ALP INTERNATIONAAL POLEN WAT HEB IK VERKEERD GEDAAN? SUBSET 2/ 56A HENRY VAN ECK JUSTIN RATELBAND ROLF ROZESTRATEN

Transcriptie

1 ALP INTERNATIONAAL POLEN WAT HEB IK VERKEERD GEDAAN? SUBSET 2/ 56A HENRY VAN ECK JUSTIN RATELBAND ROLF ROZESTRATEN

2 INHOUDSOPGAVE 1. MANAGEMENT SAMENVATTING POLEN?! WAT HEB IK VERKEERD GEDAAN? WAAROM DEZE ALP? WAAROM POLEN? OPZET VAN ONZE ALP WIE SCHRIJVEN DIT ALP VOORBEREIDING GESCHIEDENIS EN RELIGIE VAN POLEN POLITIEK EN MARCO ECONOMIE VAN POLEN POLITIEK KLIMAAT IN POLEN MACRO ECONOMIE KRAKOW POZNAN WARSCHAU BEDRIJFSBEZOEKEN MORFOLOGIE & ADVIES MORFOLOGIE ADVIES REFLECTIE INTERNATIONAAL MANAGEMENT REFLECTIE JUSTIN RATELBAND REFLECTIE ROLF ROZESTRATEN REFLECTIE HENRY VAN ECK BIJLAGE 1: VERSLAGEN BEDRIJFSBEZOEKEN BGZ BANK FABRYKA PAPIERU CZERWONAK BART KWIATY IMPORT- EXPORT GRAUSCH & GRAUSCH DEUTSCH POLNISCH WIRTSSCHAFTSKREIS NEDERLANDSE AMBASSADE ERNST & YOUNG RITTAL

3 1. MANAGEMENT SAMENVATTING Dit action learning project is voortgekomen uit de wens, om voor Rittal een advies neer te leggen inzake de uitrol van hun nieuwe productgroep SGE 7. Indien Rittal het opzetten van een serviceorganisatie in Polen uitbesteedt aan een partner met welke culturele, organisatorische en demografische verschillen moet Rittal dan rekening houden. Het onderzoek is gedaan door Justin Ratelband, Henry van Eck en Rolf Rozestraten. Dit onderzoek is mede gedaan in het kader van de MBA core course Internationaal Management. Het doel van het project was om een goed beeld te krijgen over het zaken doen in Polen. Zowel culturele, politieke als economische vraagstukken komen aan de orde. Literatuuronderzoek leerde ons dat Polen een land is met een zeer bijzondere historie. Een geschiedenis die bepalend is voor het land zoals het zich heeft ontwikkeld. Zonder inzicht in de geschiedenis is een goed begrip voor en over Polen niet mogelijk. Tevens gaf dit onderzoek ons nieuwe inzichten in de Politieke structuur van dit land. De economische ontwikkeling, sinds de val van het ijzeren gordijn hebben we eveneens onderzocht en beschreven Veldonderzoek in Polen toonde aan dat het beeld wat we over Polen hadden een volstrekt foutief beeld was met vele onjuiste vooroordelen. Polen is een land dat nog steeds volop in ontwikkeling is. De economische kansen zijn er nog legio en deze kunnen benut worden indien je rekening houdt met de culturele en politieke situatie. Vooral in de grote zie je deze ontwikkelingen. Op het platteland ga je 50 jaar terug in de tijd. In de analysefase hebben we uiteindelijk door morfologie een drietal oplossingalternatieven bepaald. Elk oplossingsalternatief heeft 6 invloeden. Hierdoor wordt er rekening gehouden met alle door ons onderzochte aspecten. De uiteindelijke keuze is de blauwe variant geworden. Na weging van de alternatieven hebben we het volgende advies. - start met de bedrijfsvoering in Warschau in de buurt van het vliegveld - houd rekening met de cultuuraspecten van de Rooms Katholieke kerk - wees Politiek gezien niet uitgesproken links of rechts - laat het pand Poolse authenticiteit uitstralen - zorg voor een tweehoofdige directie, zowel Pools als Europees - SPREEK POOLS! 3

4 2. POLEN?! WAT HEB IK VERKEERD GEDAAN? Dat was de primaire reactie van Joanne Doornewaard van de Nederlandse Ambassade toen zij hoorde dat zij na vier Mexico, Polen als standplaats kreeg. Net zoals veel Nederlanders had zij een negatief beeld van Polen. Grauw, koud, arm en veel werkeloosheid. Wij kunnen u verzekeren dat Polen een land is dat je zal verrassen! Lees onze ALP en je krijgt zin om naar Polen te gaan. Of om als toerist te genieten van de historie en vele bezienswaardigheden, of als ondernemer goed zaken te doen! Zakelijk gezien is Polen the place to be! 2.1. WAAROM DEZE ALP? International Management is één van de core courses van de MBA-opleiding van BSN. Doel van de course is dat wij als studenten vaardigheden aanleren om internationaal zaken te kunnen doen. Met name stimuleert de course het ontwikkelen van een bredere kijk op het internationaal zaken doen. Hoe kan je nou echt een bredere blik krijgen zonder daadwerkelijk het speelveld van internationaal zaken doen op te gaan. Met andere woorden je moet naar het buitenland. Met een gerichte opdracht zijn wij het Poolse bedrijfsleven ingedoken. Deze ALP is een verwoording van aan de ene kant onze fantastische ervaringen in Polen en geeft aan de andere kant een antwoord op de onderzoeksvraag. De onderzoeksvraag komt in het volgende hoofdstuk aan bod WAAROM POLEN? Ondanks alle negatieve vooroordelen hebben wij als studieland gekozen voor Polen. Dit hebben we regelmatig moeten uitleggen. Je kunt toch ook je blikveld op het internationaal zakendoen verbreden in een tropisch oord? Voor onze keuze voor Polen hebben we een aantal redenen: - Past bij concrete opdracht vanuit RITTAL - We hebben in Nederland al veel met Polen te maken en dat wordt alleen maar meer. - Polen is dichtbij dus we zijn relatief weinig tijd kwijt aan reizen en hebben dus meer tijd om het land daadwerkelijk te bezoeken. - Tegendraads zijn. Het lijkt dat Polen vooral iets van ons kan leren, laten wij eens in Polen gaan kijken wat we van hen kunnen leren. - Praktisch: via via hebben we goede ingangen in het bedrijfsleven in Polen. 4

5 OPZET VAN ONZE ALP We zijn te werk gegaan volgens een trechter model en dat vind je ook terug in de opzet van onze ALP. We hebben ons breed verdiept in geschiedenis & religie om via macro economie, politiek, de steden Kraków, Poznan en Warschau uiteindelijk bij daadwerkelijke bedrijven uit te komen. Na dit veldwerk en literatuuronderzoek hebben we de onderzoeksvraag op verschillende wijzen beantwoord. Dat hebben we gedaan door de vraag te beantwoorden vanuit één specifiek gezichtsveld. Per gezichtveld hebben we 3 oplossingsalternatieven opgesteld. Via een morfologische kaart komen we zo tot het uiteindelijk advies WIE SCHRIJVEN DIT ALP Dit ALP is een productie van subset 2 / 56A. De subsetleden zijn: Justin Ratelband, 29 jaar, Achterhoek. Rolf Rozestraten 43 jaar, Zuid-Limburg Henry van Eck 46 jaar, Utrecht. Een mooie mix van verschillende persoonlijkheden, leeftijd en werkervaringen. 5

