handleiding bij het vormingspakket

Transcriptie

1 handleiding bij het vormingspakket

2 Avontura is een realisatie van:

3 Inleiding Bos, natuur en water 1. Bos Soorten bossen 11 Domeinbossen 11 Openbare bossen 11 Privé-bossen Functies van het bos 12 Sociale functie 12 Educatieve functie 12 Economische functie 12 Ecologische functie 12 Schermfunctie Natuur Soorten Natuurgebieden 13 Natuurreservaten 13 VEN-gebieden Functies van de natuur Water Oppervlaktewater Functies van water 15 De wet 1. Bos Bostoegankelijkheid in Vlaanderen 19 Te voet 20 Met de fiets/mountainbike 21 Te paard 21 Sportieve manifestaties 21 Gemotoriseerd verkeer 22

4 Verbodsbepalingen 22 Aanvragen van een machtiging 24 Bewegwijzering Bostoegankelijkheid in Wallonië Bostoegankelijkheid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Natuur Toegankelijkheid van natuurgebieden in Vlaanderen Verbodsbepalingen Natuurwetgeving in Europa Water Toegankelijkheid van water in Vlaanderen 34 Onbevaarbare waterlopen 34 Bevaarbare waterlopen Beschermde gebieden In de praktijk 1. Wie kan je tegenkomen? Boswachter Natuurwachter Domeinwachter Jachtwachter Natuursportregels Plannen en voorbereiden van een tocht/activiteit Maak gebruik van duurzame ondergrond Laat geen afval achter Neem niets mee dat eigendom is van de natuur Beperk de impact van kampvuur Respecteer de fauna Wees attent voor andere recreanten 60

5 3. Bijkomende informatie Ziektes 61 Teken & de ziekte van Lyme 61 Processierupsen 62 Vosselintworm 63 Berenklauw 64 Vormingspakket 1. Doelgroep 61 2.Doelstellingen Duur Aantal deelnemers Werkvorm Materiaal Voorbereiding Spelverloop 68 En verder... Contactgegevens 77 Literatuurlijst 80

6

7 Inleiding Maatschappelijke veranderingen, zoals de verstedelijking en toename aan vrije tijd, zorgen voor een steeds grotere behoefte aan recreatie. Mensen hebben steeds meer nood aan ontspanning en vinden hun weg naar natuursporten als wandelen, mountainbike, kano, kajak, e.d. Een andere typische maatschappelijke verandering is de sterke toename van menselijke consumptiebehoeften, welke ook zijn effecten heeft op de natuursporten. Vroeger ging de mens op zoek naar middelen om zich efficiënter door de natuur te bewegen, nu is hij op zoek naar middelen om de natuur zodanig te benutten dat zij optimaal tegemoet komt aan de drang naar avontuur. Kortweg, de verschuiving van natuurexploratie naar natuurexploitatie. Hoewel de laatste tijd gelukkig een kentering merkbaar is daalde het aanbod aan groene ruimte de laatste decennia terwijl de vraag ernaar sterk toenam. Gelukkig staan de meeste Vlaamse beheerders van bos- en natuurgebieden positief t.o.v. een zeker recreatief medegebruik. Hieraan zijn uiteraard grenzen. In die sfeer ontstonden wetgevingen op toegankelijkheid van bossen, natuurgebieden en waterlopen. In deze handleiding en in het bijhorende vormingspakket kom je er alles over te weten. Met dit opleidingspakket willen we van de natuursporters of hun begeleiders uiteraard geen wandelende wetboeken maken maar je wordt je wel bewust van de kwetsbare elementen in het bos en je komt te weten hoe je schade kan vermijden. Op die manier gaan avontuurlijke natuursport en behoud van het bos en natuur al snel hand in hand.

8 Vooraleer over te gaan tot het echte werk, geven we een korte uitleg bij de structuur van deze gids.in hoofdstuk twee gaan we op zoek naar wat bos, natuur en water allemaal te bieden heeft in Vlaanderen.Ben je eerder op zoek naar wat de wetgever oplegt aan jou als natuursporter? In hoofdstuk drie ben je aan het juiste adres. Achtereenvolgens vind je de wetgeving rond de toegankelijkheid van bossen, natuur, water en beschermde gebieden. Het mag dan allemaal mooi in wetten neergepend zijn maar hoe pas je dat nu allemaal toe in de praktijk? Bedenk maar eens hoe je het afval tijdens je activiteit zou kunnen beperken of hoe je gebruik zou kunnen maken van duurzame ondergrond. Wel, dat en nog veel meer hebben wij voor jou uitgezocht. Duik snel naar hoofdstuk vier en surf door een heleboel tips en weetjes. Wil je dit alles aanleren aan je deelnemers? Wel, dat kan. In het vijfde hoofdstuk wordt ons vormingspakket helemaal uit de doeken gedaan. De volledige speluitleg kan je er vinden en de vragen kunnen steeds bij ons, Inverde vzw, worden opgevraagd. We wensen je veel sport- en leesplezier. Tom Embo Directeur Inverde: opleidingen bos-, groen- en natuurbeheer vzw

9 hier komt tabblad 1: Begrippen en functies

10

11 1. Bos 1. Soorten bossen (opdeling op basis van eigenaar) Domeinbossen Een domeinbos is een openbaar bos dat volledig beheerd wordt door de afdeling Bos & Groen (1). Het is eigendom van het Vlaamse gewest of van een andere openbare instantie. Daar alle domeinbossen ook openbare bossen zijn, gelden hier ook de bepalingen met betrekking tot de openbare bossen. (1) Afdeling Bos & Groen: De afdeling Bos & Groen is één van de acht afdelingen van AMINAL (Administratie Milieu, Natuur, Land- en waterbeheer) van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. De afdeling Bos & Groen staat in voor bossen, parken, viswaters en wildbeheer. Alle krachten worden gebundeld voor de realisatie van een groen Vlaanderen, van in de stadskern tot in het buitengebied. Het verbeteren van de leefomgeving en het beschermen van het natuurlijke milieu zijn daarbij de drijfveren. Steeds weer streeft de afdeling Bos & Groen naar het duurzaam samengaan van de recreatieve, landschappelijke, economische en ecologische rol van het groen. Openbare bossen Zijn bossen waarvan een openbare instantie eigenaar is. Een privé-bos dat gehuurd wordt door een openbare instantie is ook een openbaar bos. Voorbeelden van openbare instanties zijn: het Vlaamse gewest, gemeente- en provinciebesturen, een OCMW, een kerkfabriek,... Privé-bossen Zijn bossen waarvan uitsluitend natuurlijke personen of privaatrechterlijke rechtspersonen eigenaar zijn. Anders gezegd: een bos waarvan één of meerdere privé-personen eigenaar zijn. 11

