Welkom. Onderweg in Suriname. De 15 hoogtepunten

Transcriptie

1 Welkom Welkom Ter oriëntatie Kennismaking, Suriname in cijfers 0 Geschiedenis, heden, toekomst Overnachten Eten en drinken Praktische informatie 0 Onderweg in Suriname Paramaribo 3 Paramaribo 3, Braamspunt Ten zuiden van Paramaribo 0 Lelydorp 0, Domburg, Paranam Jodensavanne 0, Brokopondomeer, Brownsberg Naar het oosten Commewijne plantages, Moengo Albina, Marowijne, Galibi Naar het westen 0 Weg naar Zee 0, Groningen 0 Coronie 0, Wageningen Nieuw Nickerie, Corantijn Binnenland Blanche Marie, Centraal Suriname Natuurreservaat Kabalebo 00, Raleigh Vallen 0 Boven-Suriname 0, Awarradam 0 Kwamalasamutu 0, Palumeu Idyllisch 'pleintje' aan de rivier fietstocht naar Domburg 3 Op uw gemak langs de rivier naar Domburg en de volgende dag terug. Verkoelend bruin water Colakreek en Zanderij Traditioneel populair dagtochtje van Surinamers. Langs oude plantages fietstocht door Commewijne Gezamenlijk cultureel en industrieel erfgoed in landelijke omgeving. Een trip langs marroncultuur Moengo en de Cottica Bauxiet, oorlog en kunst in een prachtig landschap. Leatherbacks en Green Turtles idyllisch Galibi Grote zeeschildpadden leggen eieren tussen februari en augustus. Aan de Saramacca een tochtje naar Groningen Landelijke rust bij een mislukte volksplanting. Hindoestaanse rijsthoofdstad Nieuw Nickerie Afgelegen derde plaats van het land aan de grens met Guyana. Uitsluitend natuur Kabalebo 00 Vissen in de rivier en wandelen naar de Misty Mountain. Paradijs voor vogelaars Raleigh Vallen en Voltzberg 0 Alle apensoorten en wel 00 verschillende vogels rond een granietberg. Marrons en sula's langs de Boven-Suriname 0 Een vleugje Afrika in het Amazone-oerwoud. Verantwoord relaxen bij de marrons Awarradam 0 Dobberen in de rivier en wandelen door het oerwoud en door dorpjes. Indianenstammen in het zuiden Palumeu en Kasikasima Onderneem een jungle-expeditie vanuit een relaxed oord aan de rivier. Toeristische woordenlijst Bevolkingsgroepen van Suriname Register Colofon Paklijst De hoogtepunten Houten huizen in Paramaribo de historische binnenstad 3 Het ene pand is UNESCO Werelderfgoed, het andere zakt langzaam in. Ma Retraite en Blauwgrond - fietsen door Paramaribo-Noord Ruime woonwijken, een populaire shoppingmall en 'klein-java'. Eten aan de Waterkant trefpunt van (bijna) alle Surinamers De sfeervolste terrasjes van de stad, als je ervan houdt. Deze symbolen in de tekst verwijzen naar een plattegrond Dit symbool in de tekst verwijst naar één van de hoogtepunten

2 Welkom Als het nodig is duwt Shanno met zijn peddel de korjaal af of helpt hij de bootsman te manoeuvreren. De -jarige marron woont bij het jungleresort Awarradam. Af en toe is hij het hulpje van de gids die de reizigers door het oerwoud loodst, over de rivier of door het bos. Een vakantie in Suriname is niet compleet zonder een bezoek aan het binnenland. Het tropisch regenwoud maakt indruk: de natuur maar ook de cultuur, de eenvoudige en traditierijke levenswijze van de bosnegers en de indianen.

3 Ter oriëntatie Paramaribo Er zijn enkele grotere plaatsen in Suriname, zoals Nieuw Nickerie, Lelydorp en Moengo, maar de enige echte stad is Paramaribo ( J ). De helft van alle Surinamers woont in 'de stad'; dat zijn bijna mensen. Omdat er geen hoogbouw is en de meeste huizen vrijstaand zijn, strekt de stad zich uit over een groot gebied op de linkeroever van de Surinamerivier. Die rivier speelt een belangrijke rol in de stad. Vroeger natuurlijk, toen alle verkeer met de plantages over het water ging, maar ook tegenwoordig. Enkele van de belangrijkste hotels grenzen aan de rivier en vanaf het Onafhankelijkheidsplein met het presidentspaleis kijk je op de rivier. Het roemruchte Fort Zeelandia staat (bijna) met zijn voeten in het rivierwater. Het parlementsgebouw, De Nationale Assemblee, is door een smal weggetje van de rivier gescheiden. En een van de belangrijkste trefpunten van de stad is de Waterkant, een straat met aan de ene kant voorname houten huizen en aan de andere kant zeer populaire eettentjes waar u beslist eens een bami moet proberen. Politiek, bestuurlijk, economisch en cultureel is Paramaribo natuurlijk het middelpunt van Suriname. Maar ook toeristisch is Paramaribo de centrale plek. Na aankomst op Zanderij is de stad bijna altijd de eerste verblijfplaats. Onder de vele hotels en guesthouses is er voor elk wat wils. Aan restaurants is er ook een ruime keus: de Surinaamse keuken is natuurlijk gevarieerd door de creoolse, Javaanse, Chinese en Hindoestaanse bevolkingsgroepen. Geleidelijk komt er meer keus aan andere keukens zoals Thais en Italiaans. Hier valt het relaxte tropische leven te genieten al zal menigeen de stad midden op de dag willen mijden vanwege de enorme