6 3. VOORBEREIDING Onder het mom van: een goede voorbereiding is het halve werk, hebben we veel tijd gestoken in een goede voorbereiding. Bij de voorbereiding hebben we het volgende stappenplan aangehouden: STAP 1: vaststellen globale ALP- voorstel Door onze grote interesse in internationaal zaken doen een lastige eerste stap. We voelden ons kinderen in een snoepwinkel! Er was zoveel te kiezen. Uiteindelijk zijn we tot de conclusie gekomen dat met name het cultuur(verschil) aspect bij ons alledrie de voorkeur heeft. STAP 2: land selecteren China, Amerika, Portugal vele landen zijn de revue gepasseerd maar uiteindelijk gekozen voor Polen. Argumenten, zie hoofdstuk 1. STAP 3: mogelijkheden bedrijfsbezoeken onderzoeken Via via kregen we een flink aantal mogelijke contacten door. Na veel (heel veel) telefoontjes en mailtjes met Polen bleek dat we bij veel bedrijven welkom zijn. STAP 4: opstellen definitief ALP- voorstel Om tot een concreet goed afgebakend voorstel te komen heeft ons veel tijd gekost. Steeds liepen we in de valkuil dat we het onderwerp te breed wilden trekken. STAP 5: opstellen reisprogramma Bij het opstellen van ons reisprogramma zijn we uitgegaan van de volgende uitgangspunten: - We moeten antwoord krijgen op onze onderzoeksvraag - Beschikbare tijd efficiënt gebruiken - Regelmatig een blok vrije tijd - Het land van zoveel mogelijk verschillende kanten zien Om de 4 e bullit zoveel mogelijk invulling te geven hebben we voor ons zelf een aantal punten bepaald die we zo gevarieerd mogelijk willen invullen. Reis, verblijf, regio, personen, eten, uitgaan, bedrijven, winkels, toerisme, religie. Deze punten hebben we gelegd naast de lijst van bedrijven waar we welkom zijn. Aan de hand van deze confrontatie zijn we tot de volgende tabel gekomen. Op basis hiervan hebben we dus ook onze uiteindelijk te bezoeken bedrijven uitgekozen. 6

7 Reis Vliegtuig Taxi Privé auto Trein Tram Te voet Verblijf **hotel ***** hotel Fabriekswoning Regio Zuid Oost West Polen Stad Dorp Polen Polen Personen Pool hoog Pool laag Nederlander, hoog Nederlander, laag opgeleid Duitser Engelsman opgeleid opgeleid opgeleid Eten Van Straatkraampje tot ***** restaurant Uitgaan Van kleine cafeetjes achteraf tot de VIP-lounge in het Mariot Warszawa Bedrijven Bank Fabriek Handel Ambassade Bedrijvenvereniging Winkels Van kiosk tot warenhuizen Toerisme Religie Paus Kerken bezoeken Van Auschwitz tot terras Goede vrijdag meemaken De mogelijkheden waren natuurlijk niet onbeperkt vandaar dat we keuzes hebben moeten maken. Wat we niet hebben kunnen plannen en wat we eigenlijk wel hadden willen doen is: Bij Polen thuis slapen en eten. Het platteland en met name Gdansk bezoeken. Stap 6 Daadwerkelijk maken van concrete afspraken Met de volgende bedrijven hebben we vanuit Nederland concrete afspraken kunnen maken voor een bezoek. We hebben alle bedrijven van tevoren een mail gestuurd met daarin het doel van ons bezoek. Tevens aangegeven wat we precies van hen wilden weten zodat men zich kon voorbereiden. Te bezoeken bedrijven: - Bank BGZ, Krakow - Fabryka Papieru Czerwonak - Grausch i Grausch, Maszyny Budowlane - Bart Kwiaty, Hurtownia Kwiatow - RITTAL - Deutsch Polnisches Büro Poznan - Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden - Ernst & Young Corporate Finance Daarnaast hebben we ook vanuit Nederland een dagexcursie naar Auschwitz/ Birkenau geregeld. 7

8 4. GESCHIEDENIS EN RELIGIE VAN POLEN Polen is een land met een bijzondere geschiedenis. Een land dat verscheurt is geweest tussen Oost en West, dat een hele periode eigenlijk niet bestaan heeft. In geen enkel land ter wereld zijn de herinneringen van de Tweede Wereldoorlog zo tastbaar in het landschap aanwezig in de vorm van de vele concentratiekampen. 16 e en 17 e eeuw Als we terug gaan in de historie kan de 16e eeuw gezien worden als de Gouden Eeuw in Polen. Polen was toen ook de grootste staat in Europa. In de 17 e eeuw brokkelt de macht van Polen steeds verder af, door oorlogen tegen de Russen en Turken en de inmenging van de Zweden. Hierdoor ontstonden er ook grote financiële en problemen In dit jaar wordt Polen letterlijk verdeeld tussen Pruisen en Rusland. Er bleef van Polen nog een klein protectoraat over. Toen in 1795 de toenmalige heerser van dit protectoraat gedwongen af moest treden, was er geen sprake meer van een Poolse staat. Eerste Wereldoorlog Na de eerste wereldoorlog werd Polen weer op de kaart gezet in het Verdrag van Versailles. Vanaf 1921 waren de west- en oostgrenzen zuiver vastgelegd. Economisch en politiek ging het echter niet goed in het vooral agrarische Polen. In 1926 werd er een staatsgreep gepleegd en zou dictator Pilsudski alle macht naar zich toe trekken. Tweede Wereldoorlog Polen is dé aanleiding van de Tweede Wereldoorlog. Op 1 september vallen zowel de Duitsers als de Russen, Polen binnen. Polen wordt hierna verdeeld onder beide landen. Polen heeft enorm geleden onder deze oorlog. Er zijn 6 miljoen Polen omgekomen en 70% van het cultuurbezit werd verwoest. Daarnaast zijn er miljoenen Joden gedeporteerd en vergast in de concentratiekampen Auschwitz, Treblinka, Majdanek en Sobibor. In 1945 werden tijdens de Conferentie van Jalta de nieuwe grenzen van Polen vastgelegd. Polen schoof hierdoor een heel stuk naar het Westen. Daarnaast kwam er een communistisch regiem dat in de loop der jaren steeds meer onder de macht en invloed van Rusland zou komen. Opstanden werden meet harde hand de kop ingedrukt. De ontevredenheid werd gesteund door de kerk, zeker toen er ook nog voor het eerst in de geschiedenis in 1978 een Pool tot paus werd gekozen. Auschwitz, de grootste hel op aarde Als bijzonderheid wil ik ons bezoek aan Auschwitz noemen. Dit concentratiekamp ligt op ongeveer 70 km van Krakow. Auschwitz I en Auschwitz II (ook wel Birkenau genaamd) hebben we samen met een gids mogen bezoeken. Onvoorstelbaar indrukwekkend zijn de beelden die we daar gezien hebben en de verhalen die we hier te horen kregen. Birkenau was het allergrootste vernietigingskamp van de Nazi s. Tussen de 1,1 en 1,5 miljoen Joden, Roma s en zigeuners werden hier vermoord. Wanneer je hier rondloopt, over de spoorrails waar de treinen binnen 8