12 2. De functies van het bos Het bos kan gelijktijdig verschillende functies vervullen, waaronder de sociale, educatieve, economische, ecologische en schermfunctie. Deze functies zullen hier verder worden uitgediept. Sociale functie Bossen zijn uitgelezen plaatsen voor recreatie en ontspanning. Jammer genoeg is er weinig bos in Vlaanderen. Toch zijn er steeds meer mensen die voor recreatie naar het bos komen. Kwetsbare gebieden komen hierdoor vaak in gevaar. Soms worden deze gebieden dan ook afgesloten zoals bij een bosreservaat. Belangrijk is dus erop te letten dat we tijdens het recreëren de rust en orde in het bos niet verstoren. Educatieve functie Van het bos valt veel te leren. Zo kunnen we leren over dieren en planten die in het bos voorkomen. Ook kunnen we stilstaan bij de relatie tussen mens & natuur en hoe de mens met de natuur op deze aarde zou moeten omspringen. Economische functie Deze functie van het bos bestaat vooral uit de voortbrenging van hout. Mensen gebruiken hout nog steeds als warmtebron door verbranding. Maar hout wordt ook gebruikt voor het maken van meubelen, vloeren, daken, papier, verpakkingen,... Ecologische functie Bossen vormen in dit volgebouwd Vlaanderen een belangrijk toevluchtsoord voor planten en dieren. Het Vlaamse bos wordt dus steeds belangrijker voor onze natuur. Bomen krijgen de kans om oud te worden, dode bomen blijven staan tenzij ze een gevaar betekenen voor de recreant. Kleinschalige boomkappingen krijgen de voorkeur boven het grootschalig kaalkappen (2). Exotische boomsoorten worden minder of zelfs helemaal niet meer aangeplant. Kortweg, een aantal maatregelen genomen door het bosbeheer om de ecologische functie van het bos waar te maken en te streven naar een stabiel ecosysteem (3). 12 (2) Kaalkappen: het vellen van alle bomen op een stuk grond, bedrijfsvorm waarbij voor de herbebossing al het aanwezige hout wordt geoogst, plek in het woud waar bomen zijn gekapt. (3) Ecosysteem: functioneel stelsel van relaties tussen levende en nietlevende onderdelen van het milieu, begrensd in tijd en ruimte of het geheel van planten- en dierengemeenschappen in één territorium, beschouwd in hun wisselwerking met de milieufactoren.

13 Schermfunctie Het bos zorgt op verschillende manieren voor bescherming. Zo helpen bossen om overvloedige regenval op te nemen en overstromingen te voorkomen. Ze breken de kracht van de wind in een open vlakte. Bomen, struiken en hagen doen de wind vertragen en de windkracht verminderen. Met andere woorden onze bossen hebben een belangrijk nut voor onze bescherming! 2. Natuur 1. Soorten natuurgebieden Natuurreservaten Natuurreservaten (4) zijn beschermde gebieden. De minister bevoegd voor het natuurbehoud duidt deze gebieden aan. Deze worden pas erkend als het gebied voldoet aan enkele voorwaarden, zoals bijvoorbeeld het voorkomen van een zeldzame plant- of diersoort. Net als bij bossen hangt het statuut van een natuurreservaat af van de eigenaar. Een Vlaams Natuurreservaat is een gebied dat door de Vlaamse Regering wordt aangewezen en die het Vlaams Gewest in eigendom heeft, huurt of ter beschikking stelt. Het is dus een natuurreservaat in eigendom of in beheer van het Vlaams gewest. Een erkend natuurreservaat is een beschermd gebied dat door de Vlaamse Regering wordt erkend op verzoek van de eigenaar of van degene die het gebruiksrecht heeft. Als beide (beheerder en eigenaar) ermee instemmen en na advies (is niet bindend) van verschillende instanties kan het gebied erkend worden als natuurreservaat. De grootste eigenaar in Vlaanderen van natuurreservaten is de VZW Natuurpunt. (4) Natuurreservaat: een beschermd gebied. De Vlaamse regering duidt natuurreservaten aan in bepaalde gebieden, die van belang zijn voor het behoud en de ontwikkeling van de natuur. De wetgeving over natuurreservaten is omschreven in het Decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijke milieu. 13

14 VEN-gebieden VEN staat voor Vlaams Ecologisch Netwerk. Om de versnippering van natuurgebieden tegen te gaan wil men een netwerk maken van waardevolle gebieden. Men heeft alle gebieden van Vlaanderen nagegaan en bekeken of deze gebieden als VEN moesten erkend worden of niet. Men heeft dit gedaan in twee stappen. De VEN-gebieden van de eerste fase zijn de meest waardevolle en zijn nu afgebakend. Daar behoren ook de natuurreservaten toe, die maximale bescherming genieten. De gebieden in de tweede fase zijn de verwevingsgebieden (5) en zijn tot op heden (maart 2005) nog niet aangeduid. In deze VEN-gebieden voert de overheid een specifiek beleid inzake het natuurbehoud. Op deze manier zijn ook gebieden buiten de natuurreservaten duidelijk onderworpen aan het decreet! Voor de VEN-gebieden worden natuurrichtplannen (6) opgemaakt. Natuurgebieden worden meestal beheerd. Men probeert meestal de oorspronkelijke staat te herstellen. In andere reservaten kiest men ervoor om de natuur zijn gang te laten gaan. (5) Verwevingsgebieden: gebieden die natuurgebieden met elkaar moeten verbinden zodat uitwisseling van fauna en flora mogelijk is. (6) Natuurrichtplan: een beheerplan opgemaakt voor een VEN-gebied. 2. De functies van de natuur Natuurgebieden zijn gekenmerkt door één hoofdfunctie, namelijk natuur. Daar moet je als begeleider rekening mee houden. De multifunctionaliteit die voor bos geldt, is niet van toepassing op natuurgebieden (bv. Economische functie). Natuur is er echter voor iedereen. Je kan genieten van de natuur met respect voor de natuur, bv. door het wandelen door de natuur. Je kan de deelnemers wijzen op de kwetsbaarheid van de natuur (zie pg ) en zo hen respect voor de natuur bijbrengen. 14

15 3. Water 1. Oppervlaktewater Dit is een open water, aanwezig in havens, rivieren, meren, kanalen, sloten en plassen. Om deze waters te beschermen tegen verontreiniging werden verschillende wetteksten opgesteld. Onder verontreiniging verstaat de wet elke rechtstreeks of zijdelings uit menselijke activiteiten voortvloeiende inbreng van stoffen die de samenstelling of de toestand van het water verandert, zodat het niet langer geschikt is voor het gebruik dat ervan kan worden gemaakt. In oppervlaktewateren is het dus verboden voorwerpen of stoffen te deponeren en verontreinigde of verontreinigende vloeistoffen of gassen te lozen. Dergelijke voorwerpen of stoffen mogen evenmin gedeponeerd worden op plaatsen waar ze door natuurlijke verschijnselen (bv. regen) in het water kunnen terechtkomen. 2 De functies van water In het decreet integraal waterbeheer bekijkt men alle water per stroomgebied, met alle begrip voor de functies. In het IJzerbekken bijvoorbeeld zorgt men dat er ruimte is voor industrie, recreatie, natuur... Het water integraal beheren komt erop neer dat men de verschillende functies van het water naast elkaar bekijkt en men niet enkel rekening houdt met de gebruiks- of ecologische functies van water. Men heeft het niet meer over de ecologische of de gebruiksfunctie van het water, maar over beide samen. Integraal waterbeheer is geen studie op zich, maar is gesteund op verschillende disciplines zoals ecologie, sociologie, economie, hydrologie (7), enz. (7) hydrologie: wetenschap die de kringloop van het water boven, op en onder het aard oppervlak bestudeert. 15

