04_13. Techniek: Maintenance College. Anderhalf jaar groep nul. De klas van. april _ nr. 4 _ jaargang 36

Transcriptie

1 04_13 k Driemaster wil meer presteren k Taalachterstanden bij brugklassers k Bizkids: Leren voor ondernemer > Rotterdams Onderwijs Magazine Techniek: Maintenance College De klas van 1941 Anderhalf jaar groep nul april _ nr. 4 _ jaargang 36

2 van de redactie agenda Ze worden niet vergeten Deze maand vindt er een plechtigheid plaats bij Loods 24, aan de Stieltjesstraat. Vanaf deze plek zijn in 1942 en 1943 duizenden mensen weggevoerd om uiteindelijk het verschrikkelijke lot te delen van miljoenen Europese Joden. Onder de mensen van Loods 24 waren ook kinderen van 12 jaar en jonger, 686 om precies te zijn. Al deze kinderen zijn vanaf hier eerst naar Westerbork getransporteerd. Vervolgens zijn ze, in een hels transport per veewagen, naar Auschwitz of Sobibor gebracht. Daar werden ze vermoord. De namen van al deze kinderen zijn bekend. Zoals die van Hendrika de Wolf, 12 jaar oud, en haar broertje Alexander, van zes, uit de Catharina Beerssmanstraat. Ze werden op 2 november 1942 uit Westerbork weggevoerd om drie dagen later, direct na aankomst, te worden vergast in Auschwitz. In hetzelfde transport met dodelijke afloop bevonden zich ook Pauline (12) en Mary Aptroot (8) van de Heemraadssingel en Elisabeth (10) en Daniël Jacobs (2) uit de Rubroekstraat. Het zijn zomaar zes kinderen, die een toekomst voor zich dachten te hebben. Dankzij de Stichting Joods Kindermonument weten wij hun namen en de namen van al die andere kinderen. Bij de onthulling van het kindermonument zijn honderden leerlingen van Rotterdamse basisscholen betrokken. Zo worden de kinderen van toen niet vergeten, ook niet door de nieuwe generaties. Rien van Genderen, hoofdredacteur colofon Rotterdams Onderwijs Magazine voorlichtings- en opinieblad voor onderwijs, educatie, vorming, opleiding en training in Rotterdam. Gratis voor personeel van voorscholen, primair en voortgezet onderwijs in Rotterdam. 36 e jaargang -- nr april 2013 ISSN Verschijnt zeven keer per jaar -- Oplage 7000 Uitgave Stichting de Meeuw i.a. Redactie Manon Ferwerda, Irene van Kesteren, Tim van der Korput, Lydia den Ouden, Rien van Genderen (hoofd- en eindredactie) Medewerkers Ronald Buitelaar, Petja Buitendijk (foto), Renate Mamber, Jan van der Meijde (foto), Marijke Nijboer, Ad Oskam (strip), Anne-Marie Plasschaert, Ineke Westbroek, Linda Zwegers Redactie-adres Postbus HB Rotterdam -- telefoon fax rom@de-meeuw.nl Grafische vormgeving Trichis Communicatie en Ontwerp BNO -- Rotterdam Foto cover Jan van der Meijde Druk Veenman + -- Rotterdam Stichting de Meeuw i.a. 12 april UTRECHT taalconferentie voor vo en mbo 24, 25 en 26 april ROTTERDAM lang leve het ambacht, workshops van mbo ers voor vmbo ers 25 april NEDERLAND girls day techniek mei AMSTERDAM nationaal congres onderwijs en sociale media, resp. po, vo+mbo, hbo mei ROTTERDAM shell ecomarathon, voor bovenbouw po & onderbouw vo mei NEDERLAND annie m.g. schmidt-week, voor po 28 mei UTRECHT jaarcongres het jonge kind 31 mei UTRECHT congres docenten en integriteit 4 juni DRIEBERGEN congres gezag in het geding, voor po en vo 4 juni ROTTERDAM workshops rond homoseksualiteit, o.m. in onderwijs Volg het ROM op en sluit je aan via LinkedIn rotterdamsonderwijsmagazine. 2 Rotterdams Onderwijs Magazine

3 inhoud 02 agenda 06 meer willen dan een voldoende De Driemaster en Topklassen 04_ NET ZOLANG ZOEKEN TOT JE DE OORZAAK VINDT Maintenance College op RDM Campus R 08 estafette Taalachterstanden bij brugklassers 10 mijn vak Jeanet Bossche, Cornelis Leeflangschool 18 column Anne-Marie Denken is vermoeiend 19 succes van Calvijn Juliana, Marnix Gymnasium en Toorop Mavo 14_ ONDERNEMEN IS AANPAKKEN Bizkids op de Wilhelminaschool O 20 anderhalf jaar groep nul Het specifieke van het werken met peuters 22 strip Ad Oskam Groep nul 22 column L!nda Dikke buik 23 er was eens Verhalenwedstrijd voor vmbo 26 onderwijs en sociale media (3) Melanchthon Kralingen pleit voor proactief handelen 16_ DE KLAS VAN MEESTER LENSINK (1941) De verhalen van Jetty en Hettie R 28 hbo-specialist jonge kind Goed nieuws voor groep nul 30 wat er ook nog gebeurde Kinderziekenhuis geeft lespakket cadeau 31 de bibliotheek op school Aanmelden kan nog 32 dubbelportret Een dove leerling in het regulier onderwijs 24_ SCHOOL EN SPEEL- O-THEEK Samen ouders over de drempel halen O Rotterdams Onderwijs Magazine 3

