Dertig euro. Dat betaalde Kato in september vorig. Chapeau Kato! «3» «12» «4» LEUVEN EDUCATION COLLEGE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Dertig euro. Dat betaalde Kato in september vorig. Chapeau Kato! «3» «12» «4» LEUVEN EDUCATION COLLEGE"

Transcriptie

1 interview verschijnt driemaandelijks AUGUSTUS 2011 Jaargang 20, nr. 3 P afgiftekantoor 2000 ANTWERPEN x GROUP T s Newsmagazine LEUVEN EDUCATION COLLEGE Kato Callebaut, het idool van GROEP T. Studente in de kijker Chapeau Kato! Idool 2011 heeft een aantal interessante jonge talenten bovengespit. De beste twee zongen op 20 mei de finale. Onder hen Kato Callebaut, studente in de tweede bachelorsfase van de lerarenopleiding Lager Onderwijs bij GROEP T. Het sympathieke meisje dat zichzelf tijdens de auditieronde op een ukulele begeleidde, werd onmiddellijk als een potentiële winnaar getipt. Er gebeurt iets op het podium als jij er staat, zei de jury. Dertig euro. Dat betaalde Kato in september vorig jaar voor een ukulele, een klein snaarinstrument dat Portugese immigranten eind 19 de eeuw meebrachten naar Hawaï. Een paar weken later nam Kato zingend en tokkelend deel aan de preselectie van Idool 2011, de liedjeswedstrijd georganiseerd door VTM. Het was meteen een schot in de roos. Het fragiele meisje dat fantastische dingen kan doen met een intiem liedje, een verademing tussen al die gladde jongens en meisjes, zij heeft het, ze springt eruit. De Vlaamse pers kwam superlatieven te kort om Kato de hemel in te prijzen. Zo ook haar duizenden fans op de Idool Site. Niemand van de kandidaten kon op dergelijke sympathie van surfend Vlaanderen rekenen. Met of zonder ukulele, Kato heeft duidelijk de juiste snaar weten te raken. Rustig en melodieus Kato is een jonge dame van weinig woorden. Ze laat liever over zich spreken dan ze dat zelf doet. Toch wil ze een en ander over zichzelf kwijt. Toen ik zes jaar was, ging ik naar de muziekschool om piano- en zangles te volgen. Met gitaar ben ik pas twee jaar geleden begonnen. Inmiddels heb ik er al mee op de podia gestaan van Humo s Rock Rally, Dranouterrally en Marktrock. Ik word ook geregeld gevraagd om op te treden tijdens privé-feestjes. Kato houdt van rustige, melodieuze muziek en de teksten schrijft ze zelf. In het Engels. Ik heb altijd al Engelse liedjes beluisterd op de radio, CD of computer en mee- of nagezongen. Bij de auditie van september 2010 konden de kandidaten kiezen uit 6 nummers. Kato koos voor Pack up van Eliza Doolittle en kwam er moeiteloos mee door de preselectie. Honderd kandidaten uit een paar duizend. Bij de laatste 25 eindigde ze met Hey, soul sister van Train. Daarna ging de race in sneltempo verder. Tijdens de liveshow namen de laatste 15 kandidaten het tegen elkaar op en konden ook het publiek en de kijkers thuis hun stem uitbrengen. Eind april had Kato zich een plaats verzekerd bij de laatste vier. Eind mei zat ze bij de top twee in een spannende finale. De twintigjarige Kevin Kayirangwa uit Antwerpen won, maar het verschil was nipt. De jury, de pers, het publiek, iedereen was het erover eens: Kato verdiende de titel evengoed. Zingen in de klas Ook na de Idooldrukte blijft Kato met muziek bezig. Ik speel elke dag minstens een uur piano en gitaar. Mijn teksten gaan meestal over persoonlijke ervaringen en onderwerpen waar ik niet zo makkelijk over praat. Mijn dagboek schrijf ik al zingend. Haar lerarenopleiding bij GROEP T wil Kato beslist afmaken. Dan kan ik ook zingen in de klas, zegt ze lachend. Lesgeven is ook een beetje optreden. Een goede leraar of lerares moet het idool van de leerlingen zijn.. Idool 2011 has uncovered a number of interesting young talents. The two best sang in the finals on 20 May. One of them Kato Callebaut, student in the second bachelor phase of the teacher training program Primary Education at GROUP T. The friendly girl who accompanied herself on a ukulele during the audition round, was immediately tipped as a potential winner. Something happens on stage when you re on it, the jury said. «2» Teachers in central America «3» PROTESTANTSE godsdienst «4» SamenWERKING LEuvenamsterdam «12» international educating classes 03183_LERAREN_Interview_3_20_07/07.indd 1 11/07/11 17:03

2 World Project 2011 Future teachers explore Central America GROUP T s teacher training program is continuing to spread its wings. In the framework of the Asian project, students and teachers were given the opportunity to broaden their horizons in study trips to China, Thailand, Indonesia and Nepal. In April 2011, a mixed team of 36 souls flew west. The Central American countries of Costa Rica and Nicaragua were mapped out in the World Project. It had already started in the preparation when the participants were asked to collect geographical, sociological, cultural and educational data about these countries. GROUP T - LEUVEN EDUCATION COLLEGE 2 Jan Deglinne, the coordinator of the Internationalization Team, tells the story: There are various criteria we use to select a country that may be eligible for a study trip. It is preferably a developing country, students doing their international teacher training must already be present so we can visit them, there must be local opportunities for an educational component and there must be an attractive mix of culture and nature offering the opportunity for both environmental education and sports-related activities. And we must be able to rely on a local contact. Pepe Castiblanco Montenegro is a former employee of GROUP T s ICT service. He is Costa Rican and runs a B&B in the south of the country together with his Flemish wife Katleen. Costa Rica may not be a developing country but it did meet all the other criteria. At the time, three students were doing their teacher training in Escuela Las Nubes, in Jaco. In consultation with Pepe, an itinerary was then drawn up that also included Nicaragua. The arrangement included a study trip to the teacher training program of San Jose, working visits to primary and secondary schools in Costa Rica and Nicaragua, transportation, accommodation and all excursions, with Pepe as a reliable guide the entire time. Educational component and ecotourism Isabelle Dewinkeler, student dean of the teacher training program, provided the educational component within which the students were teaching in the Costa Rican schools. They also organized a games afternoon for the children of La Esperanza, a small NGO that aims to create education opportunities in the outskirts of Granada, Nicaragua. Before they d left, the students had adjusted their class preparations and their luggage included 400 pens and notebooks. A modest five dollars per person, as a donation, goes along way in Nicaragua. Nick Vanmechelen, member of the Internationalization Team, goes on to say that thanks to the cooperation with the Hotel Con Corazon foundation, La Esperanza can continue to give hope to underprivileged children. The proceeds from the hotel are invested in schools that employ local people and the foundation itself can count on an international team of contributors. The presentation of the project was provided by an Australian woman and everybody was so impressed that we, along with the students, decided to make a donation ourselves. It was just a modest five dollars per person, but that goes a long way in Nicaragua. Compared to Costa Rica, Nicaragua is a poor country, but that s only one of the contrasts between the two countries. Costa Rica gets its income from ecotourism. It has nature reserves with smoking vulcanoes and the flora and fauna can be enjoyed and admired during canopy walks. Border experience The next experience was the border crossing between the two countries, a true border experience for the uninitiated EU citizens. Jan testifies: Our bus was driven past an unmoving ten-kilometer traffic jam of trucks before it was brought to a stop. It was four hours before we were able to cross the border into Nicaragua and not without paying bribes to ensure smooth luggage handling. For the truck drivers it usually involves spending three or four nights in hammocks suspended between bumpers. And then there was that impressive procession in Rivas, geared up for the religious festivity of the year even before the start of Semana Santa. That was our first, unexpected impression of Nicaragua. Follow-up Two groups of five students, independent of each other, also used the trip to expand the final project of the dewereld@groept program. They examined not only the diversity of the education systems in both countries, but also the diversity within the travel group. The intention was to test a hypothesis through practical research and to improve team building within the GROUP Through interventions. The results of their observations, interviews and questionnaires were presented at the end of May during the World Fair. We, the lecturers, also consulted regularly during the trip to improve our product and, during the info sessions in October at the start of the academic year, there will be a follow-up to this trip. We will, of course, continue to encourage students to carry out their teacher training practice abroad in La Esperanza in Nicaragua, the coordinators conclude _LERAREN_Interview_3_20_07/07.indd 2 11/07/11 17:03

3 Lerarenopleiding versterkt pluraliteit van wereldvisies Nieuw bij groep t: Protestantse godsdienst Dit academiejaar is GROEP T een levensbeschouwelijk vak rijker. Als enige hogeschool in Vlaanderen biedt GROEP T Protestantse godsdienst aan in de geïntegreerde lerarenopleiding. Dit initiatief versterkt de pluraliteit van wereldvisies die inmiddels zowat het handelsmerk van GROEP T geworden is. De hogeschool positioneert zich hiermee in het Vlaamse onderwijs en binnen de Associatie K.U.Leuven als een lerarenopleiding waar dialoog en interlevensbeschouwelijk leren een centrale plaats innemen. We spraken met Dick Wursten, Inspecteur-adviseur Protestants-Evangelisch Godsdienstonderwijs en voorzitter van de raad van bestuur van het Hoger Instituut voor Protestantse Godsdienstwetenschappen (HIPGO) in Brussel. Sinds september 2008 telt GROEP T Leuven Education College vier levensbeschouwelijke keuzevakken (Rooms-Katholieke godsdienst, Niet-confessionele zedenleer, Islamitische godsdienst en Boeddhisme) en twee levensbeschouwelijke onderwijsvakken (Niet-confessionele zedenleer en Islamitische godsdienst). Daar is nu in elk van de opleidingen leraar Kleuter-, Lager en Secundair Onderwijs een vijfde keuzevak bijgekomen. Opmerkelijk is dat het initiatief vanuit de Protestantse gemeenschap gekomen is. Het was inderdaad een delegatie van het Hoger Instituut voor Protestantse Godsdienstwetenschappen (HIPGO) die begin 2011 bij GROEP T kwam aankloppen, bevestigt Dick Wursten. We hebben namelijk dringend meer goed geschoolde leraren nodig en wilden graag onze horizon verbreden. Op dit moment worden de leraren Protestants-Evangelische godsdienst ofwel opgeleid in Heverlee (Instituut voor Bijbelse Vorming (IBV) en de Evangelisch Theologische Faculteit (ETF)) of in Brussel (Hoger Instituut Protestantse Godsdienstwetenschappen (HIPGO) en de Faculteit voor Protestantse godgeleerdheid (FPG)) Let wel, deze instituten leiden niet alleen leraren op. Je kunt er ook studeren voor predikant, zendeling of evangelist. Binnen het Protestants-Evangelisch godsdienstonderwijs vonden we dat de tijd rijp was om het Protestantisme een plaats te geven in de geïntegreerde lerarenopleiding. Dat we hierbij in eerste instantie aan GROEP T dachten, is uiteraard geen toeval. Op nascholingen was ik verschillende docenten van GROEP T tegengekomen. Hun visie op interlevensbeschouwelijk leren en het belang van pluraal onderwijs sprak mij erg aan. We wisten dat we daar gehoord zouden worden. Voeg daarbij het feit dat GROEP T z n lerarenopleiding baseert op de vier pijler van UNESCO en dus veel belang hecht aan learning to be en learning to live together, en de keuze was snel gemaakt. Meer keuze, meer kansen Nieuw publiek Met het keuzevak Protestantse godsdienst hoopt GROEP T een nieuw publiek aan te trekken voor de lerarenopleiding. Voor de Protestantse gelovigen hier te lande creëren we inderdaad nieuwe mogelijkheden, zegt Dick Wursten. Ze kunnen hun eigen levensbeschouwing verder uitdiepen en later ook uitdragen. Maar ook voor andersgelovigen of studenten op zoek naar zingeving kan dit vak een verrijking betekenen. In essentie is het er ons om te doen toekomstige leraren ervan te doordringen dat de samenleving meer dan ooit multilevensbeschouwelijk is. De school, de klas zijn een afspiegeling van deze diversiteit en pluraliteit. Dit is een realiteit waarop de leraren zich dienen voor te bereiden. Interlevensbeschouwelijk leren en onderwijs behoren tot de opdracht van iedere leraar. Het keuzevak Protestantse godsdienst omvat 3 studiepunten per opleidingsfase en wordt in 1,5 contacturen per week georganiseerd. Docent is Daniël De Waele, doctor in de Theologie en een door de wol geverfde lesgever. Wereldwijd christendom In de cursus presenteren we het Protestantse geloof als een actuele verschijningsvorm van het wereldwijde Christendom, legt Dick Wursten uit. We nodigen de studenten uit zich te verdiepen in de bronnen van het geloof Oud en Nieuwe Testament en kerkgeschiedenis maar ook in de wijze waarop Dr. Dick Wursten, Inspecteuradviseur Protestants-Evangelisch Godsdienstonderwijs en Voorzitter van de Raad van Bestuur van het Hoger Instituut voor Protestantse Godsdienstwetenschappen. vanuit dat geloof aan de leer en het leven wordt vormgegeven. Dan hebben we het over hermeneuthiek, geloofsleer en ethiek. We staan eveneens stil bij de andere levensbeschouwingen die je in onze samenleving kunt ontmoeten. De andere Christelijke kerken bijvoorbeeld, maar ook het Humanisme, de Islam, het Jodendom. We vergeten evenmin de niet- Westerse religies en filosofieën: Hindoeïsme, Boeddhisme met een uitstap naar het Taoisme en het Confucianisme. Alle vakinhouden worden zo gegeven dat de studenten niet alleen kennis en inzicht bijgebracht worden, maar dat ze hun competenties ook kunnen aanwenden in de levensbeschouwelijke communicatie met hun leerlingen en kunnen inschakelen in het pedagogisch project van hun school. Deze competenties moeten hen tevens in staat stellen om zich na hun afstuderen te blijven verder ontwikkelen. Als leraar ben je immers nooit volleerd. Y.P. GROUP T has added another ideological course to its curriculum. It is now the only university college in Flanders to offer Protestant Religious Education in the integrated teacher training program. This initiative strengthens the plurality of world visions, which has more or less become GROUP T s trademark. In this way, the university college positions itself in the Flemish educational landscape and within the K.U.Leuven Association as a teacher training program where dialogue and inter-ideological learning take center stage. We talked to Dick Wursten, Inspector- Advisor Protestant-Evangelical Religious Education. Protestantse godsdienst behoort tot de officieel erkende erediensten in België. Elke gemeente, stads-, provincie- en gemeenschapsschool is wettelijk verplicht Protestantse godsdienst als keuzemogelijkheid aan te bieden en ook in te richten als er vraag naar is. Protestantse godsdienst wordt gegeven in alle richtingen van het ASO, TSO, KSO en BSO, maar ook in het lager en het buitengewoon onderwijs, vervolgt Dick Wursten. Het Protestants godsdienstonderwijs staat open voor iedereen, ongeacht zijn of haar kerkelijke of levensbeschouwelijke achtergrond. Overigens vergroot het nieuwe vak niet alleen de keuzemogelijkheden van de leraren in spe. Het bevordert ook hun toekomstkansen. Afgestudeerde onderwijzers en onderwijzeressen die dit keuzevak volgden, zullen Protestants-Evangelische godsdienst mogen geven in de lagere school. Idem voor de leraren Secundair Onderwijs in de eerste graad en in de tweede graad BSO. We zijn gemachtigd om aan het volgen van het keuzevak een door de overheid erkend kerkelijk diploma te verbinden, dat deze lesbevoegdheden insluit, aldus Dick Wursten _LERAREN_Interview_3_20_07/07.indd 3 11/07/11 17:03