9 kwamen of in de barakken waar de mensen sliepen als vee, heb je werkelijk het idee dat je je begeeft in de hel op aarde. Opvallend is ook dat de entree gratis is, het kamp 7 dagen per week open is en dat men adviseert om niet met kinderen onder de 14 jaar te komen. Het is een plaats die bij ons drieën een onuitwisbare herinnering heeft achtergelaten. Solidarnosc In 1980 leidde deze ontevredenheid tot grote stakingen. Lech Walesa stond op als leider bij de Lenin-werf in Gdansk. Door de chaos van de vele stakingen bleef de vakbond Solidarnosc steeds meer druk uitoefenen op de regering, om het sociaal-economische beleid steeds grondig te hervormen. Toen in 1988 er weer stakingen uit braken zou Polen het eerste land worden dat los kwam van de Sovjet-Unie In juni 1989 werden er voor het eerst vrije verkiezingen gehouden, waarna de communistische partij zichzelf ophief in januari Tussen 1990 en 1993 werden alle sovjetsoldaten (45.000) uit Polen terug getrokken. Begin 1990 starten de economische hervormingen nadat in 1989 de inflatie tot boven de 1000% was opgelopen. Economisch waren de jaren negentig gunstig met een groei van gemiddeld 6% per jaar. In 1997 werd er een nieuwe grondwet aangenomen waarin het land werd vastgelegd als een parlementaire democratie met een vrije markteconomie. Hierop besloot de Europese unie dat Polen op termijn lid zou mogen worden van de EU. In 1999 werd Polen lid van de NAVO. Op 1 mei 2004 trad Polen toe tot de Europese Unie. Radio Maryja (Maria) Deze radiozender speelt vanaf begin jaren 90 een dubbele rol in Polen. Zowel een religieuze als politieke. De oprichter van deze zender is pater Rydzyk. Gezien het feit dat hier iedere dag meer dan 1 miljoen Polen naar luisteren, is deze zender een belangrijke factor in de samenleving. Ze is super conservatief en tevens zijn er beschuldigingen van antisemitisme. Het Vaticaan heeft de Poolse gelovigen gewaarschuwd voor verschillende denkbeelden, echter Johannes Paulus II heeft de Polen weer gevraagd te bidden voor deze zender. Daarnaast heeft deze zender een belangrijke rol gespeeld bij de meest recente politieke verkiezingen. Mede door de steun van deze zender hebben de huidige president en premier, de gebroeders Kaczynski, de macht kunnen grijpen in

10 Johannes Paulus II (Karol Wojtyla) De overleden paus wordt als de meest belangrijke Pool gezien (naast Chopin). Hij werd in 1978 gekozen tot Paus en daarvoor was hij vanaf 1964 Aartsbisschop en Kardinaal van Krakow. Omdat de RK Kerk een hele belangrijke rol in de Poolse samenleving speelt van jong tot oud, heeft deze paus een enorme invloed gehad op de hele ontwikkeling van Polen. Toen de paus op 2 april 2005 stierf heeft dit Polen dagenlang diep getroffen. Hij was het die via stille diplomatie heeft meegeholpen aan de ineenstorting van het communisme en de verdere ontmanteling van het Oostblok. Op 2 april waren we in Krakow. De 2 e sterfdag van de Paus was voelbaar en zichtbaar. Op het grote centrale plein in Krakow werd s avonds een dienst met muziek opgevoerd voor duizenden mensen. Kerken Tijdens onze rondreis hebben we in alle steden verschillende kerken bezocht. De enorme weelde en rijkdom waren opvallend en overweldigend. Daarnaast ook het feit dat heel veel jonge gelovigen in de kerken aanwezig waren. Hoe sterk de invloed van de kerk is mag wel blijken uit het feit dat de Poolse premier Kaczynski, de affaire rondom aartsbisschop Wielgus als een nationale crisis benoemde. Wielgus zou de nieuwe aartsbisschop van Warschau worden en heeft uiteindelijk enkele uren voor zijn inhuldiging op zondag 7 januari 2007, zijn ontslag aangeboden aan de huidige Paus. Radio Maria was voor Wielgus. De gebroeders Kaczynski tegen! Goede vrijdag Tijdens ons bezoek in Polen hebben we Goede Vrijdag in Warschau mogen meemaken. Een bijzondere avond bracht ons uiteindelijk in de Dom van Warschau en in een lange processiestoet van duizenden gelovigen. Uiteindelijk hebben we op een van de pleinen in het centrum Aartsbisschop Glemp een toespraak zien geven. Ook aanhangers van Wielgus waren zichtbaar aanwezig. 10

11 Algemene gegevens Oppervlakte Hoofdstad Inwonertal Bevolkingsdichtheid km2 (7,5 maal Nederland) Warschau 38,16 miljoen ( GUS) 122 inwoners/km2 Godsdienst Rooms-katholiek (95%) Taal Nationale feestdag(en) Klimatologische gesteldheid Pools 3 mei: proclamatie Grondwet 1791; 11 november: herwinning soevereiniteit in 1918 Landklimaat 11

