik van een telefoon is dit al gauw een onnauwkeurigheid van 5% of hoger. Hiermee valt te concluderen dat voor dit experiment de nauwkeurigheid niet heel betrouwbaar is. Specificaties telefoons Voor dit experiment zijn meerdere telefoons gemeten, om een duidelijk beeld te krijgen van het verbruik van bekende smartphones. De verschillende toestellen hebben ieder een andere accu en daarom andere laadtijden. De toestellen die zijn gebruikt bij dit experiment zijn een BlackBerry 8520, iphone 3Gs, iphone 4s en een Sony Ericsson Xperia Ray. De specificaties van de toestellen zijn terug te vinden in tabel 1 van de bijlagen. Resultaten Verbruik per oplaadbeurt Om het verbruik te berekenen wordt telkens het gemiddelde genomen tussen twee metingen. Dus van bijvoorbeeld 10 tot 25 procent in batterijpercentage wordt het gemiddelde genomen van de twee vermogenswaarden. Dit gemiddelde wordt vermenigvuldigd met de tijd die het gekost heeft om de batterij van 10 tot 25 procent op te laden. Zie het voorbeeld hieronder voor de berekening. Bij deze berekening zijn de waarden gebruikt van tabel 4 van de iphone 3GS. Deze berekening is uitgevoerd volgens vgl. 2. E!"#!"!!" =!,!!!,! = 2967 J! E!"#!"!!" =!,!!!,! = 4356 J! Deze berekening wordt gedaan tussen alle gemeten waarden oplopend van 0-10% naar %. Alle berekende waarde worden bij elkaar opgeteld en dat geeft het verbruik per laadbeurt weer. Bij de iphone 3GS komt dat neer op een totaal verbruik per laadbeurt van Joule. Deze waarde wordt gedeeld door 3, en vermenigvuldigt met 365 dagen om het aantal kilowattuur per jaar te verkrijgen.!!"#$#%&'!""# =!".!"#!,!!"! 365 = 1,75 kwh/jaar Bovenstaande berekeningen worden uitgevoerd voor alle telefoons en voor alle situaties waarin de metingen worden uitgevoerd. De resultaten staan in tabel 5 van de bijlage. De kosten op jaarbasis zijn vervolgens berekend door het jaarlijkse verbruik te vermenigvuldigen met de gemiddelde kosten voor 1 kwh. Deze gemiddelde kosten zitten op 0,2223 zoals vermeld bij het kopje theorie. Kosten/jaar = 1,75 0,2223 = 0,39 per jaar De kosten op jaarbasis per toestel staan vermeld in tabel 7 van de bijlagen. Week opdracht 6: Energiemeter Pagina 5

6 Sluipstroom De energiemeter kan onder de 0,1 watt niet nauwkeurig gemeten worden. Echter kan er sluipstroom van onder de 0,1 watt plaatsvinden. Stel dat een oplader het hele jaar non-stop in het stopcontact zit, dan kan de sluipstroom merkbaar groot worden. Dit kan berekend worden door vgl. 2. We gaan uit van een maximaal mogelijke vermogen van 0,1 watt dat verbruikt wordt door de lader. Hierbij is t het aantal uur in een jaar. Hieronder eerst de berekening voor het aantal uren in een jaar. t!""# = = 8760 uur E = 0, = 876 Wh Aan de hand van de gemiddelde kosten voor 1 kwh zijn de totale kosten berekend. De gemiddelde kosten zijn 0,2223 (zoals berekend bij het verbruik per jaar). Hiervoor is eerst het aantal wattuur gedeeld door 1000 om een waarde in kilowattuur te verkrijgen.!"#!""" 0,2223 = 0,19 Hieruit valt te concluderen dat de maximale kosten voor de sluipstroom op 0,19 uitkomen. Echter is dit bij een meetbare waarde van het verbruik. Gezien de waarde niet meetbaar was, dienen de kosten voor de sluipstroom onder de 0,19 per jaar te zitten. Aardgas Om het verbruik in aardgas te berekenen dienen eerst de waarden voor verbruik omgerekend te worden naar kilojoule per seconde. Het verbruik in kilowattuur is hiervoor vermenigvuldigd met 3, Want 1 uur bevat 3600.!!"#$#%&'!""# = 1,75 3,6 10! = 6,3 10! KJ/s = 6,3 MJ/s Het totale rendement van een aardgas centrale is 35%. Om deze reden dient bovenstaande berekening gedeeld te worden door 35%.!!"!##$ =!,! = 18 MJ/s!""#!"% CO 2 Om de CO 2 uitstoot te berekenen is de hoeveelheid gas berekend die nodig is om de telefoon een jaar lang op te laden. Hiervoor is de totale benodigde energie gedeeld door de energie die er vrij komt bij het stoken van 1 kubieke meter gas. Dit heet de stookwaarde en zoals bij de theorie vermeld is de stookwaarde voor aardgas 31,7 MJ/m 3. Aardgas/jaar =!" = 0,57 m!!",! Week opdracht 6: Energiemeter Pagina 6