4 Techniek tekst Ineke Westbroek De hele dag op een stoeltje zitten is niks voor hen. Sleutelen aan apparaten, storingen opsporen en repareren, dat is voor Jaap Naaktgeboren en Sven van Mierlo het echte werk. Daarom volgen zij de opleiding onderhoudstechnicus aan het Maintenance College. > MAINTENANCE COLLEGE OP RDM CAMPUS Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Samenwerking Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z scholen Z Z Z Z Z en Z Z Z Z bedrijven Z Z Z Z Z Z Z in Z brede Z Z Z Z opleiding Z Z Z Z Z Z Z Omringd door installaties met netwerken van slangen, meters en buizen, is Jaap Naaktgeboren bezig met een werkstuk. De tweedejaars BOL-student niveau 2, 18 jaar, moet een motor monteren en afstellen. Met liefde voor het vak geeft hij uitleg over de wijze waarop de verschillende onderdelen met elkaar in verbinding staan. Leuker dan op een stoeltje zitten, vindt Jaap, die na 3 jaar vmbo-theoretisch overstapte naar vmbo-kader, waar hij metaal- en elektrotechniek deed. Als kind al prutste Jaap urenlang aan elektrische apparaatjes. Vaak hielp hij thuis zijn vader met lampjes verwisselen. En nu praten ze samen in de auto over het vak als ze van het werk van Oud Beijerland naar huis rijden. Vader en zoon werken beiden in Oud Beijerland; Jaap loopt er stage bij Schaaf en Borken, een bedrijf dat tandwielkasten monteert en demonteert en reparaties uitvoert. Zijn vader is servicemonteur bij Mars. We hebben leuke gespreksstof, vindt Jaap, interessant om te vergelijken hoe ons werk eruitziet. Mooi om uit te zoeken waarom een pomp kapot gaat. Net zolang zoeken totdat je de oorzaak vindt. Breed Vergrijzing van onderhoudspersoneel in de petrochemische sector vormde voor chemiebedrijven in de regio Rotterdam 2006 de directe aanleiding om samen met het Albeda College, ROC Zadkine en het Scheepvaart en Transportcollege op de RDM Campus het Maintenance College te starten. Binnen het Maintenance College werken petrochemische bedrijven en onderhoudsbedrijven samen met scholen op het gebied van onderwijs en stage. In de opleiding, breed gericht op diverse technische sectoren, zoals industrie, energiebedrijven en onderhoudsbedrijven, worden studenten geschoold in machineonderhoud. Er is veel aandacht voor werktuigbouwkunde, elektrotechniek en meet- en regeltechniek. Studenten zijn verzekerd van een stageplaats bij één van de bij het Maintenance College aangesloten bedrijven, belooft de website van het Main- 4 Rotterdams Onderwijs Magazine

5 T tenance College, en bij het behalen van het diploma van een baan. Dat geldt vooral voor niveau 3 en 4, relativeert docent Gerard Timmers enigszins, de meesten met niveau 2 vinden wel een baan, maar niet bij de aangesloten bedrijven. Terwijl zij in de praktijk onder begeleiding prima dagelijkse inspectiewerkzaamheden kunnen verrichten en ondertussen doorgroeien naar hogere niveaus. Maar de bedrijven zijn moeilijk te overtuigen, het idee dat het niet kan, zit ingebakken. Daarnaast vindt Timmers het jammer dat een aantal bedrijven op de Maasvlakte opleidingen start, in plaats van zich aan te sluiten bij het Maintenance College: Het zou meer moeten gaan leven bij bedrijven in de regio. Positieve stress Net als Jaap Naaktgeboren was ook Sven van Mierlo (27, eerstejaars BBL) van jongs af al geboeid door techniek: Altijd uitzoeken hoe dingen in elkaar zitten. Sleutelen aan auto s was zo n grote hobby, dat ik verder wilde in autotechniek. Bij Defensie volgde hij een opleiding Autotechniek. Negen jaar werkte hij in het leger als automonteur. Voor die baan reed ik elke dag naar Zwolle, vertelt Sven. Hij besloot dichterbij huis werk te zoeken, zij het in een andere richting: In de autotechniek is weinig te vinden, bovendien wilde ik mijn technische vaardigheden verbreden. Die kans krijgt hij in zijn huidige baan bij Heineken, waar hij onderhoud pleegt aan de brouwerijapparatuur. Sven volgt nu een aanvullende opleiding op niveau 4 aan het Maintenance College. Apparaten checken, storingen onderzoeken en verhelpen zijn voor Sven en Jaap boeiende kanten van het vak. Sven: Mooi om uit te zoeken waarom een pomp kapot gaat. Slijtage, druk? Net zolang zoeken W Jaap Naaktgeboren wil later het liefst bij een groot bedrijf werken. foto Petja Buitendijk totdat je de oorzaak vindt. Soms zie je gruis, dan is er iets kapot geslagen. En altijd onder tijdsdruk, dat geeft positieve stress. Met de aanvullende niveau 4-opleiding die hij aan het Maintenance College volgt, wil hij storingen sneller leren opsporen en uiteindelijk doorstromen naar het hbo: Dan kan ik mij als technoloog meer richten op verbeterprocessen, bedenken welke nieuwe installaties nodig zijn. Jaap Naaktgeboren wil na het behalen van zijn niveau 2-diploma verder naar niveau 3. Als hij klaar is, wil hij bij een groot bedrijf werken: Een klein bedrijf is gezellig, maar daar werk je vaak alleen. In een groot bedrijf kun je met collega s overleggen. Z Rotterdams Onderwijs Magazine 5

6 Topklassen tekst Marijke Nijboer Basisschool De Driemaster in Hoek van Holland scoort al jaren een voldoende. De school heeft relatief weinig leerlingen van zeer laaggeschoolde ouders. We zouden gemakkelijk op het landelijk gemiddelde moeten kunnen komen, zegt directeur Adriaan van Toor. We gaan kijken of dat lukt met behulp van Topklassen. Het Topklassenteam kwam met een aantal tips, waarvan de school er verscheidene meteen heeft doorgevoerd. > DRIEMASTER WIL ZOVEEL MOGELIJK PRESTEREN U Doen U U U alle U U U leerlingen U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U wat U U ze U U moeten U U U U doen? U U U U 6 Rotterdams Onderwijs Magazine