12 5. POLITIEK EN MARCO ECONOMIE VAN POLEN 5.1. POLITIEK KLIMAAT IN POLEN De linkerflank van de politiek bestaat in Polen voornamelijk uit drie partijen, de SLD, de Poolse Sociaal Democratische Partij (SdPL) en de Arbeiders Unie (UP). Maar het linkse electoraat slinkt en geen van de drie partijen heeft nog een vaste achterban. Geschiedenis van de SLD De voormalig communistische partij Sociaaldemocratie van de Poolse Republiek (SdRP), schudde in de negentiger jaren de communistische erfenis voor een groot deel van zich af. Ze werd een pragmatische middenpartij. De kern van het SdPR electoraat bestond uit aanhang uit de arbeidersklasse en ex-nomenklatura, maar werd langzaam breder. In 1991 won de partij 60 van de 460 zetels in de parlementsverkiezingen. In 1993 sloten enkele linkse partijen en vakbonden zich onder leiding van de SdPR aaneen tot het Links Democratische Alliantie coalitie, en in 1995 werd de partijleider van de SdPR Aleksander Kwasniewski verkozen tot president. Politieke partijen Belangrijkste politieke partijen: Coalitie van Alliantie van Linkse Democraten Arbeiders Unie (SLD-UP) Burger Platform (PO) Zelfverdediging van de Poolse Republiek (S) Anti-Corruptie Partij (PiS) Poolse Volkspartij (PSL) Coalitie van Poolse Families (LPR) Lidmaatschappen: NAVO, UNMEE, IAEA De coalitie wordt in 1999 officieel een politieke partij (SLD). Bij de daaropvolgende parlementsverkiezingen van 23 juni 2001 presenteren de SLD en de UP een gezamenlijke kieslijst en winnen de verkiezingen. De SLD bereikt op deze manier twee ogenschijnlijk conflicterende zaken. Hoewel de partij zich steeds profileert als beschermheer van de underdog, wordt ze nu regeringspartij. Het lukt de SLD echter niet om als regeringspartij een duidelijk sociaal democratisch profiel te ontwikkelen en blijvend kiezers aan zich te binden. In 2003 is de SLD gedwongen een minderheidskabinet te vormen als ze hun coalitiepartner de Boeren Partij (PSL) uit de regering zetten en ze verliezen kiezers door aanhoudende aantijgingen van corruptie en arrogantie. De SLD raakt in 2004 in een regelrechte crisis, waarna een deel zich op 24 maart afsplitst met de woorden: Poland needs a left. Zij noemen zichzelf de Poolse Sociaal Democratische Partij (SdPL). Duidelijk is dat links in Polen in een diepe crisis verkeert en dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat de SLD de weg omhoog zal vinden. Tegelijkertijd lijkt het er niet op dat de twee andere linkse partijen een goed alternatief vormen en is eenheid ver weg. Met het aftreden van Kwasniewski verliest Links Polen bovendien haar boegbeeld. Hiermee dreigt de politieke Sejm De Sejm is de benaming van het Poolse parlement. Reeds in de 14e eeuw was er in Polen een Sejm. De huidige Sejm is het lagerhuis van het Poolse parlement. De Sejm telt 460 leden. Het hogerhuis van het Poolse parlement is de Senaat(100 leden). 12

13 stroming die het land de EU binnen leidde na de volgende verkiezingen op het strafbankje te belanden. Tegenwoordig maakt de linkse regering zich vooral druk om normen en waarden. Het gezin en geloof wordt hierbij als de hoeksteen van de samenleving gezien. Door deze focus wordt de economie met rust gelaten. Dit heeft een voordeel omdat er dan geen besluiten worden genomen die de huidige economische groei belemmert. Daarentegen wordt de huidige economie ook niet gestimuleerd. De discussie gaat vooral over het al dan niet dragen van school kledij MACRO ECONOMIE Na een aantal moeilijke jaren waarin de economie grondig wordt hervormd kennen steeds meer Polen welvaart, vooral na 1997 als de economie opbloeit, al komt er nog steeds armoede voor. Polen gaan steeds meer op vakantie, bijvoorbeeld naar Zakopane in de Karpaten. Er zijn veel liefhebber van skiën, skispringen en andere wintersporten. Ook schaatsen is populair geworden. Dat is vooral te danken aan Joromir Radke die tijdens de Olympische Winterspelen van Lillehammer in 1994 brons won op de 10 kilometer. Voor de Tweede Wereldoorlog was Polen een overwegend agrarisch land. Daarna veranderde het land snel in een industriële natie naar het voorbeeld van de Sovjet-Unie. Er was in deze periode vrijwel geen ruimte voor vrij ondernemerschap. Wat er gebeurde werd bepaald door de overheid. Vanaf de jaren zeventig raakte de Poolse economie in het slop. Na de val van het communisme moest Polen zich aanpassen aan de vrije markt. Dat ging niet vanzelf. De economie zakte in en één op de zeven Polen raakte werkeloos. Maar de inflatie nam af en sinds de tweede helft van de jaren negentig behoort Polen tot de leidende economieën van het voormalige Oostblok. Als geassocieerd lid staat het op de nominatie deel te worden van de Europese Unie. Conjuncturele ontwikkeling Slechts weinig landen in de wereld hebben tussen 1994 en 1996 een vergelijkbare economische groei doorgemaakt. Zo kwam in 1995 het Poolse nationaal product alweer op hetzelfde niveau als dat van voor de omwenteling in Ondanks de snelle groei en de gunstige macroeconomische ontwikkeling kampt de Poolse economie met enige knelpunten, zoals de inflatie, de belastingdruk en de werkgelegenheid. De Poolse Nationale Bank en de opeenvolgende Poolse regeringen hebben de inflatie de laatste jaren aanzienlijk weten terug te dringen, van bijna 600 procent in 1990 tot 20 procent eind 1996 (eind juli 1997 was dit cijfer verder teruggelopen tot 14,8 procent op jaarbasis). Een hoofddoelstelling van het economisch beleid van de vorige regering was de inflatie in 1997 terug te dringen tot 13 procent, gevolgd door een verdere verlaging naar maximaal 5 procent in het jaar De totale belastingdruk in Polen bedraagt thans gemiddeld 48 procent van het BNP (ter vergelijking: binnen de EU bedraagt de belastingdruk gemiddeld 45,5 procent). Zowel de directe als de indirecte belastingen zijn in Polen aan de hoge kant. De inkomstenbelasting kent een systeem van drie schijven, met tarieven van 20, 32 en 44 procent. De vennootschapsbelasting bedraagt 38 procent. Daarnaast is er een BTW, met tarieven die 0, 7 en 22 procent bedragen. De totale belastingdruk kan een bedreiging vormen voor de verdere groei van economie, vanwege de remmende werking op de particuliere bestedingen en de ongewenste verdere uitbouw van het 'grijze economische circuit'. 13

14 Hoewel de economie in 1996 en in de eerste helft van 1997 een sterke groei doormaakte, nam de werkgelegenheid tot juni 1997 slechts met 0,6 procent toe ten opzichte van dezelfde periode in het voorgaande jaar. Oorzaken hiervan zouden onder meer zijn: de snel doorgevoerde structurele hervorming van de economie en de stijgende productiviteit per werknemer, waardoor het werk met minder arbeidskrachten gedaan kan worden. Uit onderzoek is gebleken dat het feitelijk aantal werkzoekenden nog hoger ligt, aangezien vele werklozen niet de moeite nemen zich te laten registreren als werkzoekende. Een reden zou kunnen zijn dat zij reeds werk gevonden hebben in het 'grijze' circuit. Binnen Polen zelf is sprake van aanzienlijke regionale verschillen in de werkloosheid. In de stedelijke gebieden, zoals Warschau, Krakow en Poznan, is de werkloosheid betrekkelijk laag, dat wil zeggen ongeveer 5 procent; op het platteland daarentegen komen percentages voor tot 25 procent, zoals in het noorden van Polen, waar veel staatsboerderijen en bedrijven met een verouderd machinepark hun deuren hebben gesloten. De Poolse economie heeft de afgelopen anderhalf jaar een sterke impuls gekregen door de toename van de consumptieve bestedingen. De systematische stimulering van economische activiteiten door de Poolse overheid, de vermindering van de winstbelasting en de invoering van maatregelen ter bevordering van investeringen hebben bij veel bedrijven geleid tot een versterking van de kaspositie. Als gevolg hiervan hebben de bedrijven een groter deel van de winst aangewend voor investeringen in modernisering en uitbreiding van de productiecapaciteit. De reële investeringen zijn in 2006 dan ook toegenomen met 22,1 procent. Deze sterke groei heeft zich daarmee voor het vierde achtereenvolgende jaar voorgedaan. Het zijn vooral de grote bedrijven die meer investeren. Voor die tijd was het daarentegen juist het midden- en kleinbedrijf dat actief investeerde. 14