warmte. Veel toeristen verblijven enkele keren in Paramaribo omdat daar de meeste tours beginnen naar binnenlandse bestemmingen. Cultureel, in de zin van musea of podiumaanbod, is Paramaribo geen hoogvlieger. Maar de eeuwenoude, witgeschilderde houten huizen van de binnenstad zijn zeker een hoogtepunt; niet voor niets komt het geheel voor op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Ten zuiden van Paramaribo Tussen de stad en het Brokopondomeer ligt een groot aantal excursiedoelen. Er zijn leuke plekjes als het dromerige Domburg ( J 3) en historische plekken als Jodensavanne. In het grote Lelydorp ( H 3) is vooral de vlindertuin een trekker. In dit gebied kunt u met een (huur-)auto wel een of twee dagen rondtoeren. Een fietstocht langs de Surinamerivier naar Domburg is echter ook een aanrader. Surinamers zijn dol op alle recreatieoordjes langs de rivier of aan kreken in het bos. White Beach ( J 3), Colakreek ( H 3) en Overbridge ( J 3) zijn zeer populair. Maar er zijn ook kleinere, zeer charmante badstrandjes als Republiek ( H 3) en het zuidelijker gelegen Baboenhol ( J ). Nu de Afobakaweg is geasfalteerd zijn de grote stuwdam en het Brokopondomeer ( J ) veel beter bereikbaar. Dat geldt ook voor de Brownsberg ( H ), een populaire natuurexcursie. Naar het oosten De districten Commewijne en Marowijne, beide genoemd naar een rivier, hebben elk eigen attracties. Als u in Paramaribo over de hoge boogbrug gaat, bent u in Commewijne en wel meteen in een van de belangrijkste plantagegebieden ( J ) van de oude kolonie. De even wrede als interessante geschiedenis van de Nederlandse slavenplantages galmt na bij een bezoek aan Commewijne. Er zijn talloze trips, meestal over de rivier, maar op eigen gelegenheid kunt u ook een heel eind komen. Verder oostelijk heeft voormalig bauxietstadje Moengo ( L 3) weer zijn eigen geschiedenis. Het bloeide onder de mijnbouw, leed onder de Binnenlandse Oorlog en herstelt moeizaam, mede door de initiatieven van marron-kunstenaars. Albina ( M 3), eens een mooi havenplaatsje aan de brede Marowijne, is overstappunt voor een trip naar het indianendorp Galibi ( M ) van waaruit nachtelijke speurtochten naar eileggende reuzenschildpadden worden ondernomen (feb.- juli/aug.). Ter oriëntatie Naar het westen Een reis naar het westen is niet spectaculair maar voegt wel iets toe aan een beeld van Suriname. Eenmaal de uitdijende stad achter u latend, betreedt u het rustige, weinig bezochte district Saramacca. Hoofdplaats Groningen ( H ) is een dromerig dorp aan de rivier. Hier mislukte halverwege de e eeuw op pijnlijke wijze een emigratieproject met Nederlandse boeren. Het binnenland van Saramacca kan per boot worden verkend. District Coronie ( E/F ) vertoont met de vele kokospalmen een ander beeld. Langs de kust ligt een trits Creoolse dorpen met typische houten huizen en kerkjes. Dan volgen de vlakke polders rond Wageningen ( D ), nu de ruïne van een eens moderne rijstindustrie. Rijst is ook belangrijk voor Nieuw Nickerie ( C ), het Hindoestaanse grensstadje aan de Corantijn. Dat wordt vaak gebruikt als uitgangspunt voor een excursie naar het vogelrijke watergebied Bigi Pan. Binnenland In het grootste deel van Suriname, meer dan 0% van de oppervlakte, zijn weinig verbindingen. Het landschap bestaat uit tropisch regenwoud. Er is één geasfalteerde weg, inmiddels tot voorbij het stuwmeer; de rivieren zijn de belangrijkste verkeersaders. Dat waren ze ook in de tijd dat veel slaven de erbarmelijke omstandigheden op de plantages ontvluchtten. Langs de rivieren trokken zij naar het zuiden. Veel zogenaamde marrondorpen zijn te vinden langs de Boven-Suriname ( H /). Midden 0e eeuw zijn tientallen airstrips in het oerwoud aangelegd om de zoektocht naar kostbare delfstoffen te vergemakkelijken. Toeristen komen vaak met vliegtuigjes naar de jungleresorts. Boven- Suriname is ook bereikbaar over de weg tot Atjoni en vervolgens per boot; de korjaal een gemodelleerde halve boomstam met een buitenboordmotor is het vervoermiddel van het oerwoud. Boven-Suriname is het 'dichtstbevolkte' stukje oerwoud. Dorpen rijgen zich aaneen. Er zijn veel overnachtingsmogelijkheden, veelal eenvoudig, maar ook luxe en duurder. Alle resorts bieden een relaxed verblijf aan de rivier en de mogelijkheid om met het leven van de marrons (bosnegers) kennis te maken. Zuidelijker en ook elders in 'het bos' leven verschillende indianenstammen. De leefomstandigheden verschillen niet veel van die van de marrons maar de cultuur verschilt wel. Palumeu ( Ea ) aan de Tapanahoni is een goede mogelijkheid om het oerwoud te ondergaan in combinatie met de cultuur van de inheemsen. Ook zijn er enkele resorts waar het alleen om de uitbundige junglenatuur gaat: een bruisende rivier, bomen, planten, vogels, vissen en apen.

