Localhost bouwt datacenters door het hele land. Onorthodoxe maatregelen voor een lagere PUE. Meerlaags rekencentrum is zuiniger

Transcriptie

1 In samenwerkingen met datacenterworks juni 2009 management Localhost bouwt datacenters door het hele land gebouwtechniek Onorthodoxe maatregelen voor een lagere PUE praktijk Meerlaags rekencentrum is zuiniger en verder datacentermanagers overrompeld door groei ontwerp doordacht en met een vooruitziende blik schneider electric en apc mikken op energy efficiency interoute tovert assemblagehal fokker om tot datacenter

2

3 in dit nummer datacenterworks In dit nummer management 04 localhost bouwt computerruimten door het hele land 08 datacentermanagers zijn overrompeld door groei 37 ontwerp doordacht en met een vooruitziende blik Vertraagde crisis? Crisis of geen crisis, het datacenterwereldje bouwt er lustig op los. Zo kunt u in dit nummer van DatacenterWorks lezen over Localhost dat door het hele land kleine datacenters neerzet. Ook aandacht voor het nieuwe datacenter dat Interoute bouwde voor zijn managed hosting -klanten in Nederland. Dit relatief kleine datacenter vergde toch al een investering van 4,5 miljoen euro. Teus Molenaar reisde voor dit nummer af naar Zuid-Frankrijk om een gloednieuw datacenter van HP te aanschouwen. Dit rekencentrum is gebouwd volgens een multi-tiered hybride ontwerp en is volgens de trotse medewerkers van HP het voorbeeld van een modern rekencentrum. Vorige maand kon u al lezen over het nieuwe datacenter dat de Rabobank momenteel bouwt in Boxtel. Deze maand kijken we welke keuzen de Rabobank heeft gemaakt om het stroomverbruik terug te dringen. U kent vast nog wel meer voorbeelden van datacenters die recent zijn opgeleverd of nu in aanbouw zijn. Van een crisis is kortom weinig merkbaar. Enkele dagen geleden werd ik dan ook verrast door een neerslachtig telefoontje van een bevriende relatie. Er gebeurt helemaal niets nieuws meer. De relatie in kwestie is betrokken bij het ontwerp van datacenters en wordt bij de planning dus al in een vroeg stadium ingeschakeld. De laatste tijd wordt het echter steeds lastiger nieuwe projecten binnen te halen. Het gebeurde van de ene op de andere dag; opeens bleven de opdrachten uit. De crisis is overal voelbaar, al zullen de bedrijven het blijven ontkennen. Het relaas deed mij denken aan een item uit het NOS Journaal van alweer een tijdje geleden. De boodschap was dat bouwbedrijven nog weinig hinder ondervinden van de kredietcrisis; zij voeren de plannen uit die al voor de crisis zijn gesmeed. De architecten zitten echter bij gebrek aan nieuwe opdrachten werkeloos toe te kijken. En als er geen nieuwe ontwerpen worden gemaakt, valt de bouw uiteindelijk ook stil. De stemming in datacenterland is echter nog overwegend positief. Ineens krijgen we allemaal aanvragen binnen, zo vertrouwt een leverancier van computerruimten ons toe. Tijdens het tikken van dit stukje kreeg ik zelf alweer een mailtje binnen over een nieuw datacenter dat momenteel verrijst in Amsterdam en over een datacenter dat onlangs in gebruik is genomen. Hebben we de crisis alweer gehad? Of hebben we helemaal nooit een echte crisis gehad? Ferry Waterkamp ferry@datacenterworks.nl gebouwtechniek 10 onorthodoxe maatregelen voor een lagere pue 34 ict-apparatuur loden last voor datacentervloer energievoorziening 13 pue niet geschikt voor benchmarking 14 schneider electric en apc mikken op energy efficiency 22 vermogensfactor zorgt voor kostenpost praktijk 17 interoute tovert assemblagehal fokker om tot datacenter 20 blogger vangt pieken op met rackspace 26 hp: meerlaags rekencentrum is zuiniger koeling 31 totaalconcept in het datacenter wordt belangrijker en verder 40 it room infra 41 productnieuws 45 bicsi 46 column In verband met de zomervakantie verschijnt het volgende nummer van DatacenterWorks op 25 september. Op blijven we in de tussentijd verslag uitbrengen over al het nieuws op het gebied van datacenters en computerruimtes. 3

4 management Arnoud van Gemeren is freelance journalist Niet minder dan zestig kleine datacenters, verspreid over ons land. Dat is de ambitie van Localhost, een nieuw bedrijf in het Amsterdamse. De oprichters van Localhost signaleren een toenemende behoefte aan datacentercapaciteit bij het mkb, vooral buiten de regio Amsterdam. DatacenterWorks sprak met Arnold Tuinenburg, eigenaar en een van de oprichters van Localhost. Datacenters voor het mkb Localhost bouwt door het hele land Arnold Tuinenburg liep naar eigen zeggen tien jaar geleden al rond met het idee een reeks kleinere datacenters in het hele land te openen. De grote datacenters zijn alle in Amsterdam gevestigd, terwijl in veel gemeenten in de regio zeker behoefte is aan lokale datacenters. Je IT laten hosten in een datacenter ver van je kantoor kost altijd reistijd, al was het maar voor periodiek overleg met de leverancier. Als de visie van Tuinenburg realiteit wordt, zal vooral het mkb over enkele jaren in de directe omgeving terecht kunnen. Localhost is voornemens daarna ook grote organisaties te benaderen, aldus Tuinenburg. Ook zij kunnen baat hebben bij hosting in een aantal verschillende datacenters op diverse locaties. Tenslotte vind je het grootste deel van de datacenters in dit segment nog intern, bij de bedrijven zelf. het concept Localhost wil een alternatief bieden voor de traditionele datacenters in de segmenten van groot (meer dan m 2 ) tot zeer groot (boven de m 2 ). Ze ontwikkelt daartoe kleinere datacenters met een oppervlakte van circa 100 m 2. Klanten uit het mkb kunnen hier al naar gelang hun behoefte een of meer kasten huren en daarin hun servers plaatsen. De centers zijn 24 uur per dag, zeven dagen per week toegankelijk met een pas en een bijbehorende pincode. Een monitoringapplicatie houdt vervolgens bij wie de deur van het gebouw opent en wie de serverruimte betreedt. De verlichting wordt automatisch ingeschakeld en de bij de klant behorende serverkasten worden automatisch vrijgegeven. De vergelijking met een doe-het-zelf-opslagbedrijf als Shurguard dringt zich op, alhoewel Tuinenburg aangeeft hier zijn idee niet vandaan te hebben gehaald. Momenteel bouwt Localhost de eerste twee datacenters, in Amsterdam-Noord (toch!) en Etten-Leur. Bij bezichtiging van het Amsterdamse center in aanbouw blijkt dat het om een onopvallende locatie gaat, die niet te herkennen is als een datacenter. Hier hebben we bewust voor gekozen, legt Tuinenburg uit, om geen ongewenst bezoek te trekken. inrichting De datacenters van Localhost zijn eenvoudige loodsen. Aanzienlijk kleiner dan het gemiddelde datacenter, zullen ze op een specifieke manier worden ingericht. Bij een eerste blik in het Amsterdamse datacenter valt op dat de vloer lang niet zo hoog is als gebruikelijk. Tuinenburg legt uit: Hier in Amsterdam hebben we voldoende hoogte, maar het is niet uitgesloten dat we elders in wat lagere ruimten terecht zullen komen. Dan is het slim met een minder hoge computervloer te werken. Onze eigen bekabeling ligt eronder, terwijl de bekabeling van onze toekomstige klanten over de kasten heen kan worden gelegd. De geringe afmetingen van de datacenters hebben nog een onverwacht voordeel. We kunnen volstaan met standaardbekabeling en hebben geen glas nodig. De grootste afstand die we met een kabel moeten overbruggen is 12 m, vertelt Tuinenburg. Hoe klein de ruimten ook zijn, er is gedacht aan een plek voor een generator. Zodra de generator aanslaat, worden ventilatiekana- 4