15 Ontwikkeling buitenlandse handel In 2005 is de Poolse export 19,6 procent gestegen ten opzichte van De import steeg maar 13 procent waardoor het tekort op de handelsbalans afnam tot 11,5 miljard US dollar. Sinds de toetreding van Polen tot de Europese Unie is de export naar de EU sterk gestegen. In vergelijking tot het jaar ervoor is deze export in 2005 met 16,8 procent gestegen, ondanks de zwakke economische groei in de EU. In totaal gaat bijna 77 procent van de Poolse export naar de Europese Unie en bijna 66 procent van de totale Poolse import komt uit de EU. Echter, het totale handelsaandeel van de EU met Polen is gedaald ten opzichte van landen buiten de Europese Unie. De Poolse export naar landen uit Centraal-Europa, niet toebehorende tot de EU, is met 32,6 procent gestegen. Ook de import uit landen van buiten de EU is sterk toegenomen. Na Duitsland is Rusland de op een na belangrijkste import bron voor Polen, met een groei van 39,6 procent in Ook China wordt een steeds belangrijkere handelspartner van Polen. Met een groei van 33,5 procent aan Chinese importgoederen staat China inmiddels op een vijfde plaats, achter Duitsland, Rusland, Italië en Frankrijk. Nederland staat op een zevende plaats van voornaamste handelspartners als het gaat om zowel export als import. Voornaamste handelspartners in 2006(in procenten van totaal)* Export Duitsland 28,2 Frankrijk 6,2 Italië 6,1 Verenigd Koninkrijk 5,6 Tsjechische Republiek 4,5 Rusland 4,4 Nederland 4,2 Import Duitsland 24,7 Rusland 8,8 Italië 7,1 Frankrijk 6,1 China 5,4 Tsjechische Republiek 3,6 Nederland 3,4 * Polish Central Statistical Office Voornaamste in- en uitvoerproducten In de afgelopen vijf jaar is er in de samenstelling van belangrijkste exportgoederen weinig veranderd. Nog steeds zijn de voornaamste exportproducten van Polen machines en transportmiddelen, industriële producten, diverse gefabriceerde goederen en agrarische producten. In 2004 was het aandeel van machines en transportmiddelen bijna 38 procent van de totale Poolse export. Aan de importzijde is bijna dezelfde ontwikkeling te zien. Machines en transportmiddelen en industriële producten vormen de belangrijkste importgoederen. Een verklaring hiervoor is dat veel producten als halffabrikaat worden geëxporteerd naar Polen, en vervolgens weer worden geïmporteerd door andere landen als eindproduct. 15

16 6. KRAKOW Algemeen De bewoners van Krakow zijn trots op hun stad dat blijkt onder ander uit de volgende tekst: In Warschau houdt men zich allen maar bezig met politiek, In Poznan is men allen maar aan het werk, maar in Krakow zijn de schone kunsten het belangrijkste. Krakow is een grote stad met inwoners en is, wat veel mensen niet weten, zo n 600 jaar ( ) de hoofdstad van Polen geweest. De stad ligt in het diepe zuiden van Polen op ongeveer 100 kilometer van de Oekraïnse Grens. Historie Krakow is van oorsprong een handelsstad, het lag op het kruispunt van de oude handelsroutes Oostzee Rome en Byzantium Parijs. De historie van Polen kenmerkt zich door het feit dat het land regelmatig van eigenaar verwisselde. Dit heeft ook grote invloed gehad op Krakow. Bij de Derde Poolse Deling (rond 1800) kwam Krakow bij Oostenrijk. Tien jaar later veroverde de troepen van Napoleon de stad en werd het toegevoegd aan het hertogdom Warschau. Na de val van Napoleon werd Kraków ( samen met de omliggende gebieden) verklaard tot vrije, onafhankelijke en neutrale stad om vervolgens in 1846 weer door Oostenrijk geannexeerd te worden. Na de 1 e Wereldoorlog werd Krakow weer Pools. In de 2 e Wereldoorlog was Krakow de hoofdstad van het Nazi General Gouvernment. Auschwitz en Birkenau liggen in de buurt van Krakow. De religie speelt een belangrijke rol in de historie van de stad. Krakow is al 1000 jaar een bisdom. Sinds 1925 is het de zetel van de rooms-katholieke aartsbisschop. Tot 1978 was Karol Wojtyla aartsbisschop, later meer bekend als Paus Johannes Paulus II. Krakow is een van de oudste universiteitssteden van Midden Europa (1364). Tijdens het recente communistische regime waren er goede contacten met Cuba en kwamen vele Cubaanse studenten op deze universiteit studeren. 16

17 Bezienswaardigheden Krakow wordt door velen omschreven als de mooiste stad van Polen. Door de zuidelijke ligging en uitstraling, ook wel het Florence van Polen genoemd. Dit zie je terug in de bezienswaardigheden van de stad. De stad is niet gebombardeerd tijdens de meest recente oorlogen. Krakóws Rynek Glówny De Grote Markt, is een schitterend vierkant plein midden in het centrum van Kraków. Het plein wordt omringd door statige oude gebouwen in het midden staat de smalle Lakenhal. Het plein zou het grootste middeleeuwse plein van Europa zijn. Kazimierz De oude Joodse wijk. Hier woonde tot aan de tweede wereldoorlog joden. De meeste van hen zijn afgevoerd en omgekomen in Hitler s concentratiekampen. Steven Spielberg heeft hier de film Schindlers List opgenomen. Paus Johannes Paulus II Overal in de stad kom je portretten van de oude aartsbisschop tegen. Economisch De economische groei in Krakow is later ingezet dan in de steden Warschau en Poznan. Maar de laatste jaren groeit de economie zeer sterk. Krakow is een belangrijk wetenschappelijk, economisch en sociaal centrum. De groei van de stad wordt ook enorm bevorderd door het sterk stijgend aantal toeristen Dit heeft alles te maken met de uitbreiding van het vliegveld. Van de 9 miljoen toeristen kwamen er het afgelopen jaar 3 miljoen met een vlucht van één van de prijsvechters. Keerzijde van de enorme groei is dat onder andere de onroerend goed prijzen in de stad exorbitant stijgen. Een stijging van meer dan 100% per jaar is inmiddels gebruikelijk en dat maakt de stad voor de gewone man onbetaalbaar. 17

