Over Augustinus leven en werk
|
|
- Gerrit Adam
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 bert blans Over Augustinus leven en werk Over het leven van Augustinus heeft Benozzo Gozzoli ( ) fresco s geschilderd in San Gimignano. Enkele van deze fresco s zijn in deze bundel gereproduceerd. Ze bieden de leidraad voor de nu volgende korte beschouwing over leven en werk van Augustinus. Benozzo Gozzoli was een leerling van de veel bekendere Fra Angelico ( ). Hij werd door de prior van het augustijnse convent in San Gimignano gevraagd om de geschiedenis van de heilige Augustinus af te beelden. De prior kon dit uit eigen middelen betalen. Men moet zich goed realiseren dat het hier een weergave uit de late Renaissance betreft van een leven dat zich meer dan duizend jaar eerder afspeelde. Wie meer details en een uitvoerige kunsthistorische beschouwing over alle fresco s wil lezen, kan ik naar de website van het Augustijns Instituut te Eindhoven verwijzen. lagere school in thagaste Aurelius Augustinus is geboren op 13 november 354 te Thagaste (het huidige Soukh-aras in Algerije) in een bepaald problematisch gezin. Men voelde zich toen verdeeld tussen de Romeinse cultuur en de christelijke waarden. Zijn moeder Monnica was christelijk gedoopt, maar zijn vader Patricius was niet gelovig. Op de afbeelding wordt hij als een belangrijke Romein afgebeeld, maar in feite was hij niet zo rijk, hij was niet eens in staat de middelbareschoolopleiding van zijn zoon te betalen. Monnica zal een belangrijke rol spelen in het leven van Augustinus. Wij zijn over zijn leven vooral goed geïnformeerd door zijn 15
2 Belijdenissen, een boek waarin hij, in een lofzang aan God, over zijn leven verhaalt en zijn tekortkomingen bekent en situeert in Gods heilsplan. Hij schrijft er genuanceerd en vol waardering over zijn moeder. Later is men dat zo gaan begrijpen dat zij, zoals op de afbeelding, met een aureool, dus als een heilige, wordt afgebeeld. Hij wordt zelf als een heel braaf jongetje voorgesteld en aan de andere kant van de fresco aan een kind dat klappen op de blote billen krijgt ten voorbeeld gesteld. Augustinus schrijft zelf echter over al zijn tekortkomingen. Heel bekend is dat hij toen zijn vader de studie niet meer kon betalen, als zestienjarige samen met vrienden fruit ging stelen, niet om het op te eten, maar uit pure baldadigheid (Conf. ii,4 vv.). Gelukkig heeft een geldschieter het mogelijk gemaakt dat hij voor het vervolg van zijn studie naar Carthago kan om retorica, de leer van de welsprekendheid, te studeren. Hij leest er de klassieken, onder meer de werken van Cicero, en beschrijft dit als zijn eerste bekering: een bekering tot de filosofie, tot liefde voor de wijsheid. Hij wordt een hartstochtelijk filosofisch zoeker naar de waarheid. Dan herinnert hij zich dat zijn moeder gesproken heeft over de Bijbel. Maar als hij dan vooral het Oude Testament in de toenmalige vertaling leest, vindt hij dit erg primitief in vergelijking met de Romeinse klassieken. Hij wordt mede daardoor lid van een gnostische sekte, het manicheïsme, waarin men de schepper God van het Oude Testament maar een duistere God vindt en oproept tot het licht, ook het licht in jezelf. Monnica beziet dit met grote zorg. Zij blijft ondertussen Augustinus volgen, letterlijk en figuurlijk en niet alleen in Carthago. Mooi is het verhaal het speelt voor zijn bekering! dat Augustinus met de boot naar Rome ging en zijn moeder hem wilde volgen. Augustinus zei haar dat het goed zou zijn als zij voor de reis in een kapel zou gaan bidden. Toen zij dat deed, vertrok Augustinus ondertussen met de boot. Maar Monnica liet zich niet afschepen en nam de volgende boot, Augustinus achterna. 16
3 augustinus te rome Van de afbeeldingen van zijn studie te Carthago, van de zorg van Monnica die voor haar zoon bidt, de overtocht per boot en de aankomst in Ostia, heb ik die van Augustinus als docent in Rome gekozen, omdat deze het fraaist bewaard is; de andere afbeeldingen zijn beschadigd. Deze zeer fraaie fresco laat Augustinus eerste werkzaamheden zien. Hij is leraar in de retorica. Hij valt daarin zo op dat hij ook in dienst komt van de keizer. Augustinus heeft intussen een concubine. Dat was indertijd gebruikelijk. Men werd uitgehuwelijkt, maar als het betreffende meisje nog te jong was, nam men een concubine. Augustinus krijgt een zoon van haar, Adeodatus. Als bisschop zou Augustinus later met grote waardering over haar schrijven en moest hij bekennen dat toen hij afscheid van haar moest nemen, de wond van de verwijdering nog schrijnde. Hun zoon blijft onder zijn hoede. Volgens de trotse vader bezit de jongen een scherp verstand. Helaas overlijdt hij op ongeveer zestienjarige leeftijd. Er bestaat een mooie dialoog, De Magistro, waarin Augustinus in een gesprek met zijn zoon laat zien wat leren eigenlijk is: niet gehoorzamen aan de docent, maar beamen wat een innerlijke leermeester je te zeggen heeft. aankomst in milaan Gozzoli besteedt veel aandacht aan de tocht naar Milaan, waarmee hij wil aangeven dat we een centraal moment naderen. De keizer verblijft daar en Augustinus komt als hofretor in zijn dienst. We zien Augustinus zojuist aangekomen en een bediende ontdoet hem van zijn sporen. De jongeman die zich over zijn paard ontfermt is waarschijnlijk zijn zoon Adeodatus. Maar we zien Augustinus nog tweemaal afgebeeld. Op de achtergrond zien we hem geknield voor een oosters aandoende wijsgeer, waar een meer westerse filosoof naast staat. In Milaan zal Augustinus ken- 17