5 datacenterworks Van links naar rechts: Jo van de Pas, Arnold Tuinenburg en Ab Vingerling, bij het in aanbouw zijnde datacenter in Etten-Leur, met op de achtergrond de deuren van de koude gang en de warme gangen. de oprichters Wie zijn de spelers voor en achter de schermen bij Localhost? Arnold Tuinenburg, oprichter van Localhost. Ab Vingerling, partner bij Q-Utility, een consultancy op het gebied van grotere datacenters. Q-Utility is een van de investeerders in Localhost. Rick Spierings (niet op de foto), partner bij Q-Utility en marketingmanager bij Localhost. Jo van der Pas, eigenaar van Datacenter Infra Solutions. Technisch adviseur van Localhost en ontwikkelaar van de door Localhost toegepaste koelingsmethode. 5

6 management Arnold Tuinenburg van Localhost: We kunnen volstaan met standaardbekabeling en hebben geen glas nodig. len geopend om een voldoende toevoer van zuurstof en een adequate afvoer van rookgassen te garanderen. Localhost heeft ook goed nagedacht over de stroomtoevoer. Wie overal snel datacenters Jo van der Pas ontwikkelde een nieuwe manier van koeling, die bij Localhost de praktijktest zal gaan doormaken. wil openen, moet niet afhankelijk zijn van speciale voorzieningen, zegt Tuinenburg. We mikken op een maximum van 160 kva. Zolang je dit vermogen niet overschrijdt, heb je geen eigen transformatorhuisje nodig en is het netwerkbedrijf verplicht je op de normale wijze aan te sluiten. Dit vermogen is trouwens voldoende voor zo n veertig serverkasten. Ondanks deze laagdrempeligheid is de oprichter van Localhost niet erg te spreken over de snelheid waarmee zijn eerste twee datacenters op het net zijn aangesloten. In Amsterdam duurde het maar liefst 26 weken en in Etten-Leur toch ook nog 17. Dat moet sneller kunnen. koeling Klimaatbeheersing is een bijzondere uitdaging voor Localhost. Traditionele koeling gebruikt mogelijk meer energie dan beschikbaar is en kan ook nog eens de tarieven opdrijven tot boven het voor het mkb gewenste niveau. Technisch adviseur Jo van der Pas ontwikkelde daarom een nieuwe manier van koeling, die bij Localhost de praktijktest zal gaan doormaken. Van der Pas heeft voor de ontwikkeling van zijn methode subsidie van SenterNovem ontvangen en heeft er inmiddels octrooi op aangevraagd. Alhoewel hij in een aparte ruimte bij zijn bedrijf DataCenter Infra Solutions de koeling al heeft getest en betrouwbaar bevonden, wil hij er in dit stadium nog niet uitvoerig mee in de publiciteit treden. Wel legt hij graag enkele principes ervan uit. Normaliter vindt free cooling vanaf het dak plaats, waar het al gauw 40 C kan worden. Ik doe dit vanaf de noordzijde van het datacenter, in de schaduw, bij voorkeur in de buurt van bomen, die de lucht koel houden. Koude lucht wordt binnengelaten en warme lucht verlaat boven in de ruimte het gebouw. Het is het principe van verdringing, waarbij een overdruk van 5 Pa voldoende is. Mocht free cooling niet voldoende zijn, wat volgens Van der Pas op circa honderd dagen per jaar deels het geval is, wordt de luchttemperatuur door waterkoeling in de hand gehouden. Verdampend water onttrekt warmte aan de lucht, legt hij uit, Waarbij overigens geen damp in de computerruimte komt. Op deze manier verbruik ik al met al negentig procent minder stroom! In elk datacenter van Localhost zullen twee rijen kasten worden geplaatst, waartussen zich een koude gang bevindt, afgescheiden door luchtgordijnen. De koeling heeft boven de koude gang plaats. security Bij een onbemand datacenter is security wel een aandachtspunt. Tuinenburg hierover: We hebben niet gekozen voor moderne snufjes, zoals biometrie. Op een onbemande locatie wil je het wel mogelijk maken dat een collega ook naar binnen kan en dat dit niet onmogelijk is als je zelf een keer in je vinger hebt gesneden. De buitendeur kan worden geopend met een pas en een pincode en vervolgens is voor de sluis naar de computerruimte alleen de pas nodig. Wel monitoren we wie in een bepaalde kast is geweest. Elke kast is afgesloten en heeft een elektronisch slot, dat alleen open gaat als de huurder van die kast in het gebouw is. Pogingen om andere kasten te openen, leiden direct tot een alarm. Toch is het niveau van beveiliging niet vergelijkbaar met dat van grotere datacenters. Dat is bij een kleinere locatie op bijvoorbeeld een industrieterrein, tussen andere gebouwen, ook niet goed mogelijk. Om dit bezwaar te ondervangen, zullen de datacenters van Localhost niet als zodanig te herkennen zijn. Inderdaad doet de eerste vestiging in Amsterdam op het eerste gezicht meer denken aan een bedrijfsunit dan aan een datacenter. continuity Zodra Localhost meerdere datacenters draaiende heeft, kunnen klanten ervoor kiezen hun data te repliceren naar een andere vestiging in de regio. Per locatie zijn ook enkele maatregelen op het gebied van continuïteit genomen, vertelt Tuinenburg. Elke stroomslof in een kast wordt apart gezekerd, zodat de klant na een calamiteit zelf weer de zekering, van 10 A, kan omzetten. 6