16 De verschillende functies van het water zijn: a) gebruiksfuncties: berging van water afvoer van stoffen transport watervoorziening (drinkwater, industrie en landbouw) hydro-elektriciteit recreatie natuurlijke productie zoals visserij b) ecologische functies: biodiversiteit - zuiverende functie - regulerende functie (klimaat) Het spreekt voor zich dat buitensporten bij recreatie horen. Als begeleider doet men er goed aan de functie van het water te controleren. Als het water bijvoorbeeld een transport-, drinkwater- of elektriciteitsfunctie heeft is het ontoegankelijk. 16

17 hier komt tabblad 2: de wet

18

19 1. Bos 1. Bostoegankelijkheid in Vlaanderen De toegankelijkheid van de Vlaamse bossen wordt beschreven in het Bosdecreet (8) van 13 juni 1990 en haar uitvoeringsbesluiten. Die wetgeving is van toepassing op alle bossen gelegen in het Vlaamse Gewest, zowel privé-bossen, domeinbossen als overige openbare bossen. Vroeger was het Boswetboek (9) van 19 december 1854 van toepassing op alle bossen in ons land. Die Belgische boswetgeving werd voor het Vlaamse Gewest bijna volledig vervangen door het Bosdecreet. De informatie die hier gegeven wordt, is een synthese van wat relevant is voor de verschillende natuursportsectoren. Het Bosdecreet wordt nog steeds geoptimaliseerd. Dit heeft als gevolg dat deze informatie in de toekomst kan wijzigen. (8) Bosdecreet: het Bosdecreet van 13 juni 1990 (onderging heel wat wijzigingen via verschillende decreten) omvat de Vlaamse boswetgeving. Het voornaamste doel van dit decreet is de regeling van het behoud, de bescherming, de aanleg en het beheer van de bossen. Het decreet en de bijhorende uitvoeringsbesluiten zijn van toepassing op alle bossen gelegen in het Vlaamse gewest, zowel openbare als privé-bossen. Het bosdecreet onderging heel wat wijzigingen via verschillende decreten. De Afdeling Bos & Groen van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, maakte op 21 maart 2001, een gecoördineerde versie op. (9) Boswetboek: de oorspronkelijke Belgische wetgeving voor de bossen, dateert van :! Waarom spreekt men van het Bosdecreet en niet van de Boswet? Een wet wordt uitgevaardigd door de federale overheid, een decreet is een wet uitgevaardigd door een gemeenschap of gewest. Zowel de gemeenschappen als de gewesten hebben een aantal bevoegdheden. De bevoegdheid rond landinrichting en natuurbehoud ligt bij de gewesten. Onder deze bevoegdheid vallen ook de bossen. Elke wet uitgevaardigd door het Vlaamse Gewest noemt men dan decreet en in dit geval het Bosdecreet. 19

20 Te voet Elke bos is vrij toegankelijk voor voetgangers en rolstoelgebruikers, maar dit enkel op de boswegen! Een bosweg (10) is ontoegankelijk als de toegang uitdrukkelijk verboden is. Paden waarop slechts één voetganger tegelijkertijd kan passeren worden niet als boswegen beschouwd, tenzij ze deel uitmaken van het toegankelijke wegennet opgenomen in het beheerplan of in het toegankelijkheidsreglement. De bosbeheerder (11) van een privé-bos heeft het recht de toegang tot zijn/haar bos te verbieden. In de meeste gevallen zullen zij aan de ingang(en) een bord met verboden toegang plaatsen. Voor een groep min-18-jarigen en hun begeleiders is een bos naast de boswegen ook toegankelijk in de officiële speelzones (1). Op het terrein worden ze aangeduid met het speciale speelzonebord. De speelzones worden ook aangeduid in het toegankelijkheidsreglement. Dit is een tekst die de toegankelijkheid van een bos(gedeelte) omschrijft en een kaart waarop de verschillende boswegen en zones aangeduid zijn. Het toegankelijkheidsreglement moet worden weergegeven op infoborden die in principe aan elke belangrijke bosingang staan. Naast de speelzones zijn er ook nog zones die voor iedereen toegankelijk zijn, zoals ligweiden en picknickplaatsen. Deze zones worden eveneens opgenomen in het toegankelijkheidsreglement en zijn aangeduid op de toegankelijkheidskaart. Wil je afwijken van de boswegen, dan heb je daar een machtiging voor nodig van de woudmeester (13) voor domeinbossen en een toelating van de eigenaar voor openbaar of privé-bos. De gemeente of de boswachter kan je vertellen wie de eigenaar is van het bos en welke bossen toegankelijk zijn. (10) Bosweg: een weg in een bos die met een bepaald doel werd aangebracht. Sluip-wegen en sleepsporen van houtexploitatie zijn geen boswegen en zijn bijgevolg niet toegankelijk. Paden waar slechts één voetganger tegelijkertijd kan passeren, worden niet als boswegen beschouwd, tenzij ze opgenomen zijn in het toegankelijkheidsreglement. (11) Bosbeheerder: boseigenaar of mede-eigenaar, de houder van andere zakelijke rechten of de houder van een persoonlijk recht aan wie het beheer van het bos toekomt (volgens Bosdecreet), iemand die het bos beheert. (12) Speelzone: Speelzones zijn bepaalde bosgedeeltes (soms het volledige bos) die permanent of gedurende vaste periodes van het jaar toegankelijk zijn voor min 18- jarigen en hun begeleiders. De speelzones worden opgenomen in het bosbeheersplan en in het toegankelijkheidsreglement. De speelzones worden in het bos aangeduid met het speelzonebord van de afdeling Bos & Groen van de Vlaamse Gemeenschap. Een inventaris van deze speelzones vind je op 20