4 nismaken met sceptische filosofen, maar vooral ook met de platoonse wijsbegeerte. Door het werk van Plato en Plotinus kan hij definitief breken met het manicheïsme en verder komen in de vragen naar God, het kwaad en het goede leven, de vragen die hem zeer bezighouden. De derde scène is rechts, waar hij Ambrosius, de bisschop van Milaan, begroet. Augustinus was teleurgesteld in de eenvoud van de Bijbel. Door de preken van Ambrosius leert hij dat er wel op een klassiek gevormde en intellectueel uitdagende wijze met het geloof kan worden omgegaan. En voor de duistere passages gebruikte Ambrosius de allegorische leeswijze: als er een onbegrijpelijke passage is, vraagt dat extra aandacht omdat dan achter een letterlijke betekenis een diepere waarheid schuil kan gaan. Zoals een tocht door de woestijn niet alleen een verwijzing is naar de tocht uit Egypte, maar ook ieders levensweg vol ontbering kan zijn; de eigenlijke zin van de lezing kan een aankomst in het beloofde land zijn. Door Ambrosius ziet Augustinus steeds duidelijker dat het christelijk geloof weleens de voor hem aangewezen weg zou kunnen zijn. Hij beschrijft in de Belijdenissen zijn strijd. Het is alsof hij door het lezen van de boeken van Paulus en Johannes het christendom als zijn weg gaat zien, maar hij nog voor drie dingen het hoofd moet leren buigen. Het eerste hebben we al gehoord: hij moest leren buigen voor de eenvoud van de Schrift, waardoor deze er ook voor geringen en eenvoudigen is. Vervolgens was in die tijd het maatschappelijk niet eenvoudig de sacramenten te ontvangen, dat wil zeggen de doop te ondergaan en deel te nemen aan de eucharistie (het avondmaal). Augustinus vertelt van verschillende geleerden die aan die stap niet toegekomen zijn. En ten slotte is het Jezus Christus; voor filosofen is het probleem: waarom die mens in dat land in die tijd? Augustinus vermeldt dat de platonisten het doel wel zagen, maar de weg niet. En de weg is die van de nederigheid dat God mens geworden is, lichamelijk en sterfelijk, ja gestorven aan het kruis. Zoiets was voor de toenmalige filosofie onverdraaglijk. 18
5 tolle lege Augustinus worstelt erg met zijn ingesleten gewoonten en de tegenstrijdigheden die hij zeer scherp bij zichzelf onderkent. Ergens schrijft hij: Oh God, maak me zuiver, maar nu nog even niet (Conf. viii,7). Hij verneemt van de woestijnvader Antonius en dat deze door het lezen van een Schrifttekst tot inkeer gekomen is. Als hij samen met zijn vriend Alypius in de tuin is, hoort hij daar de stemmen van spelende buurkinderen. Zij zingen neem en lees, neem en lees ( tolle, lege, Conf. viii,19). Hij interpreteert die woorden als de stem van God, snelt naar de Bijbel, doet die open en leest op de bladzijde waar het boek openvalt: Laten wij ons behoorlijk gedragen, als op klaarlichte dag, en ons onthouden van zwelgpartijen en drinkgelagen, van ontucht en losbandigheid, van twist en nijd. Bekleed u met de Heer Jezus Christus en vertroetel uw lichaam niet tot begeerlijkheid (Rom. 13,13-14). Dan staat zijn besluit vast: hij zal zijn ambt neerleggen en zich laten dopen. Vanaf dat moment zal hij een leven in onthouding leiden. Hij laat zich door Ambrosius dopen en zo wordt de filosofische zoeker Augustinus in 387 christen. Daarvoor had hij al ontslag genomen en heeft hij zich teruggetrokken op het landgoed Cassiciacum samen met een aantal vrienden, maar ook met zijn moeder en zijn zoon. Zij leiden daar een tamelijk idyllisch leven van bezinning en gesprek. Zijn eerste bewaard gebleven boeken vinden daar hun oorsprong. Het zijn veelal dialogen en vaak nog meer platoons dan christelijk gekleurd. Als Augustinus besluit naar Afrika terug te gaan, is zijn moeder ziek. Vlak voor haar overlijden heeft hij in Ostia met haar een gesprek over hoe het eeuwige leven voor te stellen is. Het is een unieke beschrijving van een mystieke ervaring, omdat het als een ervaring van twee weergegeven wordt. Na stapsgewijze de dingen buiten en in het innerlijk doorlopen te hebben, wordt even het hoogste aangeraakt en alles komt tot zwijgen. En zo vervolgt de tekst: Stel dat die aanraking eeuwig 19
6 zou duren, zou dat niet zijn wat ons beloofd is? (Conf. ix,23-25). Augustinus keert terug naar Noord-Afrika en dat blijft niet onopgemerkt. In Hippo wordt hij onverwacht tot priester gekozen en een paar jaar later, in 396, zal hij bisschop van die stad worden. In Rome was Augustinus al begonnen met wat als een project op zoek naar het monastieke leven beschreven kan worden. Wij hebben een beeld van wat een kloostergemeenschap is, maar hij was ernaar op zoek. In Hippo leeft hij in een kloostergemeenschap en schrijft er een regel voor. Hij was er immers steeds meer van overtuigd geraakt dat het leven in een gemeenschap van gelijkgezinden een weg kan zijn waarop mensen gevoelig worden voor het mysterie waarin iedereen wortelt, gericht op wat innerlijker is dan je diepste innerlijk en wat hoger dan de hoogste hoogte: God. Eenmaal priester en bisschop ontwikkelt Augustinus tot aan zijn dood in 430 een immense dadendrang: hij spreekt als bisschop recht, preekt, schrijft en disputeert. Veel van zijn preken worden opgetekend. Hij probeert zo precies mogelijk opvattingen en bewegingen van zijn tijd te weerleggen, zoals het manicheïsme (over hoe het kwaad begrepen moet worden), het pelagianisme (over vrije wil of genade) en de donatisten (over de vraag of de kerk alleen zuiveren of ook zondaars omvat). Ondertussen schrijft hij belangrijke theologische werken. De omvang van zijn verzameld werk is indrukwekkend: vroeger besloeg het meters banden in de bibliotheek, tegenwoordig is het gemakkelijk via internet in Latijn en Engels te raadplegen. 20 legenden rond augustinus De fresco die terecht als legende aangeduid wordt, berust niet op historische gegevens. Het is niet zo dat Augustinus de orde van de augustijnen gesticht heeft en zeker de ontmoeting van Augustinus met het kindje aan het strand is