7 Op het stroomnet hebben we een zekering van 16 A. Om die te laten sneuvelen, moet een klant wel hele vreemde dingen doen, die zeker niet toegestaan zijn. Localhost installeert geen centrale UPS, met uitzondering van een UPS voor het koelingsysteem. Afgezien van de specifieke eisen die een kleinere ruimte stelt, is Tuinenburg niet overtuigd van het nut van een centrale UPS. Mijn ervaring in de hostingwereld heeft me geleerd dat een centrale UPS een decentrale storing niet altijd goed opvangt. Dan moet je terugvallen op een UPS-achter-de-UPS In plaats daarvan gaan we klanten de mogelijkheid bieden een UPS per kast te huren. hoe verder De vraag is waar Localhost de komende jaren gaat opduiken met zijn minidatacenters. Tuinenburg: Dat hangt van de vraag af, maar ook van de aanwezigheid van infrastructuur, wat neerkomt op stroom en data. Die moeten er zijn, omdat wij, zoals gezegd, geen specifieke infrastructuur willen laten aanleggen. We gaan binnenkort van start met onze eerste twee vestigingen en praten momenteel met potentiële financiers voor de verdere uitbreiding. Arnhem is de locatie die we voor ons derde datacenter op het oog hebben. Het is aan Localhost in de praktijk te bewijzen dat een klein datacenter de betrouwbaarheid en de veiligheid biedt die je van een datacenter voor het mkb-segment mag verwachten. Qua marktbenadering lijkt het bedrijf in elk geval dicht in de buurt van het bekende gat in de markt te zitten. wat kost het? Localhost beoogt een bescheiden prijsniveau. Huur van een kast: circa 450 euro per maand. Stroom: op basis van werkelijk verbruik. Eigen UPS, per kast: circa 50 euro per maand. advertentie All IT Rooms is een computerruimte System Integrator. Wij ontwerpen en bouwen nieuwe computerruimtes maar ook de herinrichting, verbouwing of verhuizing van uw huidige computerruimte is bij ons in goede handen. Onze dienstverlening op een rij: Consultancy Ontwerp Project management Realisatie Service Lange Kleiweg 50B 2288 GK Rijswijk Tel

8 Management Gert-Jan Schenk van Juniper Networks: Datacentermanagers zijn overrompeld door groei Ferry Waterkamp is hoofdredacteur van DatacenterWorks Juniper Networks is een relatief jonge speler op de datacentermarkt, maar wel een met een missie. Het bedrijf pleitte onlangs tijdens een persbijeenkomt in het Spaanse Allicante voor een totaal nieuwe opzet van datacenters. DatacenterWorks sprak hierover met Gert-Jan Schenk, de Nederlandse Emea-topman van Juniper. Juniper Networks is groot geworden als fabrikant van routingproducten voor met name carriers en serviceproviders. In 2004 werd Juniper door de overname van NetScreen Technologies bovendien een belangrijke speler op de markt voor netwerkbeveiliging. Een nieuwe stap volgde begin 2008 toen het bedrijf met zijn allereerste reeks switches het datacenter binnenstapte. De EX Series-switches draaien het Junos-besturingssysteem dat ook is terug te vinden op de andere netwerkapparatuur van Juniper. Met de Virtual Chassis -techniek kunnen switches onderling met elkaar worden verbonden via een 128 Gbps-backplane. We stonden al jaren onder druk om met switches op de markt te komen, vertelt Gert-Jan Schenk, bij Juniper senior vicepresident Operations Emea. Maar na de introductie ging het ook meteen erg hard. We hoefden niet meer uit te leggen wat Junos is en de voordelen van Virtual Chassis werden meteen opgepikt. Wat dat betreft: geen verrassingen. zeven dwergen Volgens Schenk is Juniper er in korte tijd in geslaagd het monopolie op de switchingmarkt te doorbreken. Er werd wel eens gegrapt over Cisco en de zeven dwergen. Wij bieden nu met een compleet end-to-end-portfolio een alternatief voor Cisco. Switching wordt wel gezien als commodity, maar dat is het absoluut niet. Bij de aanschaf zijn er nog heel wat afwegingen te maken, onder andere op het gebied van stroomverbruik. Bij het ontwerp van de EX-switches heeft Juniper volgens Schenk veel aandacht besteed aan het stroomverbruik. In eerste instantie dacht ik dat ruimte voor veel datacenters de beperkende factor is, maar dat blijkt juist stroom te zijn. In heel wat grote steden hebben datacenters racks leeg staan, omdat er gewoon geen stroom meer beschikbaar is. Als wij er met de nieuwe switches in slagen het stroomverbruik terug te dringen, betekent dat voor die datacenters dat er meer poorten in gebruik kunnen worden genomen. Van tevoren had ik nooit gedacht dat de aandacht voor stroomverbruik ons nieuwe klanten zou opleveren. superswitch De introductie van de EX Series-switches was echter ook met een bijbedoeling, zo blijkt nu ruim een jaar later. Juniper werkt onder de codenaam Stratus aan een nieuwe switchingarchitectuur die ervoor moet zorgen dat alle switches in het datacenter zich samen gaan gedragen als één grote, logische switch. Deze op softwaregebaseerde superswitch verbindt alle poorten met elkaar. waardoor het aantal lagen switches in het datacenter wordt teruggebracht van doorgaans drie naar één. 8

9 datacenterworks Een dergelijke vereenvoudiging is volgens Schenk hard nodig in het datacenter. De huidige datacenters zijn complex, moeilijk te onderhouden en niet schaalbaar. Het steeds complexer worden van het datacenter is een geleidelijk proces, legt Schenk uit. Vergelijk het met een computer waar je nieuwe software op blijft installeren en die daardoor steeds langzamer wordt. De levensduur van die computer wordt vervolgens weer wat opgerekt door geheugen bij te steken. En dat is precies wat in het datacenter is gebeurd: het aantal verbindingen en servers is echt enorm geworden en zal ook nog drastisch blijven groeien. En elke interconnectie vormt weer een point-offailure. Datacentermanagers zijn overrompeld door die groei. Maar ook de zakelijke modellen zijn veranderd, vervolgt Schenk. In het verleden hebben we de overgang gemaakt van een clientservermodel naar een meer gedistribueerde architectuur. Nu leggen we weer het omgekeerde traject af, waarbij heel veel applicaties en zelfs de desktops worden gecentraliseerd in het datacenter. Een trend als Software-as-a-Service zorgt voor een nog sterkere centralisatie en er is ook geen cloud computing zonder datacenter. Dan worden zaken als latency erg belangrijk. next generation datacenter De ontwikkelingen die Schenk schetst zijn voor de traditionele netwerkfabrikanten als Cisco, HP en Juniper aanleiding geweest na te gaan denken over een nieuw ontwerp voor datacenternetwerken. Cisco trok onder andere de aandacht met zijn unified computingsysteem, een bladesysteem dat virtualisatie, netwerk en rekenkracht samenbrengt. Maar wij waren in januari 2008 met de introductie van de EX-switches de eerste fabrikant die sprak over next generation datacenters, verzekert hij. In het toekomstige datacenter zal alles draaien om schaalbaarheid, snelheid, betrouwbaarheid en beveiliging. Juniper pleit zelfs voor een totaal nieuwe opzet van datacenters. Schenk geeft toe dat het nog blijft gissen naar dat datacenter van de toekomst. Er is bijvoorbeeld wel een blauwdruk voor cloud computing, maar er moet nog veel werk worden verzet voordat we een exact beeld hebben van hoe het toekomstige datacenter eruit komt te zien. We hebben allemaal door waar we naartoe moeten: in het toekomstige datacenter zal alles draaien om schaalbaarheid, snelheid, betrouwbaarheid en beveiliging. Maar zo n verandering voer je niet van de ene op de andere dag door. Je kunt niet alles uit het datacenter slepen en overal nieuwe apparatuur plaatsen. Dat zou te kostbaar zijn. Die migratie zal geleidelijk gaan. Senior vicepresident Gert-Jan Schenk van Juniper: Het aantal verbindingen en servers in het datacenter is echt enorm geworden en zal ook nog drastisch blijven groeien. 9