4 Stijn Dhert, decaan van Leuven Education College en Jos Beelen, hoofd International Office van de Hogeschool van Amsterdam. ASP-netwerk brengt lerarenopleidingen bij elkaar Leuven en Amsterdam versterken samenwerking rond Unesco Een asymmetrische synergie, zo noemen Jos Beelen en Stijn Dhert de samenwerking tussen de School of Education van de Hogeschool van Amsterdam en het Leuven Education College van GROEP T. Jos is hoofd van het International Office in Amsterdam, Stijn is decaan van de lerarenopleiding in Leuven. Hun verschillende achtergrond en functie zorgt niet voor een probleem maar maakt hen precies complementair. Nu beide instituten UNESCO-scholen geworden zijn en deel uitmaken van het wereldwijde Associated Schools Project netwerk (ASP) komt de samenwerking in een stroomversnelling terecht. 4 De lerarenopleiding van GROEP T en de toenmalige Educatieve Faculteit Amsterdam (EFA) vonden elkaar in GROEP T had toen nog maar pas de Provinciale Normaalschool Leuven overgenomen, herinnert Stijn zich. Na de verhuis van de vestiging in Tienen naar Leuven was de toenmalige Pedagogische Hogeschool op zoek naar een nieuw onderwijsconcept. We wisten dat als we wilden overleven een innovatief project noodzakelijk was waarrond de krachten gebundeld konden worden. Dus gingen we op zoek naar een lerarenopleiding waar baanbrekend werk werd verricht. In Nederland was EFA pas officieel erkend als experimentele hogeschool. Het hele curriculum was er competentiegericht gemaakt. De student was er verantwoordelijk voor zijn/haar leerproces en diende via een portfolio te bewijzen de vooropgestelde competenties onder de knie te hebben. Dit was toen revolutionair omdat het resoluut komaf maakte met de traditionele aanpak waarin de docent alles stuurt en van de studenten verwacht wordt dat ze de voorgekauwde kennis netjes reproduceren. Metamorfose De competentiegerichte curricula van EFA inspireerden GROEP T tot het invoeren van projecten (één in elk semester), metawerk en portfolio, het studiementoraat, het praktijksemester in de derde opleidingsfase, de zelfstandige stages in binnen- en vooral buitenland. De programma s in de lerarenopleiding ondergingen een echte metamorfose, bevestigt Stijn. Het sloeg ook direct aan in de markt, want in een paar jaar tijd verdriedubbelde de studentenpopulatie. Dit stelde ons in staat het docentenkorps fors uit te breiden en te verjongen wat de dynamiek nog vergrootte. Douwe Wielenga die bij EFA het vernieuwingsproces mee op gang heeft gebracht, kwam ons als adviseur versterken om ook in Leuven de innovatie in goede banen te leiden. Tien jaar later in 2008 zetten beide instituten een nieuwe stap in de samenwerking, vervolgt Jos. Toen traden we samen toe tot het ETEN-netwerk met een duo- presentatie tijdens een conferentie in Liverpool. Later op het jaar organiseerde GROEP T een internationale conferentie naar aanleiding van de Werelddag van de Leraar. Het onderwerp waren de vier pijlers van educatie van UNESCO: learning to know, learning to do, learning to live together en learning to be. Prominente sprekers van UNESCO gaven er hun visie op. De plenaire lezingen werden gevolgd door workshops waarvan wij er twee voor onze rekening namen. Internationale projecten De volgende stap in de samenwerking rond UNESCO was de conferentie Teacher in Europe, gehouden in Amsterdam in maart Gedurende deze bijeenkomst ontwikkelden studenten internationale projecten voor basis- en secundaire scholen, vertelt Stijn. Ook daar was het thema de vier pijlers van educatie. Kort daarop trokken we samen met docenten en studenten uit Amsterdam naar het UNESCOhoofdkwartier in Parijs. Studenten van onze gloednieuwe International Educating Classes stelden er hun werk over educatieve scenario s voor. Een gezamenlijke presentatie was er ook tijdens de ETEN-conferentie 2009 in Kusadasi, Turkije, aldus Jos. Vervolgens ontvingen we in Amsterdam studenten van de International Educating Classes voor een seminarie over het UNESCO-ideaal Education for all en het toemeten van educatie op de individuele behoefte van de lerende. Globaal netwerk In 2010 traden GROEP T Leuven Education College en de School of Education toe tot het ASP-netwerk van UNESCO. ASPnet is een globaal netwerk waar meer dan 8500 opleidingsinstituten deel van uitmaken verspreid over 178 landen, gaande van basisscholen tot lerarenopleidingen, zegt Jos. Allen stellen ze zich tot doel de onderwijskwaliteit te verbeteren en in de lijn van de UNESCO-idealen de internationale samenwerking te bevorderen. Dit gebeurt door het opzetten van locale en globale projecten die de jongeren moeten voorbereiden op de uitdagingen van de zich globaliserende samenleving. Stijn vervolgt: Concreet wordt gewerkt rond vier basisthema s die door UNESCO zijn vooropgesteld: de wereldproblemen en de rol van de VN, duurzame ontwikkeling, vrede en mensenrechten en ten slotte intercultureel leren. Uiteraard nemen ook de vier pijlers van educatie een centrale plaats in. Onze nieuwe International Educating Classes zijn er trouwens helemaal op gebouwd. Elke pijler wordt bekeken vanuit het perspectief van de leraar en van de lerende. Elke module is geïnspireerd door de hoofdthema s van de UNESCO-programma s op gebied van cultuur, educatie en wetenschappen. Zowel in Nederland als in Vlaanderen zijn GROEP T en de Hogeschool van Amsterdam de enige lerarenopleidingen die zich UNESCO-school mogen noemen. Y.P. An asymmetrical synergy, is how Jos Beelen and Stijn Dhert describe the collaboration between the School of Education of the University College Amsterdam and the Leuven Education College at GROUP T. Jos is the head of the International Office in Amsterdam, Stijn is the dean of the teacher training program in Leuven. Their different backgrounds and functions do not cause a problem but rather make them complementary. Now that both institutes have become UNESCO schools and are part of the global Associated Schools Project network (ASP), the collaboration is gaining momentum _LERAREN_Interview_3_20_07/07.indd 4 11/07/11 17:03

5 Docent in de kijker Coachen van kansen en talenten Sinds april 2010 is Katrien Mertens werkzaam als kansencoach bij GROEP T Leuven Education College. GROEP T speelt met deze nieuwe functie in op de oproep van de Vlaamse overheid om projecten te ontwikkelen met betrekking tot het managen van diversiteit in bedrijven en organisaties. In de lerarenopleiding schrijven zich immers almaar meer studenten uit kansengroepen in. Velen zijn niet altijd goed voorbereid om studies hoger onderwijs aan te vatten. De projectaanvraag werd goedgekeurd voor drie jaar en moet leiden tot een draaiboek met daarin een aangepast traject dat eveneens door andere hogescholen gebruikt zal kunnen worden. De studenten aan wie GROEP T dit traject aanbiedt, stelt Katrien, worden in eerste instantie geselecteerd vanuit hun studievoorgeschiedenis. Hoe hebben zij gefunctioneerd in het secundair onderwijs? Welke richting volgden zij? Hoe waren hun resultaten? Daarenboven worden de lectoren van GROEP T - Leuven Education College ingeschakeld om studenten te detecteren die het moeilijk hebben in hun lessen. Na een gesprek met de betrokken student, wordt beslist of hij of zij in aanmerking komt om van dit nieuwe traject gebruik te maken. Dit gebeurt op basis van vrijwilligheid: de student beslist zelf of hij op dit aanbod ingaat. Aan het einde van het eerste semester volgt nog een instapmoment voor de studenten die het moeilijk hadden met de examens of over het algemeen minder goede resultaten behaalden. Individuele begeleiding Katrien Mertens, pluraliteitscoördinator en kansencoach. Het traject loopt over de drie bachelorfasen en houdt een mix in van individuele gesprekken en groepsbijeenkomsten. De groepsgesprekken waren een nieuw element ten opzichte van de bestaande coaching en remediëring. In die gesprekken wilden we de verwachtingen van de studenten aan bod laten komen, hun motivatie en de inschatting die ze hebben van hun slaagkansen. Intussen blijken deze groepsgesprekken niet te werken zoals gewenst. Ze worden niet vervangen, maar er wordt nu toch vooral op individuele begeleiding gefocust. Daarnaast kan het zijn dat er ook begeleiding door een laatstejaarsstudent is, wanneer het gaat om een specifiek probleem zoals Nederlandse taal, het bekijken van lesvoorbereidingen, het structureren enz. Voor deze begeleiders geldt hun inzet als een deel van hun stage, zodat iedereen er bij wint. Deze manier van werken werpt vruchten af, omdat er een band van vertrouwen ontstaat. We vinden het daarenboven belangrijk dat de studenten steun krijgen van thuis en proberen daarom in overleg met hen de ouders erbij te betrekken. We werken heel concreet rond hoe ze examens moeten afleggen, maar willen hun ook succeservaringen geven. Na de opleiding hoeft de begeleiding niet te stoppen. Uitstromende studenten zullen in contact gebracht worden met leraren die hun ervaringen met hen zullen delen, zodat ze maximale slaagkansen krijgen als leraar. Oog voor talent Aan het project is een onderliggend doel verbonden. In de schoolcontext problematiseert men nog al te vaak de specifieke doelgroepen, waarvoor dan een aangepaste begeleiding opgezet moet worden. Men verliest daardoor de talenten van deze jonge mensen uit het oog, talenten die daardoor geen of onvoldoende kansen tot ontwikkeling krijgen. Omdat de redenen waarom studenten door het systeem worden aangesproken erg verschillend kunnen zijn van zuivere leerstofproblemen tot psychosociale problematieken moet de kansencoach soms ook doorverwijzen naar andere instanties. Katrien is van mening dat hiervoor op termijn een structurele oplossing gevonden moet worden binnen de hogeschool. Zeker omdat er steeds vaker vragen opduiken die met het algemeen welzijn van de student te maken hebben. Zo zijn er almaar meer studenten die om een of andere reden niet kunnen rekenen op hun ouders om hun studie te betalen. Ik probeer dan te weten te komen of zij een beroep kunnen doen op een leefloon of op werkloosheidsvergoeding als zij vóór het aanvangen van hun studies gewerkt hebben. Maar vaak gaat het om specifieke juridische problemen, waarvoor gespecialiseerde hulp noodzakelijk is. De achillespees van het project is het risico voor stigmatisering bij de studenten die van de coaching gebruik maken. Als je hen vooraf selecteert op basis van een aantal parameters, zoals voorafgaande opleiding, studieresultaten in het secundair onderwijs of sociale achtergrond, voelen ze zich vaak eens te meer gelabeld. Wat je met de beste bedoelingen aanbiedt, dreigt te mislukken. Daarom vinden we het essentieel, zoals al eerder gezegd, dat de studenten participeren op basis van vrijwilligheid. We willen ons ook concentreren op instapmomenten die volgen op een evaluatie: de eerste examens aan het einde van het eerste semester, studenten die hun eerste fase bissen of die het moeilijk hadden. De eerste resultaten zijn alvast hoopgevend. De studenten merken dat ze baat hebben bij het aanbod omdat hun resultaten aan het einde van het eerste semester meevallen. Daardoor blijven ze gebruik maken van de begeleiding. Er is ook geen dramatische uitval van studenten en ze doen het, dank zij de begeleiding, gemiddeld even goed als hun collega s. Voor heel wat van hen geldt dat ze vanaf de tweede fase op de gewone studiebegeleiding kunnen terugvallen en dat is op zich al heel wat waard. Jan Jaspers Since 20 April 2010, Katrien Mertens has been working at GROUP T Leuven Education College as a an opportunity coach. With this new function, GROUP T is anticipating the call from the Flemish government to develop projects with a view to managing diversity in companies and organizations. Indeed, the number of students from minority groups registering for the teacher training program is on the rise. Many frequently inadequately prepared to take up higher education. The project application was approved for three years and it must lead to a scenario with an adjusted path that other university colleges will be able to use as well _LERAREN_Interview_3_20_07/07.indd 5 11/07/11 17:03