7 T Doen alle leerlingen wat ze moeten doen? Welke interventies doet de leerkracht om leerlingen te helpen bij het behalen van het leerdoel? foto Jan van der Meijde U Zo zijn de intern begeleiders overgeschakeld van begeleiding van hun collega s op coaching. Als leerkrachten een hulpvraag stellen, gaan zij samen met de ib er het antwoord zoeken. De school is begonnen met het visuele hulpmiddel datamuur. De datamuur maakt de opbrengsten van de school en de groepen zichtbaar, waarna wordt bepaald welke leerlingen meer of minder instructie nodig hebben. De datamuur dient als basis voor de groepsplannen. Het Topklassenteam vond dat de teamleden elkaar ook meer moeten gaan steunen. De directeur: Men deelt wel dingen, maar vindt het lastig om elkaar aan te spreken wanneer bijvoorbeeld blijkt dat een bepaalde groep minder scoort. Mensen gaan dan meteen een oplossing zoeken, in plaats van met elkaar in discussie te gaan. Ik zou graag zien dat men elkaar vraagt: waarom lukt dit jou beter? Leerkrachten wisten ook niet hoe hun collega s bepaalde vakken gaven. Als dat niet goed aansluit, moeten kinderen de eerste periode in een nieuwe klas wennen, aldus Van Toor. Met behulp van Topklassengeld worden volgend jaar twee studiedagen gehouden, waar teamleden gaan uitwisselen hoe zij werken in de klas en wat hun drijfveren zijn. Bijscholen Professionalisering is belangrijk op deze school. Een opvallend aantal collega s is aan het bijscholen. De leerkracht van groep 8 heeft een cursus Leren Innoveren gedaan. Dat leidde tot de schoolbrede invoering van coöperatieve leervormen. Daar wordt het team ook verder in geschoold. De leerkracht van groep 4 heeft de master Special Educational Needs gevolgd en gaat zich inspannen om leerlingen met een gedragsstoornis beter tot hun recht te laten komen. De leerkracht van groep 7 doet een managementopleiding. Ik heb het liefst dat mensen met z n tweeën naar een cursus gaan, zegt Van Toor. Zo gaan er nu twee leerkrachten naar een cursus Gedrag en Leeromgeving. Ze kunnen hun nieuwe kennis en ervaring samen doorspreken, en die beter uitzaaien op de school. De school heeft twee plusgroepen, waar getalenteerde leerlingen extra uitdagingen krijgen. Er is een plusgroep voor zowel de onder- als de bovenbouw, die een aantal uren per week bij elkaar komen. Verder wordt er gewerkt aan een betere determinatie bij de kleuters. Met de juiste determinatie kan aan elk kind een passend onderwijstraject worden geboden. De directeur: Ik heb de indruk dat we soms kinderen te snel naar groep 3 laten gaan. We willen beter leren beoordelen welke kinderen toe zijn aan een verlengde kleutergroep. Van Toor houdt van structuur. Hij wil dat leerkrachten de vijf hoofdcompetenties bijhouden die de Algemene Vereniging van Schoolleiders onderscheidt: de pedagogische competenties, de vakinhoudelijke en didactische competenties, de organisatorische competenties, het samenwerken met collega s en de schoolomgeving, en reflecteren en ontwikkelen. Mijtertjes De directeur zit elke week drie minuten in alle groepen. In die korte tijd observeert hij aan de hand van vaste punten. Doen alle leerlingen wat ze moeten doen? Welke interventies doet de leerkracht om leerlingen te helpen bij het behalen van het leerdoel? Ik zeg soms ook: ik wil nu een directe instructie van jou zien, of een coöperatieve leervorm. Maar ik zie het ook als er drie weken na Sinterklaas nog mijtertjes hangen. Dan vraag ik: wat is jouw criterium bij het ophangen van spullen? Een aandachtspunt vindt hij de didactiek van spelling en begrijpend lezen. In groep 6 zie je dat inzakken, omdat we daar ineens veel meer met de zaakvakken bezig zijn. Kinderen lezen over dingen heen. Daar moeten we echt aan werken. Marlon van Onselen, leerkracht van groep 4: Ik heb van het Topklassenteam geleerd dat er een duidelijk verband is tussen aanvankelijk lezen en de woordenschat. Als kinderen het woordbeeld al hebben, gaat het lezen beter. We gebruiken nu de leesmethode Estafette, die ook de woordenschat versterkt. Van Toor: Ik wil dat wij zoveel mogelijk presteren. De uitstroom vanuit groep 8 mag geen verrassing zijn. Je ziet deze verbeteren, omdat wij vrij duidelijke doelen stellen per groep. We werken niet slaafs vanuit de methode, en proberen leerlingen af te leveren zoals ze horen te zijn. Een A-plus leerling moet A-plus blijven. We zetten Topklassen in om te zorgen dat we alle leerlingen het nodige geven. U Rotterdams Onderwijs Magazine 7

8 Estafette > PO EN VO EN DE AANPAK VAN TAALACHTERSTANDEN g Wij g hebben g g g g geen g g idee g g wat g g g g g g g g g g g g g g g g g de g extra g g g inspanningen g g g g g g van g g tekst Marijke Nijboer Onderwijzen is een uitdagend vak. Waar loop jij tegenaan bij jouw werk en welke vraag zou je willen stellen aan een onderwijscollega? In deze aflevering van de doorgeefrubriek stelt Nanda van Lent, zorgcoördinator en muziekdocent bij het Sint Montfort College, haar vraag aan Michel van der Linden. Michel is taalcoördinator en leerkracht met directietaken op basisschool Emmaus: Onze eersteklassers hebben grote problemen met hun woordenschat en begrijpend lezen. Wat doet de basisschool daar aan, en sluit dat aan op onze activiteiten in het vo? h Nanda van Lent: Onze leerlingen hebben zelfs bij wiskunde vaak last van taalachterstand. In deze aflevering van estafette wisselen EEN DOCENT / ZORGCOÖRDINATOR IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS EN EEN LEERKRACHT / TAALCOÖRDINATOR UIT HET BASISONDERWIJS hun ervaringen uit. voor de komende aflevering geven zij het stokje met brandende vraag door aan aan EEN VOLGENDE COLLEGA. Het Sint Montfort College steekt al een aantal jaren veel extra tijd in taal en rekenen, vertelt Nanda van Lent. Dat is echt nodig. Onze leerlingen hebben vaak moeite met de zaakvakken en de vraagstelling bij toetsen. Ze hebben zelfs bij wiskunde last van hun taalachterstand. Daardoor zie je soms dat kinderen de stof beheersen, maar toch slechte cijfers halen. De taalcoaches van Sint Montfort zorgen dat de docenten allemaal op dezelfde manier bezig zijn met taalversterking. De docent Nederlands werkt met posters, waarop telkens nieuwe woorden worden geïntroduceerd. Kinderen leren ook hoe ze aan de hand van de context de betekenis van een woord kunnen achterhalen. Nanda: Om te kunnen bepalen welke extra hulp kinderen nodig hebben, nemen wij bij hun binnenkomst een pretest af. Bij sommige leerlingen is met name de taal op een schokkend laag niveau. Michel van der Linden: Koppelen jullie dat terug naar de basisschool? Dat doet Sint Montfort. Maar Nanda heeft geen idee wat de extra inspanningen van de basisscholen voor taalvaardigheden inhouden. Michel: Ook mijn school constateerde dat de resultaten met taal tegenvallen. Dat was voor ons de reden om mee te doen met een vierjarige taalpilot van het ministerie van OCW, nadat wij een vierjarig traject als onderwijskansenschool hadden afgerond. We hebben hard gewerkt aan de woordenschat, begrijpend lezen en technisch lezen. Maar het probleem blijft dat kinderen een beperkt referentiekader hebben. 8 Rotterdams Onderwijs Magazine