10 Gebouwtechniek Rabobank bouwt maatsc Onorthodoxe maatregelen voor een lagere PUE Vorige maand stonden we in DatacenterWorks stil bij het nieuwe datacenter dat de Rabobank momenteel bouwt in het Brabantse Boxtel. We lieten zien hoe Boxtel binnen een Twincenterconcept gaat samenwerken met het gemoderniseerde datacenter in Best. Deze maand aandacht voor de soms onorthodoxe maatregelen die zijn genomen om het energiegebruik terug te dringen. 10 Ferry Waterkamp is hoofdredacteur van DatacenterWorks

11 datacenterworks happelijk verantwoord Veel bestaande datacenters hebben een PUE van 1,8 tot 2,5, maar dat is niet iets om als modern datacenter trots op te zijn, zegt Peter Reinders, bij de Rabobank Groep productmanager datacentermanagement. In Best hebben we de PUE al fors weten te reduceren naar 1,5. In Boxtel gaan we nog een stapje verder; in het ontwerp is uitgegaan van een PUE van 1,25. Het is echter een doorlopend proces om de efficiëntie te verbeteren, dus stap voor stap. De meeste dingen die je kunt doen, liggen voor de hand, vervolgt Reinders. Dan gaat het om zaken zoals ontwikkelen van een strategie hoe je het datacenter inricht en waar de apparatuur wordt geplaatst. Maar je kunt ook denken aan praktische zaken als het plaatsen van blindplaten in de racks, een goed sluitende vloer en selectie van zuinige apparatuur. maatschappelijk verantwoord ondernemen Tijdens het gesprek met Reinders en zijn collega s Alfons Biegstraaten en Evert Bloemendal wordt efficiënt energiegebruik regelmatig in één adem genoemd met maatschappelijk verantwoord ondernemen, oftewel MVO. Bijvoorbeeld alle energie die we verbruiken, is groene windenergie, zegt Reinders. De Rabobank heeft nog even overwogen de energie zelf op te gaan wekken, maar dat had volgens Biegstraaten geen positief effect op de carbon footprint. Een meer in het oog springend voorbeeld van MVO is de manier waarop het datacenter in de omgeving wordt verwerkt. Aan de achterzijde grenst het nieuwe datacenter aan landbouwgrond en het dorp Lennisheuvel. De Rabobank heeft rekening gehouden met omwonenden door het datacenter te integreren met het landschap en 11

12 Gebouwtechniek het groene vegetatiedak langzaam over te laten gaan in de omgeving. Hierdoor ziet het gebouw er aan de achterkant uit als een groene heuvel. Volgens Biegstraaten heeft het groendak bovendien een positief effect op de koeling: Een groendak isoleert beter dan een grintdak en neemt minder instralingswarmte op, waardoor in de zomer minder koeling nodig is. Bovendien kun je met een groendak gaan nadenken over het opvangen van regenwater voor koeling. cooling alley Veel maatregelen die in de datacenters Best en Boxtel zijn genomen om de PUE terug te dringen, hebben betrekking op de energieopwekking en koeling. We hebben gekozen voor vrije koeling, waarbij lucht van onder de verhoogde vloer in een cooling alley wordt geblazen, vertel Reinders. De alleys zorgen voor een strikte scheiding van de warme en koude gangen en de koude lucht koelt alleen de apparatuur in plaats van de gehele ruimte. Hierdoor ga je efficiënt om met de beschikbare koelenergie en kan de temperatuur in het datacenter geleidelijk worden verhoogd. Dit bespaart opnieuw 10 tot 15 % energie per twee graden temperatuurverhoging. Rack-mounted 19 -apparatuur is al geschikt voor installatie in een cooling alley. Wij hebben echter de eis gesteld dat alle floor-standingsystemen ook in een dergelijke alley worden geplaatst. Samen met onze leverancier ICT Room hebben wij een alley op maat ontworpen voor onze HP Nonstop- en EMC-opslagsystemen, legt Reinders uit. Met een terugverdientijd binnen twee maanden was de businesscase snel rond en het levert de Rabobank een aanzienlijke kostenbesparing op. koude-warmteopslag De datacenters in Best en Boxtel worden gedurende het grootste deel van het jaar vrij gekoeld. Voor de perioden waarin vrije koeling niet volstaat, wordt water onder de grond opgeslagen. De koude energie produceren we in de nachtelijke uren en die slaan we op onder de grond, verduidelijkt Reinders. Die opgeslagen koude energie gebruiken we voor extra koeling op de warme momenten. Op zo n manier kunnen de additieve koelsystemen langer uit blijven staan. Ook de warmte wordt hergebruikt bij de Rabobank. Biegstraaten: Het kantoorgebouw dat bij het datacenter wordt neergezet, heeft geen verwarming maar wordt verwarmd met de restwarmte van het datacenter. Verder bestaat de mogelijkheid dat wij toekomstige buren in Boxtel kunnen voorzien van restwarmte. Het nieuwe datacenter in Boxtel wordt eind 2009 opgeleverd, waarna de eerste vloer in gebruik wordt genomen. Als je de cooling alleys, vrije koeling en koude-warmteopslag bij elkaar optelt, kom je uit bij een efficiënter energiegebruik. Doorgaan op de oude manier was geen optie, want dan was het energiegebruik explosief gestegen. En dat is zowel financieel als vanuit MVO-oogpunt niet verantwoord, benadrukt Bloemendal. advertentie V RICON HOUSING SOLUTIONS V RICONTROL MONITORING SOLUTIONS TM V RICONDITION C OOLING SOLUTIONS TM Flexibele behuizingssystemen Patchkasten Serverracks Wandbehuizingen Behuizingen op maat Infrastructuur managementsystemen Toegangscontrole Monitoring stroomverbruik Omgevingsmonitoring Centrale datacenter managementsystemen Modulaire koeloplossingen Varicondition Cold Corridor : al m 2 genstalleerd Varicondition-HD: koelt 24 kw uitsluitend met lucht Varicondition-H 2 O: efficinte koeling door middel van water Of u nu op zoek bent naar behuizings-, monitorings-, of koeloplossingen: Minkels zorgt ervoor dat u altijd over een volledig gentegreerde oplossing voor uw IT-infrastructuur beschikt. Onze duurzame en hoogwaardige oplossingen staan garant voor een optimaal rendement en continue prestaties. AN 12 AEGIDE COMPANY INFO@MINKELS.COM TEL

