Onderlinge verstaanbaarheid tussen nauw verwante talen in Europa

Transcriptie

1 Onderlinge verstaanbaarheid tussen nauw verwante talen in Europa Charlotte Gooskens Dag van Taal, Kunsten & Cultuur Rijksuniversiteit Groningen 22 januari 2016

2 Project Motivatie Er worden veel verschillenden talen gesproken in Europa Ongeveer 50% van de burgers in EU spreken geen Engels High Level Group on Multilingualism (2007): 1. Behoefte aan kennis over de onderlinge verstaanbaarheid tussen nauw verwante talen in Europa 2. Behoefte aan kennis van het gebruik van Engels als Lingua Franca

3 Overzicht presentatie Opzet van het project en web applicatie voor het meten van verstaanbaarheid 2. Hoe goed kunnen sprekers van nauw verwante talen in Europa elkaar verstaan? 3. Welke linguïstische en niet-linguïstische factoren spelen een rol voor de onderlinge verstaanbaarheid?

4 Opzet van het project

5 Talen en testpersonen 08/23/12 5 Germaans Romaans Deens Duits Engels Nederlands Zweeds Frans Italiaans Portugees Romaans Spaans Slavisch Bulgaars Kroatisch Pools Slovaaks Sloveens Tsjechisch

6 Overzicht online applicatie Overview of the test Vragenlijst Pre-test attitudevragen Geschreven woordvertalingen Geschreven multiple choice Geschreven cloze test Gesproken woordvertalingen Gesproken multiple choice Gesproken cloze test Post-test attitudevragen Persoonlijke resultaten

7 Online applicatie 08/23/12 7

8 Vragenlijst 08/23/12 8

9 Taalattitudes 1 08/23/12 9

10 Taalattitudes 2 08/23/12 10

11 Taalkennis 08/23/12 11

12 Taalcontact 08/23/12 12

13 Verstaanbaarheidstests Zes tests 1. Cloze test (tekstniveau) 2. Multiple choice (tekstniveau) 3. Woordvertalingen (woordniveau) Geschreven & gesproken

14 Verstaanbaarheidstests Cloze test: geschreven Parents whose children show a special interest in a particular sport have a difficult decision to make. Should they (allow) their children to train to become top sportsmen and women? For many (children) it means starting very young. School work, going out with (friends) and other interests have to take second place. It's very (difficult) to explain to young children why they have to train for five hours a day. That includes even the weekend, when most of their friends are (playing). Another problem is of course money. In many countries money for training is available from the government for the very (best) young athletes. If this help cannot be given the parents have to find the time and (money) to support their children. Sports clothes, transport to competitions, special equipment et cetera, can all be very (expensive). Many parents are understandably worried that it s (dangerous) to start serious training in a sport at an early age. Some doctors (agree) that young muscles may be damaged by training before they are properly developed. Trainers, however, believe that you can only reach the top as a sports person when you start young. What is clear is that very few people do (reach) the top. So both parents and children should be prepared for failure. It happens even after many (years) of training.

15 Verstaanbaarheidstests Cloze test: gesproken

16 Verstaanbaarheidstests 08/23/12 16 Multiple choice: geschreven

17 Verstaanbaarheidstests 08/23/12 17 Multiple choice

18 Verstaanbaarheidstests 08/23/12 18 Woordvertalingen Vertalingen van of geïsoleerde woorden 100 meest frequente zelfstandige naamwoorden van het British National Corpus Vertaald in 16 talen Opnames van 4 moedertaalsprekers per taal

19 Verstaanbaarheidstests Woordvertalingen: geschreven

20 Verstaanbaarheidstests Woordvertalingen: gesproken

21 Online applicatie

22 Online applicatie 08/23/12 22 Testpersonen Uit veel landen Meer dan deelnemers tot nu toe Alle leeftijden Mannen en vrouwen Alle opleidingsniveaus

23 Online applicatie 08/23/12 23 Selectie testpersonen voor verder analyse Uit de 16 landen 17 tot 34 jaar (gemiddeld 23,7) Opleidingsniveau: VWO of universiteit Ongeveer testpersonen in totaal (1/3 mannen) 12 tot 65 (gemiddeld 37) testpersonen per test voor iedere taalcombinatie

24 Resultaten

25 Vraag 1 Hoe goed begrijpen Europeanen nauw verwante talen?

26 Percentages correcte antwoorden gesproken cloze test Germaans 40,0% Romaans 36,4% Slavisch 33,6%

27 Percentages correcte antwoorden Germaans

28 Percentages correcte antwoorden Germaans

29 Percentages correcte antwoorden Germaans

30 Percentages correcte antwoorden Germaans

31 Percentages correcte antwoorden Romaans

32 Percentages correcte antwoorden Romaans

33 Percentages correcte antwoorden Romaans

34 Percentages correcte antwoorden Slavisch

35 Percentages correcte antwoorden Slavisch

36 Linguïstische en niet-linguïstische factoren

37 Vraag 2 Welke linguïstische en niet-linguïstische factoren spelen een rol voor de onderlinge verstaanbaarheid?

38 Linguïstische en niet-linguïstische factoren Niet-linguïstisch contact onderwijs attitude Verstaanbaarheid Linguïstisch lexicon fonetiek

39 Niet-linguïstische factoren Contact Gemiddelde contact op zes 5-puntsscalen Ontmoetingen met sprekers - luisteren - spreken Televisie, DVDs, films Computerspellen Internet Boeken, kranten, etc.