9 g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g basisscholen g g g g g g inhouden. g g g g Woordenschat Hoe pakken jullie dat op? wil Nanda weten. Door veel aan te bieden, zegt Michel. Daar zijn tegenwoordig goede methodes voor, zoals Ko en de vernieuwde versie van Taalleesland. Essentieel is de manier waarop je de uitbreiding van de woordenschat aanbiedt, zegt hij. Emmaus heeft gekozen voor de aanpak van Marianne Verhallen, waarbij kinderen woorden aanleren die een breed gebied bestrijken en daardoor automatisch nieuwe woorden binnen het bereik brengen. Als bijvoorbeeld een woord als rivier wordt geleerd, dan neem je meteen ook de woorden stroom en oever mee. Michel: Het digibord is ook een geweldig instrument. Als de kinderen niet weten wat een museum is, laat je daarvan internetbeelden zien. Hij vindt de woordmuur, woordspin en woordweb heel bruikbaar om de samenhang tussen begrippen te laten zien. Michel vindt goede leerkrachtvaardigheden essentieel. De Emmaus basisschool monitort deze door middel van observatieformulieren en zorgt dat ze waar nodig worden versterkt. Dat was een van de redenen waarom de school de Dr. Mommersprijs 2011 (voor excellente scholen red.) heeft gewonnen met haar leesonderwijs. De taalmethodes beginnen eigenlijk te vroeg met begrijpend lezen, vindt Michel. Hij vindt dat een school zelf moet bepalen wanneer kinderen hier klaar voor zijn. Goed technisch leren lezen is een voorwaarde om tot begrijpend lezen te komen. En het is belangrijk om dat niveau vast te houden. Wij hebben om die reden een vakantieschool opgezet: zo voorkom je dat het niveau van technisch lezen, maar ook van andere vaardigheden, tijdens de zomervakantie wegzakt. Overlap Zijn tip voor het voortgezet onderwijs: Zorg dat kinderen hun technisch lezen op peil houden. Jullie zouden leerlingen eigenlijk de eerste twee jaar moeten verplichten om lid te zijn van de bibliotheek en elke week een boek te lezen. Nanda: Ik zie veel overlap in jullie en onze aanpak. Bijvoorbeeld in de aandacht voor docentgedrag, voor woordenschat en voorbeeldgedrag. Ik heb de indruk dat we veel dezelfde werkvormen gebruiken, alleen noemen we die anders. Dat lijkt me verwarrend voor de leerlingen. Om de aansluiting tussen basisschool en vo te verbeteren zouden we samen kunnen afspreken welke werkvormen we gebruiken, hoe we ze noemen, en hoe we bijvoorbeeld reageren als een kind een woord verkeerd uitspreekt. Michel: Ik vind het ook fijn dat ik dingen herken in jullie aanpak. Het is echter wel zo dat alle basisscholen hun eigen werkwijze hebben. Ik zou het een goed idee vinden om dit meer op elkaar af te stemmen, zodat niet iedere school zelf het wiel moet uitvinden. g h Michel van der Linden: Jullie zouden leerlingen moeten verplichten om lid te zijn van de bibliotheek en elke week een boek te lezen. foto s Jan van der Meijde De Brandende Vraag De volgende aflevering draait om Michels vraag aan een collega: Wij willen meer gaan doen met tablets, maar we hebben een klein budget. Hoe pak je dat aan, technisch, onderwijskundig en financieel? Rotterdams Onderwijs Magazine 9

10 Mijn vak tekst Anne-Marie Plasschaert Het gesprek met Jeanet Bossche gaat over kinderen die het sociaal-emotioneel moeilijk hebben en over een loopbaan waarin steeds nieuwe uitdagingen worden gezocht. Jeanet haalde haar akte speciaal onderwijs om kinderen met een vlekje in het reguliere onderwijs te houden, maar vond uiteindelijk toch ook haar plaats in het speciaal onderwijs. > JEANET BOSSCHE: Het U U speciaal onderwijs U U UU U U U U U U U U U U U W Jeanet Bossche: Als het een rotdag is geweest, ga je na: wat is er gebeurd, wat kan ik morgen anders doen? foto s Jan van der Meijde ijn interesse en affiniteit hebben vanaf het begin Mgelegen bij kinderen die het sociaal-emotioneel zwaar hebben, vertelt Jeanet (46). Ik herinner mij in mijn eerste jaar een manneke dat enorm faalangstig was. En telkens ben ik stil blijven staan bij: kijk naar je sterke kanten, of: zelfstandig zijn is ook hulp vragen als je iets niet kan, vertrouwen geven. De faalangst verminderde en het jongetje veranderde helemaal. Om die kinderen te kunnen helpen, dat vind ik zo belangrijk. Dat is wel mijn motivatie om te kiezen voor het onderwijs. >> 10 Rotterdams Onderwijs Magazine