7 Het verbruik is dus bij het berekende toestel 0,57 kubieke meter op jaarbasis. Bij het verbranden van 1 kubieke meter aardgas komt ongeveer 2 kilogram CO 2 vrij, zoals vermeld in de theorie. Door het totale verbruik aan aardgas te vermenigvuldigen met deze 2 kilogram is de jaarlijkse uitstoot aan CO 2 verkregen. CO2/jaar = 0,57 2 = 1,14 kg Conclusie en discussie Allereerst worden de specificaties van de afzonderlijke toestellen met elkaar vergeleken. Het gaat om de specificaties van de batterijen. Er zit weinig verschil tussen de toestellen. Allemaal hebben ze een voltage van 3,7 volt. Het verschil zit hem in het vermogen en de laadcapaciteit van de batterij. De BlackBerry staat onderaan wat betreft vermogen en laadcapaciteit. Daarna volgen de iphone 3GS en de iphone 4s. De telefoon met het meeste vermogen en laadcapaciteit is de Sony Ericsson. Logisch is dat wanneer de laadcapaciteit lager is het vermogen van de batterij automatisch ook lager is. Immers de laadcapaciteit bepaald het vermogen wat een batterij op kan nemen en dus ook af kan geven. De specificaties van de telefoons staan in tabel 1 van de bijlage. De metingen zijn uitgevoerd en de resultaten zijn te vinden in de tabellen 2 tot en met 4. Het verbruik per telefoon per situatie waarin gemeten is staan in tabel 5. Duidelijk is dat de BlackBerry 8520 het zuinigst is. Gevolgd door de iphone 3GS en de Sony Ericsson Xperia Ray. De mobiele telefoon met het hoogste verbruik is de iphone 4s. Het verbruik per situatie waarin de telefoon is opgeladen wordt ook vergeleken. Per telefoon is duidelijk te zien dat wanneer de display aan staat tijdens het opladen het verbruik hoger is. Ook dit is simpel te verklaren doordat het scherm elektriciteit onttrekt van het stopcontact bovenop het laden, wat dus een resulteert in een hoger verbruik. In de andere situaties waarbij het scherm uitstaat is het verbruik lager. Tussen de situaties waarin de functies geblokkeerd worden (vliegtuigmodus) en de functies aan blijven zit weinig verschil. Maar er is wel enig verschil dus de telefoon (en internet) functies verwerven een iets hoger verbruik. Qua kosten kost het toestel met het hoogste verbruik uiteraard het meeste stroom. De iphone 4S heeft het hoogste verbruik en kost dus ook het meeste per jaar. Zie hieronder voor de kosten nog eens op een rijtje per toestel, gesorteerd van goedkoop naar duur. Situatie vliegtuigmodus: BlackBerry ,28 iphone 3Gs 0,38 Sony Ericsson Xperia Ray 0,39 iphone 4s 0,52 Situatie display uit: BlackBerry ,24 iphone 3Gs 0,39 Sony Ericsson Xperia Ray 0,40 iphone 4s 0,58 Situatie display aan: BlackBerry ,31 Sony Ericsson Xperia Ray 0,51 iphone 3Gs 0,57 iphone 4s 0,70 De bedragen zijn uitermate klein voor het opladen van een mobiele telefoon één keer per dag het hele jaar door. De bedragen zijn bijna onwaarschijnlijk laag als deze vergeleken worden met de jaarlijkse energierekening. Week opdracht 6: Energiemeter Pagina 7