21 (13) Woudmeester: De woudmeester is een personeelslid van de afdeling Bos & Groen. Zijn of haar hoofdtaak is het coördineren van de houtvesters en boswachters binnen één provincie en het vervolgen van overtredingen van het Bosdecreet. Het is ook de persoon die de machtigingen aflevert voor allerlei activiteiten in de bossen. Met de fiets/mountainbike In het Bosdecreet wordt er geen onderscheid gemaakt tussen fietsers en mountainbikers. Fietsers en mountainbikers hebben enkel toegang tot de daartoe aangeduide boswegen (zie bord). De meeste bossen hebben een toegankelijkheidsreglement waarin de fietspaden duidelijk worden aangegeven. In sommige bossen zijn in het toegankelijkheidsreglement ook mountainbikeroutes uitgestippeld. Hiervoor legt het decreet geen specifieke bewegwijzering op. Ze kan dus verschillen van bos tot bos. Mountainbikeroutes zijn ook toegankelijk voor fietsers maar de moeilijkheidsgraad ligt hoger. Uitzondering: de wegcode bepaalt dat fietsers jonger dan 9 jaar worden gelijkgesteld met voetgangers en ze dus vrij kunnen fietsen op alle toegankelijke boswegen. Te paard Ruiters mogen zich enkel begeven op de daartoe bestemde wegen (aangeduid met bovenstaand bord). Sommige bossen voorzien in hun toegankelijkheidsreglement wel een aantal ruiterparcoursen. De wetgeving voorziet hier enkel toegang voor ruiters en niet voor gespannen. Sportieve manifestaties Machtigingen om voor recreatieve en sportieve manifestaties toelating te krijgen tot bossen, worden het best gegroepeerd aangevraagd per jaar. Zo kan een sportfederatie de aanvragen van verschillende clubs bundelen en een globale machtiging van het Bosbeheer (14) bekomen. Bij de federatie van jouw sporttak kan je navragen of zij dergelijke globale machtiging heeft. Tussen 1 april en 31 juli (het broedseizoen) wordt er een sperperiode in acht genomen. Er zal dan geen enkele sportieve manifestatie worden toegelaten. Andere wedstrijden kunnen enkel doorgaan mits machtiging van de verantwoordelijke woudmeester. Het organiseren van wedstrijden in andere openbare bossen of privé-bossen is toegestaan mits machtiging van de woudmeester en toelating van de bosbeheerder. (14) Bosbeheer: het beheer van het bos of de bossen in het algemeen. 21

22 Gemotoriseerd verkeer In het bos is geen enkele vorm van gemotoriseerd verkeer toegelaten. Dit betekent dat sporten als motorcrossen en 4X4 in het bos absoluut verboden zijn. Je dient je auto of bromfiets te parkeren buiten het bos of op de daartoe voorziene plaats. Verbodsbepalingen Zonder machtiging van de woudmeester is het in openbare bossen verboden: de boswegen te verlaten tijdens het wandelen, fietsen, mountainbiken, paardrijden en andere sportieve activiteiten vertrouwensspelen en bosspelen uit te oefenen buiten de grenzen van de speelzone een touwenparcours op te stellen te kamperen en overnachten / tenten en constructies te plaatsen hout te sprokkelen een put te graven vuur te maken in het bos en binnen een afstand van 100 meter rond het bos Andere: planten of onderdelen van planten te verwijderen en te vernietigen dieren en hun jongen, eieren, nesten en schuilplaatsen te verstoren dieren en planten te introduceren het landschap, de bodem en het reliëf, het lopen of de bewegingsrichting van water te wijzigen Zonder toelating van de bosbeheerder en machtiging van de woudmeester is het in alle andere openbare bossen verboden: de boswegen te verlaten tijdens het wandelen, fietsen, mountainbiken, paardrijden en andere sportieve activiteiten tenten en constructies te plaatsen een touwenparcours op te stellen hout te sprokkelen een put te graven vuur te maken in de bossen en binnen een afstand van 100 meter rond het bos 22

23 Andere: alles wat tot de uitrusting behoort te vernielen, te beschadigen en te verplaatsen reclame te maken de rust in het bos en van de bezoekers te verstoren vuilnis en afval achter te laten Zonder toelating van de bosbeheerder is het in alle overige openbare bossen verboden: vertrouwensspelen en bosspelen uit te oefenen buiten de grenzen van de speelzone Zonder toelating van de bosbeheerder en machtiging van de woudmeester is het in privé-bossen verboden: de boswegen te verlaten tijdens het wandelen, fietsen, mountainbiken, paardrijden en andere sportieve activiteiten een touwenparcours op te stellen tenten en constructies te plaatsten een put te graven vuur te maken in de bossen en binnen een afstand van 100 meter rond het bos Andere: alles wat tot de uitrusting behoort te vernielen, te beschadigen en te verplaatsen de rust in het bos en van de bezoekers te verstoren reclame te maken vuilnis en afval achter te laten Zonder toelating van de bosbeheerder is het in privé-bossen verboden: vertrouwensspelen en bosspelen uit te oefenen buiten de grenzen van de speelzone hout te sprokkelen! Absoluut verbod: Het kleiduifschieten en schietoefenen met jacht- en verweerwapens is verboden in alle Vlaamse bossen en zal dus nooit door het bosbeheer worden gemachtigd. 23

24 Aanvragen van een machtiging Stap 1: Boswachter contacteren met de vraag wat kan en wat niet. Stap 2: Schriftelijke aanvraag opstellen. Deze aanvraag moet zeker volgende gegevens bevatten: datum, begin- en einduur van de activiteit concrete omschrijving van de activiteit de plaats waar je je activiteit wil houden (best aan de hand van een plan waarop de te volgen route en zone aangeduid staat) naam van de organiserende vereniging naam, adres en telefoonnummer van de verantwoordelijke Uitzondering: Een aanvraag van toelating aan een boseigenaar mag mondeling gebeuren. Je staat evenwel steviger in je schoenen als je de toelating op papier hebt staan. Stap 3: De aanvraag minstens 14 dagen voor de activiteit indienen bij de betreffende woudmeester. Dat kan via , fax of post. Stap 4: Positief antwoord: je ontvangt een schriftelijke machtiging Negatief antwoord: je ontvangt een motivatie waarom je geen toestemming krijgt. Als verantwoordelijke zorg je ervoor de machtiging / toelating op zak te hebben tijdens de uitvoering van de activiteit.! Wat is het verschil tussen machtiging/toelating? Een machtiging wordt gegeven door een woudmeester Een toelating wordt gegeven door een bosbeheerder (eigenaar) 24

25 Bewegwijzering Je mag wegaanduidingen voor voettochten aanbrengen langs de boswegen. Op deze wegaanduidingen moeten volgende zaken zeker vermeld staan: datum van de voettocht, organiserende vereniging en naam en adres van de verantwoordelijke. Het aanbrengen ervan mag uiteraard geen schade veroorzaken aan de bosinfrastructuur of de vegetatie (15) en de aanduidingen moeten binnen 24 uur na de voettocht verwijderd worden. Voor wegaanduidingen die niet dienen voor een voettocht (vb: het organiseren van een mountainbiketocht) heb je een machtiging van de betrokken woudmeester nodig.! Gebruik geen spijkers of nietjes voor het plaatsen van wegaanduidingen maar kies voor een bosvriendelijke oplossing zoals elastiekjes of touw. (15) vegetatie: de plantengroei DOMEINBOS OPENBAAR BOS dat geen domeinbos is PRIVE-BOS TOEGANKELIJKHEID voor voetgangers (en rolstoelgebruikers) voor spelen van min-18-jarigen en hun begeleiders voor fietsers en mountainbikers voor ruiters boswegen (tenzij de toegang uitdrukkelijk wordt verboden) boswegen (tenzij de toegang uitdrukkelijk wordt verboden) en speelzones fietsers < 9 jaar: boswegen fietsers > 9 jaar: enkel boswegen die voor fietsen zijn aangeduid en mountainbikeroutes enkel boswegen die voor paardrijden zijn aangevoor gemotoriseerde voertuigen geen toegang 25