6 Docent in de kijker Dan mocht de beiaard spelen Richard de Waardt weet waar de klepel hangt. Letterlijk. Deze gedreven studiementor in de lerarenopleiding van GROEP T is namelijk ook een begenadigd klokkenist. Onder het beieren der klokken tovert hij kleur en klank op straten en pleinen, in geesten en harten. Hij leidde ons 289 treden hoog in de toren van de Leuvense universiteitsbibliotheek voor een privé-concert op één van de mooiste klokkenspellen ter wereld, alom geprezen om zijn zoete zangerigheid en warme klankkleur. Klokken zijn van alle tijden en alle culturen. Lang vóór onze tijdrekening maakten de Chinezen er al gebruik van. Om te musiceren. In het graf van markies Yi in Wuhan (Centraal-China) werd in 1977 een gigantisch klokkenspel met 65 bronzen bellen ontdekt van 433 vóór Christus. In het Westen is men pas omstreeks 1500 op het idee gekomen om klokken te bespelen, vertelt Richard. De beiaard is trouwens een typisch product van onze contreien. Het is het oudste muzikale massamedium van de Westerse cultuur. Elke stad die zichzelf respecteerde, bezat minstens één beiaard. In Leuven alleen al waren er drie en sinds kort zelfs vier. Tot begin 1800 weerklonk dagelijks klokkenmuziek van op de vele kerktorens en belforten die als bakens boven de lage landen troonden. Ook in het taalgebruik nestelden de klokken zich. De vele spreuken, zegswijzen en liederen waarin klokken weerklinken, tonen aan hoezeer ze verankerd waren in het dagelijkse leven. Vlaanderen zette eeuwenlang letterlijk een grote klok op en onze klokkengieters waren tot ver over de grenzen bekend. In de 19 de eeuw raakte de beiaard op de achtergrond. Het was de Mechelse stadsbeiaardier Jef Denyn die de beiaardkunst weer tot leven bracht en de grote uitstraling teruggaf van weleer. De Koninklijke beiaardschool in Mechelen, genoemd naar hem, geniet inmiddels wereldfaam. 6 Bronzen stemmen Richard zakte uit Nederland naar Vlaanderen af om in Mechelen de beiaardkunst onder de knie te krijgen. Van bij mijn eerste les bij Jo Haazen was ik verliefd op dit fantastische instrument. Al voegt hij er meteen aan toe dat het feit dat zijn vader beiaardier is onmiskenbaar ook een rol heeft gespeeld. Het zit gewoon in mijn genen. Mijn hele jeugd lang heb ik met mijn vader in binnen- en buitenland torens beklommen. Vorig jaar maakten mijn vader en ik trouwens nog een concertreis naar de USA. We speelden o.a. in Washington, Yale, Princeton, Philadelphia, enz. De geur van het hout, het weidse panorama, de bronzen stemmen, het zijn impressies die in je ziel gegrift zijn. Als de klokken zingen vanop de torentransen, is het feest. Geen wonder dat Rodenbach klokke Roeland triomf laat luiden in Vlaanderland. Aanvankelijk pendelde Richard elke woensdag van Rotterdam naar Mechelen. Tegelijk gaf hij ook pianoles aan kinderen en volwassenen. Gaandeweg raakte ik in de ban van het lesgeven en wou ik mij op dit gebied breder oriënteren. Dus besloot ik om in de buurt van Mechelen voor leraar te studeren. Zo kwam ik bij GROEP T in Leuven terecht. In 2009 studeerde Richard af als leraar lager onderwijs en kon hij meteen bij GROEP T aan de slag als studiementor. Samen met een aantal collega s staat hij in voor het opleidingsonderdeel Reflectie en Portfolio. Dit is een aparte leerlijn die zich uitstrekt over de volledige lerarenopleiding. De studenten leren er reflecteren en worden gecoacht bij het stellen van leerdoelen, bij het plannen,uitvoeren en evalueren en bij de bewijsvoering in hun portfolio. Deze leerlijn is een uniek instrument bij de competentieontwikkeling van de toekomstige leraren. Van Bach tot Clouseau Boven Leuven rijst de majestueuze toren van de universiteitsbibliotheek. Daarin huist een in alle opzichten uitzonderlijk instrument. Met een omvang van meer dan 5 octaven en niet minder dan 63 klokken kan het zowat alle muziek aan, verduidelijkt Richard. Van Bach en Beethoven tot Clouseau en Anouk. Het grote bereik van het klavier maakt het instrument ook erg geschikt voor vierhandig spel. Richard legt uit hoe de beiaard functioneert. De klokken worden bespeeld door middel van een stokkenklavier. Telkens als de speler met een gesloten vuist een stok indrukt, wordt een klok aangeslagen door de klepel. De zware klokken zoals de Liberty Bell van meer dan 7 ton worden bespeeld door middel van een pedaal. De mechanische verbinding maakt dat de beiaardier over een haast perfecte controle over de klanksterkte beschikt. Beiaarden heb je in alle mogelijke soorten en varianten, vervolgt Richard. Europese carillons zijn in de regel anders dan de Amerikaanse en ook binnen Europa zijn er verschillen. De Mechelse standaard is bijvoorbeeld een geval apart. Oude klokken klinken dan weer anders dan meer recente. Eigenlijk heeft elke beiaard een eigen, uniek karakter. Telkens als je voor het eerst een instrument bespeelt, moet je je er helemaal in inleven. De ware kunst van het beiaardieren gaat er niet zomaar in als klokspijs. Het is een rijpingsproces, niet alleen technisch maar ook mentaal. Studenten dansen Richard de Waardt, praktijkleider in de lerarenopleiding en gepassioneerd beiaardier. In Leuven is de beiaard opnieuw populair bij jong en oud. Tijdens het academiejaar speelt Luc Rombouts, de universiteitsbeiaardier, op dinsdag- en donderdagavond, klokslag om 19 uur. In het kader van congressen of evenementen zijn er speciale concerten. Als de beiaard speelt, mag de jonkheid dansen, luidt het in Benoits Beiaardlied. De Leuvense studenten zijn daar het levende bewijs van. Tijdens de jaarlijkse beiaardcantus en het BeiaardfestiBAL zingen, dansen en springen duizenden studenten op het Ladeuzeplein. Richard viel met zijn virtuoos spel al in de prijzen. Hij won twee internationale competities en bereidt zich voor op de prestigieuze Koningin Fabiolawedstrijd die om de vijf jaar wordt ingericht en waar de topbeiaardiers het tegen elkaar opnemen. Tegen elkaar is het eigenlijk niet, merkt Richard op. Het is vooral met elkaar. De beiaardiers vormen een klein wereldje waar iedereen elkaar kent. Richard is een bezige bij. Zijn drukke agenda belet hem niet om een nieuw instrument ter hand te nemen: de accordeon. Nog zo n fantastisch instrument met een rijke traditie, vindt hij. En handig om mee rond te trekken en overal waar het je zint te musiceren. Je kunt nu eenmaal niet tegelijk in de processie gaan en de klok luiden. Y.P. Wil je je vriend(in) verrassen? Vraag je favoriet nummer aan via beiaard@kuleuven.be Vlaamse Beiaardvereniging: Richard de Waardt certainly knows the chimes. This passionate study mentor in the teacher training program at GROUP T also happens to be a gifted carillon player. Beneath the chiming bells, he brings color and sound to the streets and squares, instilling them in the hearts and minds of passers-by. He led us up 289 steps, high into the tower of the Leuven university library for a private concert played on one of the most beautiful carillons in the world, praised everywhere for its sweet choral euphony and warm timbre _LERAREN_Interview_3_20_07/07.indd 6 11/07/11 17:03