4 Kennismaking, Suriname in cijfers 'Goedemiddag meneer' In grote delen van Suriname, een tropisch land in Zuid-Amerika, word je in je eigen taal aangesproken. Er is veel tropisch regenwoud in Zuid-Amerika. Maar voor Nederlanders is Suriname bijzonder vanwege de taal, de cultuur en de geschiedenis. De relatie begon in de e eeuw, onze Gouden Eeuw, en was gebaseerd op het recht van de sterkste. Plantages, slavernij, koloniaal bewind, tropische landbouw, onafhankelijkheid, ontwikkelingshulp, staatsgrepen, de Decembermoorden, Bijlmermeer, Bouterse, rotishops, broodje pom, Clarence Seedorf, Jörgen Raymann vele personen en zaken, feiten en gebeurtenissen geven inhoud en kleur aan de relatie tussen Suriname en Nederland. Surinamers, of ze nu daar wonen of hier, zijn trots op hun Swieti Sranan. Bijna elke Surinamer is blij als je hem of haar vertelt dat je naar Suriname gaat. De boot is van vitaal belang Voor de bewoners van het Surinaamse binnenland is de korjaal het belangrijkste vervoermiddel. Zo n boot bestaat grotendeels uit een uitgeholde boomstam en wordt ter plekke gezaagd, geschaafd en afgewerkt. De kostbare buitenboordmotor wordt uit de stad gehaald. Varen met een korjaal op een van de vele brede rivieren is een hoogtepunt van een vakantie in Suriname. Een wandeling door het imposante, dichtbegroeide bos onder leiding van een lokale gids is ook een onmisbare ervaring. De gids vertelt over de bospolitie en over talloze andere vogels, over de telefoonboom, de woudreuzen en de varens en palmen daaronder, over wurgslangen en vogelspinnen. Hij laat knoflook ruiken uit boomschors en amandelgeur uit een liaan en wijst aan welke bladeren en wortels al eeuwen worden gebruikt tegen allerhande kwalen. Na een aantal nachten in een junglelodge of, iets avontuurlijker, in een hangmat langs de rivier is de anders zo jachtig levende Europeaan een sfeervolle, rustgevende en relativerende reiservaring rijker. Vakantie in Suriname In het noordelijke deel van Suriname, zeg maar de kuststrook, is het gemakkelijk om zelfstandig te reizen. Van Paramaribo voeren geasfalteerde wegen naar het oosten, door de plantages naar de bossen rond Moengo en naar het grensstadje Albina aan de majestueuze Marowijne. Maar ook naar het westen, door het groene Saramacca, langs de kokospalmen en mooie huisjes van Coronie en uiteindelijk door de uitgestrekte rijstpolders van Nickerie tot de Corantijn, de andere grote grensrivier. Er rijden volop bussen en busjes en die zijn niet duur. Ook het gebied ten zuiden van Paramaribo, met rivierstrandjes en populaire poedelkreken, is gemakkelijk te bereizen. Betaalbare huurauto s brengen alles binnen handbereik. Voor reizen naar het binnenland kiezen de meeste vakantiegangers de georganiseerde tours. Zo n trip begint meestal op vliegveld Zorg en Hoop in Paramaribo. Cessna s, Twin Otters en andere kleine vliegtuigen voor maximaal 0 passagiers brengen toeristen tot diep in het oerwoud. Alleen naar Boven-Suriname kan ook over de weg worden gereisd met als toetje een korjaaltrip. Nederlandse touroperators bieden complete reizen aan of stellen een reis voor u samen, op maat. Elke trip, elke excursie begint en eindigt in Paramaribo. Die kleurrijke stad aan de rivier, met honderden witgeschilderde houten huizen en een ruime keuze aan hotels, cafés en restaurants, is voor de meeste toeristen de uitvalsbasis tijdens een vakantie in Suriname. Kennismaking, Suriname in cijfers Landschap De brede rivieren bieden op veel plaatsen een indrukwekkende aanblik. Het Surinaamse landschap kan overweldigend zijn door de rustgevende combinatie van alle tinten groen, ruisend water en een diepblauwe lucht met helder witte wolken. Het is echter nergens echt spectaculair. Suriname valt ruwweg te verdelen in een kuststrook en het binnenland. Een strook savannelandschap vormt de overgang. De kuststrook is in het oosten bebost en wordt naar het westen toe geleidelijk opener; tussen de grootschalige rijstvelden in Nickerie kun je je zelfs in een Hollandse polder wanen. In de vlakke kuststrook liggen alle plaatsen van enige betekenis en vindt alle landbouw plaats. De licht glooiende savannestrook is een afwisseling van laag bos en vlakten met wit zand, een overblijfsel uit de IJstijd. De vlakten zijn opengehouden door de inheemsen die hier in kleine gemeenschappen wonen. De droge, onvruchtbare savannegrond leent zich niet voor landbouw. Het binnenland bestaat uit bos en beslaat meer dan 0% van het Surinaamse landoppervlak. Tropisch regenwoud vormt