18 Eigen indrukken Krakow was onze eerste stad in Polen en alle vooroordelen waren in één klap weg. Een fantastisch mooie historische stad met verrassend veel westerse trekjes. Alle bekende winkels en merken zijn vertegenwoordigd. Veel oude en veel verschillende bouwstijlen kenmerken de stad. Daarnaast wordt er overal volop gebouwd. Bij nieuwbouw pakt men het goed aan. In mooie architectuur worden grote, zelfs naar westerse begrippen, luxe winkelcentra uit de grond gestampt. Terrasjes en restaurants in overvloed. Restaurants variërend van straatkraampje tot vijf-sterrenrestaurants. De stad is opvallend schoon en we hebben nooit een moment gehad dat we ons niet veilig voelden. Het publiek is zeer wisselend: zwervers, yuppen, traditionele monniken en bierdrinkende Engelsen (met dank aan de prijsvechters). Een stad om bij iedereen aan te bevelen! 18

19 Auschwitz Vanuit Krakow hebben we ook een bezoek gebracht Auschwitz-Birkenau. Op dat moment treft de Poolse en Joodse historie je recht in je hart. Zichtbaar gemaakt in al die foto s en verhalen van de slachtoffers. Een tragedie, nog maar zo recent geleden, voor de hele mensheid en vooral voor de Poolse bevolking. Onvergetelijk voor ons! 19

20 20

21 7. POZNAN Algemeen Poznan is de hoofdstad van de provincie Wielkopolksa (groot Polen) en heeft inwoners. Poznan is daarmee een van de grootste steden van Polen. De stad ligt in het westen van Polen aan de rivier de Warta. Het is een belangrijke handels- en industriestad en staat bekend om haar jaarbeurzen. Poznan heeft een internationale luchthaven. Historie Poznan is een van de oudste steden van Polen. De inwoners van Pozan zijn zeer trots op hun koninklijke banden en de ruim 1000-jarige geschiedenis van deze stad. In de 10 e eeuw werd er de eerste Poolse kathedraal gebouwd. In de 16 e eeuw beleefde de stad haar grootste bloei. Poznan is een stad die bij verschillende landen behoorden. In 1793 kwam de stad bij Pruisen en van 1807 tot 1815 maakte het deel uit van het Hertogdom Warschau. Vanaf 1815 weer bij Pruisen en daarna het Duitse Rijk. Vanaf 1919 werd Poznan weer Pools tot 1939 de Duitsers Polen binnen vielen. Vanaf 1945 is het weer Pools. Door deze geschiedenis woonden er vele Duitstalige in Poznan. In 1910 was dit 45%. Tot de dag van vandaag is Poznan, Duits georiënteerd. Duitsland is veruit de grootste handelspartner. Dit komt natuurlijk ook door de gunstige ligging op de lijn Berlijn-Warschau. Poznan heeft een belangrijke rol gespeeld in de opstand tegen het communisme. In juni 1956 vonden hier de eerste protesten plaats tegen de slechte leefomstandigheden en de beperkte vrijheden. Deze opstand werd keihard neergeslagen maar gaven een aanzet tot de onlusten later in dat zelfde jaar in Hongarije. 21

22 Bezienswaardigheden De oude stad met het voormalige renaissance stadhuis zijn prachtig om te bezoeken. Daarnaast de gebouwen van het voormalige Jezuïetenklooster waar het huidige gemeentebestuur is gesitueerd. Dit klooster was enige tijd de residentie van Napoleon. De parochiekerk is een van de mooiste barokkerken in Polen. De laatste Poolse koning woonde in het Koninklijke Kasteel dat naast de markt ligt. Economisch Poznan maakt de grootste groei door in de jaren 90. Het is een van de economisch meest ontwikkelde gebieden van heel Polen. Poznan is een universiteitsstad (o.a. University of Economics) wat heeft bijgedragen aan deze ontwikkeling. Daarnaast is de gunstige ligging en de historische banden ten opzichte van Duitsland en oorzaak. Na Warschau is Polen het best ontwikkeld. In de loop der jaren zijn er veel internationale bedrijven in deze stad gekomen waaronder Volkswagen, Alcatel, Bidgestone, Ikea, Nestle, Sab Miller, Unilever etc. In het bekende beursgebouw worden meer dan 40 internationale beurzen per jaar gegeven. Poznan heeft een van de laagste werkeloosheidscijfers van het hele land. In Poznan studeren meer dan studenten waaronder ook vele buitenlandse. Ook dit geeft een enorme impuls aan de stad. Eigen indrukken We hebben verschillende monumenten tijdens ons bezoek gezien en waren onder de indruk van alle pracht. Wat ons tevens opviel was dat de stad schoon is en een vriendelijke sfeer uitstaalt. Daarnaast is Poznan enorm uitgestrekt. Natuurlijk zie je kenmerken van het oude communisme met de vele woon/hoogbouw, echter ook de moderne Europese wereld is steeds meer in het straatbeeld te herkennen. Prachtige moderne winkelcentra waar je letterlijk alle bekende winkels kunt terug vinden. Daarnaast zijn we hier bij enkele bedrijven geweest die aan de rand van Poznan liggen. Rondom Poznan zie je ook enorm veel bedrijvigheid, daar hier de grond natuurlijk veel goedkoper is. Ook de grote industriële complexen vind je hier. In het centrum is het goed toeven met prima eetgelegenheden. 22

23 8. WARSCHAU Algemeen Warschau is het absolute centrum van Polen: op het gebied van politiek, cultuur, economie en wetenschap. Een florerende stad met kolossale reclameborden, eindeloze rijen auto s en glazen wolkenkrabbers. Een plaats vol tegenstellingen, waar de hobbelende tram zich handhaaft naast de ultramoderne metro en boerinnen van het platteland, hun producten nog altijd op straat naast de grote warenhuizen verkopen. Historie Zijn historische opkomst dankt Warschau aan zijn ligging op een kruising van Europese handelswegen. In 1596 werd Warschau als hoofdstad van Polen op het hoogte punt van roem al snel een voorwerp van begeerte. Warschau werd belegerd door Zweden, ingelijfd door de Pruisen, tot hertogdom uitgeroepen door Napoleon, bezet door de Russische tsaren en in puin gelegd door de nazi s. Toen de Tweede Wereld oorlog tegen het eind liep lag 84 procent van de gebouwen in puin. In totaal waren mensen om het leven gekomen. Pas in 1970 bereikte Warschau met 1,3 miljoen inwoners weer het inwoneraantal van voor de oorlog. Op dit moment wonen er maar liefst 1,8 miljoen mensen. Bezienswaardigheden Het centrum is na de oorlog compleet herbouwd in de stijl van voor de oorlog. Als je er rondloopt waan je ook in een oude stad. Het marktplein van de oude stad en de omliggende straatjes werden grotendeels aan de hand van 18 e eeuwse schilderijen van de Italiaan Canaletto tussen 1949 en 1953 weer opgebouwd. Het hoogste en opvallendste gebouw van de stad werd tussen 1952 en 1955 gebouwd. Ofschoon dit 232 meter hoge Stalinistische praal paleis van steen en marmer aan de communistische heerschappij tot 1989 herinnert, is het Cultuur paleis met zijn wetenschappelijke en culturele instituties intussen integraal onderdeel van het drukke leven in het stadscentrum. De Polen die wij gesproken hebben in Warschau zijn overigens helemaal niet gecharmeerd van dit gebouw, het herinnert teveel aan het communisme! 23