7 Alumnus in de kijker Fit achter de tralies Veerle Van der motte had als studente Lichamelijke Opvoeding aan het Leuven Education College van GROEP T een fitness-stage gedaan in de gevangenis van Leuven. Zij was daarmee ingegaan op een mogelijkheid aangeboden door de stagecoördinator van de lerarenopleiding. Na de ervaringen die ze had opgedaan in een aantal Vlaamse scholen leek haar dit een kans om kennis te maken met een andere wereld waar andere regels gelden. Deze besloten wereld verder ontdekken vond Veerle de moeite waard en vanaf februari 2010 werkte ze als vrijwilligster in de gevangenis. De Leuvense sportdienst had voor haar de poort opengezet. En nu heeft ze er een contract van 15 u per week. Het Vlaams Bureau voor Sportbegeleiding en De Rode Antraciet zorgen voor de nodige bemiddeling. Ik begin pas om één uur s middags, vertelt Veerle. Want ik volg ook nog een postgraduaat educatieve benadering van mensen met autisme in Hasselt. In Leuven Centraal doe ik cardiologische testen en fitball training. Gedetineerden hebben weinig beweging en dat komt hun gezondheid niet ten goede. In de hulpgevangenis loopt ook het stappen project voor zowel gevangenen als cipiers, en er worden ook voetbaltornooien georganiseerd. De testen duren ongeveer een half uur en voor de andere activiteiten wordt er in een strak schema een uur uitgetrokken. De cardio is natuurlijk individueel en de fitball training gebeurt in een aparte ruimte, ongeveer even groot als een klein klaslokaal, met groepjes van tien tot twaalf deelnemers. Als iemand niet naar de les mag komen ervaart hij dat als een extra straf. Het is niet zo dat ik de enige vrouw daar ben in een mannenwereld want er zijn ook veel vrouwelijke penitentiair beambten, cipiers in de volksmond, en ook bij de psychologen en psychiaters zijn er nogal wat vrouwen, maar de gedetineerden zijn allemaal mannen die lange gevangenisstraffen hebben gekregen. Het gebeurt uitzonderlijk dat ze over hun misdaden met mij praten, ze schamen zich waarschijnlijk, maar over hun kinderen en familie willen ze vaak wel iets kwijt. een koffietafel voorzien voor beide ploegen. Hoewel sommige vrouwen aanvankelijk bang waren vonden ze dit toch een gelegenheid om kennis te maken met die wereld achter de gevangenismuren. Via sporten kanaliseren de gedetineerden opgekropte agressie, ze leren samenwerken en spelen in teamverband, en ze leren dat ze respect moeten opbrengen, niet alleen voor mij maar ook voor het materiaal. Als ze zich misdragen verwittig ik de begeleiding en dan worden ze uit de groep verwijderd. Normaal gezien zijn ze blij dat ze mogen meedoen, het onderbreekt ook een beetje de monotonie van het gevangenisleven, aldus Veerle. Gesloten wereld Veerles belangstelling voor autisme is te wijten aan een combinatie van factoren. Tijdens mijn stages in een secundaire school had ik vastgesteld dat een autistische jongen van een jaar of zestien niet werd betrokken bij de les; de sportleraar schonk geen enkele aandacht aan hem omdat hij niet wist hoe de aandacht van de leerling te krijgen. Mijn oom Roger Verpoorten, die in Nederland blijkbaar beter bekend is dan hier, is logopedist en therapeut voor autisten. Hij heeft al enkele boeken geschreven over autisme en mogelijke therapieën, en ik heb die gelezen. Volgend jaar wil ik een masteropleiding volgen aan de K.U.Leuven om mij verder te bekwamen en om beter te kunnen doordringen in de gesloten wereld van de autistische jongeren. Daar is geen eenduidige strategie voor, soms lukt het met directe communicatie, Veerle Van der motte, lerares Lichamelijke Opvoeding, is aan de slag in de centrale gevangenis van Leuven. soms gaat het alleen maar stapje voor stapje, soms helpen pictogrammen Het is Veerles uiteindelijke bedoeling om een handleiding te schrijven ten behoeve van leraren Lichamelijke Opvoeding. Misschien dat dan ook meer autistische jongeren zullen kunnen turnen en sporten. Iemand van buiten Gevaarlijk vindt Veerle haar werk in de gevangenissen van Leuven niet, want in tegenstelling tot leerlingen op scholen moeten de gedetineerden niet naar haar lessen komen. Als iemand niet mag komen ervaart hij dat als een extra straf. En bovendien: de gevangenen zijn blij dat er iemand van buiten naar zo n machowereld wil komen. As a student majoring in Physical Training at GROUP T s Leuven Education College, Veerle Van der motte did a fitness internship at the Leuven prison. She had been offered this opportunity by the internship coordinator of GROUP T s teacher training program. After the experience she had already gained at a number of Flemish schools, this seemed to her a chance to get to know another kind of world with completely different rules. Binnen zitten Vrijheidsberoving, binnen zitten in zelfs relatief comfortabele omstandigheden, ervaren de geïnterneerden volgens Veerle allemaal als heel erg, ook als in Leuven Centraal de deuren naar de gang overdag op de drie verdiepingen open mogen blijven. In de centrale gevangenis heeft elke gevangene een kamer, in de hulpgevangenis zitten ze met twee in de cel. Zij die kunnen vergelijken vinden het regime in Leuven Centraal menselijker dan in andere gevangenissen, ook dankzij het opendeurregime, maar privacy is er weinig of niet en contacten met de buitenwereld, waar communicatie hoe langer hoe meer verloopt via GSM en het internet, zijn beperkt. Er is wel een bibliotheek. Dat sommigen me in vertrouwen nemen vind ik niet erg, maar ik ben wel op mijn hoede als ze mij vragen stellen over mijn leven buiten de gevangenis, vervolgt Veerle. Ik heb enorm veel mensenkennis gekregen door te luisteren en ook door zelf te praten, maar ik houd genoeg afstand want niet iedereen heeft goede bedoelingen Achter de gevangenismuren Een aangename ervaring vond Veerle het voetbaltornooi tussen een vrouwenploeg, waar ze zelf deel van uitmaakte, en een ploeg mannelijke gedetineerden. Het was een faire match, er waren honderd gedetineerden om te supporteren, en na afloop was er I am where I am thanks to a series of causes and consequences set in motion like dominoes, is how Kristof Debrabandere, 44 and 1988 GROUP T graduate in Chemical Engineering, describes his studies and professional career. GROUP T gave him his first significant boost. Prof. Gabriel Groeninckx spurred him and two fellow students on to obtain a master s degrees in polymer technology at the University of Loughborough (UK). This is also where Kristof obtained his doctoral degree _LERAREN_Interview_3_20_07/07.indd 7 11/07/11 17:03

8 GROEP T-studenten pakken uit met diversiteit en pluraliteit van wereldvisies tijdens de PARTYcipation Week in Leuven. Leuven viert diversiteit PARTYcipation in DiverCity Het idee kwam van LoKo, de overkoepelende Leuvense Studentenraad. Leuven heeft een bevolking waarin 153 verschillende nationaliteiten mekaar kruisen en dat betreft niet alleen de studentenpopulatie. Zulke diversiteit op zo n beperkte oppervlakte is uniek. Zo ontstond het plan om een grootscheepse happening op te zetten waarbij deze verscheidenheid wordt gevierd. Dat viel in goede aarde bij Prof. Tine Baelmans, Vice-rector Studentenbeleid van de K.U.Leuven. Meteen ging de bal aan het rollen: ook de Leuvense hogescholen en secundaire scholen, de integratiedienst van de stad en de Provincie Vlaams-Brabant zetten hun schouders onder de organisatie van wat PARTYcipation Week zou worden. 8 Pluraliteit van wereldvisies en diversiteit in het algemeen zijn vertrouwde begrippen bij GROEP T - International University College. Zowel op Campus Vesalius als op Campus Comenius lagen de ingrediënten voor een gevarieerde participatie tijdens de week van 15 tot 21 maart voor het oprapen. Ethiopië, Spanje en Zuidoost-Azië werden door de ingenieursstudenten in de schijnwerper geplaatst. Op het menu stonden lokale specialiteiten, bereid door de internationale studenten. Op woensdag werd in de aula een de film Brick by Brick vertoond. Drie laatstejaarsstudenten van de lerarenopleiding Plastische Opvoeding hebben in het voorjaar van 2010 drie maanden lesgegeven aan kinderen van de Brick Children School in Nepal. Twee televisiemakers reisden mee en maakten deze unieke documentaire over een school die werd opgericht voor de kinderen van de nobodies. Dat zijn bergbewoners uit de Himalaya en de Annapurna die elk jaar voor acht maanden afzakken naar de vallei van Kathmandu. Ze werken er in de Brick factories, de steenbakkerijen. De kinderen gaan met hun ouders mee naar de hoofdstad. Om hen toch onderwijskansen te geven, richtte David Phoenix uit Wales samen met Nepalese leraren, in 2001, even buiten de hoofdstad deze school op. Ook docenten en studenten van de lerarenopleiding bezochten het schooltje tijdens de studiereis naar Nepal vorig jaar. Burundese getuigenis Naar jaarlijkse gewoonte ontvangt Broederlijk Delen tien getuigen uit een campagneland. Een ideale manier om ervaringen uit te wisselen tussen Noord en Zuid. Het Education College van GROEP T nodigde een van hen uit voor een inleefprogramma. Libère Bukobero is coördinator bij ADISCO (Appui au Développement Intégral et à la Solidarité sur les Collines). Die organisatie werkt aan de versterking en zelfpromotie van de boeren. Zij worden begeleid om groepen te vormen die hun eigen prioriteiten en activiteiten bepalen en hiervoor zelf middelen mobiliseren. Libère nam deel aan verschillende activiteiten en gaf lezingen over zijn werk en ervaringen in Burundi. Voor hem was zijn verblijf in Leuven de belevenis van zijn leven. De luxe en de hoogtechnologische omgeving waarin wij leven, overtroffen zijn verbeelding over de hoorn des overvloeds. DiverCity Zaterdag 19 maart werd in Leuven de Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie gecelebreerd. In de voormiddag met een initiatief van de universiteit onder het motto Cultures don t meet, people do en in de namiddag met een actie van studenten Woord van het SLAC en van de integratiedienst van Leuven, onder het motto divers. Maar de dag voordien was er op de Leuvense Grote Markt al een evenement gepland dat door twee studenten van het laatste jaar Project Kunstvakken van de lerarenopleiding van GROEP T DiverCity werd genoemd, een ode aan de diversiteit die in Leuven huist. Felicia Denys en Hans De Roey namen de organisatie ervan als stageopdracht op zich. Onder begeleiding van docente Mitzy van den Eynde stelden ze een evenementvoorstel en draaiboek op om alles in goede banen te leiden. Alleen het weer voor die vrijdag 18 maart werd aan het toeval overgelaten. In het kader van diversiteit zouden vijf groepen aan het evenement deelnemen: lagere schoolkinderen van De Grasmus, Senioren van Ter Vlierbeke, kansarmen van buurtwerking t Lampeke, studenten van de International Educating Classes van GROEP T en ten slotte de studenten van de tweede opleidingsfase van Project Kunstvakken zelf. Flash mob Vlak vóór de middag ontstond er een flash mob op de Grote Markt. Vanuit de vier windstreken kwamen groepjes samen die zich onderscheidden door thematische verscheidenheid: levensbeschouwelijk, fysieke kenmerken, eet- en leefgewoonten. Last but not least was er de groep senioren die onthaasting proclameerden. Zij troffen mekaar op de rode loper naast de GROEP T tent en werden daar door Hans en Felicia omwikkeld met een lang wit doek met daarop in rode letters Diversiteit voor iedereen. En uit één mond werd de slogan we are one! gescandeerd, eenheid in verscheidenheid. De vormgeving en organisatie van deze ludieke actie werden verzorgd door de tweedejaarsstudenten van het Project Kunstvakken. In de namiddag werkten dezelfde groepjes samen aan verschillende activiteiten waarbij nieuwsgierige passanten een kijkje konden komen nemen. Een wens op een vlag zetten en laten waaien in de wind, zich laten fotograferen met een paar diverse vrienden en voorbijgangers op een rode fluwelen sofa, meespelen in een stop-motion filmpje, het kwam allemaal aan bod. De 4 pijlers van educatie van UNESCO: leren weten, doen, samenleven en zijn, waren hierin als vanzelf verweven. Want het één kan nu eenmaal niet zonder het ander, net zoals de één niet zonder de ander kan. Bij de evaluatie van de PARTYcipation week was er de reflectie dat de deelnemende organisaties, de universiteit, hogescholen en secundaire scholen mekaar niet echt waren tegengekomen. Katrien Mertens, pluraliteitscoördinator van GROEP T s Education College kijkt al uit naar volgend jaar: De uitdaging zal erin bestaan een week van activiteiten te organiseren waarbij de synergie van alle deelnemers ook op het terrein zichtbaar zal zijn. The idea came from LOKO, the umbrella Leuven Student Council. Leuven has a population of 153 different nationalities living together and not only related to the student population. Such diversity on such a small surface area is unique. So a plan has been conceived to set up a great event to celebrate this diversity _LERAREN_Interview_3_20_07/07.indd 8 11/07/11 17:03