de body, de rivieren zijn de slagaders. Hier en daar steken kleine gebergten boven de groene vlakte uit. De Julianatop is met 30 meter het hoogste punt in Suriname. Surinamers Suriname is vier keer zo groot als Nederland. Er wonen ongeveer een half miljoen mensen. De helft daarvan woont in Paramaribo. De rest woont in de overige districten in het noorden, de kustvlakte, op een klein deel van de bevolking na. Er wonen namelijk.000 mensen, nog geen % van de totale bevolking, in het iets hoger gelegen binnenland. Het totale aantal Surinamers ligt op bijna miljoen. Slechts de helft daarvan woont dus in eigen land. Die andere helft woont in het buitenland: Zangvogels rond het beeld van Jopie Pengel op het Onafhankelijkheidsplein in Paramaribo 0

5 Kennismaking, Suriname in cijfers Kennismaking, Suriname in cijfers In het wapen van Suriname zijn de oorspronkelijke bewoners afgebeeld. Het schip verwijst naar de aanvoer van slaven en contractarbeiders. De woorden staan voor gerechtigheid, (vaderlands)liefde en trouw of vertrouwen. Nederland, de Antillen, Frans Guyana en de VS. In Nederland wonen circa Surinamers, een derde van het totaal. De hechte familiebanden tussen ver uit elkaar wonende Surinamers en de gemeenschappelijke geschiedenis maken dat Suriname en Nederland nauw met elkaar zijn verbonden. Over de kleurrijke samenstelling van de bevolking leest u meer op blz. -. De grote groep creolen heeft zijn oorsprong in de slavenhandel. De Nederlandse kolonisator kocht bijna twee eeuwen lang mensenlevens in Afrika. De rechtenloze negers werden tot stervens toe uitgebuit om de suiker-, koffie- en cacaoplantages winstgevend te maken. Veel slaven wisten de plantages te ontvluchten en vormden zo de bosneger- of marrongemeenschap. Na de afschaffing van de slavernij werden Hindoestanen en Javanen als contractarbeiders naar Suriname verscheept. Economie Goed lopende winkels, restaurants, boetieks en veel luxe auto s wijzen op een behoorlijke consumptie. Nu gaat het de laatste jaren wel aardig met de Surinaamse economie (een groei van % per jaar en sinds 00 circa %) maar die luxeconsumptie zou veel geringer zijn zonder de bloeiende paralleleconomie. Dan hebben we het over smokkel, drugshandel en corruptie. Dure SUV s zijn niet zeldzaam in Paramaribo en rond de stad groeit het aantal superluxe, nauwelijks ingetogen villa s. Door de economische groei wordt Suriname niet meer bij de lage- maar bij de middeninkomens-landen gerekend. Maar het is vooral de middenklasse die groeit en de bovenlaag. Er wordt geïnvesteerd en het toerisme bijvoorbeeld groeit gestaag. Maar de bauxietmarkt is niet meer veelbelovend en de zorg en het onderwijs gaan nog steeds achteruit. Meer dan de helft van de bevolking leeft onder de armoedegrens. Familiebanden en gemeenschapszin voorkomen veel schrijnende gevallen. Na de kredietcrisis van 00 werd het belang van de bauxietsector iets kleiner. In 0 is een begin gemaakt met de grootschalige winning van kaolien, een mineraal dat onder uitgemijnde bauxietlagen aan de oppervlakte komt. Met dit mineraal kunnen hoogwaardige bouwmaterialen worden vervaardigd zoals cement en beton. Politiek Vijf jaar na de onafhankelijkheid in mondde een militaire opstand uit in een staatsgreep. Het militaire bewind onder leiding van Desi Bouterse koos er in december voor om tegenstanders van de revolutie op te pakken, te martelen en te vermoorden. Nederland stopte uit protest tegen deze moorden de ontwikkelingshulp. Tot op de dag van vandaag hangen de impact van deze moorden en de onvrede over het niet afgeronde proces tegen de verdachten als een sluier over het land. Dossiers over de Decembermoorden worden bijgehouden op onder meer Wikipedia en de site van Radio Nederland Wereldomroep. Onder de regering Venetiaan (00-00) is de buitenlandse schuld afgenomen en groeide de economie. Na de verkiezingen van 00 werd uiteindelijk Bouterse tot president gekozen. Zijn regering nam omstreden maatregelen (devaluatie van de Surinaamse dollar, hogere brandstofaccijns, beloning voor de first lady) maar ontmoet toch ook een voorzichtig optimisme in een brede laag van de bevolking. Milieu Goudwinning levert veel geld op in Suriname. Door kortzichtig bestuur vloeit de winst echter grotendeels het land uit. Van de aanzienlijke illegale delving komt natuurlijk geen dollar in de schatkist. Ernstiger nog is het stijgende kwikgehalte in het rivierwater. De, Suriname in cijfers veelal illegale, goudzoekers in het zuiden gebruiken kwik om goud van zand en