24 Economisch Door de centrale overheidsfuncties in Warschau en de gunstige ligging van de stad, is een groot gedeelte van buitenlandse investeerders naar deze stad toegekomen. Grote buitenlandse bedrijven, waaronder verscheidene financiële coöperaties, consultancy s en internationale instituten, kozen Warschau als hun hoofdlocatie in Polen. Na het wegvallen van het ijzeren gordijn werd juist deze stad gekozen door vele Europese en Amerikaanse multinationals. De tijd om hier iets op te starten is min of meer voorbij. Je moet er gewoon zijn! Vergelijkend is Warschau altijd het meest belangrijke administratieve- en businesscenter geweest voor binnenlandse bedrijven. Dit heeft geleid tot een enorme vraag naar moderne kantoorgebouwen in de stad, wat in de periode van 1990 tot aan de eerste helft van 1998 resulteerde in een 98% tot 100% bezetting van bruikbare kantoorgebouwen en tevens leidde tot een van de hoogste huurniveaus van kantoorruimte in Europa. Eigen indrukken De stad Warschau was de laatste van de drie steden die we bezocht hebben. We hadden ons al voorbereid op een meer Amerikaans ogende stad. Na een verblijf van drie dagen hebben we dit beeld gedeeltelijk bijgesteld. De stad bestaat uit en oud ogende kern en een moderne omgeving. De metro, de wolkenkrabbers en het oude centrum hebben allemaal een andere uitstraling. Ze hebben echter allemaal gemeen dat het er netjes is. Je vind nergens rommel op straat. In vergelijk met de steden Poznan en Krakow ontkom je niet aan het gevoel dat Warschau wat killer is. Ondanks het oude stadscentrum dat net zo mooi is als die van de andere steden ontkom je niet aan dit gevoel. Het feit dat deze stadskern niet origineel uit de 18 e eeuw stamt kan hieraan bijdragen. Je ziet de oudheid maar weet dat dit niet echt zo is. We hadden het geluk dat we op Goede Vrijdag in dit Rooms Katholiek bolwerk waren. s Avonds kwamen we midden in een eeuwenoude processie terecht met duizenden mensen. Zowel jong als oud, namen hieraan deel. Bijzonder en indrukwekkend voor ons allen. 24

25 9. BEDRIJFSBEZOEKEN Tijdens ons verblijf in Polen hebben we acht verschillende bedrijven bezocht. Op de volgende bladzijden is de typering per bedrijf schematisch weergegeven. In de bijlagen vindt u de complete gespreksverslagen per bedrijf. Stuk voor stuk zijn deze verslagen leuk om te lezen. 25

26 Soort bedrijf Typering bedrijf Typering gesprekspartner Bank Pools bedrijf met Polen Nederlandse Hoog opgeleid aandeelhouder (op Ca. 35 jaar de achtergrond) Papierfabriek Importeur Pools bedrijf met Duitse eigenaar Jong Pools bedrijf met 2 Poolse broers als directeur Nederlander Hoog opgeleid 35 jaar Polen Self-made 40 jaar Taal Mensen Handel Religie Voertaal is Pools, Engels is 2 e taal Pools spreken moet om zaken te kunnen doen. In Polen moet je Pools spreken. Directeur spreekt geen Engels(!). Zijn vrouw fungeert als tolk tijdens het gesprek. Groot verschil tussen oude (45+) en jonge werknemers. Oude werknemers zijn communisme gewend en passen totaal niet meer in huidige economie Ontzag voor de directeur. Sterk stijgende salarissen Meer dan 10% per jaar. Voor meer salaris stapt men snel over naar andere werkgever. Afstand tussen directie en personeel. Personeel wordt erg goed behandeld maar ook strak gecontroleerd Sterke Zloty, economische groei vanaf aanbod op arbeidsmarkt matcht niet met vraag door probleem ouder werknemers Macht van de fabriek richting leveranciers is groot. Pools netwerk is van levensbelang om zaken te kunnen doen. Heeft weinig / geen invloed Religie is rode draad in Polen en dus ook in de fabriek. Invloed van Radio Marya Geen bijzonder rol

27 Soort bedrijf Typering bedrijf Typering gesprekspartner Groothandel Vestiging van Nederlander Nederlands bedrijf Laag opgeleid 50 jaar Handelsvereniging Metaalbedrijf Duitse organisatie Poolse vestiging van Duits bedrijf Duitse Hoog opgeleid 40 jaar Pool Hoog opgeleid 35 jaar Taal Mensen Handel Religie Pools spreken is een must om zaken te kunnen doen Erg gewenst dat je Pools spreekt Taal is alleen maar Pools, dit schept een band van vertrouwen in zaken doen. Hard werken, een beetje ritselen is toegestaan. Kijk uit met alcohol Men kan geen onderscheid maken tussen zakelijke kritiek en persoonlijke. Mensen zijn hoffelijk en vriendelijk maar dit verdwijnt bij de komst van anonimiteit (verkeer). Naar buiten toe houdt men de schijn op. Er wordt niet rechtstreeks geprotesteerd. Veel vertrouwen in medewerkers. Informeel. Nog steeds contante betaling maar handel via Internet neemt toe. Letterlijk regelmatig je gezicht laten zien Steden beconcurreren elkaar met het binnenhalen van (buitenlandse) bedrijven. Opleiding sluit niet aan bij wens bedrijfsleven. Veel buitenlanders denken dat zij weten wat goed is voor Polen, hoe het werkt in Polen. Hier heeft men een broertje dood aan. De Pool gaat gewoon zijn eigen weg. Iedereen is actief katholiek en dit is niet meer dan normaal. Katholiek geloof staat bovenaan in de maatschappij ook bij de jongeren! Weinig invloed op het bedrijf 27

28 Soort bedrijf Typering bedrijf Typering gesprekspartner Ambassade Nederlands Nederlandse Hoog opgeleid 40 jaar Consultant Poolse vestiging van Amerikaans bedrijf Brit Hoogopgeleid 35 jaar Taal Mensen Handel Religie Pools spreken heeft grote voordelen. Nb. Geen van de huidige ministers spreekt Engels(!) Als je in Polen iets wilt verkopen moet je Pools spreken Polen werken graag op stuksloon en verwachten dat ze gecontroleerd worden. Bepaalde regio s is geen personeel meer te krijgen They pretend to pay us, we pretend to work. Men heeft vaak geen idee waar collega s mee bezig zijn. Veel wisseling van werkgever. Een Pool zal niet snel zeggen dat hij iets niet kan Buitenlanders moeten formeel beginnen. Laat met uiterlijk vertoon zien dat je succesvol bent dit schept vertrouwen. In Polen wordt veel aandacht besteed aan het proces. Lange vergaderingen met weinig inhoud om daarna buiten de vergadering om de zaken echt af te spreken. Doe zaken o.b.v. keiharde afspraken op papier. Eerst de kerk en daarna zaken doen Geen grote invloed 28