26 DOMEINBOS OPENBAAR BOS dat geen domeinbos is PRIVE-BOS WIE TOESTEMMING VRAGEN? voor vertrouwensspelen, bosspelen en andere buiten de grenzen van de speelzones afdeling Bos & Groen bosbeheerder om een tent of touwenparcours op te zetten afdeling Bos & Groen en bosbeheerder om een put te graven afdeling Bos & Groen en bosbeheerder om hout te sprokkelen afdeling Bos & Groen en bosbeheerder bosbeheerder om vuur te maken in en binnen een straal van 100 meter rond het bos afdeling Bos & Groen (tenzij vaste kampvuurplaats in bosbeheerplan) bosbeheerder en afdeling Bos & Groen (tenzij vaste kampvuurplaats in bosbeheerplan) 26

27 2. Bostoegankelijkheid in Wallonië Het Waalse Gewest hanteert het Boswetboek van 1854 voor de uitwerking van haar bosbeleid. Met het decreet van 16 februari 1995 voegde het daar een aantal artikels aan toe. Het richt zich voornamelijk op de toegankelijkheid van alle bossen in het Waalse Gewest en heeft als doel de bossen te beschermen tegen overmatige betreding. In Wallonië wordt gekeken naar wie de eigenaar is om zo een onderscheid te maken tussen de verschillende bossen. Zo zijn er de openbare bossen. In dit geval kan de eigenaar het Waalse Gewest zijn (we spreken dan van domeinbossen of forêts domaniales) of een openbaar bestuur (dit zijn de gemeentelijke of provinciale bossen). Daarnaast zijn er de privé-bossen die enkel met toestemming van de eigenaar betreden mogen worden. Het decreet maakt een onderscheid tussen vier plaatsen die voor het publiek toegankelijk zijn: Sentier (pad): pad dat niet breder is dan strikt noodzakelijk voor één voetganger Chemin (weg): openbare weg die breder is dan een pad en niet voor alle verkeer is aangelegd Route (baan): openbare straat die voor alle verkeer is aangelegd Aire balisée (plaats): een afgebakende plek voor het onthaal van voetgangers, het tijdelijk parkeren van voertuigen, de uitoefening van sommige ontspaningsactiviteiten en tentenkampen Het decreet maakt ook een onderscheid tussen de volgende bosgebruikers: Voetgangers (ook rolstoelgebruikers en fietsers jonger dan 9 jaar) Fietsers, ruiters en skiërs Motorvoertuigen Kampen (het tijdelijk kamperen door jeugdgroepen) Iedere gebruiker mag zich in een domeinbos verplaatsen langs de wegen die het decreet hem toelaat te betreden. Het is verboden het bos te betreden buiten de voorziene wegen. Hierop wordt een uitzondering gemaakt voor voetgangers die een machtiging van de houtvester (16) (hier: chef de cantonnement) hebben. (16) Houtvester: In Vlaanderen is dit een personeelslid van de afdeling Bos & Groen, in Wallonië van de Division de la Nature en des Forêts. Hij of zij is verantwoordelijk voor het beheer van de openbare bossen en voor de handhaving van het jachtrecht. Een houtvester heeft een ploeg van boswachters om hem te helpen. In Vlaanderen zijn er negen houtvesterijen: West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Antwerpen, Turnhout, Leuven, Groenendaal, Bree, Hechtel en Hasselt. 27

28 Voor betreding van bossen in eigendom van een gemeente of provincie kan je best contact opnemen met de boswachter. Voor de privé-bossen doe je best navraag bij de eigenaar. Opmerking: het Waalse Gewest kan op elk moment de toegang tot (een deel van) een domeinbos verbieden. Dit kan om verschillende redenen: brandgevaar, jacht, broed- of werptijd van dieren, toeristische of beheeractiviteiten,... Dit wordt aangegeven door waarschuwingsborden aan de voornaamste ingangen. DOMEINBOS (Forêt domaniale) en ANDER OPENBAAR BOS PRIVE-BOS TOEGANKELIJKHEID voor voetgangers (en rolstoelgebruikers en fietsers < 9 jaar) voor fietsers (> 9 jaar), mountainbikers, ruiters en skiërs voor motorvoertuigen pad (sentier), weg (chemin), baan (route), plaats (aire balisée) weg (chemin), baan (route), plaats (aire balisée) baan (route), plaats (aire balisée) geen toegang, tenzij toestemming van bosbeheerder voor vertrouwensspelen, bosspelen en andere activiteiten plaats (aire balisée) WIE TOESTEMMING VRAGEN? voor activiteiten als vertrouwensspelen, bosspelen, touwenparcours,... om te voet het bos te betreden buiten de paden, wegen, banen en plaatsen en om te kamperen (in het algemeen) houtvesterij (cantonnement) bosbeheerder 28

29 3 Bostoegankelijkheid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Net zoals het Waalse Gewest hanteert het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor zijn algemeen bosbeleid het Boswetboek van Met de ordonnantie (17) van 30 maart 1995 heeft het daar enkele artikels aan toegevoegd. Deze spitsten zich toe op de toegankelijkheid van de gewestelijke bossen. Het Gewest heeft zijn reglement hieromtrent op een duidelijke manier vertaald voor zijn gebruikers, namelijk door het gebruik van bordjes. Bevind je je in een Brussels bos, volg dan de bordjes! >> Te voet Je mag overal wandelen behalve: buiten de paden in de natuurreservaten buiten de paden in bosreservaten (18) buiten de paden in beschermingszones (19) op ruiterpaden en fietspaden >> Met de fiets/mountainbike Je mag fietsen: op de paden op de wegen waar het d.m.v. toegangsborden is toegestaan Je mag niet fietsen: op andere paden dan hierboven vermeld op de paden met verbodsborden buiten de wegen en de fietspaden (17) Ordonnantie: een decreet voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. (18) Bosreservaat: een (deel van een) bos dat omwille van zijn bijzondere wetenschappelijke en ecologische waarde niet toegankelijk is. Soms kan nog een vorm van beheer toegelaten zijn. (18) Beschermingszone: afgebakende zone waarin bepaalde beschermende maatregelen gelden. 29