modder te scheiden. Na gebruik komt het kwik in de rivieren terecht. Voor de binnenlandbewoners leveren die rivieren vis en drinkwater. Behalve een gezondheidsbedreiging betekent het kwikgevaar ook een economische schade voor de binnenlanders: de vis raakt langzaam vergiftigd en kan niet meer in Paramaribo worden verkocht. De leefomgeving van sommige binnenlandgemeenschappen wordt behalve door delfstoffenwinning bedreigd door grootschalige houtkap. Buitenlandse bedrijven verkregen hiervoor concessies tegen zachte prijzen. Ligging: aan de noordkust van Zuid-Amerika, tussen º en º NB. Ten oosten ligt Frans Guyana en ten westen Guyana. Brazilië is de zuiderbuur. Oppervlakte en inwoners: 3.0 km, dat is vier keer zo groot als Nederland. Circa inwoners, ruim 3% van Nederland. Ongeveer de helft van de inwoners woont in Paramaribo. De tweede plaats is Lelydorp met.000 inwoners. Dan volgen Nieuw Nickerie (0.000) en Moengo (000). In Nederland wonen circa Surinamers en in de Verenigde Staten ruim Staats- en regeringsvorm: Suriname is sinds een onafhankelijke staat, een republiek met een constitutionele democratie. Na een staatsgreep in 0 was er sprake van een dictatuur; vanaf herstelde de democratie zich. Om de vijf jaar zijn er parlementsverkiezingen; het parlement, De Nationale Assemblee, kiest de president (sinds 00 Desiré Bouterse). Bevolkingsgroepen: Hindoestanen,%, creolen,%, marrons (bosnegers),%, Javanen,%. Het aandeel van de inheemse 'indianen' ligt op een paar procent. Andere kleine groepen zijn Chinezen (groeit), Libanezen, joden (van Portugese afkomst) en blanke Europeanen. Ruim % van de bevolking is moksi (gemengd). Het aantal Braziliaanse immigranten snel gestegen in de afgelopen jaren wordt geschat op 30 à Transport en communicatie: 300 km wegen waarvan ±00 geasfalteerd; auto's; 00 km bevaarbare waterwegen; geen trein; internet 33% (Nederland 0%), vaste telefoons.000, mobiele nummers circa Economie: bauxiet, kaolien, hout en goud zijn de belangrijkste natuurlijke hulpbronnen. Bauxiet is goed voor 0% van de export, verder o.a. rijst en bacoven (banaan). Overheidsonderzoek in 00 wees uit dat ruim de helft van de inkomens wordt verdiend in de informele economie. De Surinaamse economie kende een groei van à % per jaar; sinds de financiële crisis van 00 is die nog altijd zo'n %. Inkomen per hoofd van de bevolking (00, bron IMF): US$ ; ter vergelijking Nederland: US$.. 3

6 0 Abdool Karimsteeg Spathodelaan Spathodelaan Stadionlaan Stadionlaan Henck Arronstraat Henck Arronstraat Dr. J.F.Nassylaan Dr. J.F.Nassylaan Knuffelsgracht Knuffelsgracht Oemrawnsinghstraat Oemrawnsinghstraat Swalmberg- Weidestraat Weidestraat Burenstraat Burenstraat Zwartenhovenbrugstraat Joden- bree- Samson- Samson-straastraat Ladesmastraat Laetitia Vriesdelaan Kerkhof Kerkhof 3 3 Cultuurtuinlaan André André Kamperveenstadion Kamperveenstadion 0 Abdool Karimsteeg straat Swalmbergstraat 3 Heerenstraat Heerenstraat Wagenwegstraat Wagen- wegstraat Wagenwegstraat Wagen- wegstraat Neumanpad Neumanpad Steen- bakkerij- straat Dr. Sophie Dr. Redmondstraat Sophie Redmondstraat Zwartenhovenbrugstraat Ladesmastraat Laetitia Vriesdelaan Saramaccastraat Saramaccastraat Cultuurtuinlaan Gongrijpstraat Stoelmanstraat 3 Prinsessestraat Domineestraat Domineestraat straat Gongrijpstraat Prinsessestraat Centrale Centrale Markt Markt Klipstenenstraat Leemsteeg Leemsteeg Maagdenstraat Maagdenstraat Maagdenstraat Maagdenstraat Drs. J. A. Drs. Wijdenbosch J. A. Wijdenbosch Brug, Albina, Brug, Albina, Meerzorg, Meerzorg, Zanderij Zanderij Steen- bakkerij- straat 3 Gongrijpstraat Stoelmanstraat 3 Joden- bree- Prinsessestraat Malebatrumstraat straat Gongrijpstraat Prinsessestraat Heiligen- weg Lotjessteeg Lotjessteeg Tourtonnelaan Waterkant Waterkant Goslar Goslar Kerkhof Kerkhof Kerkstraat Lotjessteeg Lotjessteeg Jessurunstraat Henck Arronstraat Henck Arronstraat Kromme Elleboog Straat Kromme Elleboog Straat 0 HeerenstraatMr. Lim A HeerenstraatMr. Lim A Klipstenenstraat weg Tourtonnelaan Kerkplein Kerkplein Heiligen- Plattebrug Plattebrug laan Sipaliwinilaan Koetari- Laan Koetari- Laan Malebatrumstraat Oude Oude Hofstr. Groote Hofstr. Groote Hofstr. Hofstr. Kerkstraat Costerstraat Koninginnestraat Koninginnestraat Watermolenstraat Jessurunstraat Oude Oude Haven Haven Tourtonnelaan Mgr. Wulfingstraat Sprekende kopregel 3 Meerzorg Meerzorg m3 voetgangers/fietsers voetgangers/fietsers Watermolenstraat 0 3 Waterkant Waterkant Tourtonnelaan Costerstraat Mgr. Wulfingstraat Prins