11 Als een kind zielig wordt gevonden, wordt het afhankelijk gemaakt, verliest het zijn zelfrespect. heeft U U U U mij U U zoveel U U U U U geleerd U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U Rotterdams Onderwijs Magazine 11

12 T JEANET BOSSCHE Cornelis Leeflangschool Vroeger wilde ik reizen, naar andere werelden, zegt Jeanet Bossche, maar nu verblijf ik in andere werelden door te lezen. De onrust die ik toen voelde, is er nog steeds, maar op een andere manier. Die passie voor lezen draagt Jeanet over aan de kinderen. En ook de cursussen drama die ik heb gevolgd, dragen daaraan bij. Want als ik voorlees, zwaai ik met mijn armen, beeld uit wat er gebeurt. Dat zeggen de kinderen. Op sociaal-emotioneel gebied voelde ik mij vroeger niet veilig op school; ik was perfectionistisch, bang om fouten te maken. Ik was ook heel nieuwsgierig en vond het onderwijs leuk, maar plezier maken met elkaar was er niet bij. Dat neem ik wel mee naar mijn eigen klas. Ik vind plezier maken heel belangrijk. >> Jeanet volgde de kleuteropleiding en wilde na het behalen van haar diploma de cursus voor hoofdleidster volgen. Om ervaring op te doen solliciteerde de achttienjarige ook op een school in Berkel en werd aangenomen, maar was na een jaar boventallig. Vervolgens kwam ze in Delft op een school bij nonnen. Dat was geen succes. Ik had het helemaal gehad en dacht: ik ga nooit meer het onderwijs in. Na wat omzwervingen, waaronder au pair in de VS en telefoniste in eigen land, keerde ze toch weer terug in het onderwijs. Zielig Jeanet vond een baan op een basisschool in Overschie en om haar kennis wat op te krikken haalde zij de akte speciaal onderwijs, wat nu heet master Gedrag. Ik wilde dat doen om kinderen binnen het regulier onderwijs te houden, geeft zij aan. Ze vertrok enige tijd later naar basisschool Pluspunt in Prinsenland. Een gewone school, aldus Jeanet, maar door bij de bouw rekening te houden met kinderen met een lichamelijke beperking, zitten bijvoorbeeld spastische kinderen gewoon met andere kinderen in een klas. Ik nam mij wel meteen voor: als ik ze zielig ga vinden, ga ik hier weg. Als een kind zielig wordt gevonden, wordt het afhankelijk gemaakt, verliest het zijn zelfrespect en dat is niet goed. Maar bij Pluspunt loopt alles op rolletjes. Toch heeft zij na een aantal jaren een nieuwe uitdaging nodig en maakt de overstap naar de Cornelis Leeflangschool voor speciaal onderwijs. Jeanet komt er te werken op de locatie in Zevenkamp. Gaaf In Zevenkamp zit een nieuw team, dat aan de slag gaat met het ontwikkelen van een goed pedagogisch klimaat waarin pedagogisch handelen centraal staat. Deze onderwijsvisie wordt ook overgebracht naar de andere locatie, in Overschie. Dat was nodig, volgens Jeanet het is zo n dertien jaar geleden want daar was het motto als er weer eens bloed vloeide bij een vechtpartij: Zo zijn deze kinderen. Wat ik heel gaaf vind aan deze school is dat wij gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de hele club, locatieoverstijgend, zegt Jeanet. Dat komt doordat we de afspraken over dat pedagogische klimaat schoolbreed hebben gemaakt. De jaren in het speciaal onderwijs hebben Jeanet veel geleerd, zoals zij zelf zegt. Het heeft mij zo veel gegeven. Je moet reflecteren op je eigen handelen en dan groei je door. Als het een rotdag is geweest, ga je na: wat is er gebeurd, wat kan ik morgen anders doen? Dit najaar kregen wij bijvoorbeeld een heel boos mannetje in de klas. Dat zag je aan het meubilair dat door de klas vloog, maar ik wil dan weten wat daarachter zit, want er zit van alles achter. En ondertussen leer je hem zijn boosheid een plaatsje geven, want ook die is echt. Dat is voor mij een uitdaging en samen met mijn duocollega zeggen wij dus regelmatig: wat gaan wij als juf vandaag weer leren. U 12 Rotterdams Onderwijs Magazine

13 Adv-Vaardig voor de groep!-03-13_opmaak :21 Pagina 1 Vaardig voor de groep Vaardig aan de slag met jonge kinderen in de groep? Bekijk ons professionaliseringsaanbod! Cursussen NCKO-kwaliteitsmonitor Signaleren van ontwikkelingsproblemen Intern begeleider in de kinderopvang Meer cursussen op cedgroep.nl/cursussen Trainingen op uw locatie Uk & Puk certificering van uw locatie Nieuw: beweging en gezonde voeding Opbrengstgericht werken in de kinderopvang De Vreedzame School voor peuters Meer weten: Anja de Rooij, a.derooij@cedgroep.nl In onze webwinkel Trapsgewijs, omgaan met opvallend gedrag van jonge kinderen Kleuterprongen, opbrengstgericht werken in de groepen 1 en 2 Kleutersprongen Opbrengstgericht werken in de groepen 1 en 2 Auteur: Annemieke van de Kamp Medeauteurs: Ine van de Sluis Vera Vergunst Bestel onze publicaties over opbrengstgericht werken via cedgroep.nl/webwinkel. CED-Groep bereikt Rotterdams Onderwijs Magazine 13