30 >> Te paard Je mag paardrijden: op de ruiterpaden op de afgebakende wegen waar het d.m.v. toegangsborden is toegestaan Je mag niet paardrijden: op andere paden dan hierboven vermeld op de paden met verbodsborden buiten de paden en wegen >> Verbodsbepalingen Het is verboden: Geluidsapparatuur mee te nemen Vuur te maken Tenten op te zetten Hierop maakt het Gewest geen uitzonderingen. Wel is het mogelijk om in het Zoniënwoud tenten op te zetten indien je hiervoor een toelating hebt. Deze moet je vragen aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. >> Randgevallen Er zijn vier belangrijke bossen die in verschillende gewesten liggen: het Hallerbos te Halle en Braine-le-Château (Zie houtvesterij Groenendaal), het Kluisbos te Kluisbergen en Amougies (Zie houtvesterij Gent) en het Meerdaalwoud te Oud- Heverlee, Bierbeek, Beauvechain en Grez-Doiceau (Zie houtvesterij Leuven). Zij liggen steeds in twee verschillende gewesten. Afhankelijk van het deel van het bos waar je je juist bevindt, geldt de Vlaamse of Waalse wetgeving. Het Zoniënwoud te Hoeilaart en La Hulpe (Zie houtvesterij Groenendaal) is nog ingewikkelder. Dit mooie woud is gelegen op grondgebied van de drie gewesten en is dus aan drie wetgevingen onderhevig. 30

31 OPENBARE BOSSEN TOEGANKELIJKHEID voor voetgangers voor fietsers / mountainbikers voor ruiters VERBODSBEPALINGEN Overal maar niet buiten de paden in de natuurreservaten, bosreservaten, beschermingszones en op ruiterpaden en fietspaden Op de paden. Op de wegen waar het d.m.v. toegangsborden is toegestaan Op de ruiterpaden. Op de afgebakende wegen waar het d.m.v. toegangsborden is toegestaan. Geluidsapparatuur mee te nemen. Vuur te maken. Tenten op te zetten 2. Natuur 1. Toegankelijkheid van natuurgebieden in Vlaanderen Het decreet betreffende het natuurbehoud dateert van Het is een vrij recente wetgeving die extra aandacht schenkt aan andere natuurgebieden buiten reservaten, zoals weilanden, graslanden,... Daarnaast kreeg het natuurdecreet in 2002 een belangrijke aanvulling, namelijk het VEN en de daaraan gekoppelde natuurrichtplannen. Voor de natuursportorganisaties is voornamelijk het toegankelijkheidsgedeelte van de wetgeving van belang. In principe kan je met je groep in de natuurgebieden komen. Je moet wel rekening houden met enkele beperkingen: Indien het gebied privé-eigendom is heb je toestemming nodig van de eigenaar. In het geval van bijvoorbeeld gebieden van Natuurpunt moet je toestemming vragen aan de conservator (20) tenzij je op de toegankelijke paden blijft. Indien het gebied een natuurreservaat is van het Vlaams Gewest of beheerd wordt door het Vlaams Gewest, heb je als voetganger toegang tot alle wegen. 31

32 Je hebt echter geen toegang tot paden waarop slechts één persoon tegelijkertijd kan passeren. Meestal bestaat voor deze gebieden een beheerplan waarin de toegankelijkheid geregeld is en aangeduid is met bordjes. Deze moet je dan ook respecteren. Het kan bijvoorbeeld zijn dat in een beheerplan gesteld wordt dat voor het bos in kwestie een pad ook toegankelijk is voor fietsers. Het beheerplan kan bijvoorbeeld ook bepalen dat een natuurgebied tijdens het broedseizoen niet toegankelijk is. Deze regels staan duidelijk aangeven aan de hoofdingangen van het natuurgebied. Als je vragen hebt rond de toegankelijkheid kan je het best de afdeling Natuur (21) contacteren. De adressen van de provinciale buitendiensten kan je vinden op pagina Verbodsbepalingen Volgende zaken zijn verboden in alle natuurreservaten: Individuele of groepssporten te beoefenen: hieronder vallen alle prestatiegerichte sporten vb: snelwandelen is verboden Gemotoriseerde voertuigen te gebruiken of te parkeren! Tenten of andere constructies te plaatsen (ook tijdelijke) Reclame te maken De fauna en flora te verstoren in de ruime zin van het woord Vuur te maken Afval te storten Op deze regelgeving is een uitzondering mogelijk, maar deze moet aangevraagd worden bij de afdeling Natuur. Als natuursporter moet je er rekening mee houden dat de hoofdfunctie in natuurgebieden natuur is en dat een aanvraag voor natuursporten weinig kans op goedkeuring heeft. (20) Conservator: een beheerder van een natuurreservaat beheerd door Natuurpunt vzw. De beheerders van de afdeling Natuur noemen we de natuurwachters. (21) Afdeling Natuur: De afdeling Natuur is één van de acht afdelingen van AMINAL (Administratie Milieu, Natuur, Land- en waterbeheer) van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. De afdeling Natuur beheert de natuurgebieden, verzorgt de voorbereiding en de uitvoering van het natuurbeleid in Vlaanderen en kijkt toe op de naleving van het Natuurdecreet, zorgt mee voor de uitvoering van de internationale overeenkomsten inzake natuurbescherming en ondersteunt provincies, gemeenten en regionale landschappen. Vermits natuurgebieden de basis vormen voor erg veel natuuronderzoek, wordt dit door de Afdeling Natuur gefinancierd of ondersteund. 32

33 3. Natuurwetgeving in Europa Naast deze Vlaamse wetgeving is er ook nog een Europese richtlijn. Deze richtlijn moeten de lidstaten vertalen in de eigen wetgeving. Er zijn twee belangrijke richtlijnen inzake natuur: Vogelrichtlijn: Deze richtlijn heeft een aantal gebieden aangeduid die moeten beschermd worden voor de vogels. Meestal zijn dit trekgebieden voor vogels. Een bekend voorbeeld in Vlaanderen is het Zwin. Daarnaast is het Zwin erkend als natuurreservaat. Dus het gebied is beschermd als natuurreservaat, als vogelrichtlijngebied en ook als habitatrichtlijngebied. Habitatrichtlijn: Deze richtlijn beschermt zeldzame habitatten. Habitatten kan je beschouwen als zeldzame omgevingen gekenmerkt door specifieke fauna en flora. Bijvoorbeeld een heidegebied of slikken- en schorrengebied (22). (22) Slikken- en schorrengebied: de kust is gekenmerkt door slikken en schorrengebieden. De slikkengebieden zijn het laagst gelegen en overstromen bij vloed. De schorrengebieden overstromen enkel bij hoger tij, zoals springtij. 33