Hendrikstraat Julianastraat Prins Hendrikstraat Julianastraat Louiselaan Louiselaan Van Postraat Postraat Alexander Samuelsstraat Alexander Samuelsstraat Flora- straat Nieuwestraat Nieuwestraat Kleine Dwars Straat Kleine Dwars Straat Rooseveltkade Rooseveltkade Icarusstraat Icarusstraat Archimedesstraat Archimedesstraat Jamaludinstraat Jamaludinstraat Koenawaroelaan Koenawaroelaan Maripalaan Waranalaan Maripalaan Waranalaan Koemaka- laan Koemaka- laan Citruslaan Citruslaan Cocoslaan Cocoslaan Verlengde Verlengde Mahonylaan Mahonylaan 3 Grote Combéweg Presidentieel Presidentieel paleis paleis Julianastraat Julianastraat Combé Combé Markt Markt Grote Combéweg Van Sommelsdijckstraat Van Sommelsdijckstraat Palmentuin Palmentuin Flora- straat Kleine Combéweg Louiselaan Louiselaan Van Grote Combéweg 3 3 Kon. Wilhelmina Kon. Wilhelmina Maretraiteweg Rustwijk- Rustwijk-straastraat Weyoelaan 0 0 W. L. Lothlaan W. L. Lothlaan Hofstede Hofstede Crull Laan Crull Laan President Da Costalaan President Da Costalaan Wichers- straat Wichers- straat Kleine Combéweg Tokailaan Crommelin- straat Eldoradolaan Eldoradolaan Sipaliwini- Junostraat Junostraat Toena- Toenalaan laan Grote Combéweg Wichers- straat Wichers- straat Maretraiteweg Weyoelaan Kleine Waterstraat Kleine Waterstraat Dr. Axwijkstraat Dr. Axwijkstraat Mahonylaan Mahonylaan Crommelin- straat Tokailaan Paloemeulaan Paloemeulaan Pandora Straat Mauriciusstraat 0 3 Stentorstraat Argosstraastraat Stentor- Argosstraat Kapplerstraat Hertogstraat Van Roos- Van Roos- Malenstraat Malenstraat H. J. H. De J. Vriesstraat De Vriesstraat 3 Wijingaarde- straat Wijingaarde- straat Henry Benjaminstraat Henry Benjaminstraat Petrus Dondersstraat Wilheminastraat Wilheminastraat Surinamerivier Surinamerivier Pandora Straat Hayari- straat Mahonylaan Mahonylaan Mauriciusstraat Cornelis Jongbawstraat Cornelis Jongbawstraat Petrus Dondersstraat 0 Wilheminastraat Wilheminastraat 3 Kapplerstraat Hertogstraat Leonsberg 3 Hayari- straat m Leonsberg

7 Paramaribo Paramaribo Paramaribo Bezienswaardigheden Onafhankelijkheidsplein Fort Zeelandia Nola Hattermaninstituut officierswoningen Nationale Assemblee Waaggebouw Monument voor de revolutie Lutherse kerk Grote Stadskerk Kwakoebeeld Museum of Fine Arts Moskee Synagoge Neve Salom Hervormde kerk Nat. Volksmuziekschool St. Petrus en Paulus-kathedraal Numismatisch Museum Cultuurtuin/Zoo Drs. J.A. Wijdenbosch Brug Villa Zapakara Overnachten Albergo Alberga Un Pied a Terre Zus & Zo Famiri Guesthouse Flair Tran Elite Amice Kekemba Resort Eco Resort Inn Fort Zeelandia Abraham Crijnssenweg, tel., di.-vr. -, zo. 0- uur; gratis rondleidingen zo en uur Hier konden plantagehouders hun slaven laten straffen. De militairen waren gespecialiseerd in geseling waaronder methoden als de Spaanse bok, waarbij een slaaf weerloos werd vastgebonden waarna de huid met een tak aan alle zijden werd opengeranseld. Dit fort was ook de plek waar in december tegenstanders van het militaire regime North Resort La Petite Maison Torarica Residence Inn Best Western Elegance Royal Torarica Eten en drinken Mirosso Jawa Sarinah Roopram Joosje Chris Roline JiJi De Gadri Spice Quest Chi Min Fa Tai Lee's Korean Restaurant Garden of Eden Baka Foto Lekkerbekje Pannekoek & Poffeertjes Cafe DeWaag Martin's House of Indian Food Broki 't Vat Krioro Lekker! Zuid Lekker! centrum Alegria Winkelen Centrale Markt Zondagsmarkt Readytex Kersten Mall Kirpalani Ali's Drugstore Steps Jeruzalem Bazaar Vaco EfTee (Ma Retraite Mall) Faranaz (Hermitage Mall) Glenn's Koeltoeroe Winkrie Moussi Issa Uitgaan TBL cinema Multiplex De Paarl, Zsa Zsa Zsu Thalia theater Uitgaanscentrum: onder meer La Caff, 't Vat, Starzz, Zanzibar Tori Oso Spanato Rumors Zin Amaranta Havanna Lounge Dancepub Millenium Sport en activiteiten Fietsen in Suriname van Bouterse werden gemarteld en vermoord. Fort Zeelandia is het symbool van de kolonisatie van Suriname. Nederlanders en Britten kozen deze plek voor een eerste nederzetting. De Zeeuwen doopten het Engelse fortje Zeelandia en bouwden het uit tot een vijfhoekig bakstenen verdedigingswerk met bastions en een gracht. Nadat de verdedigende functie in de e eeuw was weggevallen werd het gebouw in de e en 0e eeuw vooral gebruikt als gevangenis. Het fortje staat tussen hoge mahoniebomen en temidden van een aantal prachtig gerestaureerde officierswoningen. De Zeelandiaweg is een van de mooiste en meest bezochte wandelplekjes van de stad, schaduwrijk en pal aan de rivier. Het hier gevestigde Surinaams