7 een mooi verhaal. Hier is het gepast te wijzen op de doorwerking van Augustinus, zowel in praktijk als in theorie. Op de achtergrond in het midden zien we Augustinus op bezoek bij de heremieten in Toscane. Dat verwijst naar de stichting van een orde die gebaseerd is op de regel van Augustinus. In 1256, het jaar van de Magna Unio, worden verschillende groepen kluizenaars en kloosterlingen verenigd tot de orde van de augustijner heremieten en door paus Alexander iv erkend. Ook zijn er dan al augustijner koorheren die leven volgens de regel van Augustinus. Rechts zien we Augustinus die de regel uitlegt aan de medebroeders. Hij heeft trouwens ook een vrouwelijke versie nagelaten, waarnaar vele vrouwelijke religieuzen tot op heden leven. De regel geeft heel eenvoudige praktische aanwijzingen over het omgaan met elkaar, gebed, en het doel van het samenleven gericht op God. De grondideeën van de regel zijn opgebouwd rond het ideaal van de eerste gemeente van Jeruzalem uit Hand. 4, Daardoor komen liefde en gemeenschap centraal te staan: een goed gemeenschapsleven is niets anders dan het in praktijk brengen van de liefde. De concrete voorschriften zijn steeds gericht op de kern van de dingen en het hart van de mens. Vandaar de weg van de verinnerlijking die in de regel herhaaldelijk toegepast wordt: het uiterlijke alleen is niet genoeg, het uiterlijke moet het symbool worden van het innerlijke. Het uiterlijke mag niet leeg blijven, maar moet bezield zijn. Een ander kenmerk dat hiermee samenhangt, is de nagenoeg totale afwezigheid van nadruk op het ascetisme, dat wil zeggen de beoefening van onthouding in de materiële zin zoals het zich ontzeggen van eten en drinken of allerhande vormen van zelfkastijding. Het accent ligt meer op het leven in gemeenschap dan op overwinning van de zelfzucht. De regel vraagt ons alle aandacht te laten uitgaan naar de onderlinge liefdesrelaties. Men zou de regel van Augustinus kunnen kenmerken als een oproep tot evangelische gelijkheid van alle mensen. Hij vertolkt de christelijke eis om te komen tot volwaardige broederlijk- 21
8 heid en zusterlijkheid onder allen. Daarin klinkt ook impliciet een protest tegen de ongelijkheid in de maatschappij, die toen maar ook nu getekend is door hebzucht, macht en hoogmoed. Een kloostergemeenschap zou daarvoor volgens Augustinus een alternatief moeten bieden door de opbouw van een gemeenschap die niet gedragen is door het streven naar bezit, geweld en centraal stellen van jezelf, maar door liefde voor elkaar. De derde scène links op de voorgrond is een afbeelding van het verhaal dat Augustinus op het moment dat hij piekerend over zijn boek over de Drie-eenheid aan het strand loopt en een kindje of engel (eventueel het jezuskindje) dat bezig is met een schelpje de zee in een kuiltje te gieten. Augustinus merkt dan op dat zoiets toch niet kan, waarop het kindje antwoordt: Maar wat jij wilt, God in een boek vatten, lukt zeker niet. De Trinitate behoort tot de belangrijkste theologische geschriften die Augustinus heeft nagelaten. Hij probeert er het geheim van de Drie-eenheid te verhelderen uit menselijke vermogens zoals herinneren, kennen en liefhebben, maar hij schrijft aan het einde in een gebed hoezeer het zoeken aan het vinden voorafgaat en de oriëntatie blijft: heb je God gevonden, dan is hij het zeker niet. Zoals ook het verhaaltje eenvoudig uitbeeldt. Naast De Trinitate zijn de belangrijke theologische geschriften met grote doorwerking in de geschiedenis: de Confessiones, De doctrina Christiana en De Civitate Dei. Over de Confessiones, de Belijdenissen, hebben we het al gehad, ook al omdat veel over Augustinus leven hierop gebaseerd is. Over niemand uit de late oudheid zijn we beter geïnformeerd, zeker niet wat zijn innerlijke ontwikkeling betreft. De doctrina Christiana, letterlijk over de christelijke leer, heeft in het Nederlands de titel gekregen: Wat betekent de Bijbel en daar gaat het boek inderdaad over. Hoe moet de Bijbel worden uitgelegd? Zoals de Israëlieten bij hun tocht door de woestijn schatten uit Egypte meegeno- 22
9 men hadden, zo vindt Augustinus dat we bij de interpretatie van de Schrift gerust wat methoden en technieken uit de oudheid en de retorica, waarin hij zo goed thuis was, mogen gebruiken. Aan het eind van zijn leven heeft Augustinus in de Retractationes (Nabeschouwingen) al zijn werken nog eens doorgenomen en kritisch herlezen op wat hem op dat tijdstip goed leek of wat herziening nodig had. Bij de Belijdenissen schrijft hij bijvoorbeeld: Toen ik het herlas was het alsof ik het opnieuw beleefde. slot Aan het eind van zijn leven, in 430, stonden de Vandalen voor de bisschopsstad Hippo en het Romeinse Rijk ging ten onder. Vooral de christenen kregen de schuld van de ondergang, men meende dat zij met hun andere normen en waarden de eer en trots van het Romeinse Rijk ondermijnden. In zijn monumentale werk De Civitate Dei (De stad Gods) tracht Augustinus deze gedachte te weerleggen door een ander beeld van de geschiedenis te presenteren, van het begin der schepping tot het eind der tijden. Hij laat zien dat in het heden het Rijk Gods en het rijk van deze wereld of het rijk van het kwaad nog dooreen liggen en met elkaar strijd zijn. Ook in onszelf zijn wij innerlijk verdeeld en is het niet zo dat de een tot het goede en de ander tot het kwade behoort. Dat loopt door elkaar heen, ook in de kerk. Pas aan het eind der tijden zal duidelijk zijn wie bijgedragen hebben tot het rijk van God dat door Augustinus getekend wordt als een rijk van vrede. Augustinus is als geen ander de ontdekker van het innerlijk en juist daardoor ook mede bepalend geweest voor het beeld dat wij hebben over de geschiedenis, de wereld, onszelf en over datgene wat ons overstijgt en oriënteert. 23
10 Augustinus wordt door zijn ouders naar de lagere school in Thagaste gebracht.
11 Augustinus doceert retorica in Rome.
12 Augustinus komt aan in Milaan.
13 De legenden rond Augustinus.
Augustinus. Utrecht verhaalt: ( ) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt. Doornburgh/ Dames en heren (bewoners)/
Utrecht verhaalt: Augustinus (354 430) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt Augustinus (354 430) Zr.Mirjam, Priorij Emmaus te Maarssen 2015 Utrecht verhaalt is een concept van ar-gitect Bij gebruik
Nadere informatieAurelius Augustinus. Wie was Augustinus
Wie was Augustinus Aurelius Augustinus Op 1 juli a.s. wordt de Augustinusparochie opgericht. Eind november is tijdens een parochieavond voor de vier samenwerkende parochies verteld over de Heilige Augustinus.