9 Studente in de kijker Van de zaal naar de klas Nathalie Peeters zit in de tweede fase van de lerarenopleiding Plastische Opleiding en Project Kunstvakken. Die keuze sluit aan bij haar kunsthumanioraopleiding in Hasselt. Maar eerst werkte ze een jaar voltijds in een taverne-restaurant in Lummen. Ze had er al de toog gedaan - dat is tappen in het juiste glas maar ook de stock beheren - en ze had er de etiquette van het restaurant geleerd. Dit houdt meer in dan het bestek op de juiste plaats leggen. Je moet op de gepaste manier met de klanten leren omgaan, een beetje à la tête du client, en ook een zakenlunch kunnen organiseren. Mijn overgrootvader was bij de eersten om op de Belgische kermissen een spiegeltent, of spiegelpaleis op te zetten, vertelt Nathalie. Dat was een danstent waarin iedereen mekaar van alle hoeken en kanten kon bekijken. Mijn grootouders hebben een café-dancing uitgebaat, en mijn moeder werkte ook al in de horeca. Als kind ging ik dan vaak kijken hoe dat er aan toe ging, dus de appel is niet ver van de boom gevallen. Na haar humaniora volgde Nathalie een cursus om het diploma van sommelier te behalen. Ik kreeg een aanbod om zaalverantwoordelijke te worden in het restaurant, en aangezien ik geen hotelschool had gevolgd was dat een manier om mijn job te legitimeren. Het ging om een cursus van 30 uren met tien cursisten. Aan de hand van tabellen werden we wegwijs in de wereld van geuren, kleuren en smaken, en natuurlijk ook in de wijnstreken met hun bodem en klimaat. Niet dat je daarna bij een blindproef het etiket voor je ziet, maar de smaak heb je dan wel te pakken en ik heb nu een bescheiden wijnkelder met bewaarwijnen. Alles wat er zich buiten de keuken afspeelde werd Nathalie s verantwoordelijkheid. Als het terras in gebruik was, dan hadden we een potentieel van 120 couverts, maar ook promotie, menu s en visitekaartjes kreeg ik op mijn bord. En ik moest ook als jongste mijn oudere collega s terechtwijzen als er iets fout liep, en dat vond iedereen nogal delicaat, ik in de eerste plaats. Dat leidde op den duur tot te veel Nathalie Peeters, lerares in spe en sommelier. spanningen en daarom heb ik besloten de zaal te ruilen voor de klas. Profiel en visie Het profiel van de lerarenopleiding van GROEP T sprak Nathalie onmiddellijk aan, ook al omdat een vroegere klasgenote van haar er uitvoerig over had verteld. De opleiding beantwoordt aan mijn verwachtingen en ik deel de visie over wat een leraar hoort te zijn. We moeten veel zelf onderzoeken en uitproberen wat materialen en technieken betreft, maar de werkdruk had ik onderschat. Sommige van mijn medestudenten zouden liever gewoon les krijgen, maar als ik met hen doorpraat, willen ze later als ze zelf voor de klas staan het meester-leerling model toch niet volgen. In de gemeenschappelijke projecten leren we dingen die niet in onze vakdidactiek zitten. We leren ook studenten uit andere afdelingen kennen, vervolgt Nathalie. Dat is een dubbele verrijking, maar een project waarin vakoverschrijdend werken wordt gepromoot, is voor ons geen revelatie, want dat doen we in PKV sowieso al. Maar dat mag best meer zijn, zodat wij als PKV studenten ook in contact komen met de Algemene Vakken. Er is al het experiment de Schone en het Beest, ons project Kunst (de Schone) versus Wetenschap (het Beest). Ook binnen Plastische Opvoeding zouden alle aparte vakken, artistiek tekenen, schilderen, beeldaspecten, sculptuur, grafiek, keramiek en dergelijke volgens Nathalie op elkaar afgestemd kunnen worden door projectwerk. Op die manier kan ook verandering gebracht worden in het traditionele onderwijs. Stages en evenement Nathalie loopt stage in de Provinciale Middenschool in Hasselt. Haar mentor is Marleen Kerkhofs, die in het perspectief van het vernieuwd secundair onderwijs een project opzet dat het nieuwe KSO voorbereidt. Maar ik doe ook stage in het katholiek onderwijs, en in beide gevallen is de basis die ik aan de lerarenopleiding al heb meegekregen essentieel. Ik mag lesonderwerpen zelf kiezen en de mentoren zijn benieuwd naar wat er zoal reilt en zeilt bij GROEP T, en soms ook verrast en blij zelf iets nieuws te kunnen leren. Haar laatste stage volgend jaar wil Nathalie in het buitenland realiseren. Haar voorkeur gaat uit naar Suriname omdat ze daar les zal kunnen geven in het Nederlands. Evenement Het evenement dat wij gedurende twee dagen onder begeleiding van Mitzy Van den Eynde in de hulpgevangenis van Leuven hebben georganiseerd heeft mij heel veel voldoening geschonken, aldus Nathalie. Mijn ervaring in de horeca blijkt me niet stressbestendig tegen deadlines gemaakt te hebben, en ik had vragen bij de haalbaarheid van het geheel. De gedetineerden konden een verhaal naar keuze verwoorden of visualiseren, in de vorm van een gedicht of tekening of wat ze zelf wilden. Daarover werd later een tentoonstelling door ons opgesteld. Ik ben daar zonder vooringenomenheid naartoe gegaan en zij konden zonder zich geremd te voelen hun verhaal doen want wij kenden hun verleden niet. Na afloop werden wij oprecht bedankt omdat ze zich even weer meer mens dan gevangene hadden gevoeld. Creatief werken Als ik kan kiezen wil ik later liever creatief werken in een jeugdinstelling waar jongeren ongeremd en op vrijwillige basis hun verhaal kwijt kunnen. Als dat niet lukt dan gaat mijn voorkeur uit naar het kunstonderwijs of het beroepsonderwijs. Het is mijn ervaring dat die leerlingen socialer zijn ingesteld en dat vind ik veel prettiger werken. En bovendien, iedereen heeft een talent, maar de leraar moet het weten aan te boren. Werken in de horeca wil Nathalie nog doen als hobby als ze daar weer tijd voor heeft. Een eigen zaak openen, zoals me vaak wordt gevraagd, ben ik niet direct van plan, want dan heb je nergens anders nog tijd voor Nathalie Peeters is in the second phase of the teacher training program Visual and Plastic Arts Education and Art Projects. This choice is in keeping with her secondary school arts training in Hasselt. But before that she worked full time in a restaurant-tavern in Lummen for a year. She had worked behind the bar there before which means using the right glass for the right drink as well as stock management and had learned restaurant etiquette. This involves more than putting the cutlery in the right place. You have to learn how to deal with customers appropriately, a bit à la tête du client, and also be able to organize a business lunch _LERAREN_Interview_3_20_07/07.indd 9 11/07/11 17:03

10 Project Geschiedenis in de lerarenopleiding Het oude Egypte springlevend De meerwaarde van een project, door de studenten zelf gekozen en opgezet werd eens te meer duidelijk gemaakt op de tentoonstelling ervan. De laatstejaarsstudenten Geschiedenis toonden eind mei gedurende vier dagen aan elkaar, aan hun docente en aan de bezoekers de resultaten van hun werk. In vijf interactieve workshops werden aspecten van het leven en de dood in het oude Egypte geïllustreerd. Martine Wellens vertelt dat er vier weken sfeerschepping aan vooraf waren gegaan en dat er tijdens de krokusvakantie al keihard was gewerkt. Die week waren alle studenten beschikbaar en aangezien vele studenten uiteenlopende leertrajecten volgen wilden we die kans niet laten liggen. Voor de tentoonstelling hadden we op de vloer van de turnzaal van Campus Comenius met golvende jutte zakken en een strook met twee schakeringen blauwe verf een schaalmodel van Opper- en Neder-Egypte gemaakt, waarin grote beelden verwezen naar het grootse verleden. Interactieve workshops En in die omgeving werd er dan papyrus gefabriceerd en werden er hiërogliefen nagetekend en vergeleken met ander schriftsystemen. In een andere workshop werd aan de hand van kleding, make-up en attributen de kloof tussen rijke en arme Egyptenaren bloot gelegd. En dat Egypte het geschenk van de Nijl is konden niet beter laten proeven dan door voor de bezoekers Egyptisch te koken. Uit een vergelijking van het door ons gemaakte kookboek en de hedendaagse cuisine blijkt dat de ingrediënten grotendeels dezelfde zijn gebleven, zowel de kruiden als de groeten en het fruit. Van kikkererwten wordt er nog altijd humus gemaakt, en pikante pepertjes, sesamzaadjes, dragon, basilicum, koriander, uien en look kleurden ook al in het oude Egypte de groenteschotels van de rijken. De grote bouwwerken in het woestijnzand spreken tot ieders verbeelding en dank zij de computer hebben we plattegronden en zijaanzichten kunnen selecteren en laten natekenen en schetsen. Een power point opstelling zorgde voor documentatie en bronnenmateriaal dat de studenten gebruikten om een antwoord te vinden op hun vragen. En de beschrijving van de dodenkamer in de piramide leidde vanzelf naar de standenmaatschappij die ook na de dood bleef bestaan. We hebben een sarcofaag nagemaakt in hout en de canopen voor de ingewanden van de gemummificeerde farao werden uit klei geboetseerd. Een rollenspel maakte alles nog aanschouwelijker. Vakoverschrijdend Het materiaal dat de studenten tijdens deze alternatieve stage hebben gemaakt staat gratis ter beschikking van scholen die dat vakoverschrijdend kunnen gebruiken. Het is de bedoeling dat onze Bachelors Secundair Onderwijs iets gelijkaardig kunnen opzetten in andere scholen, maar onze toekomstige onderwijzeressen en onderwijzers zagen dank zij deze interactieve tentoonstelling ook mogelijkheden voor hun niveau. De studenten werden voor hun prestaties en presentaties individueel door mij geëvalueerd, bovenop de peer en zelfevaluatie. En de beperkingen die ons budget ons oplegde hebben we kunnen overstijgen door zo veel mogelijk te lenen. Het eerste project in de rij werd gebouwd rond het oude Rome, en dat verliep in samenwerking met het atheneum van Tienen, maar omdat het einde van het schooljaar overal voor overvolle agenda s zorgt werden we genoodzaakt intra muros te blijven. Twee eerdere thema s, ook door de studenten gekozen, belichtten de oorlog door de eeuwen heen, en de oorlogen van de twintigste eeuw. Het vak Geschiedenis zou ons lessen voor de toekomst moeten leren The plus of a project selected and set up by students themselves, became clear once more during a recent exhibit of such a project. The final-year teacher-training students majoring in History set up five interactive workshops to illustrate aspects of life and death in ancient Egypt. They presented the results of this project during four days at the end of May. Their fellow-students, professor, and numerous other people visited the exhibit _LERAREN_Interview_3_20_07/07.indd 10 11/07/11 17:04