Museum laat onder andere de geschiedenis van het fort zien en archeologische vondsten. In een van de vier eeeuwse gebouwen is een e-eeuwse apotheek ingericht. Boven in Gebouw vonden de verhoren van de burgers plaats in december. Hierop volgden de zogenaamde decembermoorden (zie kader op blz. ) Het museumcafé is omgebouwd tot café-restaurant Baka Foto. Nola Hattermaninstituut De commandeurswoning links van het fort is uit de e eeuw en werd na een grondige restauratie in 00 ingericht als kunstacademie. Nola Hatterman was een Amsterdamse onconventionele kunstenares die vanaf 3 veel heeft betekend voor het kunstonderwijs in Suriname. Aan de rand van het fortcomplex staat het kleine wachtershuis; daar zetelt nu de Tourist Info. Meer naar de zijkant staat het bakstenen gebouwtje met golfplaten dak; dat diende tot als militaire gevangenis. En de triest ogende langgerekte ruïne herbergde het ministerie van Economische Zaken. In 0 brandde het gebouw geheel uit. In 0 werd het gebouwd als levensmiddelenmagazijn; later werd het als kazerne gebruikt. Officierswoningen Tegenover de ingang van het stenen fort staan drie prachtig gerestaureerde, houten officierswoningen; ze dateren van circa 30 en zijn uitgebreid rond 00. Rechts van het fort, richting rivier, staat het Koningin Wilhelminastandbeeld. Voor de onafhankelijkheid Decembermoorden In de nacht van op december werden in Fort Zeelandia tegenstanders van het militair bewind onder leiding van Desi Bouterse vermoord. De legerleiding verklaarde destijds dat zij waren neergeschoten op de vlucht. Ze zijn zonder lijkschouwing begraven. De slachtoffers waren mannen met maatschappelijk aanzien: journalisten, universitair docenten en advocaten; en ook twee militairen. Pas in 00 is een megaproces gestart met verdachten. Dat verloopt zeer moeizaam. Hoofdverdachte Bouterse is sinds 00 president. Zijn regering liet in 0 nieuwe geschiedenisboeken in beslag nemen waarin de betrokkenheid van Bouterse bij de moorden werd vermeld. Veel jongeren vinden dat over de Decembermoorden niet meer hoeft te worden gepraat omdat het te lang geleden is. Vele anderen zijn van mening dat Suriname zich pas verder kan ontwikkelen als de moorden zijn uitgezocht en de daders berecht. Hoe lang het proces zal duren is verre van duidelijk. stond het beeld op het Oranjeplein (nu Onafhankelijkheidsplein). Goslar In de Surinamerivier ligt Suriname's beroemdste wrak, dat van de Goslar. Als u vanaf de Waterkant naar de brug kijkt ziet u vóór de brug rechts een roestbruin heuveltje in het water. Toen Nederland in de Tweede Wereldoorlog werd betrokken brachten de Duitsers hun stoomschip tot zinken zodat het niet in handen van de Geallieerden zou vallen. Bij een naoorlogse poging het schip te lichten, brak het in tweeën. 0

8 Paramaribo Paramaribo Bami is een van de populairste gerechten in Suriname 0. Groot, sfeervol restaurant met vriendelijke bediening en ventilatoren. Hoofdgerechten circa + 0% servicetax. Heerlijk eten, ruime porties. Hindoestaans - roti Veel roti-restaurants zijn eenvoudig en opgezet volgens de fastfood-formule, bestellen aan de balie. Niet duur en alles heerlijk vers. Fast but good Roopram : Zwartenhovenbrugstraat 3 + 3, Watermolenstraat 3, tel. 03 3, -3 uur. De marktleider met rotizaken door de hele stad (en twee in NL). Gezelliger Rotishop Joosje : Zwartenhovenbrugstraat, tel. 0, ma.-za..30- uur. Zeer populair, bij Surinamers en bij toeristen. Zit hier al sinds, recentelijk nieuw ingericht. Niet 's avonds Chris Roti Shop : Maystraat 0, tel. 3, ma.-vr uur. Ook weer de beste, volgens veel Paramaribo ers. km van het centrum in een zijstraat van de Dr. S. Redmondstraat. Het filiaal op Kwattaweg 0 is tot.30 uur open. Creools De meeste creoolse restaurants zijn verdwenen. Aan de Waterkant (zie blz. ) zit nog de befaamde Uncle Ré. Verder kunt u voor BB+R en moksi alesi (nasi met vlees) terecht bij: Alleen lunch Roline : Ma Retraiteweg 3, tel. 3 0, d0.-di. rond de lunch. Oudste creoolse restaurant van Paramaribo, in de jaren 0 gesticht door de creoolse-keuken-coryfee wijlen (Ca) Roline De Rooy-Dubois. Twee km ten noorden van de Waterkant. Aan de rivier JiJi : SMS-steiger, Waterkant. Links van De Waag is de gerenoveerde steiger met beneden winkels en boven enkele restaurantjes. Rijstkip en andere gerechten bij vriendelijke mensen en met een mooi uitzicht. Superplek De Gadri : Zeelandiaweg, tel. 0, dag. tot uur. Een hapje eten onder een grote mahonieboom pal aan de rivier, tussen Fort Zeelandia en de Nationale Assemblee; de kaart is eenvoudig, voornamelijk creoolse gerechten. Rond de lunch kunt u hier de buren treffen, parlementariërs. Oost-Aziatisch Gerenommeerd Spice Quest : Dr. J.F. Nassylaan 0 (onverhard), tel. 0, di.