Nadere informatieAugustinus modern en postmodern gelezen
Augustinus modern en postmodern gelezen Vijf filosofische interpretaties Renée van Riessen (red.) DAMON bw Riesen, Augustinis postmodern 2206.indd 3 24-6-09 10:32 Inhoudsopgave Renée van Riessen Inleiding
Nadere informatieOpdracht Geschiedenis Aurelius augustinus
Opdracht Geschiedenis Aurelius augustinus Opdracht door een scholier 2057 woorden 7 december 2005 2,7 29 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding: Ik vind het een mooi verhaal. Soms wel moeilijk te begrijpen.
Nadere informatieDoopvragen, na alle formulieren zijn deze hetzelfde:
Doopvragen, na alle formulieren zijn deze hetzelfde: Geliefden in de Here Jezus Christus. God heeft de doop ingesteld om ons en onze kinderen zijn verbond te verzegelen. In dat geloof en niet uit gewoonte
Nadere informatieom met blijdschap vervuld te worden. 2 Timotheüs 1:4
ZONDAG 4 NOVEMBER om met blijdschap vervuld te worden. 2 Timotheüs 1:4 Ik hoop dat u vandaag een kerkdienst kon bezoeken. Zag u er ook naar uit om broeders en zusters te ontmoeten; of vindt u dat niet
Nadere informatieDE WIL VAN GOD. Intro. Wat zegt de Bijbel? Erwin van Bavel 10 juni 2017
DE WIL VAN GOD Erwin van Bavel 10 juni 2017 Intro Bidt gij dan aldus: Onze Vader die in de hemelen zijt, uw naam worde geheiligd; uw Koninkrijk kome; uw wil geschiede, gelijk in de hemel alzo ook op de
Nadere informatieAurelius Augustinus De orde
opm Augustinus de orde 2007 15-01-2007 11:51 Pagina 3 Aurelius Augustinus ingeleid en vertaald door Cornelis Verhoeven DAMON opm Augustinus de orde 2007 15-01-2007 11:51 Pagina 5 Inhoud Inleiding 7 Boek
Nadere informatieInhoudsopgave VOORWOORD ONDERZOEKSMOTIVATIE ALGEMENE INLEIDING 8 HOOFDSTUK 1 HET MOEDERSCHAP VAN GOD, HET GEESTELIJKE MOEDERSCHAP
Inhoudsopgave VOORWOORD V ONDERZOEKSMOTIVATIE VIII ALGEMENE INLEIDING 8 HOOFDSTUK 1 HET MOEDERSCHAP VAN GOD, HET GEESTELIJKE MOEDERSCHAP EN MYSTAGOGIE: EEN STAND VAN HET ONDERZOEK 12 1.0 Het moederschap
Nadere informatieLes 1: het kruis, bekering en geloof
Les 1: het kruis, bekering en geloof Deel 1: Terugkijken 1. Omzien naar elkaar Iedereen vat kort samen hoe de afgelopen week is geweest. 2. Aanbidding Dank en prijs God met gebed en zang. 3. Visie Ontwikkel
Nadere informatieDs. Arjan van Groos ( ) Tekst: Filippenzen 2, 3 5 Huwelijksdienst. Broeders en zusters,
Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: Filippenzen 2, 3 5 Huwelijksdienst Broeders en zusters, 1 Votum 2 Zegengroet 3 Zingen : Gezang 4 Gebed voor de opening van het Woord 5 Schriftlezing : 6 Zingen :
Nadere informatieJaar A - Jezus! Samen op weg
B I J L A G E B I J J A A R A Gebeden en liederen GEBEDEN GEKEND IN HEEL DE WERELD INHOUDSTAFEL Onze Vader Onze Vader, die in de Hemel zijt, Uw Naam worde geheiligd, Uw Rijk kome, Uw wil geschiede op aarde
Nadere informatieVoorbeeld voordat de kinderen van groep 4 en 5 naar KBC gaan: Jongens en meisjes, wie van jullie puzzelt wel eens? En dan bedoel ik zo n puzzel.
Lezen: Handelingen 18:24-19:7 Preek over doop met de heilige Geest (??) Voorbeeld voordat de kinderen van groep 4 en 5 naar KBC gaan: Jongens en meisjes, wie van jullie puzzelt wel eens? En dan bedoel
Nadere informatiezus van Maria, de moeder des Heren. Dat blijkt uit Johannes 19:25 waar staat: Johannes, de discipel die Jezus liefhad.
- 1 - Johannes, de discipel die Jezus liefhad. We gaan het hebben over Johannes. Zijn naam betekent: Jahwé is genadig. De vader van Johannes is Zebedeüs en zijn moeder is Salome, die een zuster was van
Nadere informatieInleiding over het kernwoord zonde
Inleiding over het kernwoord zonde Door Eline Lezen: Mattheüs 5 : 21 t/m 48 Zingen: Psalm 6 : 1 en 4 1. Waarom moeten wij weten wat zonde is? Toen ik deze inleiding begon te maken vroeg ik me af wat ik
Nadere informatieHet kerkgebouw Huis van God
Het kerkgebouw Huis van God Tekenwaarde TTemidden van vele andere gebouwen die worden gebruikt voor bewoning en bedrijvigheid is een kerk de ruimte voor de ontmoeting met God. Kerken staan meestal op een
Nadere informatieJezus blijft altijd bij ons
Eerste Communieproject 46 Jezus blijft altijd bij ons Jezus staat op uit het graf Jezus is dood. In les 7 heb je gezien dat Jezus wordt vermoord. De vrienden van Jezus zijn bedroefd. Ze leggen Hem in een
Nadere informatieDAG 1: Voorbeelden Lees Johannes 13:12-17 Als je van lego iets gaat bouwen, gebruikt je vaak een voorbeeld. Dat voorbeeld maak je na. Ook op school gebruik je vaak voorbeelden. Bij schrijven, bij knutselen
Nadere informatieDs. Arjan van Groos ( ) Tekst: 1 Johannes 4, 12 en zondag 21b Ochtenddienst H. Avondmaal. Broeders en zusters,
Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: 1 Johannes 4, 12 en zondag 21b Ochtenddienst H. Avondmaal Broeders en zusters, 1. Votum 2. Zegengroet 3. Zingen: Gezang 131 : 1, 2 en 4 4. Lezing van de wet 5. Zingen:
Nadere informatieVIERENDE GEMEENSCHAP...
... IN EEN BIDDENDE EN VIERENDE GEMEENSCHAP... KEN JIJ DE EN? 7 is al eeuwenlang een heilig getal. De zevende dag bijvoorbeeld is een rustdag. Zo zijn er ook zeven sacramenten, zeven belangrijke momenten
Nadere informatiede doop zoals wij die kennen is afkomstig van niemand minder dan de Here Jezus zelf
de doop zoals wij die kennen is afkomstig van niemand minder dan de Here Jezus zelf kort voordat Hij naar de hemel ging gaf hij zijn leerlingen deze opdracht: trek erop uit en maak alle volken tot mijn
Nadere informatieDE HERE JEZUS GAAT IN ONS LEVEN DOOR ZIJN GEEST.