13 Energievoorziening datacenterworks Neil Rasmussen van APC: Robbert Hoeffnagel is uitgever van DatacenterWorks PUE niet geschikt voor benchmarking Hoe populair PUE ofwel power usage effectiveness momenteel ook mag zijn, de meetwaarde is niet geschikt voor benchmarkingdoeleinden. Dat zegt Neil Rasmussen, senior vicepresident innovation van APC. Hij was een van de sprekers tijdens een conferentie van APC en Schneider Electric in Newport, Rhode Island. Het probleem met PUE is dat er te veel vrijheid bestaat als het gaat om de invoer van data. Er bestaat geen goed gedefinieerde afspraak wat we nu exact verstaan onder bepaalde kerngegevens en hoe we de waarde die bij zo n kerngegeven hoort, moeten kwantificeren. Het gevolg? Onvergelijkbare resultaten, omdat niet volledig helder is wat een PUE van bijvoorbeeld 1,7 nu precies betekent. Het is immers onduidelijk hoe deze waarde tot stand is gekomen. Daarmee is dus ook meteen duidelijk dat een PUE van 1,7 niet per definitief beter hoeft te zijn dan een PUE van zeg 2,1. wel intern te gebruiken PUE-waarden zijn echter een prima hulpmiddel om intern een datacenter of computerruimte te moderniseren en efficiënter te maken als het om energie gaat, meent Rasmussen. In dit soort gevallen kan immers intern door de IT- of facilitaire afdeling worden besloten hoe bepaalde gegevens worden gemeten en welke factoren op welke manier worden gewogen. Hierdoor ontstaan dus meetwaarden die wel vergelijkbaar zijn. Tijdens de conferentie pleitte David Cappuccio van onderzoeksbureau Gartner nadrukkelijk voor de ontwikkeling van goede benchmarkmethoden. Bij voorkeur zou ik benchmarks willen zien die vergelijking van de energie-efficiëntie binnen branches mogelijk maakt. Op die manier kunnen bijvoorbeeld datacenters die voor ziekenhuizen werken hun energieprestaties met elkaar vergelijken. Hetzelfde geldt voor datacenters in de industrie of in de financiële sector. geen mensen Cappuccio toonde zich bovendien een warm voorstander van een aanpak, waarbij het energiegebruik een belangrijke rol gaat spelen bij elke datacenterbeslissing en bij elk datacenterproject. Daar lopen we volgens Rasmussen echter tegen een probleem aan: er zijn nauwelijks technici beschikbaar die opgeleid zijn om de technische infrastructuur van een datacenter te tunen en te optimaliseren als het om energie-efficiëntie gaat. Google heeft speciale teams rondlopen die continu bezig zijn de toch al niet bepaald slecht ontworpen datacenters van de zoekmachinegigant verder te verbeteren, vertelde Rasmussen. Dat continu spelen met en tweaken van de technische infrastructuur levert hen een 15 tot 20 % lager energiegebruik op dan een gemiddeld datacenter. Niet elk bedrijf is echter in staat dergelijke teams te creëren. Bovendien beschikken we over veel te weinig technici die dit soort kennis in huis hebben. Schneider Electric - moedermaatschappij van APC - springt nu in dit gat met de oprichting van een zogeheten Energy University. Het project vertoont veel gelijkenis met de eerder op initiatief van APC opgezette Datacenter University en beoogt mensen op te leiden op het gebied van energie-efficiëntie en energiemanagement. Neil Rasmussen van APC: Er bestaat geen goed gedefinieerde afspraak wat we nu precies onder bepaalde kerngegevens verstaan. 13

14 Energievoorziening Robbert Hoeffnagel is uitgever van DatacenterWorks Toen Schneider Electric in 2006 APC overnam, leek de strategie van de Fransen vooral gericht op het uitbreiden van hun elektrotechnische activiteiten richting het datacenter. Ruim twee jaar later weten we dat de ambities van Schneider Electric veel verder reiken. Het vizier is gericht op energy efficiency in kantoren en fabrieken. APC s datacentertools komen hierbij goed van pas. Eerste voor gezamenlijk gebouwbeheerssysteem Schneider Electric en APC mikken op energy efficiency Economische crisis of niet, het geloof van Amerikanen in technologie is nog altijd ongeschonden. Dat bleek maar weer eens tijdens een internationaal evenement dat APC en moedermaatschappij Schneider Electric in juni organiseerden in het Amerikaanse Newport, Rhode Island. rondsnuffelen Het event kwam op een interessant moment. Ruim twee jaar na de overname bestond er weliswaar een idee van de reden waarom Schneider Electric tot overname van APC was overgegaan, maar echt duidelijk had men dit in Parijs nog niet gecommuniceerd. Nu moeten Fransen en Amerikanen vaak even aan elkaar wennen, maar die fase lijkt nu definitief achter de rug. De Amerikanen hebben uitgebreid in de Franse keuken rondgekeken en de Fransen hebben flink rondgesnuffeld bij de Amerikanen. Het resultaat is een strategie die gerust ambitieus mag worden genoemd. Twee Amerikanen Neil Rasmussen, APC-oprichter en chief innovation officer, en Aaron Davis, eveneens afkomstig van APC, maar tegenwoordig chief marketing officer van Schneider Electric deden in Newport de nieuwe strategie uit de doeken. Rasmussen gebruikte de welbekende Ehrling-formule om de basis voor de nieuwe strategie neer te zetten: I = P x A x T. Die bepaalt dat de impact van menselijk handelen even groot is als de populatie waarmee we hebben te maken maal het bruto nationaal product per persoon vermenigvuldigd met de impact van de gehanteerde technologie. Toegepast op energie en CO 2 -uitstoot levert dit bij een wereldbevolking van 6,9 miljard mensen, een gemiddelde rijkdom van dollar per persoon en een uitstoot van 0,5 ton CO 2 per dollar aan welvaart een totale uitstoot aan CO 2 op van 28 miljard ton CO 2. Dat is veel. Maar in 2050 wordt het nog veel erger. Ga maar uit van 54 miljard ton CO 2, vertelde Rasmussen. Tenzij we iets doen. 1. Veel energiebesparende maatregelen leveren ook nog eens geld op. Probleem is alleen dat de terugverdientijd vaak te lang is. 14