40 Niet-linguïstische factoren Onderwijs Aantal jaren onderwijs in een taal

41 Niet-linguïstische factoren Attitude Gemiddelde attitude op twee 5-puntsschalen: zonder fragment met fragment

42 Niet-linguïstische factoren Germaans Romaans Slavisch 1 0 contact jaren geleerd attitude

43 Linguïstische factoren Lexicale afstanden Percentage niet-cognaten in de taal van de testpersoon en de testtaal Voorbeeld niet-cognaat: Nederlands vraag versus Deens spørgsmål

44 Linguïstische factoren Fonetische afstanden Levenshtein afstanden gemeten tussen cognaten Minimale kosten voor het veranderen van een woord in het andere Voorbeeld: Engels school versus Duits Schule Engels: Duits: 3 (kosten)/5 (lengte) = 0.60 of 60%

45 Linguïstische factoren Fonetische afstanden Afstand tussen twee talen is de gemiddelde Levenshtein afstand tussen alle cognaten

46 Afstanden % Linguïstische factoren

47 Linguïstische en niet-linguïstische factoren Stepwise regressieanalyse Determinanten: gemiddelde contact aantal jaren les gemiddelde attitude lexicale afstanden fonetische afstanden

48 Linguïstische en niet-linguïstische factoren Stepwise regressieanalyse R 2 : Proportie verstaanbaarheid verklaard door het model Model Alle talen R Contact Contact + Lexicaal Contact + Lexicaal + Fonetisch Model Germaans R 2 Romaans R 2 Slavisch R Contact Contact + Lexicaal Contact + Lexicaal + aantal jaren les Contact Contact + Fonetisch Contact Contact + Lexicaal.85.90

49 Question 3 Hoe goed kunnen we verstaanbaarheid voorspellen op basis van slechts linguïstische afstanden (inherente verstaanbaarheid)?

50 Linguïstische factoren We verwijderde testpersonen Die de taal hadden geleerd op school Die contactscores hadden van boven gemiddeld 2 (op een schaal van 1 tot 5)

51 Percentages correcte antwoorden Germaans 17,5% (40,0) Romaans 27,7% (36,4) Slavisch 24,2% (33, 6)

52 Percentages correcte antwoorden Germaans

53 Percentages correcte antwoorden Romaans

54 Percentages correcte antwoorden Slavisch

55 Linguïstische factoren Stepwise regressieanalyse Factoren: lexicale afstanden fonetische afstanden

56 Lexicale afstanden Correlatie tussen verstaanbaarheid en lexicale afstanden R 2 =.91 R 2 =.33 R 2 =.60 Zonder Romaanse luisteraars R 2 =.71

57 Fonetische afstanden Correlatie tussen verstaanbaarheid en fonetische afstanden R 2 =.19 R 2 =.22 R 2 =.41

58 Linguïstische factoren Stepwise regressieanalyse R 2 : Proportie verstaanbaarheid verklaard door het model Model Alle talen R Lexicaal Lexicaal+ Fonetisch Model Germaans R 2 Romaans R 2 Slavisch R 2 1 Lexicaal.91 Lexicaal.33 Lexicaal.60

59 Linguïstische factoren Stepwise regressieanalyse zonder Romaanse luisteraars R 2 : Proportie verstaanbaarheid verklaard door het model Model Alle talen R Lexicaal Lexicaal+ Fonetisch Model Germaans R 2 Romaans R 2 Slavisch R 2 1 Lexicaal.91 Lexicaal.71 Lexicaal.60

60 Conclusies Question 1: Hoe goed begrijpen Europeanen nauw verwante talen? Verstaanbaarheid is het hoogst in het Germaanse taalgebied, het laagst in het Slavische taalgebied Inherente verstaanbaarheid is het hoogst in het Romaanse taalgebied, het laagst in het Germaanse taalgebied

61 Conclusies Question 2: Welke linguïstische en niet-linguïstische factoren spelen een rol voor de onderlinge verstaanbaarheid? Contact is de belangrijkste factor

62 Conclusies Question 3: Hoe goed kunnen we verstaanbaarheid voorspellen op basis van slechts linguïstische afstanden (inherente verstaanbaarheid)? Linguïstische afstanden kunnen in hoge mate inherente verstaanbaarheid voorspellen. Lexicale afstanden is de belangrijkste factor.

63 DA-DU DA-EN DA-GE DA-SW DU-DA DU-EN DU-GE DU-SW EN-DA EN-DU EN-GE EN-SW GE-DA GE-DU GE-EN GE-SW SW-DA SW-DU SW-EN SW-GE % Germaans FR-IT FR-PT FR-RO FR-SP IT-FR IT-PT IT-RO IT-SP PT-FR PT-IT PT-RO PT-SP RO-FR RO-IT RO-PT RO-SP SP-FR SP-IT SP-PT SP-RO Romaans BU-CR BU-CZ BU-PO BU-SK BU-SL CR-BU CR-CZ CR-PO CR-SK CR-SL CZ-BU CZ-CR CZ-PO CZ-SK CZ-SL PO-BU PO-CR PO-CZ PO-SK PO-SL SK-BU SK-CR SK-CZ SK-PO SK-SL SL-BU SL-CR SL-CZ SL-PO SL-SK % Slavisch