Zondag 12 / gehouden op 9-12-2007 / p.1 DE HERE JEZUS GAAT IN ONS LEVEN DOOR ZIJN GEEST. Liturgie: (middagdienst) Votum & groet Zi: Ps. 89:1.2 Gebed Schriftlezing: Gal. 2:15-21 Zi: Gez. 91 (GKB) Preek:
Nadere informatiePastoor Reneerkens. De volgende mensen zijn er ook bij:
2 Papa Mama Peter Meter.... Pastoor Reneerkens De volgende mensen zijn er ook bij: 3 BEGROETING EN WELKOMSTWOORD Alles went, zeggen we wel eens, zelfs het wonder wat altijd weer opnieuw gebeurt, wordt
Nadere informatieAugustinus ( )
8 focus NIEUWE TESTAMENT AURELIUS door Gerard Kramer Augustinus (354-430) Het is absoluut onmogelijk het leven, het werk en de betekenis van de kerkvader Augustinus in één luttel artikel in Focus te beschrijven,
Nadere informatieVan aangezicht tot aangezicht
Aurelius Augustinus Van aangezicht tot aangezicht Preken over teksten uit het evangelie volgens Matteüs [Sermones de scripturis 51-94] Vertaald en van aantekeningen voorzien door Joost van Neer, Martijn
Nadere informatiePreek 2 Timotheüs 1:6 6 januari 2019
Preek Gemeente van Christus, Het is altijd een indrukwekkend iets. Het moment waarop iemand neerknielt en de handen opgelegd worden. Veel stelt het niet voor, zou je misschien zeggen. En toch is het tegendeel
Nadere informatieGebedsdienst dinsdag 20 oktober 1987 Thema: Maria, moeder van liefde. Woord ter inleiding
Gebedsdienst dinsdag 20 oktober 1987 Thema: Maria, moeder van liefde Openingslied God groet u, zoals bloemen Woord ter inleiding De genade van onze Heer Jezus Christus, de liefde van God en de gemeenschap
Nadere informatieLeerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 1 e jaar BSO
Leerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 1 e jaar BSO Bij 1 BSO worden sommige benadering door elkaar verweven. Het leven van Jezus uit de bijbelse benadering wordt geïntegreerd in het onderdeel
Nadere informatiePaulus brief aan de Romeinen. #1 voorbereiding
1 Paulus brief aan de Romeinen #1 voorbereiding Inhoudsopgave Paulus brief aan de Romeinen - #1 voorbereiding... 1 1. Inleiding... 2 2. Thema van de brief... 3 3. De vijf grote thesen van de brief... 4
Nadere informatieGod zoeken met de zinnen?
Aurelius Augustinus God zoeken met de zinnen? De leefwijze van de kerk en de leefwijze van de manicheeërs [De moribus ecclesiae et de moribus manichaeorum] Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien
Nadere informatieGeschapen om te dienen
Bijbelstudie 1 Geschapen om te dienen Genesis 2:4-25 Welke zin heeft het leven? Je wordt geboren. Je leeft een aantal jaren op aarde. Daarna sterf je. Wat is de zin ervan? Op die vraag geeft de Bijbel
Nadere informatieBoekje over de kerk. voor kinderen van ca. 4 10 jaar gemaakt door de jongste catechisatiegroep
Boekje over de kerk voor kinderen van ca. 4 10 jaar gemaakt door de jongste catechisatiegroep Over dit boekje Wij hebben op catechisatie wat geleerd over de kerk. Daar willen we je wat over vertellen.
Nadere informatieDe Rozenkrans Werkboekje voor de Kinderwoorddienst
De Rozenkrans Werkboekje voor de Kinderwoorddienst Deze rozenkrans mag je mooi inkleuren Het Rozenkransgebed Er zijn liedjes waarin eenzelfde zin steeds herhaald wordt. Zo is er ook een gebed met herhaling:
Nadere informatieHOE KAN IK TOT BEKERING KOMEN?
HOE KAN IK TOT BEKERING KOMEN? Net zoals er natuurkundige wetten zijn die het leven bepalen zijn er ook een aantal geestelijke wetten die onze relatie met God bepalen. 1. God heeft je lief en wil graag
Nadere informatieDe geboden onderhouden, is trouw zijn aan God, maar het is evenzeer trouw zijn aan onszelf, aan onze ware natuur, en aan onze diepe aspiraties.
Maria, leer ons bidden! Het gebed is er niet in de eerste plaats om ons te voldoen. Ze is onteigening van onszelf om ons in de gesteltenissen te plaatsen van de Heer, Hem in ons te laten bidden. In een
Nadere informatieThema: Gezonden worden gaat en verkondigt 40 dagen 5
Lezen: Lucas 24:1-12 Tekst: Lucas 24:32-35 Thema: Gezonden worden gaat en verkondigt 40 dagen 5 Pasen! Gemeente geliefd door Jezus, De afgelopen 40 dagen tijd zijn we opgelopen met 2 mannen op weg naar
Nadere informatieLuisteren naar de Heilige Geest
Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,
Nadere informatieZondag 12 januari - de doop van Jezus
Zondag 12 januari - de doop van Jezus Zoals Nederland een waterland is, zou je kunnen zeggen dat de Bijbel een waterboek is. Het begint al in Genesis 1: Gods Geest zweefde over het water. Er lijkt al water
Nadere informatieZondag 21 oktober Zuiderkerk. Voorganger: ds Harmen Jansen Organist: E. Bremer. Orgelspel. Welkom. Zingen: lied 217 vers 1, 3, 4 en 5
1 Zondag 21 oktober Zuiderkerk Voorganger: ds Harmen Jansen Organist: E. Bremer Orgelspel Welkom Zingen: lied 217 vers 1, 3, 4 en 5 1 De dag gaat open voor het woord des Heren, zon die wij zoeken, kracht
Nadere informatieDit omvat de boeken van de joden over hun geloof in god. Hierin kun je lezen over:
Samenvatting door een scholier 1098 woorden 6 juni 2005 6,2 41 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Levensbeschouwing 4.2. De bijbel De bijbel is het belangrijkste heilige boek van christenen. Pas rond
Nadere informatieIn het noorden van Afrika lag vroeger een grote stad op de plek waar nu de stad Tunis ligt. Die stad heette Carthago.
