achtergrond FORUM #08/

Transcriptie

1 achtergrond De wereld veroveren met ondernemer 3.0 is deel 1 van een drieluik over de gezamen lijke toekomstvisie van vno-ncw, mkb- Nederland en lto Nederland. In de volgende nummers verschijnen nog: Aan de slag met werk nemer 3.0 en De regelzucht te lijf met ambtenaar

2 de wereld veroveren met ondernemer 3.0 Aan de vooravond van de verkiezingen presenteren vno-ncw, mkb-nederland en lto Nederland hún visie op de toekomst van de Nederlandse economie. Tekst: Paul Scheer Foto: epa/warner Bros, beeldbewerking: Link Design Optimistisch is de titel van de toekomstvisie die vno-ncw, mkb- Nederland en lto Nederland deze week ontvouwen. Dat lijkt een open deur voor ondernemingsorganisaties, maar tegen de achtergrond van de economische crisis kan het geen kwaad om uit te dragen dat er betere tijden aanbreken. Sterker: als de crisis wordt aangegrepen om het economisch beleid drastisch te hervormen, worden twee vliegen in één klap geslagen. Eén: Nederland komt krachtiger uit de crisis. Twee: economische groei leidt tot vermindering van het begrotingstekort en maakt het mogelijk om de voorgenomen bezuinigingsoperatie te focussen op ook voor de economie verstandige exercities. Nederland staat er helemaal niet zo slecht voor. We zijn de zestiende economie in de wereld, nemen op het gebied van internationale handel een top-10-plaats in, en zijn s werelds tweede exporteur van voedsel, planten en bloemen. De ligging van Nederland biedt de mogelijkheid om de positie van internationaal knooppunt van mensen en goederen in te nemen. Getuige ook de vele internationale hoofdkantoren die hier zijn gevestigd. Die profiteren onder meer van de internationaal ingestelde sector van de zakelijke dienstverlening, het op internationale leest geschoeide belastingstelsel en de concentratie van juridische instellingen. De komst van buitenlandse bedrijven is natuurlijk mooi, maar ook het eigen bedrijfsleven moet zich blijven ontwikkelen. In dat kader heeft de overheid sleutelgebieden benoemd als kansrijke sectoren. Daartoe behoren de (kennisintensieve) landbouw, de chemische industrie, de energiesector en de sector van watermanagement en -technologie. Relatief jonge sleutelgebieden zijn de creatieve industrie, de financiële sector en de zorgsector. De focus op deze gebieden waar Nederland goed in is, betekent dat we daar van nu af aan de aandacht en inzet van middelen op moeten concentreren. Zoals een ondernemer dat doet: bepaal waar je kracht ligt en sla je slag. Want op deze terreinen kan Nederland de wereld (verder) veroveren. Voor al die sectoren geldt dat verduurzaming van de economie een gegeven is. De mondiale schaarste aan grondstoffen en energie kan een bepalende factor worden in de concurrentiekracht van landen. Ondernemers moeten daarop inspelen door duurzame en ecologisch efficiënte producten en processen te ontwikkelen. Dat werkt beter dan overheidsregulering. Naast verduurzaming zijn er meer uitdagingen, om het maar eens optimistisch te benoemen. Ondernemers moeten zich voorbereiden op structurele krapte op de arbeidsmarkt en nadenken over het werven en behouden van groepen mensen die nu langs de kant staan of uit de boot vallen, zoals oudere werknemers. Daarnaast vergt het cluster van onderwijs en onderzoek de nodige aandacht. Nederland blijft achter met investeringen in research & development, zowel publiek als privaat. Een deel van het probleem zit in de gebrekkige aansluiting van onderzoeksinstellingen op de wensen van het bedrijfsleven. Een andere uitdaging is mobiliteit. Ondernemen is bewegen, en dat moet wel kunnen in een dichtbevolkt land als Nederland. Werknemers moeten naar hun werk, goederen naar de klant. Dat lukt niet als het verkeer stil staat. De uitvoering van de aanbevelingen van de commissie-elverding om de besluitvorming hierover te versnellen, kan soelaas bieden. Niet alleen voor het aanleggen van wegen, maar ook voor de ontwikkeling en bouw van bedrijventerreinen, woningen, agrarische bedrijven, energiecentrales (inclusief kerncentrales) en havengebieden. Daar zal de bouwsector ook blij mee zijn, als uitweg uit de crisis. Lees ook het boekje Optimistisch dat bij deze Forum is meegestuurd. Of kijk op de website voor de volledige tekst van de toekomstvisie: 13