11 Vakprojecten in lerarenopleiding Kleuters in wonderland De hele woensdagnamiddag van 6 april 2011 was het multifunctionele atrium van Campus Vesalius niet alleen toegankelijk via de glazen draaideur maar ook langs een feeëriek versierde en verlichte slurf. Het ontvangstcomité bij de in- en uitgang ervan zorgde ervoor dat alle bezoekers de info en het document kregen om een dertigtal stands te vinden en te evalueren. En voor de kleine gasten was een deel van de cafetaria omgetoverd tot een circusvloer waar twee studiementoren van de lerarenopleiding, jong en oud wisten te vermaken met accordeonmuziek en jongleren. Er kwamen ongeveer vierhonderd bezoekers over de vloer. Vorig jaar was onze eerste Speelgoedfabriek in een lokaal van Campus Comenius goed voor tweehonderdvijftig belangstellenden, vertelt Mieke Kusters die didactiek doceert aan de opleiding Bachelor Kleuteronderwijs. Ook nu werden er eerst vijf teams samengesteld. In welk team de studenten terecht kwamen hing af van het Talentenspel dat we voorafgaandelijk inrichtten, want we hebben niet alleen mensen nodig voor de organisatie van dit evenement en voor de decoratie van de ruimte, maar ook voor de ontvangst, voor entertainment en voor een promoteam. Ook dit jaar konden we rekenen op een budget van GROEP T voor ons vakproject om het evenement extra uitstraling te geven, vervolgt Mieke. Elk team kreeg een evenredig deel van de koek. En er waren ook opnieuw voorleesmomenten waarop de magie van het woord optimaal kon worden gevoeld. Teamwerk De studenten die de stands bemannen geven toelichting: Wat hier wordt uitgestald zijn de opvoedende spelen en alle creatieve materialen die we ieder individueel hebben gemaakt tijdens onze eerste twee opleidingsfasen. De tentoonstelling en de hele organisatie ervan geldt als eindwerk voor het vak Didactiek, en dat is teamwerk. Die ervaring zal ons later van pas komen als we bijvoorbeeld mee een schoolfeest moeten op het getouw zetten. Er liggen ook stagemappen op de tafels ter inzage van toekomstige kleuterleraren. De inhoud ervan is ook voor ons al een mooi startpakket dat we hebben kunnen toetsen aan de doelstellingen en doelgroepen. Tijdens de wandeling rond het atrium werden alle zintuigen van de bezoeker aangesproken: kijkdozen, voeldozen, rustgevende regenpijpen dat zijn PVC cilinders met rijstkorrels erin, en speelkoffers ten behoeve van Lichamelijke Opvoeding. Andere spelen zorgden voor een initiatie in de wiskunde en de logica waarbij de kleuters o.a. gradaties van klein naar groot konden manipuleren. En er was zelfs een nagebouwde geldautomaat met Bancontact, Proton en kredietkaarten. Jong geleerd is oud gedaan Een grimetafel liep al vooruit op de geïntegreerde werkweek later in het jaar in De Panne, en een kopie van een wonderbaarlijke theepot verwees naar Alice in Wonderland. Dit jaar hadden de studenten vijf weken voorbereidingstijd voor het opzetten van de Speelgoedfabriek, dus twee meer dan vorig jaar en de bedenkingen van toen werden geïntegreerd in de tweede versie van de fabriek, Kleuters in Wonderland. Edu4All Het vervolg van de Speelgoedfabriek : kleuters in wonderland. De opbrengst van de wedstrijd en het sponsorgeld, maar liefst 1056, gaan integraal naar Edu4All, een project geleid door lector Milton George. Dit jaar in de zomervakantie trekt hij met zijn collega s Sergio Scatolini en Wim Lauwers en enkele studenten van de International Education Class van GROEP T naar India met de opdracht Train the Trainers. En voor de bezoekers die het evaluatiedocument terugbezorgden aan de balie stond een verrassingspakket klaar. The entire Wednesday afternoon on 6 April 2011, the multi-functional atrium of Campus Vesalius was not only accessible through the revolving glass door but also through an enchantingly decorated and illuminated trunk. The reception committee at the entrance and exit ensured that all visitors received the information and the documentation to find and evaluate about 30 stands. REALIA NIEUWE BESTUURDERS BIJ GROEP T Dr. H. Vinod Bhat, Pro Vice-Chancellor van de Manipal University (Indië) Dr. Satyanarayana Beela, Vice-Chancellor van de Andhra University (Indië) Prof. Dr. ir. Wim Desmet, Gewoon hoogleraar K.U.Leuven OP STUDIEDAG LEUVEN EDUCATION COLLEGE G. Cardon (LL) en J. Van Herck (LK) namen deel aan Anders denken: filosoferen in het onderwijs en daarbuiten in Antwerpen op G. Coppens (LL) nam deel aan het Velon Congres Het glazen huis op in Leiden. J. Cops (LSO) nam deel aan de REN-studiedag KT integratie in de lerarenopleiding in Leuven op J. Deglinne (Tint) bezocht PABO Almere op 25 en J. Deglinne en N. Vanmechelen (Tint) namen deel aan Curriculum internationalisering op in Mechelen. J. De Roy (LSO) nam deel aan: - Info-avond nieuwe leerplannen Engels in Leuven op ; - BSO dagen op in Leuven J. De Roy en P. Leën (LSO) namen deel aan de Taaldag 2011 aan de Universiteit Antwerpen op I. Dewinkeler (Studentendecaan) nam deel aan Loopbaanlessen in onderwijs aan de K.U.Leuven op Stijn Dhert (Decaan) nam deel aan: - de ontmoeting Open Appreciative Inquiry op bij STEBO; - Competitiegericht personeel evalueren bij PHL en GROEP T op ; - Teacher in Europe aan de Hogeschool van Amsterdam op ; - REN-studiedag ICT-integratie in de lerarenopleiding aan KHLeuven op S. Dhert (decaan) en M. George (LSO) namen deel aan Educating for International Education aan het ETON College van 14 tot S. Dhert (Decaan), I. Dewinkeler (Studentendecaan) en E. Londers (LSO) namen deel aan de Masterclass Steeds meer leraar mogen worden bij VSKO in Brussel op M.George (LSO) nam deel aan: - Fusion Education aan het Saint Mary s University College in Ierland van 04 tot ; - Educating workshops and seminars bij OESO/UNESCO in Parijs van 28 tot J. Heyvaert (Associate Dean) nam deel aan Optimale ondersteuning voor HO bij de Associatie K.U.Leuven op M. Kusters (KL) nam deel aan de Workshop bewegend beeld en geluid bij AVNet in Leuven op H. Loenders (LL) nam deel aan: - Action method improving motivation and quality in learning situations aan de Kokkola University op ; - E-portfolio in het onderwijs bij Ren Vlaanderen op ; - Oriëntatie op divers talent in de lerarenopleiding aan de Universiteit Hasselt op E. Londers (LSO) en J. Torbeyns (LK) namen deel aan de studiedag Van basisschool tot arbeidsmarkt bij HIVA in Leuven op K. Mertens (Pluraliteitscoördinator) nam deel aan: - Open Appreciative Inquiry Ontmoeting bij STEBO op ; - Student Diversity in Higher Education Conflicting Realities bij EAN Secretariaat (UK) op ; - Language Identity and Intercultural Communications Conference in London op L. Spanjers (LL) nam deel aan: - Infosessie Grundvig in Alden Biesen op ; - Fins onderwijsmodel Learning by Developing bij de Associatie K.U.Leuven op J. Torbeyns (LL) nam deel aan: - Game Based Learning bij GROEP T op ; - Oriëntatie op divers talent in de lerarenopleiding aan de Universiteit Hasselt op R. Van der Auwera (LSO) nam deel aan Integratie van de fysieke component in het trainingsschema bij Topsportlab in Leuven op A. vander Star (LSO) nam deel aan de nascholing Projectmatig werken bij de School of Education in Leuven op M. Willems (LSO) nam deel aan de International Conference Powerful Learning environments aan de Universiteit Kampen van 04 tot GASTDOCENTEN LEUVEN EDUCATION COLLEGE A. Aggarwal, researcher IMEC: India ( ). M. Bessemans, taalbeleidscoördinator: Educatie voor duurzame ontwikkeling ( ). E. Buggenhout, therapeute: Voorbereidend schrijven bij kleuters ( ). G. Coosemans, educatief medewerker: Praktijkvoorbeeld en beoordeling ( ). M. De Paepe, hoogleraar K.U.Leuven: Colonial education in the former Belgian Congo ( ). J. Geuens, bestuurder Circusatelier Twist: Circustechnieken ( ). G. Haesen, leraar PIBO-Tongeren: Mechanische hefwerktuigen ( ). K. Houben, directie D Hek-Landen: Praktijkvoorbeeld en beoordeling ( ). M. Seré, lerares: Poppenspel ( ). M. Taes, lerares: Coöperatief leren ( ). B. Van Wassenhove, projectbegeleider Studio Globo: Duurzame ontwikkeling in de school ( ). M. Vandeghinste, GOK medewerker: Praktijkvoorbeeld en beoordeling ( ). A. Verbeek, directeur SLAC-Leuven: DKO-Leuven: visies ( ). J. Vermang, consultant: GPS-gebruik ( ). E. Vos, creatief ontwerper: Verhalend ontwerpen ( ). S. Wetzelaar, Buurtwerk t Lampeke: Koffer schaap ( ). K. Zullaert, medewerkster Wereldwerkplaats: Beelden uit het zuiden ( ). EXTERNE ACTIVITEITEN LEUVEN EDUCATION COLLEGE World Project Nicaragua Costa Rica ( ). Organisatie: Tint. Educatieve Excursie London/Oxford ( ). Organisatie: J. De Roy (LSO). Groepsdynamica & Teambuilding Kessel-Lo ( ). Organisatie: G. Goossens (LSO). Designmuseum en SMAK-Gent ( ). Organisatie: J. Jaspers (cultuurcoördinator). Museum M. Leuven ( ). Organisatie: W. Laureyn (LSO). Sportimonium Hofstade ( ). Organisatie W. Laureyn (LSO). Steinerschool De Zonnewijzer Wijgmaal ( ). Organisatie: R. Van den Eede (LL). Wintersportstage Oostenrijk ( ). Organisatie: R. Van der Auwera (LSO). Inleefatelier: wonen op het dak Leuven ( en ). Organisatie: K. Vercammen (LL). GWP Inspiratiedagen ( ). Organisatie: K. Vercammen (LL). KARDINAAL MERCIER INSTITUUT D'ANETHANSTRAAT BRUSSEL T F INFO@KMERCIER.WENK.BE GROEP T Leuven Education College Andreas Vesaliusstraat 13, 3000 Leuven tel fax group-t@group-t.com 20 ste jaar gang, nr. 3, 16 augustus 2011 Interview verschijnt driemaandelijks Verantwoordelijke uitgever: Jo han De Graeve, Andreas Vesaliusstraat 13, 3000 Leu ven Hoofdredactie: Yves Persoons Redactiesecretariaat: Martine Groffils Interview online: Seany Geuns Redactieraad: Guido Vercammen, Stijn Dhert, Paul Goos sens, Patrick De Rijck, Wwim Polet, Ingrid Ilsbroux, Jan Jaspers, Christophe Van de Weygert, Coördinatie Engelse vertaling: Kristien Van Hoegaerden foto s: Filip Van Loock Selectie foto s: Seany Geuns Vormgeving: there, Leuven, Drukkerij: Artoos, Kampenhout Op lage: exemplaren Wettelijk Depot: D/2011/2134/ _LERAREN_Interview_3_20_07/07.indd 11 11/07/11 17:04

12 The International Educating Classes of Leuven Education College attract students of 13 nationalities. Five domains and four pillars of UNESCO in teacher training program Exploring and enterprising education in international classes For three years now, foreign and Belgian students with bachelor degrees under their belts or Erasmus students who have surfed to GROUP T s website in search of a postgraduate program or a European experience could discover the innovative content of the International Educating Classes (IEC). GROUP T - LEUVEN EDUCATION COLLEGE 12 And now, during the second semester of the IEC, students of 13 nationalities altogether already appear to have found their way to Leuven Education College and have not only been introduced to our interpretation of the syllabus but also to each other. They are from across Europe, from the Caribbean, from Africa, from the Middle East and from Asia. There are always a few (prospective) teachers amongst the postgraduate students and, overall, the mission of NGOs and alterglobalization is never far off. The language of communication is English. Five UNESCO domains Sergio Scatolini, one of the 13 lecturers and of Argentinian descent himself, informs us that as of next year, participants to the Comenius project will also be able to follow the revamped program in the second semester: The new structure is made up of three two-week periods, namely, sustainable development, human rights and diversity, each grafted onto one of the five UNESCO domains. For the first week of every module, students with a Comenius scholarship can join the students who complete the entire semester or the entire year and receive a Comenius certificate upon completion. Four Pillars of Education What s new is that as of this year, the International Educating Classes (IEC) offer two one-semester programs: Exploring Education in spring followed by Enterprising Education in fall. The first semester is based on the UNESCO s Four Pillars of Education, namely, learning to know, learning to do, learning to live together and learning to be. The content is rather contemplative and exploratory, but with the focus on good practices. The second semester is structured based on UNESCO s five themes or domains: education, natural sciences, social and life sciences, culture and communication and information. Both semesters are conceived to equip students with the required knowledge and skills to set up and implement innovative educational projects with a view to social development and world citizenship. The students have made their farewells with tears in their eyes, human bonding, so to speak. Because after that one year some IEC graduates may wish to further their qualifications at university, an academic dimension with a view to developing cognitive and meta-cognitive skills will also be included. As of this year, there will be more focus on theoretical fundamental training, specific to each module, without losing the accent on practice, and in particular good practices. To that end, a new extension module on World Cultures and Regional Issues was introduced this year. There will also be more emphasis on the development of English for Academic Purposes, thereby keeping the door to European higher education open. 30 or 60 credits Visits are scheduled to the UNESCO headquarters in Paris and to the International Institute for Educational Planning (IIEP) and the Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD) during both semesters. We get inspiration and assistance from these organizations. There is an exchange between the organizations whereby two of their coworkers in Paris come to Leuven for a few days to become part of our team of teachers, Sergio states. The Spring Semester largely explores the future of Education for all and the Fall Semester in turn focuses on planning and executing projects. Apprenticeships are planned for each semester, the apprenticeship in the final semester lasting five to six weeks. Students can earn 30 credits per semester and each participant can choose between the one-semester and the one-year program, although it is easier for students who are required to have a visa to follow the one-year program and therefore earn 60 credits. At the moment there are 29 students enrolled in the program and the number of candidates is expected to rise. The students in the relatively small groups we have had so far, between 20 and 30 students per semester, have made their farewells with tears in their eyes because their commitments to the program and to each other have been very strong. Human bonding, so to speak, Sergio concludes _LERAREN_Interview_3_20_07/07.indd 12 11/07/11 17:04

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel.

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. Puzzle a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. een beloning voor de winnaar iemand die piano speelt een uitvoering 4 wat je wil gaan doen; voornemens 5 niet dezelfde 6 deze heb je

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Tijd 09.15 09.45 Je bent op de Open dag, wat nu? Personal welcome international visitors 10.00 10.45 Je bent op de

Nadere informatie

De Invloed van Innovatiekenmerken op de Intentie van Leerkrachten. een Lespakket te Gebruiken om Cyberpesten te Voorkomen of te.