8 De uitstoot van koolstofdioxide staat weergeven in tabel 7. Net als de kosten hangt de uitstoot van koolstofdioxide helemaal af van het verbruik van de mobiele toestellen. Het is dan ook niet verassend dat de iphone 4S weer als grootverbruiker bovenaan staat. Het verbruik is het hoogst van alle telefoons en is de productie in koolstofdioxide ook het hoogst. Er zijn metingen uitgevoerd naar de sluipkosten door de adapter in het stopcontact te laten wanneer deze niet gebruikt wordt. Echter is gebleken dat het verbruik zo nihil is, dat deze niet met de energiemeter gemeten kon worden. De energiemeter kan onder de 0,1 watt namelijk geen metingen uitvoeren. Om deze reden is een worst case scenario berekening gedaan, waar uit wordt gegaan van deze 0,1 watt. Na berekenen is gebleken dat de maximale kosten voor dit verbruik 0,19 zijn. Er valt te concluderen dat deze kosten verwaarloosbaar zijn als bedacht wordt dat het verbruik minder moet zijn dan deze 0,1 watt. Reflectie op de hypothese De lijn der verwachting was dat het energieverbruik in het begin het hoogst zou zijn, vervolgens zou uitmiddelen naar een globaal verbruik. Dit alles om te eindigen bij een lager verbruik. Uit de resultaten valt op te maken dat dit beeld redelijk klopt. Echter is het verbruik in het begin gelijk met een vast verbruik tot ongeveer de helft van het opladen. Erna begint deze langzaam te zakken. Deze daling was uiteindelijk extremer dan verwacht. In de hypothese was aangegeven dat het energieverbruik in de vliegtuigmodus het laagst zou zijn. Het verbruik gemiddeld bij het display uit, maar communicatie aan. En het verbruik het hoogst op het moment ook het display aan blijft. Dit beeld was uiteindelijk correct. Echter was de verwachting dat deze verschillen groter zouden zijn. Er is gebleken dat deze verschillen lager liggen De laatste verwachting was dat het sluipverbruik van een lader die niet in gebruik is verwaarloosbaar zijn. Hierbij is gebleken dat dit een correct beeld is, het verbruik was niet eens meetbaar. Zelfs bij een worst-case scenario zijn de kosten voor een heel jaar sluipverbruik onder de 0,20. Suggesties voor verbetering De uitgevoerde metingen kunnen zeker verbeterd worden. Omdat het verbruik van mobiele telefoons klein is in vergelijking tot andere elektrische apparaten. Denk hierbij aan apparaten als de televisie of de wasmachine. Maar omdat het bij telefoons om lage waarden gaat is het handig om een energiemeter te hebben die tot bijvoorbeeld 3 decimalen achter de komma kan meten. Of dat de energiemeter in milliwatt kan meten. De nauwkeurigheid van de meter kan dus beter voor dit onderzoek. Daarnaast is het de kunst om metingen te herhalen. Hoe vaker een meting herhaalt wordt des te nauwkeuriger het gemiddelde is van alle metingen. Ook kan de meting op film worden gelegd. Op de film is dan duidelijk terug te zien bij welk batterijpercentage het juiste wattage hoort. Andere toevoegingen aan dit onderzoek zijn het gebruik van meerdere soorten telefoons of meerdere van dezelfde soort. Een onderzoek tussen meerdere smartphones van verschillende merken. Of het verschil tussen smartphones en de mobiele telefoons van 10 jaar geleden. Week opdracht 6: Energiemeter Pagina 8