15 datacenterworks kostenbesparingen Voor Rasmussen is het heel duidelijk dat alleen technologische innovatie voldoende impact zal hebben. Er is geen andere mogelijkheid, zei hij in Newport. Alleen al om van 54 Gigaton aan CO 2 -uitstoot terug te gaan naar 5 Gigaton is een vermindering van de uitstoot met een factor tien nodig. Dat kan alleen maar als we nieuwe technologie ontwikkelen om dit probleem mee te lijf te gaan. Interessant voor een bedrijf als Schneider Electric is dat uit onderzoek keer op keer blijkt dat kantoren en bedrijfsgebouwen de belangrijkste veroorzakers zijn van broeikasgassen zijn. Deze gebouwen nemen circa 44 procent van de uitstoot voor hun rekening. Driemaal meer dan bijvoorbeeld de transportsector. Bovendien is de verspilling enorm. Rasmussen wijst op een schema (figuur 1) waarin een hele reeks van energiebesparende maatregelen is opgenomen. Het vreemde is dat een groot aantal van die maatregelen het spreekwoordelijke low-hanging fruit vaak niet alleen energie bespaart, maar ook nog eens tot kostenbesparingen leidt. En toch zien we het nauwelijks gebeuren. schneider electric start energy university Schneider Electric is een zogeheten Energy University gestart. Het Franse concern speelt hiermee in op een gebrek aan kennis en deskundigheid als het gaat om energie-efficiëntie. Het concern stelt namelijk vast dat er vrijwel geen formele opleidingen aan universiteiten of hogescholen beschikbaar zijn die opleidingen verzorgen die dit soort functionarissen afleveren. En dat terwijl in de visie van Schneider Electric een belangrijke oplossing voor de klimaatproblemen gelegen is in het efficiënt omgaan met energie. De start van een Energy University maakt hiervan deel uit. Het online opleidingenprogramma is daarbij in belangrijke mate geïnspireerd door de Datacenter University waarmee APC al een aantal jaren actief is. optimalisatie De reden is volgens Rasmussen en zijn collega Davis gelegen in de terugverdientijd. Momenteel kennen de meeste energiebesparende maatregelen een terugverdientijd van zes tot twaalf jaar. Uit onderzoek blijkt dat 73 % van de (Amerikaanse) ondernemers niet investeert in maatregelen voor een betere energie-efficiëntie als meer dan twee jaar nodig is om deze terug te verdienen. Hierdoor zien we in veel landen dat wordt geprobeerd via wetgeving en andere overheidsmaatregelen besparing af te dwingen, vertelt Davis. Dat soort maatregelen heeft in de regel echter maar een zeer beperkt effect. Nieuwe technologie maakt het mogelijk aan de nieuwe regels te voldoen, waardoor per bijvoorbeeld individuele airco het verbruik afneemt, maar het totale aantal airco s juist sterk toeneemt. Dat gaat echter niet op voor gebouwen, meent Rasmussen. Een van de grootste problemen waarmee we op dit gebied kampen, is het feit dat het proces om tot een kantoor- of bedrijfsgebouw te komen inefficiënt is. Bij de huidige aanpak volgen we een lineair proces, waarbij een ruwe schets wordt gemaakt, dan een gedetailleerd ontwerp, waarna de bouw- en installatiefasen beginnen. Vervolgens wordt het gebouw in gebruikgenomen. Slechts in 5 % van de bouwprojecten heeft hier nog een tussenstap plaats: die van commissioning ofwel optimalisatie. En juist die fase is cruciaal, als we tot energiebesparingen in de orde van grootte van 75 procent of meer willen komen. prototyping Rasmusssen en Davis willen naar een manier van werken die veel weg heeft van het uit de ict-sector bekende prototyping (figuur 2). Door eerst een digitaal model van een gebouw te maken, kunnen we al gaan optimaliseren nog voor er een paal de grond is ingegaan. Daarmee zetten we al een forse stap vooruit. Bovendien is het van cruciaal belang dat we tijdens het gebruik van een gebouw zorgen voor een voortdurende monitoring van het gebouw en alle systemen die hierin zijn opgenomen. Continu meten betekent dat we voortdurend kunnen aanpassen en optimaliseren. Liefst geheel geautomatiseerd. Het is op dit punt dat de expertises van Schneider Electric en APC bij elkaar ko- 2. De traditionele manier om tot een kantoor- of industrieel gebouw te komen (current state) en de op de uit de ICT-wereld bekende prototypingmethode gebaseerde aanpak. In het laatste geval staat optimalisering van het gebouw en zijn installaties voorop. 15

16 Energievoorziening men. De Fransen hebben vastgesteld dat hun producten op een of andere manier betrokken zijn bij 72 % van alle energie die wereldwijd wordt gebruikt van stopcontacten tot systemen voor gebouwbeheersing. Bovendien zijn ze een grote speler in de bouwwereld. APC heeft veel ervaring opgedaan met energie in datacenters. Ook heeft het bedrijf nogal wat technologie ontwikkeld die helpt om grip te krijgen op het gebruik aan energie. Denk bijvoorbeeld van de TradeOfftools die APC voert. Waar we naar toe willen is een aanpak waarbij we gebouwen van kantine tot computerruimte als een reeks gestandaardiseerde subsystemen gaan ontwikkelen. Al die subsystemen communiceren met elkaar via interfaces. Hier ontwikkelen we inmiddels referentiemodellen voor evenals bibliotheken met componenten en functies die kunnen worden opgenomen in de software voor het ontwerpen van gebouwen. Dat willen we baseren op open standaarden. En waar die open standaarden nog ontbreken, willen we die samen met andere partijen ontwikkelen, zegt Rasmussen. advertentie referentieontwerpen Ook bij referentieontwerpen komt de kennis en ervaring van APC weer van pas. Waar in de wereld van computerruimten het allang mogelijk is om op basis van een reeks specificaties standaarddatacentercomponenten racks, energievoorziening, koelingsystemen en dergelijke te selecteren, willen Schneider Electric en APC dit nu ook gaan toepassen op kantoor- en bedrijfsgebouwen. We willen naar gestandaardiseerde referentieontwerpen die makkelijk zijn te valideren, eenvoudig te testen, goed zijn gedocumenteerd en voorzien zijn van mogelijkheden voor optimalisatie. Via die referentieontwerpen kunnen we verscheidene subsystemen aan elkaar knopen. Dit alles op basis van een breed gedragen methode om de specificaties van een gebouw te beschrijven. We werken ook aan methoden om de beste ontwerpen te kunnen kiezen, uitgaande van bepaalde gebouwspecificaties. En nogmaals: dit alles cross-vendor en dus gebaseerd op open standaarden. Davis en Rasmussen zijn ervan overtuigd dat in deze richting de oplossing ligt voor het drastisch beperken van de uitstoot aan broeikasgassen. Eerste tests hebben laten zien dat er voor koeling besparingen mogelijk zijn van al gauw 38 % en meer. Als het om verwarming gaat, liggen deze percentages rond 62 %. Davis: En dat enkel en alleen door de in bestaande gebouwen aanwezige installaties te optimaliseren. Want niet een van de geteste gebouwen bleek uit oogpunt van energie-efficiëntie goed te zijn ontworpen. ecostruxture De kern van energiebesparing, meent Rasmussen, zit in het feit dat we energiegebruik zichtbaar moeten maken. Schneider Electric en APC zijn inmiddels zover dat zij hier de eerste concrete producten voor ontwikkeld hebben. Het gaat dan met name om EcoStruxture, die veel weg heeft van het eerder genoemde TradeOff. EcoStruxture is een softwarelaag die wordt gelegd over allerlei reeds in gebruik zijnde beheersystemen. Denk aan gebouwbeheeringssystemen, maar ook aan IT-managementtools als Tivoli of OpenView. Tot nu toe zijn dit los van elkaar staande beheersystemen. De nieuwe managementlaag is bedoeld om deze met elkaar te integreren (figuur 3). Dat moet vervolgens leiden tot een gebouwbeheersingssysteem nieuwe stijl. 3. Schematisch overzicht van de functionaliteit van EcoStruxture, dat een gebouwbeheersingssysteem nieuwe stijl wil zijn. OP ZOEK NAAR ONAFHANKELIJK ADVIES BIJ DE BOUW & INRICHTING VAN UW DATACENTER? Neem dan contact op met de specialisten van Merpa B.V. op tel. nr of mail naar info@merpa.nl 16