De Invloed van Innovatiekenmerken op de Intentie van Leerkrachten. een Lespakket te Gebruiken om Cyberpesten te Voorkomen of te. De Invloed van Innovatiekenmerken op de Intentie van Leerkrachten een Lespakket te Gebruiken om Cyberpesten te Voorkomen of te Stoppen The Influence of the Innovation Characteristics on the Intention of

Nadere informatie

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

News: Tours this season!

News: Tours this season! 1 Do you remember? Lees de zinnen en vul de juiste woorden in. Kies uit: like listen presenter too loud great show number next crowd singer. Let op: je houdt twee woorden over. Welcome back to the best

Nadere informatie

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen 16-06-2018 Enorm leuk om op deze manier ervaring met een bijzonder mens op te doen en de begeleiding is ook enorm goed. Ik heb een heel nieuw inzicht

Nadere informatie

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Castricum

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Castricum Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Castricum 16-06-2018 Eyeopener in een wereld waarin je niet bekend bent. Bijzonder om in zo'n korte tijd zo intensief met iemand te spreken. Het was fantastisch

Nadere informatie

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet 1 2 3 4 MATERIAL PREPARING LESSON ATTITUDE TOWARD WORK Ik kom er vaak tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet

Nadere informatie

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties

Nadere informatie

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Tijd 09.15 09.45 Je bent op de Open dag, wat nu? Personal welcome international visitors 10.00 10.45 Je bent op de

Nadere informatie

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt.

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt. Don t you worry There s an eternity behind us And many days are yet to come, This world will turn around without us Yes all the work will still be done. Look at ever thing God has made See the birds above

Nadere informatie

Memo Academic Skills; the basis for better writers

Memo Academic Skills; the basis for better writers Memo Academic Skills; the basis for better writers With the rise of broader bachelor degrees and the University College, Dutch universities are paying more attention to essays and other written assignments.

Nadere informatie

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wat mij gelijk opviel is dat iedereen hier fietst. Ik vind het jammer dat iedereen

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is.

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is. - Instructie Deze toets heeft als doel uw taalniveau te bepalen. Om een realistisch beeld te krijgen van uw niveau,vragen we u niet langer dan één uur te besteden aan de toets. De toets bestaat uit twee

Nadere informatie

Comics FILE 4 COMICS BK 2

Comics FILE 4 COMICS BK 2 Comics FILE 4 COMICS BK 2 The funny characters in comic books or animation films can put smiles on people s faces all over the world. Wouldn t it be great to create your own funny character that will give

Nadere informatie

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other Dutch survival kit This Dutch survival kit contains phrases that can be helpful when living and working in the Netherlands. There is an overview of useful sentences and phrases in Dutch with an English

Nadere informatie

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland? First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk

Nadere informatie

UNESCO s Four Pillars Of Education @ GROEP T Mieke Van Ingelghem Stijn Dhert 15 mei 2014 Overzicht De Commissie Delors en the four pillars of education Het ASPnetwerk GROEP T Leuven Education College Overzicht

Nadere informatie

PERSONAL DIVERSITY BOB MAN DERS

PERSONAL DIVERSITY BOB MAN DERS PERSONAL DIVERSITY BOB MAN DERS BOB MANDERS ARCHITECTURE PREFACE We all know the clichés, travel broadens the mind and it s not about the destination, it s about the journey but they re clichés, of course,

Nadere informatie

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Impact en disseminatie Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Wie is wie? Voorstel rondje Wat hoop je te leren? Heb je iets te delen? Wat zegt de Programma Gids? WHAT DO IMPACT AND SUSTAINABILITY MEAN? Impact

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind.

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Bullying among Students with Autism Spectrum Disorders in Secondary

Nadere informatie

Persoonlijke informatie / Personal information

Persoonlijke informatie / Personal information LOB-cv Answers Persoonlijke informatie / Personal information Naam / Name Place of residence Woonplaats Country of residence School / School Nationaliteit / Nationality Geboortedatum / Date-of-birth Place-of-birth

Nadere informatie

Contextanalyse. Patrick v/d Vlist

Contextanalyse. Patrick v/d Vlist Contextanalyse Patrick v/d Vlist Contextanalyse Patrick v/d Vlist Krimpen ad IJsel 10-01-2016 Verdoold Installatiebedrijf Voorwoord Ik heb dit rapport geschreven naar aanleiding van een communicatieopdracht

Nadere informatie

Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education

Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education Inger Anneberg, anthropologist, post doc, Aarhus University, Department of Animal Science Jesper Lassen, sociologist, professor, University

Nadere informatie

Preschool Kindergarten

Preschool Kindergarten Preschool Kindergarten Objectives Students will recognize the values of numerals 1 to 10. Students will use objects to solve addition problems with sums from 1 to 10. Materials Needed Large number cards

Nadere informatie

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City!

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! 1 Meet and greet read Lees de tekst. Wat is de prijs die je kunt winnen? early too late on time vroeg te laat op tijd Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! Do you have a special

Nadere informatie

Free Electives (15 ects)

Free Electives (15 ects) Free Electives (15 ects) Information about the Master RE&H (and the free electives) can be found at the following page: http://www.bk.tudelft.nl/en/about-faculty/departments/real-estate-and-housing/education/masterreh/free-electives/

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel

Nadere informatie

English is everywhere. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game. Lees de tekst. Omcirkel de Engelse woorden.

English is everywhere. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game. Lees de tekst. Omcirkel de Engelse woorden. one English is everywhere Test Luister naar wat Daniel vertelt. Welke Engelse woorden hoor je? Kruis ze aan. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game Lees de tekst. Omcirkel de

Nadere informatie

Verhaal van verandering

Verhaal van verandering Belgische Ashoka Fellow Ashoka : Kun je ons iets vertellen over je familie en waar je bent opgegroeid? Ingrid : Ik ben opgegroeid in Antwerpen, een belangrijke stad in Vlaanderen, België. Ik heb een oudere

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to attend the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Thursday 16 June 2016. During this

Nadere informatie

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU

Nadere informatie

irregular verbs onregelmatige werkwoorden

irregular verbs onregelmatige werkwoorden SirPalsrok @meestergijs Wanneer je een zin maakt, zul je iets moeten doen met een werkwoord. Je kan tenslotte niet het hele werkwoord gebruiken bij elk onderwerp. Bijvoorbeeld: spelen Wij spelen volleybal.

Nadere informatie

Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch

Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch Bottlenecks in Independent Learning: Self-Regulated Learning, Stress

Nadere informatie

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf!

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf! Martijn Hooning COLLEGE ANALYSE OPDRACHT 1 9 september 2009 Hierbij een paar vragen over twee stukken die we deze week en vorige week hebben besproken: Mondnacht van Schumann, en het eerste deel van het

Nadere informatie

een buddy bij de wieg Perinatale coaching van maatschappelijk kwetsbare zwangeren An De Craecker Arteveldehogeschool Gent

een buddy bij de wieg Perinatale coaching van maatschappelijk kwetsbare zwangeren An De Craecker Arteveldehogeschool Gent een buddy bij de wieg Perinatale coaching van maatschappelijk kwetsbare zwangeren An De Craecker Arteveldehogeschool Gent een buddy bij de wieg 1. Research 2. Project: het buddy-model 1. Wetenschappelijk

Nadere informatie

The training courses are only offered in Dutch.

The training courses are only offered in Dutch. Training courses NWO Academy Do you want to focus on the competencies we want to develop throughout the organisation, on what is important for your job and working in projects, or on strengthening your

Nadere informatie

B1 Woordkennis: Spelling

B1 Woordkennis: Spelling B1 Woordkennis: Spelling Bestuderen Inleiding Op B1 niveau gaan we wat meer aandacht schenken aan spelling. Je mag niet meer zoveel fouten maken als op A1 en A2 niveau. We bespreken een aantal belangrijke

Nadere informatie

Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland

Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland 1. Londen In Londen kunnen gebruikers van een scootmobiel contact opnemen met een dienst

Nadere informatie

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE ARTISTIEK ONDERZOEK MASTER KUNSTEDUCATIE Willem de Kooning Academie Piet Zwart Instituut te Rotterdam april 2012 Marieke van der Hoek-Vijfvinkel begeleiding: Annette Krauss - MaikoTanaka ? KUNST ONDERZOEK

Nadere informatie

De beste basis voor je toekomst

De beste basis voor je toekomst Visser t Hooft Lyceum Leiderdorp KANSRIJK EN UITDAGEND De beste basis voor je toekomst i 11gymnasium 11atheneum 11havo vhl.nl 11mavo (vmbo-t) Muzenlaan 155 q Op de open avond vond ik de school meteen leuk

Nadere informatie

Immigratie Studeren. Studeren - Universiteit. Aangeven dat u zich wilt inschrijven. Verklaren dat u graag wilt inschrijven voor een cursus.

Immigratie Studeren. Studeren - Universiteit. Aangeven dat u zich wilt inschrijven. Verklaren dat u graag wilt inschrijven voor een cursus. - Universiteit I would like to enroll at a university. Aangeven dat u zich wilt inschrijven I would like to enroll at a university. I want to apply for course. Verklaren dat u graag wilt inschrijven voor

Nadere informatie

Het project en de doelstellingen:

Het project en de doelstellingen: Het project en de doelstellingen: Wit.h heeft al heel wat ervaring met sociaal artistieke projecten als deze. De Erasmus studenten daarentegen hebben elk een andere achtergrond en voor sommige onder hen

Nadere informatie

The Kentalis Reading House

The Kentalis Reading House The Kentalis Reading House Technology-facilitated enhancement of parent involvement Annet de Klerk, Loes Wauters Overview A first impression Motivation The importance of emergent literacy at home Kentalis

Nadere informatie

UNIVERSITY OF INFINITE AMBITIONS.

UNIVERSITY OF INFINITE AMBITIONS. UNIVERSITY OF INFINITE AMBITIONS. MASTER OF SCIENCE LERARENOPLEIDING MAATSCHAPPIJLEER EN MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN LERARENOPLEIDING MAATSCHAPPIJLEER EN MAATSCHAPPIJWETENSSCHAPPEN Na je master Sociologie,

Nadere informatie

The secret key. Worksheet. flash info. Lees de tekst en kruis het juiste antwoord aan. Deze tekst hoort bij

The secret key. Worksheet. flash info. Lees de tekst en kruis het juiste antwoord aan. Deze tekst hoort bij 1 The secret key read Lees de tekst en kruis het juiste antwoord aan. Deze tekst hoort bij informatie over buslijnen een game een reclame flash info inside outside cross the road binnen(in) buiten steek

Nadere informatie

Ontpopping. ORGACOM Thuis in het Museum

Ontpopping. ORGACOM Thuis in het Museum Ontpopping Veel deelnemende bezoekers zijn dit jaar nog maar één keer in het Van Abbemuseum geweest. De vragenlijst van deze mensen hangt Orgacom in een honingraatpatroon. Bezoekers die vaker komen worden

Nadere informatie

Online Resource 1. Title: Implementing the flipped classroom: An exploration of study behaviour and student performance

Online Resource 1. Title: Implementing the flipped classroom: An exploration of study behaviour and student performance Online Resource 1 Title: Implementing the flipped classroom: An exploration of study behaviour and student performance Journal: Higher Education Authors: Anja J. Boevé, Rob R. Meijer, Roel J. Bosker, Jorien

Nadere informatie

Het gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren.

Het gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren. Het Cruyff Foundation Community Program De Johan Cruyff Foundation wil jongeren langdurig binden aan het Cruyff Court en de wijk. Wij willen jongeren meer zelfvertrouwen geven, kansen bieden om hun talent

Nadere informatie

VERKORTE TRAJECTEN extra ONDERWIJSVAK (SECUNDAIR ONDERWIJS)

VERKORTE TRAJECTEN extra ONDERWIJSVAK (SECUNDAIR ONDERWIJS) VERKORTE TRAJECTEN extra ONDERWIJSVAK (SECUNDAIR ONDERWIJS) Voor wie? Je bent al leraar, maar je wil je onderwijsbevoegdheid uitbreiden? Dan ben je bij AP aan het juiste adres! De verkorte trajecten voor

Nadere informatie

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version

Nadere informatie

Group 2a 1. How many children do you have in your class?