9 Bijlagen Tabel 1 Specificaties mobiele telefoons [7][8][9][10] BlackBerry 8520 iphone 3GS iphone 4s Sony Ericsson Xperia Ray Leeftijd ± 3 jaar ± 3 jaar ± 1 jaar ± 1 jaar Type batterij lithium-ionbatterij lithium-ionbatterij lithium-ionbatterij lithium-ionbatterij Batterijspanning 3,7 V 3,7 V 3,7 V 3,7 V Batterijvermogen 4,26 Wh 4,51 Wh 5,3 Wh 5,55 Wh Batterijcapaciteit mah mah mah mah Tabel 2 Opladen batterij in vliegtuigmodus BlackBerry 8520 iphone 3GS iphone 4s Sony Ericsson Xperia Ray Batterijniveau % P (W) t (s) P (W) t (s) P (W) t (s) P (W) t (s) 0 5,0 0 4,7 0 4,8 0 4, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Tabel 3 Opladen batterij met internet en telefonie aan, display uit Sony Ericsson BlackBerry 8520 iphone 3GS iphone 4s Xperia Ray Batterijniveau % P (W) t (s) P (W) t (s) P (W) t (s) P (W) t (s) 0 5,0 0 4,6 0 5,1 0 5, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Tabel 4 Opladen batterij met display, internet en telefonie aan Sony Ericsson BlackBerry 8520 iphone 3GS iphone 4s Xperia Ray Batterijniveau % P (W) t (s) P (W) t (s) P (W) t (s) P (W) t (s) 0 5,4 0 4,7 0 5,4 0 5, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Week opdracht 6: Energiemeter Pagina 9

10 Tabel 5 Energieverbruik in wattuur per oplaadbeurt Sony Ericsson BlackBerry 8520 iphone 3GS iphone 4s Xperia Ray Vliegtuigmodus 3,0 4,6 6,4 4,9 Display uit 3,5 4,8 7,2 5,0 Alles aan 3,8 7,0 8,6 6,3 Tabel 6 Energieverbruik en kosten per jaar Sony Ericsson BlackBerry 8520 iphone 3GS iphone 4s Xperia Ray E (kwh) Kosten E (kwh) Kosten E (kwh) Kosten E (kwh) Kosten Vliegtuigmodus 1,1 0,24 1,7 0,38 2,3 0,52 1,8 0,39 Display uit 1,3 0,28 1,7 0,39 2,6 0,58 1,8 0,40 Alles aan 1,4 0,31 2,5 0,57 3,1 0,70 2,3 0,51 Tabel 7 CO2 uitstoot voor opladen per jaar in kilogram Sony Ericsson BlackBerry 8520 iphone 3GS iphone 4s Xperia Ray Vliegtuigmodus 0,70 1,10 1,51 1,15 Display uit 0,82 1,13 1,70 1,17 Alles aan 0,90 1,65 2,03 1,49 Week opdracht 6: Energiemeter Pagina 10

11 t (s) Batterijniveau (%) Figuur 1 Oplaadtijd als functie van het batterijpercentage bij vliegtuigmodus 6,0 4,5 P (W) 3,0 1, Batterijniveau (%) Figuur 2 Vermogen als functie van het batterijpercentage bij vliegtuigmodus Week opdracht 6: Energiemeter Pagina 11

12 t (s) Batterijniveau (%) Figuur 3 Oplaadtijd als functie van het batterijpercentage bij display uit, communicatie aan 6,0 4,5 P (W) 3,0 1, Batterijniveau (%) Figuur 4 Vermogen als functie van het batterijpercentage bij display uit, communicatie aan Week opdracht 6: Energiemeter Pagina 12

13 t (s) Batterijniveau (%) Figuur 5 Oplaadtijd als functie van het batterijpercentage bij display aan, communicatie aan 6,0 4,5 P (W) 3,0 1, Batterijniveau (%) Figuur 6 Vermogen als functie van het batterijpercentage bij display aan, communicatie aan Week opdracht 6: Energiemeter Pagina 13

14 Bronnen Bron Informatie [1] Binas Havo/VWO - Noordhoff Uitgevers [1.1] Tabel 35 Formules [2] Energie Survival Gids - Jo Hermans [2.1] Bladzijde 8 Handige gegevens [2.2] Bladzijde 18 Rendement [3] Formule [4] Kosten energie [5] Kosten energie [6] Kosten energie [7] Batterij Blackberry [8] Batterij iphone 3Gs [9] Batterij iphone 4s [10] Battery SE Xperia Ray [11] Laden Li-Ion batterij Week opdracht 6: Energiemeter Pagina 14