34 3. Water 1. Toegankelijkheid van water in Vlaanderen In Vlaanderen maakt men een onderscheid tussen de bevaarbare en onbevaarbare waterlopen. Het gevoerde beleid zal verschillend zijn voor beide soorten. In dit deel wordt dan ook de wetgeving voor beide types verder uitgediept. Onbevaarbare waterlopen Onbevaarbare waterlopen worden opgedeeld in drie categorieën. De indeling van deze categorieën wordt bepaald op basis van grondgebied. Zo is de afdeling Water (23) van de Administratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer (AMINAL) bevoegd voor het beheer van de eerste categorie onbevaarbare waterlopen. De provincies staan in voor het beheer van de tweede categorie onbevaarbare waterlopen. De gemeenten staan in voor het beheer van de derde categorie onbevaarbare waterlopen, zij het onder het toezicht van de provincies. Het varen op onbevaarbare waterlopen is in principe toegestaan. In de Vlaamse wetgeving is geen enkele regeling opgenomen die het varen op onbevaarbare waterlopen bepaalt. Niemand kan je verbieden, noch toestemming geven om te varen op een onbevaarbare waterloop. Je bent dus vrij om op een onbevaarbare waterloop te varen. Belangrijk voor een natuursporter is te weten dat het beheer van onbevaarbare waterlopen niet afgestemd is op de functie recreatie, met alle gevolgen van dien voor de veiligheid van de natuursporter. Vermits er geen toestemming nodig is, ben je als organisatie of als individuele natuursporter zelf verantwoordelijk voor ongevallen. Belangrijk is ook te weten dat het betreden van de oever van een onbevaarbare waterloop verboden is. Dit op basis van de eigendomsbescherming uit het Burgerlijk Wetboek. Om de oever te betreden is er dus toestemming nodig van de oevereigenaar. (23) Afdeling Water: De afdeling Water is één van de acht afdelingen van AMINAL (Administratie Milieu, Natuur, Land- en waterbeheer) van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. De afdeling Water streeft naar een optimale aanwezigheid van grond- en oppervlaktewater van geschikte kwaliteit door het uitwerken van een visie en acties, het organiseren en bevorderen van de dialoog rond (integraal) waterbeheer en uitvoering te geven aan projecten. 34

35 1ste categorie EIGENAAR Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Aminal, Afdeling Water VERLENEN VAN MACHTIGINGEN VOOR WERKEN Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Aminal, Afdeling Water 2de categorie provincie provincie 3de categorie gemeente provincie! Waar kan ik terecht voor meer info betreffende onbevaarbare waterlopen? Eerste categorie: Neem contact op met de buitendienst van Afdeling Water van het gebied waar de waterloop zich bevindt. > Buitendienst Afdeling Water - Antwerpen T water.ant@lin.vlaanderen.be > Buitendienst Afdeling Water - Limburg T water.lim@lin.vlaanderen.be > Buitendienst Afdeling Water - Vlaams-Brabant T water.vbr@lin.vlaanderen.be > Buitendienst Afdeling Water - Oost-Vlaanderen T water.ovl@lin.vlaanderen.be > Buitendienst Afdeling Water - West-Vlaanderen T water.wvl@lin.vlaanderen.be 35

36 Tweede categorie: Neem contact op met de dienst waterlopen van de provincie verantwoordelijk voor de waterloop. > Provincie Antwerpen Administratie Waterlopen > Provincie Limburg Dienst Waterlopen en Domeinen > Provincie Vlaams-Brabant Dienst Waterlopen > Provincie Oost-Vlaanderen Dienst Planning en Natuurbehoud > Provincie West-Vlaanderen Dienst Natuur, Landschap en Waterbeleid Derde categorie: Neem contact op met de verantwoordelijke gemeente van het gebied waar de waterloop zich bevindt. Bevaarbare waterlopen Het Vlaamse beleid en het beheer van bevaarbare waterwegen valt niet onder de bevoegdheid van de Administratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer (AMINAL) maar onder de bevoegdheid van de Administratie Waterwegen en Zeewezen (AWZ). Dit impliceert dat alle informatie en vragen omtrent bevaarbare waterlopen dienen gesteld te worden aan de Administratie Waterwegen en Zeewezen. Het varen op bevaarbare waterlopen, waaronder ook het varen met plezierboten, is onderworpen aan het Reglement de Scheepvaartwegen van het Koninkrijk. Dit reglement bevat enkele essentiële scheepvaartregels voor het varen op bevaarbare waterlopen. 36

37 Voor het varen met plezierboten op bevaarbare waterlopen gelden volgende regels: 1. Plezierboten moeten aan alle vrachtschepen en drijvende werktuigen ruimte laten om hun weg te kunnen voortzetten en om te kunnen manoeuvreren. 2. De bestuurder van een plezierboot dient alle nodige maatregelen te treffen om schade aan de waterweg te voorkomen. 3. Het is verboden het verkeer te water te hinderen of in gevaar te brengen, hetzij door voorwerpen of stoffen in de waterweg te werpen, achter te laten of te laten vallen, hetzij door ongelegen stuurbewegingen uit te voeren. 4. Het aantal personen aan boord mag het evenwicht en de veiligheid van de plezierboot niet in gevaar brengen. 5. Het is verboden s nachts te varen op bevaarbare waterlopen. 6. Plezierboten mogen niet stilliggen in de vaargeul. Na gebruik moeten zij op een veilige en stevige wijze worden vastgelegd. 7. Plezierboten mogen niet stilliggen op minder dan 50 meter van stuwen. De waterloopbeheerder kan de ligplaats voor plezierboten aanwijzen. Daarnaast worden voor het varen op bevaarbare waterlopen ook een aantal formaliteiten opgelegd, zoals het aanbrengen van een immatriculatieplaat (24), een meetbrief (25) of een vlaggenbrief (26). Sommige vaartuigen dienen ook te worden voorzien van herkenningstekens, een geschikte uitrusting en een waterwegenvignet (27). Al deze formaliteiten zijn afhankelijk van de categorie waartoe je vaartuig behoort. Je zal dus per vaartuig moeten nagaan tot welke categorie dit behoort en welke formaliteiten daarvoor vervuld moeten worden. Voor verdere informatie rond deze formaliteiten en het varen op bevaarbare waterlopen kan je terecht bij de Administratie Waterwegen en Zeewezen, Graaf de Ferraris-gebouw, Koning Albert II-laan 20, bus 5 te 1000 Brussel (T ) of surf naar (24) Immatriculatieplaat: een bewijs van inschrijving, een blauwe plaat met gele opschriften. (25) Meetbrief: deze vermeldt de voornaamste kenmerken van het vaartuig (lengte, breedte, diepte, waterverplaatsing,...) (26) Vlaggenbrief: een soort van nationaliteitsbewijs waardoor het vaartuig in het buitenland op hulp en bijstand van de Belgische autoriteiten kan rekenen. (27) Waterwegenvignet: een vignet als soort van identificatiebewijs 37