3 achtergrond Nederland is concurrerend... Op de World Competitiveness Scoreboard 2009 staat Nederland op de tiende plaats, net als in Businessschool imd, gelegen aan het meer van Genève, rangschikt jaarlijks 57 landen op basis van hun concurrentiekracht. Nederland doet het volgens imd goed doet met productiviteit en efficiency, en minder goed met fiscaal beleid en de kennisinfrastructuur. Top 15 concurrentiekracht 1. Verenigde Staten 2. Hongkong 3. Singapore 4. Zwitserland 5. Denemarken 6. Zweden 7. Australië 8. Canada 9. Finland 10. Nederland 11. Noorwegen 12. Luxemburg 13. Duitsland 14. Qatar 15. Nieuw-Zeeland bron: world competitiveness scoreboard internationale hoofdkantoren komen graag naar Nederland... Nederland profileert zich graag als vestigingsplaats voor internationale hoofdkantoren. Die komen onder meer af op het belastingklimaat, de bereikbaarheid, een hoogopgeleide beroepsbevolking en het leefklimaat. In de Global 500 van het Amerikaanse zakenblad Fortune staat Nederland vermeld met 12 hoofdkantoren en 1 Brits-Nederlandse vestiging (Unilever). Een paar jaar terug waren dat er 14. Maar gelukkig hebben we ook nog een aantal Europese hoofdkantoren van buitenlandse bedrijven (14 in 2008) binnen de landsgrenzen. Het aantal hoofdkantoren van buitenlandse ondernemingen Verenigde Staten Japan Frankrijk Nederland België bron: fortune global Cijfers over maar de uitgaven aan R&d blijven achter Het Nederlandse bedrijfsleven staat niet bekend om zijn spendeerdrift als het gaat om speur- en ontwikkelingswerk. In 2007 kwamen de uitgaven net uit boven 1 procent van het bruto binnenlands product, terwijl het Europese streefniveau toch 3 procent is. Daar komt eigenlijk alleen Zweden bij in de buurt. De publieke r&d-uitgaven in Nederland bedroegen in ,7 procent van het bbp. Uitgaven van het bedrijfsleven uitgedrukt als percentage van het BBP Zweden Japan Verenigde eu-15 Nederland Staten bron: oeso, cbs 2,7% 2,6% 1,9% 1,25% 1 % Cijfers over

4 De bevolking is nog altijd liever werknemer... Nederlanders hebben de naam handelaar te zijn, maar geen ondernemer. In 2007 gaf ongeveer 35 procent van de ondervraagden aan liever ondernemer te zijn dan loonslaaf. Dat was weliswaar iets meer dan het percentage in de jaren daarvoor, maar niets vergeleken bij de 60 procent in de Verenigde Staten. Ook het gemiddelde van de vijftien belangrijkste eu-lidstaten ligt hoger. De ondernemersquote (deel van de werkzame beroepsbevolking) lag in 2007 op zo n 12 procent. Daarmee zit Nederland wel in de buurt van het Europees gemiddelde, en boven het Amerikaanse percentage. Liever ondernemer dan werknemer, zegt zoveel procent van de bevolking Verenigde Staten eu-15 Nederland België 40% 55% 65% 70% 45% 30% 35% 60% Stropdas staat voor ondernemer, bouwhelm voor werknemer Cijfers over 2007 bron: europese commissie, flash eurobarometer 192 entrepreneurship survey (2007) Aantal ondernemers uitgedrukt als percentage van de beroepsbevolking bron: eim Italië eu-15 oeso Nederland Verenigde Staten Japan 12,5 % 12,5% 12% 10% 8% 21% Cijfers over en een onderneming is snel opgestart Als je in Nederland een bedrijf wilt starten, heb je niet veel dagen nodig: ongeveer 10. In Zweden ben je bijna 50 dagen kwijt. Nederland scoort wat minder op het aantal benodigde procedures. Dat zijn er 6. Daarmee zit Nederland in de middenmoot. Het aantal dagen Canada Verenigde Staten Nederland Japan Spanje bron: wereldbank Cijfers over

5 achtergrond De politiek over ondernemerschap Welke maatregelen hebben de grote politieke partijen in hun verkiezingsprogramma s opgenomen om ondernemerschap te stimuleren? hendrik jan van beek/anp vvd vvd Verlaging van de vennootschapsbelasting met 1 procentpunt. Eén loket waar ondernemers terecht kunnen voor al hun overheidszaken. Ook komt er één controle- en inspectiedienst. Als overheden de betaaltermijn van dertig dagen overschrijden, volgt een boete, uit te betalen aan de desbetreffende ondernemer. Starters worden de eerste drie jaar vrijgesteld van belastingen op rendement. Dat geldt ook voor een particulier die in een starter investeert. Onderzoeks- en innovatiebeleid worden ondergebracht bij een nieuw ministerie voor onderwijs, wetenschap en innovatie. Stimuleringsregelingen moeten generiek van aard zijn. bob bronshof cda cda Als overheden de betalingstermijn van dertig dagen overschrijden, volgen sancties. Het midden- en kleinbedrijf krijgt meer kans bij aanbestedingen door minder administratieve lasten en het terugdringen van clusteren raamcontracten. Meer belastingheffing op consumptie en milieuvervuiling, minder op arbeid en winst. Vermogensaftrek in de vennootschapsbelasting stimuleert investeringen met eigen kapitaal. sp hans van den bogaard/hh PvdA Eén winstbox in de belastingen voor ondernemers. Zelfstandigen zonder personeel moeten zich verplicht verzekeren tegen ziekte en arbeidsongeschiktheid. Nullijn voor wetgevingskosten: de baten voor ondernemers moeten groter zijn dan de kosten. Eén digitaal overheidsloket voor ondernemerszaken. d66 GroenLinks sp Eén gemeenteloket voor ondernemers. Eenvoudiger regels bij uitkeringsinstanties voor het oprichten van bedrijven. De overstap van loondienst naar zelfstandigheid moet worden versoepeld. Gemeenten gaan zelf over de koopzondag. Zelfstandigen krijgen een scholingsbudget. Urencriterium voor zelfstandigen wordt vervangen door inkomenscriterium, waardoor deeltijdondernemerschap wordt gestimuleerd. Een nationale investeringsbank verstrekt kredieten aan gezonde bedrijven die nul op rekest krijgen bij banken. 16