17 Praktijk datacenterworks Assemblagehal Fokker omgetoverd tot datacenter Interoute breidt capaciteit voor managed hosting uit Interoute opende 11 juni de deuren van een nieuw datacenter in Schiphol-Rijk. De computerruimte is gevestigd in een oude assemblagehal van Fokker en zal worden gebruikt om bedrijfskritische applicaties te hosten. Ferry Waterkamp is hoofdredacteur van DatacenterWorks 17

18 Praktijk Interoute is eigenaar van een Europees netwerk voor spraak en data dat bestaat uit meer dan km glasvezel. Het netwerk heeft bovendien vertakkingen naar de Verenigde Staten, Azië en Noord-Afrika. Inmiddels zitten we met ons eigen glas in iets meer dan 200 datacenters, vertelt Berend Jan van Maanen, bij Interoute country manager Benelux. De overname van PSInet in 2005 vormde volgens Van Maanen een belangrijke stap in de geschiedenis van Interoute. De netwerkeigenaar betrad daarmee de markt voor managed hosting, waarbij bedrijfskritische systemen van klanten worden geplaatst in datacenters van Interoute dat ook verantwoordelijk is voor het beheer. Gedreven door kostenbesparing en kwaliteitsverhoging kiezen grootzakelijke bedrijven en steeds vaker ook midden- en kleinbedrijven voor externe datacentra, verduidelijkt Van Maanen. Tot de managed hosting-klanten behoren de luchtvaartmaatschappij Air Berlin, het virtuele Habbo-hotel en de Deutsche Post. 51 datacenters Interoute heeft inmiddels 51 eigen datacenters waarvan 10 datacenters tier 4 zijn geclassificeerd. De jongste aanwinst is het datacenter in Schiphol-Rijk dat is gecertificeerd volgens ISO om een optimale beveiliging te kunnen garanderen. Het nieuwe datacenter is absoluut niet bedoeld voor co-locatie, benadrukt Eric Lisica, die bij Interoute directeur is voor hosting and managed services. Onze dienstverlening begint bij co-locatie plus. Het zwaartepunt ligt bij Interoute op het beheer van bedrijfskritische systemen, zoals cruciale webapplicaties, databases of Citrixomgevingen. Onze expertise gaat tot en met het besturingssysteem en de ondersteuning van de applicaties. Daar liggen onze kennis en expertise. De klantomgeving willen we ook altijd opnieuw opbouwen om een SLA (service level agreement) te kunnen afgeven. uitbreiding noodzakelijk Tot voor kort bracht Interoute de systemen voor zijn Nederlandse managed hostingklanten onder in racks in een datacenter van Shuberg-Philis. Toen op deze locatie uitbreiding noodzakelijk was, is ervoor gekozen zelf te gaan bouwen. Als locatie kwam een oude assemblagehal van Fokker uit de bus. Volgens Lisica lag deze keuze voor de hand: Op deze locatie hebben we al een POP (point of presence, red.) waar vier kabels samenkomen. Samen met partner ICT Room is in een half jaar tijd het nieuwe datacenter gebouwd en de bouw heeft een investering gevergd van 18

19 advertentie 4,5 miljoen euro. Maar dan hebben we ook al geïnvesteerd in schaalbaarheid om in de toekomst makkelijk te kunnen uitbreiden, verduidelijkt Lisica. Bij een volgende uitbreiding zullen de kosten lager liggen. Hij praat met trots over de nieuwe aanwinst. De volledige technische installatie is 2n uitgevoerd, dus elk component heeft een identiek broertje. Het datacenter bestaat uit twee dataruimten van elk 300 m² en een transmissieruimte van 275 m². Daarnaast is er nog een ruimte van 600 m² vrij voor toekomstige uitbreidingen. Het datacenter wordt in de lucht gehouden door 1 Mw aan stroom wat uitbreidbaar is met nog eens 1 Mw. Drie dieselgeneratoren zorgen voor de noodstroom. Voor koeling heeft ICT Room warme en koude gangen toegepast. We hebben gekeken naar de toepasbaarheid van cooling alleys, maar dat bleek voor ons nu nog niet rendabel, zegt Lisica. Bij brand wordt er geblust met Inergen, waarmee de zuurstof uit de lucht wordt gehaald. Als er wordt geblust blijft er genoeg zuurstof in de ruimte om te kunnen ademen. private cloud Het centrum is rechtstreeks en redundant aangesloten op het glasvezelnetwerk van Interoute, zodat applicaties veilig en breedbandig bereikbaar zijn. Vanuit ons netwerk kunnen diensten als computing, security en telefonie robuust en efficiënt worden geleverd als SaaS (software as a service), zegt Van Maanen. Interoute haakt hiermee in op de huidige trend van cloud computing, waarbij applicaties via het internet zijn te gebruiken. Dit model is inmiddels met veel succes toegepast door bedrijven als Amazon en Google. Toch is er veel weerstand tegen het zakelijk inzetten van de cloud, stelt Lisica. Om zakelijke gebruikers over de streep te trekken, heeft Interoute de private cloud bedacht, waarbij de dienstverlening binnen het netwerk van Interoute blijft. De private cloud biedt de flexibiliteit van een eigen netwerk met een optimale beveiliging. En doordat we gebruikmaken van het eigen netwerk en onze eigen datacenters kunnen we op onze diensten ook end-to-end SLA s bieden. Het nieuwe datacenter is samen met partner ICT Room in een half jaar tijd gebouwd en heeft een investering gevergd van 4,5 miljoen euro. Compertius B.V. Joop Geesinkweg AZ, Amsterdam, The Netherlands T +31 (0) F: +31 (0) E info@compertius.nl Website: Connecting your datacenter to your business critical platforms 19

20 Praktijk Cloud als schaalbare technische infrastructuur Blogger vangt pieken op met Rackspace Robbert Hoeffnagel is uitgever van DatacenterWorks Wie nog twijfelde aan het nut van cloud computing om te komen tot schaalbare datacenters, doet er verstandig aan de ervaringen van een blogger als Ryan Block te volgen. Block is de man achter een nieuwe gadget-blog: gdgt.com-blog. Hij besloot om met zijn blog te starten op de dag dat Apple in San Francisco zijn World Wide Developer Conference (WWDC) hield. De bedoeling was om live vanaf deze conferentie te bloggen, compleet met ter plekke gemaakte foto s. Block is geen onbekende in de wereld van Silicon Valley en dus kon hij rekenen op heel wat bezoekers. Maar de ultieme vraag die hij moest beantwoorden was: hoeveel bezoekers gaan we nu precies krijgen? Tienduizend? Honderdduizend? Nog meer? Als de benodigde capaciteit zo lastig is te voorspellen, hoe voorkom je dan dat bezoekers je blog op een gegeven moment niet meer kunnen bereiken? Met andere woorden: hoe realiseer je een flexibel schalende technische infrastructuur? Block besloot een beroep te doen op de cloud computing-diensten van Rackspace. Hierdoor kreeg hij de beschikking over een technische infrastructuur die veel weg heeft van een virtueel datacenter. Met een combinatie van Rackspace s Cloud Sites om de blog zelf te laten draaien, Cloud Files om tekst- en fotobestanden te plaatsen en het aan Rackspace verbonden content delivery network van Limelight Networks lukte het gdgt.com om gedurende de twee uur durende keynote speech van Philip Schiller, Apple s senior vicepresident of worldwide productmarketing, goed bereikbaar te blijven voor bezoekers. 4,7 miljoen Uiteindelijk bleek gdgt.com gedurende deze twee uur door maar liefst 4,7 miljoen (!) mensen te zijn bezocht. Dit betekent dat de technische infrastructuur van Rackspace 656 pageviews per seconde moest ophoesten. De vaak sterk uiteenlopende aantallen bezoekers maken het ontwerpen van deze infrastructuur erg lastig. Een cloudomgeving zoals Rackspace aanbiedt, maakt het dan mogelijk sterke pieken en dalen in het bezoekersaantal zonder problemen op te vangen, zonder dat hier enorme investeringen tegenover moeten staan om de piekbelasting te kunnen opvangen. prijsmodel Om een beeld te geven: Cloud Sites kost 100 dollar per maand, terwijl Cloud Files beschikbaar is voor 0,015 dollar per gigabyte aan data. Het prijsmodel zit bovendien zodanig in elkaar dat een gebruiker onbeperkt capaciteit kan bijschakelen (pay-as-you-go) en alleen betaalt voor de ruimte die daadwerkelijk wordt gebruikt. Block betaalt tijdens Apple s jaarlijkse developer-conferentie dus meer dan op andere momenten als minder capaciteit wordt gebruikt. 20