In het noorden van Afrika lag vroeger een grote stad op de plek waar nu de stad Tunis ligt. Die stad heette Carthago. In die plaats woonde rond het jaar 360 een gezin. Dat gezin bestond uit een man, een
Nadere informatieDe Rozenkrans Kinderwoorddienst werkboekje
De Rozenkrans Kinderwoorddienst werkboekje Deze rozenkrans mag je inkleuren, of elke keer dat je een Weesgegroet Maria en Onze Vader hebt gebeden kan je een bijpassende kraal inkleuren. De Weesgegroetkralen
Nadere informatie1) De ongelovige is blind gemaakt door Satan (2 Korintiërs 4:4).
BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 4 Les 4 - Redding: Waarom is het voor ieder mens nodig om gered te worden? In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 1) De ongelovige
Nadere informatieJonggezinnedienst 24 sept uur Thema : de Koninklijke trein Kind vermist/gemist opening winterwerk met ds Hoekman
Jonggezinnedienst 24 sept 2017 10.00 uur Thema : de Koninklijke trein Kind vermist/gemist opening winterwerk met ds Hoekman Welkom en afkondigingen: Zingen: Heb je al een kaartje voor de koninklijk trein
Nadere informatieDe Rozenkrans St. Lambertusparochie Rotterdam - Kralingen
De Rozenkrans St. Lambertusparochie Rotterdam - Kralingen Deze rozenkrans mag je mooi inkleuren. Het Rozenkransgebed Er zijn liedjes waarin eenzelfde zin steeds weer herhaald wordt. Zo is er ook een gebed
Nadere informatieprijsgegeven aan het verderf. Het was dus onbestaanbaar dat een profeet of knecht van God aan het kruis zou sterven. Daarom waren Jezus leerlingen
Inhoudsopgave Inleiding 6 Christus is opgestaan 8 Christus opstanding verkondigt het kruis 13 Een venster buiten deze wereld 16 Christus of Mohammed? 25 Met Christus opgewekt 27 Vergeving van zonden in
Nadere informatieGeliefde gemeente van de Heer Jezus Christus, Beste gasten en alle vrienden van de gemeente.
Geliefde gemeente van de Heer Jezus Christus, Beste gasten en alle vrienden van de gemeente. Ben je ooit aan iets begonnen met een prut houding? Zo van: dit is niks, dit was niks en dit zal ook nooit wat
Nadere informatieDopen - in het Nieuwe Testament
In deze studie wordt stilgestaan bij enkele teksten uit het Nieuwe Testament in verband met dopen/onderdompelen op, of in de naam van Handelingen 2:38 - dopen op (Grieks: epi) de naam van Jezus Christus
Nadere informatieChristus als leerling volgen
Christus als leerling volgen Voorbereiding voor de huisbezoeken van 2014/2015 Het was in Antiochië dat de leerlingen voor het eerst christenen werden genoemd. In onze verhouding tot de Heer kan het waardevol
Nadere informatieDe doop in de Heilige Geest
Door het geloof in Jezus Christus uit te spreken leeft de gelovige, als ziel, via het lichaam (de mond) in relatie met God de Vader. Dit wordt uitgelegd in de studie Bekering. 1 Door Jezus de autoriteit
Nadere informatieBedenk de dingen die boven zijn.. niet die op de aarde zijn. Johannes 3: 3-6
Johannes 3: 3-6 3 Jezus zei: Waarachtig, ik verzeker u: alleen wie opnieuw wordt geboren, kan het koninkrijk van God zien. 4 Hoe kan iemand geboren worden als hij al oud is? vroeg Nikodemus. Hij kan toch
Nadere informatieWie is de Heilige Geest?
Wie is de Heilige Geest? De Heilige Geest is God, net als God de Vader en God de Zoon. Soms lijkt het of we over drie personen praten, maar het is allemaal dezelfde God. Hij is één. Net als water dat er
Nadere informatiea. Deze Schrifttekst vertelt hoe bij Jezus doopsel de hemel openging en de Geest
Homiletische suggesties bij het doopsel van kinderen Inleiding Dit document biedt enige homiletische suggesties aan die gebruikt kunnen worden in een doopviering. Elke suggestie tracht aan de hand van
Nadere informatieOrde van de doopdienst. op zondag 20 december 2015. in de Hervormde kerk te Sellingen. waarin. Jarno Godlieb. gedoopt wordt
Orde van de doopdienst op zondag 20 december 2015 in de Hervormde kerk te Sellingen waarin Jarno Godlieb gedoopt wordt Voorganger : Ds. J.W. Baan. Organist : Mevrouw M. Withaar-Boomsma. Medewerking : Kinderen
Nadere informatieEn bij het kruis van Jezus stonden Zijn moeder, de zuster van Zijn moeder, en Maria, de vrouw van Klopas, en Maria Magdalena.
- 1 - Johannes, de discipel die Jezus liefhad. Johannes: zijn naam betekent: Jahwé is genadig. De vader van Johannes is Zebedeüs en zijn moeder is Salome, een zuster van Maria, de moeder van de Heere Jezus.
Nadere informatieOPENING VAN DE VIERING
OPENING VAN DE VIERING KRUISTEKEN EN BEGROETING INLEIDING GEBED Pastor: Laat ons samen bidden tot God, in wiens Naam wij hier samengekomen zijn, en in wiens Naam deze kinderen zullen worden gedoopt. Heer
Nadere informatieLied voor de dienst, uit de bundel van Johannes de Heer, 94: 1,2,3,4 Heer ik kom tot u
De morgendienst in de Hoeksteen Leek op 16 sep. 2018 Lied voor de dienst, uit de bundel van Johannes de Heer, 94: 1,2,3,4 Heer ik kom tot u Heer, ik kom tot U hoor naar mijn gebed Vergeef mijn zonden nu
Nadere informatieDs. Arjan van Groos ( ) Tekst: 1 Korinthiërs 7, 14 Middagdienst Dopen. Broeders en zusters,
Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: 1 Korinthiërs 7, 14 Middagdienst Dopen Broeders en zusters, 1. Zingen : Gezang 25 : 1 en 3 2. Gebed voor de opening van het Woord 3. Bediening van de Heilige Doop
Nadere informatieDoel van Bijbelstudie
Bijbelstudie Hebreeën 4:12 Want het woord Gods is levend en krachtig en scherper dan enig tweesnijdend zwaard en het dringt door, zó diep, dat het vaneen scheidt ziel en geest, gewrichten en merg, en het
Nadere informatieFormulier om de christelijke doop te bedienen aan de kinderen van de gelovigen (1)
Formulier om de christelijke doop te bedienen aan de kinderen van de gelovigen (1) Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Over de doop Bij de doop word je in water ondergedompeld of ermee besprenkeld.