29 10. MORFOLOGIE & ADVIES MORFOLOGIE Doormiddel van morfologie komen we tot een drietal oplossingsalternatieven. Elk oplossingsalternatief heeft zes invloeden in zich hebben. Deze invloeden zijn vanuit; bedrijfstakken, politiek, geschiedenis, cultuur, geografie en economie. Hierdoor wordt er rekening gehouden met alle onderzochte aspecten die van invloed zijn op een organisatie. MORFOLOGIE Bedrijfstakken Koeling van kasten is vooral gewenst in de industriele sectoren. Een centrale plek in deze sector is dus gewenst. ICT is sterk opkomend. Daar waar bedrijven zitten waar data een belangrijke onderdeel van hun core business is moet het bedrijf aanwezig zijn. Een juiste mix tussen industrie en ICT is komt ten goede van de stabiliteit van de organistie. Politiek De voorkeur gaat uit naar de overname van een bestaande organisatie waarin een duidelijke plek is voor tradities. De organisatie moet betrokken zijn bij het dagelijks rijlen en zijlen van de gemeenschap cq van het gezinsleven. Een sociaal uiterlijk. Een organisatie starten. Het aanname beleid richt zich vooral op poolse medewerkers die verantwoordelijk zijn voor een gezin. Politiek gezien laat zij duidelijk zien een hang te hebben naar de sociale partijen. Samenwerken met partijen die al vanuit oudsher in het land actief zijn. Deze samenwerking kenmerkt zich door het sociale karakter. Geschiedenis Het pand waarin het bedrijf zich vestigd moet invloeden van Chopin in zich hebben. Hierdoor geef je het belang aan van de historie van Polen en belangrijke figuren. De paus heeft een belangrijke rol gespeeld. Deze rol moet terug gezien worden in de omgevening van de werkplekken cq het pand. De denkwijzen van de paus en de stijl van chopin moet worden verwerkt in het bedrijf. Het pand ademt Chopin, het beleid past bij de zienswijzen van de paus. Cultuur Geografisch Benoem een directie met zowel een Pool en een westerling. De organisatie moet rekening houden met de Poolse tradities en met de westerse economische aanpak. Men moet weten waarom Polen anders reageren. De organisatie is trots om in polen te werken Start een nieuwe organisatie met alleen maar jonge ambitieuze Polen en zorg voor een goede winstdelingssystematiek. Op deze manier heb je en een organisatie die de cultuur van het land kent en je houdt de werknemers vast Poznan met haar ligging in het westen van polen is Vestigingsplaats Krakow heeft de beste uitstraling. snel te bereiken voor het westen. Daarnaast heeft Het is een stad die sterk in ontwikkeling is. Het zij een internationale luchthaven. De jaarlijkse vliegveld wordt snel gemoderiniseert. Al met al voor internationale beurzen maakt haar een goede de uistraling een goede plek. handels locatie. Neem een bestaande organisatie over en besteed als directie veel tijd aan het langs gaan bij de verschillende vestigingen in het land. Zonder fysieke aanwezigheid geen vertrouwen! Warschau is het absolute centrum van Polen: op het gebied van politiek, cultuur, economie en wetenschap.grote buitenlandse bedrijven, waaronder verscheidene financiële coöperaties, consultancy s en internationale instituten, kozen Warschau als hun hoofdlocatie in Polen. Bij voorkeur vestigen we ons bij het vliegveld. Economie De vestigingsregio is het platteland waar veel werkeloosheid heerst. Hiervoor wordt het platteland rondom de drie grote steden (Posnan, Krakow, Warsschau). Het vinden van mensen is hier door de hoge werkeloosheid geen probleem Door het gunstige politiek economische klimaat zou de organisatie zich moeten vestigen in Wraslow. Veel subsidie mogelijkheden en meewerking van de overheid. Het vestigen rondom grote vliegvelden is ook zeer gunstig. Door duidelijke afspraken te maken met LOT airlines kunnen de vlucht tarieven verlaagd worden. Iedere kleur samengenomen is een oplossingsconcept. Iedere kleur tezamen staat voor een oplossingsalternatief. Ieder alternatief hebben we gewogen. De uitkomst hiervan was de kleur blauw. Deze hebben we onderworpen aan een sensibility check of te wel we hebben ons gevoel laten spreken over de uitkomst. Alle drie hadden we hier een correct gevoel bij. In de volgende paragraaf zullen we het advies verder uitschrijven.

30 10.2. ADVIES Ons advies aan Rittal luidt als volgt: Start een organisatie in de regio rondom Warschau. Bij voorkeur in de buurt van het vliegveld maar dan wel aan de kant van het platteland en niet richting het centrum. Hier is het gemakkelijk om personeel te vinden die zich in de buurt van de organisatie ook heeft gevestigd of kan vestigen. De huizen prijzen zijn hier nog goed te verhapstukken voor medewerkers. Warschau gezien de aanwezige bedrijfstakken, zowel industrieel als ict bedrijven, een stabiele plek om te starten. Omdat beide sectoren vertegenwoordigd zijn ben je minder kwetsbaar voor conjuncturele tegenslagen in een sector. Wat betreft het beleid van de organisatie zal hij gericht moeten zijn of in ieder geval niet in tegenspraak met de denkwijzen van de paus. Het is goed om locale partijen te steunen die vooral zich vooral aan de linkse kant bevinden. Dit moet overigens niet te expliciet gebeuren omdat bij toekomstige partijwisselingen nog wel eens tegen kan komen te staan. Het politieke klimaat is in polen nog niet zo stabiel dat je iets zinnigs kunt zeggen over wie er de komende jaren aan de macht zullen zijn. Op dit moment zijn dat in ieder geval social partijen. Het pand zou iets authentiek pools uit moeten stralen. Polen zijn trots op hun midden europees land. Het is dan ook raadzaam in het pand invloeden van bijvoorbeeld Chopin op te nemen. Wat betreft de aankleding kun je bijvoorbeeld een afbeelding de paus opnemen. De directie zou moeten bestaan uit een Poolse en een Europese directeur. Deze combinatie maakt dat de organisatie beide denkwijzen in zich heeft en daarmee aan blijft sluiten bij de Poolse en Europese markt. Het is belangrijk je als organisatie te confirmeren aan Poolse tradities. Echter kan op sommige vlakken de Europese aanpak een concurrentie voordeel opleveren. Het is vooral belangrijk om doormiddel van de Poolse medewerkers cq Poolse directeur de juiste vertaalslag, die begrijpelijk is voor Poolse medewerkers, te maken. De voorgaande punten maken dat het gemakkelijker is de organisatie snel te laten integreren in een markt die sterk aan groei onderhevig is. Vooral in Polen is het belangrijk niet op te vallen als een Westerse of Europese organisatie. Dat maakt dat men je meer werk zal gunnen. Een organisatie wordt gemaakt door mensen en verkoop geschied doormiddel van gunning tussen mensen. Aansluiting bij een land is deswege cruciaal. 30