21 datacenterworks Blogger Ryan Block. Een lastig probleem voor steeds meer webbedrijven is de vraag hoe de technische infrastructuur waarop Een impressie van Apple s World Wide Developer Conference die in juni plaatshad in San Francisco. de website draait, moet worden ontworpen. advertentie Dynamisch in techniek HIG IT & Communicatie is uw turnkey partner voor Datacenters en Computerruimtes. Zowel voor bestaand als nieuw. Onze dienstverlening bestaat uit: Het is deze aanpak die SaaS (software as a service), cloud computing en - meer klassiek - hosting zo interessant maakt voor aanbieders van producten en diensten voor de technische infrastructuur van een datacenter of computerruimte. Dit soort - zeg maar - externe dienstverleners zullen meer en meer als partner van het eigen datacenter optreden. Dat is een hele andere relatie dan nu nog vaak het geval is. Momenteel worden hostingbedrijven en dergelijke nog vooral gezien als concurrent van interne IT-afdelingen en datacenters. Consultancy Engineering/Projectmanagement Bouwkundig Power/Noodstroom Bezoek ons Koeling 5 november op Security IT Room Infra 2009! Bekabeling Inrichting Onderhoud/Service Postbus AE Reeuwijk Tel: Fax:

22 Energievoorziening Vermogensfactor zorgt voor kostenpost Lage powerfactor drukt elektriciteitsrekening Barry Elliott (RCDD) is werkzaam bij het Britse adviesbureau Capitoline ( Tijdens een cursus over het ontwerpen van datacenters werden vragen gesteld over de vermogensfactor. Enkele IT-managers vroegen zich af waarom ze moesten berekenen hoeveel stroom ze nodig hebben, terwijl leveranciers van UPS-systemen en generatoren de mysterieuze term kva hanteren bij de verkoop van hun producten. Waarom is die vermogensfactor belangrijk? En wat drukt die factor uit? 22

23 datacenterworks Wisselstroom (AC) wordt geleverd met een frequentie van 50 Hz, wat betekent dat de polariteit van de stroom en het voltage vijftig keer per seconde veranderen. Vermogen, gemeten in watt, wordt vaak berekend door de spanning (volt) te vermenigvuldigen met de stroom (ampère). Maar dit kan alleen voor een DC-voeding (gelijkstroom). Stroom in AC-circuits is eigenlijk volt maal ampère maal de cosinus van de fasehoek tussen de spanning en de golfbewegingen van de stroom. De in graden gemeten powerfactor (PF) wordt dan geclassificeerd als de cosinus van het verschil van deze hoekverplaatsingen. De echte stroom is dus de spanning maal de stroom maal de vermogensfactor. waarom faseverschil? Je vraagt je misschien af waarom er een faseverschil is? Als het circuit zuiver resistieve eigenschappen zou hebben, zou er geen verschil zijn. Maar in de praktijk heeft elk circuit de neiging eruit te zien als een condensator of een inductor en de impedantie tot de stroomtoevoer is dan reactief. Als een circuit eruit ziet als een condensator, dan kunnen we dat het beste vergelijken met een grote emmer die staat te wachten om te worden gevuld met elektronen. Als de spanning begint te stijgen, gaat de stroom lopen en vult de emmer snel met elektronen. Als de spanning zijn hoogtepunt bereikt, zal de stroomtoevoer afnemen, omdat de emmer bijna vol is. Als de polariteit van de spanning verandert, lijkt het alsof de emmer wordt leeggegooid en de elektronen eruit stromen. Capacitieve belasting is dan ook een leidende vermogensfactor, omdat de stroom het voltage lijkt te overheersen. Voltage Als de lading eruit ziet als een inductor, zoals dat het geval is bij elke elektromotor en transformator, dan zal de stijgende spanning een stroomtoename afdwingen tegen de weerstand in van het magnetische veld dat wordt opgebouwd rondom de conductor. Bij een inductieve belasting legt de stroom het dus af tegen de spanning. overdimensionering Waarom maken we ons hier druk om? We denken dat we de energieleverancier betalen per kwh, maar in veel gevallen betalen we voor de kvah. Bij een vermogensfactor van 90 % betekent dit dat er wordt betaald voor 10 % meer elektriciteit dan er daadwerkelijk wordt verbruikt. Niet zo n punt bij 30 kw, maar bij 3 MW betekent dat jaarlijks euro extra op de elektriciteitsrekening! Het punt is dat we door de kwestie met de PF de UPS en de generator, die stand-by staat, zullen moeten overdimensioneren. Volgens de fabrikanten is het doorgaans ten minste 5 20 % voor de UPS en 20 % voor de dieselgenerator. Een kva-generator zou normaal worden beoordeeld op 800 kw uitgaande van een PF van 0,8. Als we kijken naar kwalitatief goede IT-apparatuur dan mogen we een PF verwachten van tussen de 0,95 en 0,98. Hierbij moeten we wel bedenken dat een vermogensfactor van 1 zou betekenen dat er helemaal geen verliezen zijn. Een cijfer van minder dan 0,8 staat gelijk aan het verbranden van geld. Maar hoeveel IT-managers letten bij de aanschaf van apparatuur op de PF? Goedkope servers en switches bieden meestal een bedroevende PF en weinig efficiënte voedingen. De nieuwste, grote bladecenters presenteren juist een uitstekende PF aan de UPS en/of de generator. Maar, om nogal technische redenen kunnen UPS-systemen en generatoren slecht omgaan met uiteenlopende vermogensfactoren. Deze systemen kunnen beter overweg met vermogensfactoren die de 80 % nog niet eens halen. tijd advertentie stroom Powerfactor. Inductieve last: stroom blijft achter op het voltage Voltage stroom Capacitieve last: stroom domineert het voltage tijd Alles weten over IP-technologie? Kijk op