14 Levensecht leren tekst Ineke Westbroek Taal, rekenen, zelfstandig organiseren, samenwerken met elkaar. Al deze noodzakelijke vaardigheden om een zaak op te zetten zijn verenigd in het vak Bizkids, gericht op de bovenbouw van het basisonderwijs. Zo ontwikkelen kinderen zich spelenderwijs, blijkt uit de ervaringen in groep 8 van de Wilhelminaschool. >BIZKIDS LEERT KINDEREN ONDERNEMERSCHAP C C C C C C C C C C C C C C C C Groep C C C C C C 8 C in C C zaken C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C ij maken u net zo blij als u ons maakt, beloven Katja en Joey W(groep 8) bij de gelikte presentatie van hun sieradenbedrijf Bling 4 you. Met een verzorgde PowerPoint vertellen zij over het ontstaan en de kracht van hun bedrijf. Ook klasgenoten Chantal en Emre van concurrent Jewellery Planet A laten zich niet onbetuigd en promoten met verve de verkoopmiddag in april. Bij Bizkids, een lesprogramma van Dynamic Activities, een organisatie die aanvullende onderwijsprogramma s verzorgt, maken kinderen kennis met de verschillende aspecten van het zakendoen. Zij leren hoe ze een onderneming op moeten zetten, met de bijbehorende activiteiten zoals inkopen, verkopen, kapitaal vergaren, budgetteren, plannen, onderhandelen en presenteren. Leerlingen bedenken in groepsverband een concept en bouwen dat verder uit. Zij zijn zelf verantwoordelijk voor hun startkapitaal en hebben als einddoel een winstgevende onderneming. Op een speelse manier passen kinderen taal en rekenen toe in de praktijk en leren zij met anderen samenwerken. Zenuwen Een goede voorbereiding op de toekomst, stelt Cheryl Nankoe van Dynamic Activities, die Bizkids in groep 8 begeleidt, kinderen leren hoe ze iets moeten aanpakken om hun doel te bereiken. Bij Bizkids leren de kinderen dat voor zakelijk succes keihard moet worden gewerkt. Voor de functies binnen hun bedrijf, zoals directeur, inkoper, verkoper, marketing manager en administrateur moesten zij solliciteren. Dat gaat heel serieus, weet Brankica Todorovic, directeur van Dynamic Activities. Ze hebben echt een rooie koop van de zenuwen, aldus David van der Leer, leerkracht van de Wilhelminaschool. Om over de praktijk van het ondernemerschap te leren, bezoeken de leerlingen een echt bedrijf. Om kapitaal te genereren handelen ze in heuse aandelen, die familieleden en vrienden kunnen kopen. Bakker Kees Leerlingen op een leuke manier laten werken aan leervakken en sociale vaardigheden ontwikkelen, vormde voor de Wilhelminaschool de drijfveer om te starten met Bizkids. De geldzaken in de twee bedrijven leveren rekensommen op en de zakelijke termen worden gebruikt als steekwoorden in de taallessen. Ze hebben les zonder het door te hebben, bemerkt David van der Leer. - Leuk dat we geen les hebben, zei een jongen op de donderdag dat Bizkids op het programma staat. - Ik vraag: Wat doe je nu dan? - De maat uitrekenen. - Nou dan! Gaaf vond hij dat. Mooi vindt David het om te zien hoe kinderen zich bewust worden van de ernst van de praktijk van het zakendoen: Ze groeien in het samenwerken met elkaar, leren tegenslagen incasseren en verantwoordelijkheid dragen. Bij een bezoek aan bakker Kees, van het bedrijf De Boerenbakkers van Charlois, hoorden zij dat hij s morgens om vier uur 14 Rotterdams Onderwijs Magazine

15 opstaat en om negen uur terugkomt van de groothandel. Dan beseffen ze dat een bedrijf runnen niet vanzelfsprekend een mooi pak betekent en een Ferrari onder je kont, zoals ze dachten, maar dat je hard moet aanpakken. En dat doen de firmanten van Bling 4 you en Jewellery Planet A dan ook. Jongens en meisjes, van wie sommigen gestoken in snelle zakenkostuums, maken berekeningen op de computer en speuren het web af naar handelswaar. Paplepel Ousama (verkoop Jewellery Planet A) kreeg ondernemen met de paplepel ingegoten. Ik bedien regelmatig in het café van mijn vader, vertelt hij, W Een bedrijf runnen is hard aanpakken, merken ook de leerlingen van de Wilhelminaschool.. foto's Petja Buitendijk terwijl hij een bord in elkaar zet voor de verkoopdag. Later wil hij een eigen zaak: Ik weet nog niet waarin, maar ik kan nu alvast oefenen. Diego, die voor Jewellery Planet A de administratie doet, vindt dat er goed wordt samengewerkt: De groepen gaan beter met elkaar om. Eerst was iedereen stil, nu is het gezelliger. Je leert ook met verschillende mensen om te gaan, ook buiten school, als we zaken moeten regelen. E BeteR PReSteRen met DynAmic ActivitieS: een effectieve invulling van uw extra leertijd Bizkids een goed voorbeeld van de succesvolle lesprogramma s die Dynamic Activities in Rotterdam vaak in het kader van het Programma Beter Presteren aanbiedt. Spelenderwijs werken aan kerncompetenties en sociale vaardigheden met leerlingen die gemotiveerd zijn om het beste eruit te halen. Hoeveel mooier wil je het hebben?! Als partner van vele Rotterdamse scholen fungeert Dynamic Activities als een verlengstuk waarin alle lessen en activiteiten aansluiten op de visie van de school. Brede school Verlengde LeerTijd Vakantieschool Groep nul Ouderbetrokkenheid Topklassen Gekwalificeerde en bekwame (vak)leerkrachten Efficiënte coördinatie Ervaren adviseurs Snel geregeld en uw doelen centraal. Meer weten? Bel info@dynamicactivities.nl Rotterdams Onderwijs Magazine 15