Nadere informatieEucharistieviering van 7 september ste zondag door het jaar (A)
Eucharistieviering van 7 september 2014 23ste zondag door het jaar (A) Openingslied: ZJ 527: Bekleedt u met de nieuwe mens. Begroeting en inleiding P. De genade van God, de liefde van zijn Zoon, Jezus
Nadere informatieHet logo als gespreksopener. Een catechetische handreiking
Het logo als gespreksopener Een catechetische handreiking 2 Het Jaar van het Geloof Van 11 oktober 2012 (de begindatum van Vaticanum II en de publicatiedatum van de Catechismus van de Katholieke Kerk)
Nadere informatieFeest van het Koninkrijk
Feest van het Koninkrijk H and -out 1 e t h ema - a v o n d IN GODS AANWEZIGHEID Tijd voor gebed Neem de tijd om stil te worden door een moment van stilte te nemen voor je het gebed als opening van de
Nadere informatieHet sacrament van. Het vormsel. Sacramenten
Het sacrament van Het vormsel Sacramenten DSacramenten Deze geloofsboekjes gaan over de zeven sacramenten. Sacramenten zijn tekens, in woord en gebaar, die we in Jezus Naam in de gemeenschap van de Kerk
Nadere informatieDe Bijbel open 2013 47 (30-11)
1 De Bijbel open 2013 47 (30-11) Zie, hij bidt. Dat lezen we in Hand. 9 over Paulus. Zie hij bidt., het wordt verteld na zijn bekering op de weg naar Damascus. En het wordt gezegd alsof het iets heel bijzonders
Nadere informatieHet sacrament van. Het vormsel. Sacramenten
Het sacrament van Het vormsel Sacramenten DSacramenten Deze geloofsboekjes gaan over de zeven sacramenten. Sacramenten zijn tekens, in woord en gebaar, die we in Jezus Naam in de gemeenschap van de Kerk
Nadere informatieHuis van barmhartigheid
Huis van barmhartigheid Preken over verschillende thema s [Sermones de diuersis 336-358] En andere Augustinus - uitgaven verschenen bij Uitgeverij Damon Bijna veertig jaar lang heeft Augustinus (354-430)
Nadere informatieFilippenzen 1. Begin van de brief
Filippenzen 1 Begin van de brief Paulus groet de christenen in Filippi 1 Dit is een brief van Paulus, aan alle mensen in de stad Filippi die dankzij Jezus Christus bij God horen. De brief is ook voor de
Nadere informatiewat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen
vandaag wil ik dit gebod toepassen op het geloofsgesprek onderwerp van de gemeenteavond komende week onze overtuiging is dat zulke gesprekken hard nodig zijn voor de opbouw van onze gemeente tegelijk is
Nadere informatieDoopviering. Ik doop je in de naam van de vader en de zoon en de heilige geest
Doopviering Ik doop je in de naam van de vader en de zoon en de heilige geest Welkom Beste, Wij zijn hier samengekomen om de geboorte te vieren van dit nieuwe leven. Dagelijks worden er kinderen geboren,
Nadere informatie1 Korintiёrs 1:9. Marcus 10:45. Handelingen 4:12. Johannes 17:3. 1 Korintiёrs 3:16. Johannes 15:9,10. Psalm 32:8
[1] [2] [3] Johannes 3:16 1 Korintiёrs 1:9 Johannes 3:19 God wil met ons omgaan God wil met ons omgaan Zonde brengt scheiding [4] [5] [6] Romeinen 3:23 Marcus 10:45 Romeinen 5:8 Zonde brengt scheiding
Nadere informatieDoor onze keuze is er een breuk tussen God en mens.
Probleem: breuk tussen en mens Door onze keuze is er een breuk tussen en mens. maakte de mens omdat Hij een vriend wilde. Hij wilde aanhoudend contact met de mens. Hij gaf de mens een verrassend mooi leven.
Nadere informatieLes 2 voor 13 oktober 2018
Les 2 voor 13 oktober 2018 God wil dat zijn volk verenigd is. Gehoorzaamheid aan Gods wil is essentieel om eenheid te bereiken. Wanneer we verenigd zijn, vullen vreugde en voorspoed de kerk en wordt het
Nadere informatieWanneer we de redding accepteren die Christus aan het kruis heeft aangeboden, zijn we verenigd in Hem in een verbond. We zijn verzoend met God en met
Wanneer we de redding accepteren die Christus aan het kruis heeft aangeboden, zijn we verenigd in Hem in een verbond. We zijn verzoend met God en met mensen. Onze levens zijn getransformeerd. De gelovigen
Nadere informatieIs het moeilijk voor de mensen om de opdrachten van Jezus uit te voeren? Zo ja, waarom, zo nee waarom niet?
Bidden, praten met God LES 5 DEEL 5 DISCIPLE OPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Hand 1:12-14, Hand 2:42, Hand 4:23-31 Hand 6:3-6 Hand 8:17, Hand 16:18, Hand 28:8
Nadere informatieZondag 21 februari 2016; 2 e zondag van de 40-dagen; project: zet een stap naar de A/ander; kleur Paars; ds. A.J.Wouda
Zondag 21 februari 2016; 2 e zondag van de 40-dagen; project: zet een stap naar de A/ander; kleur Paars; ds. A.J.Wouda Ex. 1 e lezing Ex. 34: 27-35 Antwoordpsalm 27: 4 2 e lezing Lucas 9: 28-36 Gemeente
Nadere informatieEucharistieviering van 3 november 2013 Eenendertigste zondag door het jaar (C)
Eucharistieviering van 3 november 2013 Eenendertigste zondag door het jaar (C) Intredelied: ZJ nr. 540: Heer, onze Heer, hoe zijt gij aanwezig, strofe 1, 2 en 3. Begroeting P. Welkom zusters en broeders,
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, In de Paasnacht zijn we, hier in de Brugkerk, begonnen met lezingen uit het eerste Bijbelboek, Genesis. In de Paasnacht hoorden we hoe het begon: God
Nadere informatieDAG 1: Weer tijd voor school Lees Prediker 3:1-10 De vakantie is (bijna) voorbij. Het is weer tijd voor school. Heb je gehoord wat Salomo zegt in het Bijbelboek Prediker? Alles heeft een bestemde tijd.
Nadere informatieWE LEZEN NU HOOFDSTUK 14, WAARIN HET LIEFDESPRINCIPE WORDT TOEGEPAST OP DE KERKDIENST IN KORINTE.