38 ! Goed watersporten Afvaarten in groep worden best aangevraagd bij de waterloopbeheerder (28). Deze kan je wijzen op mogelijke gevaren zoals de aanwezigheid van stuwen, overwelvingen of lage bruggen. Contacteer het Vlaamse Gewest (AWZ) voor de gegevens van een waterloopbeheerder. Vermijd beschermde natuurgebieden. Vermijd lawaai en verstoring van oevers. Laat nooit afval achter in het water of op de oevers. Geniet van de mogelijkheid die wordt geboden om tijdens de zomerperiode op zon- en feestdagen in op de toeristisch aantrekkelijke waterweggedeelten te varen. 4. Beschermde gebieden In een beperkt aantal gevallen dient een natuursporter rekening te houden met bepalingen uit het decreet betreffende de landschapszorg. In Vlaanderen krijgt maar liefst 16,25 % van het Vlaamse grondgebied het statuut ankerplaats (29). Dit betekent dat Vlaanderen nog relatief rijk is aan waardevolle landschappen. Die gebieden kan je terugvinden op het geoloket OC-GIS Vlaanderen of via de website van monumenten en landschappen ( Bij de dienst ruimtelijke ordening van je gemeente of bij de buitendienst van de afdeling Monumenten en Landschappen van het Vlaamse Gewest (30). Voor contactgegevens van de buitendiensten kan je terecht bij afdeling Monumenten en Landschappen, Phoenixgebouw, Koning Albert II-laan 19 bus 3 te 1210 Brussel ( ). (28) Waterloopbeheerder: persoon of instelling die verantwoordelijk is voor het beheer van waterlopen zoals rivieren, beken, etc... De waterloopbeheerder bekijkt niet alleen de ecologische functies van waterlopen maar ook de gebruiksfuncties zoals het drinkwater, recreatie, transport,... Dit is het hoofdprincipe van het integraal waterbeheer. (29) Ankerplaats: een gebied dat behoort tot de meest waardevolle landschappelijke plaatsen, dat een complex van gevarieerde erfgoedelementen is die een geheel of ensemble vormen, dat ideaal-typische kenmerken vertoont vanwege de gaafheid of representativiteit, of ruimtelijk een plaats inneemt die belangrijk is voor de zorg of het herstel van de landschappelijke omgeving. 38

39 (30) Afdeling Monumenten en Landschappen: de afdeling maakt deel uit van de Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten en Landschappen van het Departement Leefmilieu en Infrastructuur. Zij levert beleidsvoorbereidend en uitvoerend werk op administratief, op juridisch en op andere vlakken. Ze bestaat verder uit twee onderafdelingen met name Algemeen Bestuur en Gemeenschappelijke Vakgebieden. Daarnaast zijn er 5 provinciale cellen. In sommige beschermde landschappen worden beperkingen opgelegd wat betreft het recreatief medegebruik. Soms worden groepssporten bijvoorbeeld expliciet verboden. Om na te gaan of dit het geval is, moet je het beschermingsbesluit erop nalezen. Natuurlijk werkt het vlotter als je dat gewoon eens vraagt aan bovenvermelde diensten. Indien georganiseerde groepssporten effectief worden verboden voorziet het beschermingsbesluit steeds dat er afwijkingen kunnen worden aangevraagd. De medewerker van Monumenten en Landschappen kan je zeker vertellen welke procedure je daarvoor moet volgen. Het is natuurlijk niet zeker dat die afwijking effectief wordt toegestaan en het is ook mogelijk dat er aan een eventuele afwijking voorwaarden worden verbonden. 39

40

41 hier komt tabblad 3: in de praktijk

42

43 1. Wie kan je tegenkomen? 1. De boswachter In Vlaanderen zijn ongeveer 90 boswachters actief. Ze werken voor de Vlaamse overheid en zijn belast met het toezicht van een bepaald bosgebied. Daarnaast moeten ze ook toezien of de bossen van anderen (gemeenten en privé-personen) goed worden beheerd. Voor de natuursporter is het belangrijk te weten dat volgende opdrachten tot het takenpakket van de boswachter behoren. Domeinbossen en openbare bossen beheren samen met de houtvester: een grondige inventarisatie van fauna (31) & flora (32), bodem, bosgebruik,... Hieruit ontwikkelen de boswachter en de houtvester een visie gebaseerd op de beheervisie (33) Deze visie wordt omgezet in een beheerplan met aandacht voor de verschillende bosfuncties. Adviezen verlenen omtrent bos-, jacht-, visserij- en natuuractiviteiten Terreinbeheer: beheren, onderhouden en inrichten van het domeinbossen Bestaande wetgeving laten respecteren Politionele bevoegdheid: waken over de toepassing van het Bosdecreet, de jacht- en vogelwetgeving, de wetgeving op zoetwatervisserij en het natuurdecreet. Bij overtreding zal de boswachter altijd eerst preventief optreden. Indien de overtreding niet stopt of te erg wordt, kan hij een proces-verbaal opmaken. Het is dan aan de rechter om daarover een uitspraak te doen en eventueel de inbreuk te beboeten. (31) Fauna: de gezamenlijke diersoorten die in een bepaald land of een bepaald geologisch tijdperk voorkomen. (32) Flora: de gezamenlijke planten of plantensoorten die de vegetatie van een bepaalde streek (of periode) vormen, genoemd naar Flora (Lat.): de godin van de bloemen en van de lente. (33) Beheervisie: document opgesteld door de afdeling Bos & Groen waarin beschreven wordt hoe de domeinbossen in de toekomst zullen beheerd worden. 43

44 !! Hoe vind ik de adresgegevens van een Vlaamse woudmeester, houtvester en boswachter? 1) Surf met Internet Explorer naar Klik in het hoofdmenu op Adressen Bij punt 2 Buitendiensten klik je op de betreffende provincie Je komt nu op een scherm met allerlei kaders. In deze kaders vind je van elke provincie de woudmeester en houtvester. Om de gegevens van de betreffende boswachter te bekomen neem je best contact op met de houtvester. Deze zal je dan doorverwijzen. 2) Surf met Internet Explorer naar Klik op jeugdwerker (indien je computer geen flashverbinding kan maken, vink dan html aan) Klik op Zoek je boswachter Selecteer bij Zoeken op... je zoekmethode en voer gemeente of postcode of naam boswachter in. Klik op zoeken en je krijgt het resultaat Klik op de naam van de boswachter om zijn contactgegevens te laten verschijnen. Hoe vind ik de adresgegevens van een Waalse boswachter? (triage = houtvesterij / préposé = boswachter) Surf met Internet Explorer naar Je krijgt een pop-up met een zoekprogramma Stap 1: Klik uiterst links Recherches aan. Duid Localisation nouvelles communes of Localisation anciennes communes aan. (Keuze blijft gelijk!) Kies je gemeente en klik op valider Stap 2: Klik uiterst links Thèmes aan. Vink alles af, behalve: Limites triages (2x aanvinken naast elkaar) IGN (helemaal onderaan) Klik op C (appliquer). 44