16 De klas van DE KLAS VAN MEESTER LENSINK, 1941 DE VERHALEN VAN JETTY EN HETTIE tekst Ronald Buitelaar en Rien van Genderen Dit is geen gebruikelijke De klas van, maar een historische versie. Aanleiding is het onderwijsproject Jij hoort op onze school, een project over 686 in de Tweede Wereldoorlog uit Rotterdam weggevoerde en vermoorde Joodse kinderen. In de afgelopen maanden zijn leerlingen van ruim vijftig Rotterdamse basisscholen op allerlei manieren bezig geweest met deze zwarte bladzijden uit de Rotterdamse (onderwijs)geschiedenis. Op 10 april is het project afgesloten met de onthulling van het Joods Kindermonument aan de Stieltjesstraat in Feijenoord. Wij zijn op zoek gegaan naar verhalen uit die tijd. Onze zoektocht bracht ons in contact met directeur Hanneke Drost van Daltonbasisschool De Margriet in Blijdorp, een wijk van waaruit in de oorlog 78 Joodse kinderen zijn weggevoerd. De Margriet is in het bezit van een origineel in- en uitschrijfboek uit die tijd. Opmerkelijk aan het boek is dat achter de namen van Joodse leerlingen een J staat. Via dit boek kwamen we in contact met Hans van Rijssel (1932) een gepensioneerd marconist en telegrafist, die ons een klassenfoto uit 1941 ter beschikking stelde. Hans staat op de derde rij, als vierde van links. De naam van de meester op de foto is Lensink. Alle namen van zijn klasgenoten herinnert hij zich niet meer, maar wel kan hij zich voor de geest halen dat er een meisje in zijn klas zat dat plotseling van school ging: Eenmaal gebeurde het dat een invaljuffrouw nogal ernstig vertelde dat Hettie van school af was en niet meer terug zou komen. Ik weet niet zeker wat er met haar gebeurd is, maar later had ik wel een vermoeden. Wij zijn op zoek gegaan naar deze Hettie. Uiteindelijk vonden we haar, nadat ze eerst werd verward met een ander meisje, dat Jetty heette. De geschiedenissen van de twee Joodse meisjes spreken boekdelen. Jetty Jetty van Baren (20 april Rotterdam) was dochter van meubelfabrikant Ben van Baren en Nelly Hamburger. Opmerkelijk is dat Jetty op 8 mei 1940, twee dagen voor de Duitse inval, van school ging. Ze staat dus niet op de foto. Achter de datum van uitschrijving is wel schoolcode a27b of a276 genoteerd, maar ons is niet bekend welke school bij deze code hoorde. Wel bekend is dat haar moeder bevriend was met Clara Rosa Cohen, secretaresse van de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken. Deze Clara heeft ervoor gezorgd dat het gezin van Baren op de zgn. Barneveldlijst kwam. De naam van de lijst is ontleend aan een van de plaatsen waar Joden werden ondergebracht die door de nazi s als nuttig werden beschouwd. Zo bood de lijst een tijdlang bescherming, al werd later besloten om ook deze mensen weg te voeren. De meesten van hen wisten echter toch de dans te ontspringen, zo ook Jetty, haar zusje en haar ouders. Jetty overleed in 1996 op 63-jarige leeftijd in Amsterdam. Ze ligt naast haar ouders begraven op de Joodse Begraafplaats van Assen, de geboorteplaats van Ben van Baren. Hettie Anders verging het Hettie Schlösser, geboren 2 juli 1932 in Schiedam. Hettie heette voluit Hertha Carolina en was het enige kind van Adolf Schlösser en Miep van Klooten. Vader werkte bij een scheepsleverancier van vleeswaren. Het Joods Historisch Museum heeft een brief van hem bewaard, van 11 augustus 1942, waarin hij aan familieleden schrijft dat zijn gezin zojuist is bevolen om zich de volgende dag te melden voor kamp Westerbork en alles staan en liggen moet laten. Miep en Hettie vinden het 16 Rotterdams Onderwijs Magazine

17 T Informatie over de 686 kinderen: Jetty s vader Ben wordt genoemd op de site De brief van Hettie s vader is te lezen via verschrikkelijk. De wanhopige vader Schlösser weet wat er gaat komen: Lieve luitjes, leef gelukkig en bidt voor ons. Komt er een wonder dat wij vrijkomen of afgekeurd worden dan zal ik direct berichten. Het gezin wordt op 12 augustus op transport gezet naar Westerbork. Twee dagen later worden ze per veewagon naar Auschwitz gereden. Daar worden Hettie en haar moeder direct na aankomst vergast, slechts vijf dagen nadat ze het bevel hadden kregen om zich te melden. Vader Adolf ondergaat anderhalve maand later hetzelfde lot. Hettie is het meisje op de tweede rij van onderen, uiterst rechts. Jetty had het geluk om uit de klauwen van het monster te blijven. Hettie werd gegrepen. Ze mocht niet ouder worden dan 10 jaar. In de volgende ROM een verslag van de onthulling van het monument en een interview met de initiatiefnemers Rotterdams Onderwijs Magazine 17

18 Denken is vermoeiend Anne-Marie Of het nou om journalistiek gaat of om onderwijs, ik heb maar één doel voor ogen: anderen informatie aanreiken zodat zij over een onderwerp nadenken, een met argumenten onderbouwde mening vormen en naar eer en geweten daarnaar kunnen handelen. Dat is mijn adagium en dat draag ik uit in mijn lessen. Ik vind het dus prachtig als leerlingen kritisch kijken naar wat ik ze aanbied in de lessen of als zij willen weten waarom ze dat zouden moeten leren. Voor leerlingen in de opleiding redactioneel medewerker is dat zelfstandig denken een voorwaarde om het beroep te kunnen uitoefenen. Zij moeten informatie vergaren, selecteren, interpreteren en er vervolgens voor een bepaalde doelgroep nieuwe informatie van maken. In alle lessen zitten daarom opdrachten waarbij zij aangeven waarom zij bepaalde informatie wel of niet gebruiken, welke bronnen ze kiezen, hoe ze iets verwoorden, of waarom zij het ene bericht beter vinden dan het andere. Ze bespreken dat in twee- of drietallen en later evalueren wij klassikaal wat er bij het onderzoeken en bespreken naar voren is gekomen. De tweedejaars vinden dat geweldige opdrachten. Ze gaan met elkaar in discussie en kiezen zeker niet iemand uit waarvan zij vermoeden dat die net zo tegen de zaken aankijkt als zijzelf. Na de les hoor ik dan ook regelmatig: dat was een fijne les, hier hebben wij weer veel van geleerd. Maar bij de eerstejaars is het vrijwel altijd hetzelfde groepje leerlingen dat aangeeft hoe zij tot bepaalde keuzes zijn gekomen. Na zo n vijf maanden reageert het gros van de groep nog steeds weinig op elkaar en de kritische vragen moeten vooral van mijn kant komen. Dat baart mij zorgen. Ook als ik langs de groepjes loop en er bij kom zitten, blijkt het voor veel leerlingen lastig om los te komen van de schoolse invulling: vraag - antwoord, zoals in het vmbo gebruikelijk. Bij mij zijn vragen ervoor om jezelf tot nadenken te zetten, deze vragen zijn niet eenduidig te beantwoorden. En daar zit m de kneep, zo blijkt wanneer ik weer eens met een duo in gesprek raak en uitleg wat de bedoeling is van de vragen. Ja, ze snappen het wel, maar doen het toch liever niet. Zelf denken is zo vermoeiend! Journaliste Anne-Marie Plasschaert is docent Nederlands en redactionele vaardigheden in het mbo. Rotterdams talent voor de klas In Rotterdam werkt Adhocdocent samen met o.a.: OSG De Wielslag s Gravendreef College OSG Hugo de Groot Einstein Lyceum Wartburg College Gereformeerde Scholengemeenschap Randstad De Passie Uw onderwijsinstelling? Adhocdocent Lichtenauerlaan ME Rotterdam info@adhocdocent.nl adhocdocent brengt talenten voor de klas 18 Rotterdams Onderwijs Magazine