Group 2a 1. How many children do you have in your class? Drop Out Center Questions March 12&13 Group 2a 1. How many children do you have in your class? Ik heet Vinayagamoorthy, ik ben 13 jaar oud en ik zit in groep 6 hier. Ik zit op een openbare school met alleen

Nadere informatie

Lichamelijke Opvoeding

Lichamelijke Opvoeding Academiejaar 2014/2015 bachelor onderwijs Secundair Onderwijs Lichamelijke Opvoeding Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen bachelor onderwijs Secundair Onderwijs Lichamelijke Opvoeding Je ideale opleiding

Nadere informatie

Jennifer Machielse. Lennart Stachowitz. Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV

Jennifer Machielse. Lennart Stachowitz. Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV Jennifer Machielse I am Jennifer Machielse, spontaneous, self-conscious and a go-getter, that s me. I am a fourth-year student Marketing & Communication in Tourism

Nadere informatie

GOOD TRAINING 2 juni 2016 Mireille Goos

GOOD TRAINING 2 juni 2016 Mireille Goos GOOD TRAINING 2 juni 2016 Mireille Goos GOOD TRAINING COALITIE GEMEENTE AMSTERDAM RANDSTAD GOOD HOTEL AMSTERDAM PREFERRED PARTNER PROGRAM Create Beauty, Do Good WHY Create Beauty, Do Good 2009 2012 2014

Nadere informatie

U gaat luisteren naar verschillende teksten: twee radio-interviews en twee afleveringen van het ETV programma Taal + beroep = werk.

U gaat luisteren naar verschillende teksten: twee radio-interviews en twee afleveringen van het ETV programma Taal + beroep = werk. Hoofdstuk 2 oefening 9 Extra luisteroefeningen U gaat luisteren naar verschillende teksten: twee radio-interviews en twee afleveringen van het ETV programma Taal + beroep = werk. Opgave 1 Kijk bij oefening

Nadere informatie

Master in de meertalige communicatie

Master in de meertalige communicatie BRUSSEL t Master in de meertalige communicatie Faculteit Letteren Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject verderzetten en verrijken, ook als

Nadere informatie

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen.

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Lesbrief Les 2.1: My family Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Nouns: brother, sister, cousin, mother, father, aunt, uncle, grandmother,

Nadere informatie

Although eventually I became a writer I have struggled my entire life with reading and

Although eventually I became a writer I have struggled my entire life with reading and Although eventually I became a writer I have struggled my entire life with reading and writing. Out of first hand I can tell you how frustrating it is to struggle with words. Even though I am able to recognize

Nadere informatie

Is er een universiteit in Leuven? Kan je 3 vakken op de secundaire school opnoemen? Wat betekent tarieven? Een actieve quiz!

Is er een universiteit in Leuven? Kan je 3 vakken op de secundaire school opnoemen? Wat betekent tarieven? Een actieve quiz! QUIZ Is er een universiteit in Leuven? Kan je 3 vakken op de secundaire school opnoemen? Wat betekent tarieven? Een actieve quiz! Wat moet je doen? 1. We doen deze quiz in groepjes. Ga ongeveer per 3 in

Nadere informatie

Immigration Studying. Studying - University. Stating that you want to enroll. Stating that you want to apply for a course.

Immigration Studying. Studying - University. Stating that you want to enroll. Stating that you want to apply for a course. - University I would like to enroll at a university. Stating that you want to enroll I want to apply for course. Stating that you want to apply for a course an undergraduate a postgraduate a PhD a full-time

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

De Relatie tussen de Fysieke Omgeving en het Beweeggedrag van Kinderen gebruik. makend van GPS- en Versnellingsmeterdata

De Relatie tussen de Fysieke Omgeving en het Beweeggedrag van Kinderen gebruik. makend van GPS- en Versnellingsmeterdata De Relatie tussen de Fysieke Omgeving en het Beweeggedrag van Kinderen gebruik makend van GPS- en Versnellingsmeterdata The relationship Between the Physical Environment and Physical Activity in Children

Nadere informatie

Welkom in de CultuurWerkplaats Tarwewijk

Welkom in de CultuurWerkplaats Tarwewijk Welkom in de CultuurWerkplaats Tarwewijk TARWEWIJK Sociaal Trek in een kopje koffie of thee? Zin om even te zitten en met je buren te kletsen? Behoefte aan een goed gesprek of heb je advies nodig? Kom

Nadere informatie

BRUSSEL t. Master in het tolken. Faculteit Letteren

BRUSSEL t. Master in het tolken. Faculteit Letteren BRUSSEL t Master in het tolken Faculteit Letteren Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject verderzetten en verrijken, ook als je elders een

Nadere informatie

Vlaams Lerend Netwerk STEM SO. Voorstel Model voor het STEMonderwijs

Vlaams Lerend Netwerk STEM SO. Voorstel Model voor het STEMonderwijs Vlaams Lerend Netwerk STEM SO Voorstel Model voor het STEMonderwijs Een STEM-reform kan zeker niet slagen zonder de onderwijsactoren zelf, leraren en leerlingen deel van de oplossing te laten zijn (Dancy,

Nadere informatie

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt.

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. OPEN TRAINING Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. Philip Meyers Making sure to come well prepared at the negotiation

Nadere informatie

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was.

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. Benjamin Plant student Aardrijkskunde Ik weet wat ik wil Het leukste moment van mijn stage is wanneer leerlingen mij uit zichzelf aanspreken

Nadere informatie

Toespraak Rector Magnificus Carel Stolker bij de opening van de El Cid week

Toespraak Rector Magnificus Carel Stolker bij de opening van de El Cid week Toespraak Rector Magnificus Carel Stolker bij de opening van de El Cid week 2016-2017 Beste studenten, Nu ik hier sta, met jullie, met al die studenten, dan denk ik terug aan 1974, toen ik zelf in Leiden

Nadere informatie

In the classroom. Who is it? Worksheet

In the classroom. Who is it? Worksheet In the classroom 1 Lees wat de meester doet als hij s morgens op school komt. Lees ook wat een leerling doet. Wie van de twee doet het meest voordat de les begint? First, I go to my desk and take out my

Nadere informatie

Europa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven

Europa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven Europa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven America First! Wat is het potentiële banenverlies voor België en Europa? VIVES discussion paper

Nadere informatie

General info on using shopping carts with Ingenico epayments

General info on using shopping carts with Ingenico epayments Inhoudsopgave 1. Disclaimer 2. What is a PSPID? 3. What is an API user? How is it different from other users? 4. What is an operation code? And should I choose "Authorisation" or "Sale"? 5. What is an

Nadere informatie

Group work to study a new subject.

Group work to study a new subject. CONTEXT SUBJECT AGE LEVEL AND COUNTRY FEATURE OF GROUP STUDENTS NUMBER MATERIALS AND TOOLS KIND OF GAME DURATION Order of operations 12 13 years 1 ste year of secundary school (technical class) Belgium

Nadere informatie

Functioneren van een Kind met Autisme. M.I. Willems. Open Universiteit

Functioneren van een Kind met Autisme. M.I. Willems. Open Universiteit Onderzoek naar het Effect van de Aanwezigheid van een Hond op het Alledaags Functioneren van een Kind met Autisme M.I. Willems Open Universiteit Naam student: Marijke Willems Postcode en Woonplaats: 6691

Nadere informatie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Breek taboe omtrent kansarme

Breek taboe omtrent kansarme ITINERA INSTITUTE FLASH Breek taboe omtrent kansarme versus kansrijke diploma s 03 07 2013 MENSEN WELVAART BESCHERMING De Europese leiders hebben een actieplan tegen jeugdwerkloosheid aangekondigd. Uiteraard

Nadere informatie

Meer waarde met hbo door internationale samenwerking!

Meer waarde met hbo door internationale samenwerking! Meer waarde met hbo door internationale samenwerking! 19.04.2018 Wie zijn wij? Anne Klaas Schilder Senior lecturer NHL-Stenden Hogeschool Inge Broekman Institutional Erasmus Coordinator University of Twente

Nadere informatie

Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL

Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL Geïntegreerde lerarenopleiding Aandacht

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten

Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten Difference in Perception about Parenting between Parents and Adolescents and Alcohol Use of Adolescents

Nadere informatie

Opleiding van leraren in de informaticawetenschappen

Opleiding van leraren in de informaticawetenschappen Opleiding van leraren in de informaticawetenschappen Studienamiddag Informaticawetenschappen in het leerplichtonderwijs Paleis der Academiën, Brussel, 2015-04-29 Bern Martens Lerarenopleiding Sec. Onderwijs

Nadere informatie

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition)

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker Click here if your download doesn"t start automatically Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker

Nadere informatie

Global TV Canada s Pulse 2011

Global TV Canada s Pulse 2011 Global TV Canada s Pulse 2011 Winnipeg Nobody s Unpredictable Methodology These are the findings of an Ipsos Reid poll conducted between August 26 to September 1, 2011 on behalf of Global Television. For

Nadere informatie

Immigratie Studeren. Studeren - Universiteit. Aangeven dat u zich wilt inschrijven. Verklaren dat u graag wilt inschrijven voor een cursus.

Immigratie Studeren. Studeren - Universiteit. Aangeven dat u zich wilt inschrijven. Verklaren dat u graag wilt inschrijven voor een cursus. - Universiteit Ik zou mij graag inschrijven in een universiteit. Aangeven dat u zich wilt inschrijven I would like to enroll at a university. Ik zou mij graag inschrijven voor. Verklaren dat u graag wilt

Nadere informatie

Danica Jiernes Madrid, 17 years

Danica Jiernes Madrid, 17 years Danica Jiernes Madrid, 17 years City of Malabon University (CMU) Bachelor of Secondary Education Major in Mathematics Mother s Occupation: Housewife (huisvrouw) Welder (lasser) I choose mathematics as

Nadere informatie

Vlaams Lerend Netwerk STEM SO. Voorstel STEM model

Vlaams Lerend Netwerk STEM SO. Voorstel STEM model Vlaams Lerend Netwerk STEM SO Voorstel STEM model Een STEM-reform kan zeker niet slagen zonder de onderwijsactoren zelf, leraren en leerlingen deel van de oplossing te laten zijn (Dancy, & Henderson, 2008)

Nadere informatie

AN URBAN PLAYGROUND AFSTUDEERPROJECT

AN URBAN PLAYGROUND AFSTUDEERPROJECT AN URBAN PLAYGROUND 2005 Het vraagstuk van de openbare ruimte in naoorlogse stadsuitbreidingen, in dit geval Van Eesteren s Amsterdam West, is speels benaderd door het opknippen van een traditioneel stadsplein

Nadere informatie

Master in het vertalen

Master in het vertalen BRUSSEL t Master in het vertalen Faculteit Letteren Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject verderzetten en verrijken, ook als je elders een

Nadere informatie

Meet your mentor and coach

Meet your mentor and coach Young Professional Program The importance of having a mentor in business Meet your mentor and coach What do Larry Page, and Steve Jobs have in common? They ve all received guidance from mentors. Yes even

Nadere informatie

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid tegenwoordige tijd SirPalsrok @meestergijs It has taken me a while to make this grammar explanation. My life has been quite busy and for that reason I had little time. My week was full of highs and lows. This past weekend

Nadere informatie

Link met het secundair onderwijs

Link met het secundair onderwijs Link met het secundair onderwijs 1. Instroomprojecten 'Tutoraat' en 'Klimop' De moeizame doorstroom in het secundair onderwijs en de instroom naar het hoger onderwijs van kansarme en allochtone jongeren

Nadere informatie

Master in de journalistiek

Master in de journalistiek BRUSSEL t Master in de journalistiek Faculteit Sociale Wetenschappen Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject verderzetten en verrijken, ook

Nadere informatie

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord FUTURE TENSE ( TOEKOMENDE TIJD ) Hoe? 1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord Wanneer? Ad 1. Als iets in de toekomst zal gebeuren

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Friday, 15 June 2018. This

Nadere informatie

REALTIME LEIDERSCHAP ONTWIKKELING

REALTIME LEIDERSCHAP ONTWIKKELING REALTIME LEIDERSCHAP ONTWIKKELING ERNST JAN REITSMA 27 NOVEMBER 2014 REALTIME LEADERSHIP DEVELOPMENT 1. Iets over theorieën 2. Belang van Live Event 3. Ervaringen 4. Feedback organiseren 5. Voorbeelden

Nadere informatie

Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B1 / B1 +

Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B1 / B1 + Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B / B + Het mondeling voor Engels Havo duurt 5 minuten en bestaat uit een gesprek met je docent waarin de volgende onderdelen aan de orde komen: *Je moet een stukje

Nadere informatie