1 Inleiding Als het erg druk wordt op straat, moet je het verkeer gaan regelen. In de jonge gemeente in de havenstad Korinte was het druk in de samenkomsten: er waren mensen die vol van de Geest allemaal
Nadere informatieEen weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom. Naam:
Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom Naam: Het Christendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden
Nadere informatieZondagmiddag 28 december 2008 Welkomkerk Ds. J. Schep
Preek over het Bidden - bij Zondag 45 Lezingen: Lucas 11: 1-11 Zondag 45 Intro Waarom heeft een christen het gebed nodig? Het is eigenlijk een wat vreemde vraag, die we uit de Catechismus horen. Hebben
Nadere informatieOntvangst van het doopkind, het bruidspaar en de familie. Uit de brief van de heilige apostel Paulus aan de christenen van Efeze.
2 KERKELIJKE HUWELIJKSSLUITING TIJDENS EEN DOOPSEL Ontvangst van het doopkind, het bruidspaar en de familie Begroeting P. In de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest. A. Amen. Welkomstwoord
Nadere informatieHet kwade dat ik niet wil
DHet kwade dat ik niet wil Het kwade dat ik niet wil HMensen zijn innerlijk verdeeld. We doen het goede, maar niet ten einde toe. We zeggen ja maar het is ja en nee. De apostel Paulus had scherp oog voor
Nadere informatieEucharistie vieren. Dankzegging
Eucharistie Eucharistie vieren viering van de eucharistie is in de Kerk van levensbelang. Het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) noemt de viering van het EDe sacrament van de eucharistie bron en hoogtepunt
Nadere informatie18. Evangelist in eigen land 19. Onder Jezus zegen Een bereide plaats 20. Water 21. Een gebed om de Heilige Geest Doorwaai mijn hof 22.
Inhoudsopgave Voorwoord 1. Een gebed bij het begin van het nieuwe jaar Ik ben met u 2. Gods hand 3. Zegen Vrede met God 4. In de kerk 5. Is Deze niet de Christus? Deze ontvangt zondaars 6. Echte vrienden
Nadere informatieDOPEN. Th ema s N i e u w L e v e n M a as tri ch t. Geloven = dopen
Th ema s N i e u w L e v e n M a as tri ch t DOPEN Geloven = dopen Op veel plekken in de bijbel wordt gesproken over dopen. Maar als je onbekend bent met dopen, waar moet je dan beginnen? We hopen dat
Nadere informatieNee, dat is niet alleen een vraag om met Pinksteren of een week na Pinksteren te stellen - dat is een vraag voor altijd.
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Er gaat een verhaal over de engelen in de hemel die verdrietig zijn. Als er gevraagd wordt waarom ze zo verdrietig zijn, zeggen ze: God heeft zulke geweldige schatten
Nadere informatieLezen: Exodus 15:1-6 en 19-21; Romeinen 8:14-17 Bijzonderheid: dienst ter afsluiting van de week van gebed, die als thema had Recht door zee!
Lezen: Exodus 15:1-6 en 19-21; Romeinen 8:14-17 Bijzonderheid: dienst ter afsluiting van de week van gebed, die als thema had Recht door zee! Lieve mensen, Deze dienst markeert het einde van de gebedsweek.
Nadere informatieDordtse Leerregels. Hoofdstuk 3 en 4. Artikel 12 t/m 14
Dordtse Leerregels Hoofdstuk 3 en 4 Artikel 12 t/m 14 Werkboek 10 Dordtse Leerregels hoofdstuk 3 en 4 artikel 12 t/m 14 Boven artikel 12 t/m 14 schrijven we : wedergeboorte en geloof In dit werkboek gaat
Nadere informatieAurelius Augustinus. Belijdenissen. [Confessiones] Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Wim Sleddens O.S.A.
Aurelius Augustinus Belijdenissen [Confessiones] Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Wim Sleddens O.S.A. Inhoud Inleiding Augustinus 11 De Belijdenissen 14 Voor wie heeft Augustinus zijn
Nadere informatieChristendom. Wat uit dit geloof spreekt je aan?
Christendom In Christendom zijn de Bijbel en Jezus het belangrijkste. In de wereld is het de grootste godsdienst, gevolgd door de Islam. In het Christendom geloven de mensen in één God, die uit Drie Personen
Nadere informatieIn antwoord op uw vragen
Aurelius Augustinus In antwoord op uw vragen Augustinus brieven aan Januarius [Ad inquisitiones Ianuarii libri duo (= Epistulae 54-55)] Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Ben Bongers,
Nadere informatieOrde II Schrift, zegen en gebed
Orde II Schrift, zegen en gebed begroeting Vrede voor jou N en vrede voor jou N. Alles wat goed is en gelukkig maakt, het kome over jullie beiden. Vrede voor u allen, zoals wij hier bij elkaar gekomen
Nadere informatieFormulier om de christelijke doop te bedienen aan volwassenen die zich bij de kerk voegen
Formulier om de christelijke doop te bedienen aan volwassenen die zich bij de kerk voegen Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Over de doop Bij de doop word je in water ondergedompeld of ermee besprenkeld.
Nadere informatieFormulier om het heilig avondmaal te vieren (3)
Formulier om het heilig avondmaal te vieren (3) Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Instelling Het avondmaal is door onze verlosser zelf ingesteld. Want de apostel Paulus verklaart: Wat ik heb ontvangen
Nadere informatiePreek over zondag 25 (viering H. Avondmaal en bediening H. Doop)
Preek over zondag 25 (viering H. Avondmaal en bediening H. Doop) Gemeente van Jezus Christus, gasten, Vandaag zijn we getuigen geweest van de bediening van de Heilige Doop aan de kleine Linde Veenstra.
Nadere informatieGeloven in Jezus Christus
Geloven in Jezus Christus Zoon van God Jezus krijgt God een menselijk gezicht. Immanuel wordt Hij genoemd: God met ons. Het is de naam die Hij bij zijn geboorte krijgt. ZIn Daar begint zijn bijzondere
Nadere informatieHeb elkaar onvoorwaardelijk lief uit een zuiver hart
Votum en groet Zingen Ps 133 Gebed Zingen GK 138: 1,2,5 Heer laat het licht zijn Schriftlezing 1 Petrus 1: 10-25 Zingen GK 23 Uw Woord is een lamp Prediking 1 Petrus 1: 22-25 Zingen GK 22 Uw Woord omvat
Nadere informatieInhoud. Voorwoord De vrucht van de Geest Liefde Vreugde Vrede Geduld Vriendelijkheid
Inhoud Voorwoord 6 1. De vrucht van de Geest 9 2. Liefde 23 3. Vreugde 35 4. Vrede 47 5. Geduld 59 6. Vriendelijkheid 71 7. Goedheid 85 8. Geloof 97 9. Zachtmoedigheid 108 10. Zelfbeheersing 121 Nawoord
Nadere informatie