19 S succes van : drie Rotterdamse excellente scholen tekst Ronald Buitelaar foto Jan van der Meijde Dit voorjaar ontvingen 52 basis- en middelbare Nederlandse scholen uit handen van staatssecretaris Dekker het predicaat Excellente School Onder de scholen drie Rotterdamse: VMBO Calvijn Juliana uit Charlois, Toorop Mavo uit Hillegersberg en Marnix Gymnasium uit Het Nieuwe Westen. Onderwijsteamleider Jaap Diepenhorst van Calvijn Juliana over de uitverkiezing: We hebben aan het excellente scholen traject meegedaan omdat we al jaren uit onze omgeving complimenten krijgen voor onze aanpak, maar ook wel eens wilden weten hoe relatieve buitenstaanders er tegenaan kijken. Dat die ons het predicaat excellent hebben toegekend is niet alleen leuk om te horen, maar ook een stimulans om door te gaan met waar we goed in zijn: resultaten boeken met een bijzondere doelgroep in een kwetsbare wijk. Voor scholen die twijfelen of zo n traject iets voor hen is zou ik willen zeggen: meld je aan. De aanmeldingsprocedure alleen al zet je aan het denken. En mocht er een excellent predicaat uit volgen dan is dat een waardevol compliment voor je inzet. Of wij volgend jaar weer meedoen moet nog besproken worden. Het argument dat het predicaat kwijtraken gezichtsverlies zou betekenen vind ik onterecht. Het zou juist een stimulans moeten zijn om er opnieuw tegenaan te gaan. Uit de juryrapporten: Calvijn Juliana: De school behaalt goede resultaten op de kernvakken en de overige vakken. Het rendement onderbouw en bovenbouw is goed tot hoog. Naast het verplichte curriculum heeft de school veel aandacht voor de sociaal-emotionele vorming. De school heeft een specifieke leerlingenpopulatie. Veel leerlingen hebben een taalachterstand. Vanaf de intake worden de leerlingen nauwgezet gevolgd in hun ontwikkelingen, onder andere door een krachtig mentoraat. Daarnaast legt de school de leerlingen verplicht huiswerkuren op school op. Marnix Gymnasium: De school weet succesvol om te gaan met onderpresteerders, hoogbegaafdheid, leerlingen met autisme of daar dicht tegenaan, en de aandacht voor cultuur in brede zin en de cultuur van leerlingen van allochtone afkomst in het bijzonder. In de begeleiding van deze groepen leerlingen is de school succesvol te noemen. De resultaten zijn gezien deze gemengde populatie uitstekend te noemen. Het gymnasium vervult door de omslag die ze heeft doorgemaakt een emancipatorische taak. Toorop Mavo: De school behaalt goede resultaten op de kernvakken en de overige vakken. De school behaalt gemiddelde resultaten op het rendement onderbouw en bovenbouw. De school geeft bijzondere aandacht aan de creatieve vakken in het curriculum. Volgens de jury weet de Toorop Mavo succesvol om te gaan met de omstandigheid dat een aanzienlijk deel van de leerlingenpopulatie van allochtone afkomst is. Hetzelfde geldt voor het feit dat de school ook veel dyslectische leerlingen heeft Rotterdams Onderwijs Magazine 19

20 Peuters > ANDERHALF JAAR GROEP NUL U Peuters U U U U moet U U U U je U op U U een U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U interactieve manier bedienen k Je kunt altijd en overal taal en rekenen aanbieden in de peutergroep. foto Petja Buitendijk tekst Renate Mamber In augustus 2011 startten de eerste Rotterdamse basisscholen met een groep nul. Het initiatief moet zorgen dat peuters met een beter fundament in groep 1 komen. Nu, anderhalf jaar later, stromen de eerste groep nul peuters door. ROM vroeg de basisscholen Emmaus en DUO2002 naar hun ervaringen. Een grote groep kleuters komt al met een achterstand, vaak op het gebied van taal, op de basisschool. Inmiddels draaien zo n honderd basisscholen in Rotterdam een groep nul met het doel die achterstand te voorkomen. De peuters van groep nul gaan vijf dagdelen per week naar school, een dagdeel meer dan bij de voor- en vroegschoolse educatie (vve). Van de twee leidsters in de groep is er één hbo geschoold, de ouders worden actief bij alles betrokken en er wordt gewerkt aan een doorgaande leerlijn naar groep 1 en verder. Heterogeen Groep nul staat bewust open voor alle kinderen. Interim-projectleidster Thessa van Hoorn: Uit onderzoek is gebleken dat het minder goed werkt 20 Rotterdams Onderwijs Magazine