-zo. - en -3 uur. Gevestigd in voormalige drukkerij waar na de Revo een regime-kritisch dagblad werd gemaakt. In werden mensen gearresteerd en de krant werd het zwijgen opgelegd. Achter in de tuin is nog de drukpers te zien. De Japanse en fusion gerechten kunt u eten in de airco-zaal of op het patio-terras. Hogere prijsklasse. Populair Chi Min : Cornelis Jongbawstraat 3, tel., -3 uur. Grote Chinees, iets voorbij hotel Eco Resort. Doorgaans prima eten. In het weekend komen veel families hier eten. Klassiek Fa Tai : Maagdenstraat, tel. 3, do.-di en uur. Heerlijke gerechten voor schappelijke prijs in airco-bovenzaal. Visspecialiteiten Lee s Korean Restaurant : Mahonylaan, tel. 3, gesl. ma. (lunch) en zo. Gewaardeerde airco-koreaan net buiten het centrum. Bovengemiddeld Garden of Eden : Virolastraat, tel., ma.-za. - 3 uur. Beste Thai van de stad, ver van het centrum. Hoofdgerecht circa US$. Ruime vegetarische keus. Fietsen in de stad Internationaal Historische plek Baka Foto : Fort Zeelandia, tel. () 3. Zaal, terras aan de rivier en terras aan het veelbewogen binnenplein van het fort. Mediterrane keuken met lokale ingrediënten. Hoofdgerechten rond US$ 0. Heimwee Lekkerbekje : V. Sommelsdijckstraat a, tel. 0. Nederlands visrestaurant met terras. Heimwee Pannekoek & Poffertjes Cafe : Van Sommelsdijckstraat, tel.. zo.-do. 0-3, vr./za. 0-0 uur Meer dan 00 verschillende pannenkoeken. Dicht bij hotel Torarica. Italiaans De Waag : Waterkant, tel., -3 uur. Restaurant en grand café in monumentaal pand dicht bij de rivier. Groot terras. Inrichting met veel Surinaams houtsnijwerk. Restaurant heeft Italiaans georiënteerde kaart. Hoofdgerechten rond en daardoor vooral toeristen en stagiaires als klanten. Op de leestafel liggen alle Surinaamse kranten. Veel vegetarisch Martin's House of Indian Food : uitvoerige kaart met traditionele Indiase gerechten, ook roti. In een woonwijk te noorden van het centrum. Vaak is het te warm om grotere afstanden te lopen en niet iedereen wil steeds een taxi nemen. In het centrum zit een prima fietsverhuurder (zie blz. ). Meer dan een stadsfiets heeft u niet nodig want Paramaribo is zo plat als een dubbeltje. Per fiets kunt u lekker doelloos rondrijden, u bent toch zo weer terug. Of u neemt de fiets naar een leuk lunchadres buiten het centrum of naar de moderne shopping malls bijvoorbeeld. Een kaart van het hele stadsgebied is dan wel handig. De Road map of Paramaribo van Afaka is op scheur- en watervast papier gedrukt en kost circa,0. Hij is verkrijgbaar bij sommige hotels, bij pompstations en bij boekwinkels. De rijwindkoeling is verraderlijk: verbranden op de fiets gaat hard. Denk aan het links verkeer, met name als u weer ergens opstapt en er is op dat moment geen verkeer op die weg. En de automobilisten? Ze houden wel degelijk rekening met u. Klunzen en macho klootzakjes heb je natuurlijk overal maar in het algemeen wordt er voorkomend en vriendelijk gereden. 0

9 Kaart: Vervoer: Langs oude plantages fietstocht door Commewijne Blz. (Huur-)fiets Dicht bij Paramaribo ligt een groot aantal plantages waar sinds het ineenstorten van de georganiseerde landbouw niet veel meer is gebeurd. Vaak staan er nog gebouwen en woningen, meestal in zeer slechte staat. Dit gebied langs de Commewijne is rustiek en schilderachtig; het leent zich goed voor een fietstocht vanuit Paramaribo. Commewijne is een groot district maar vooral het noordelijke deel is bekend vanwege de plantages die aan weerszijden van de gelijknamige rivier liggen. Suiker, koffie en cacao werden hier verbouwd en later ook citrusvruchten en rijst. In de e eeuw introduceerden de Engelsen hier de slavenplantage: een systeem van tropische landbouw dat vooral rendement opleverde omdat er geen loon werd betaald. Arbeiders werden gekocht en werkten als slaven tot ze stierven of wistten te vluchten. Al voor 00 brachten de Nederlanders de plantages tot behoorlijke bloei. Het is prettig fietsen door het zeer groene en zeer rustige plantagegebied. De rijwind houdt het aangenaam (maar pas op voor verbranding). Bijna niets is hier nog in bedrijf. De veelal Javaanse bewoners van de streek doen aan kleine landbouw, aan visserij of hebben een baan in de stad. Het gebied heeft een grote potentie voor cultuurhistorisch toerisme. Daarvoor moet wel behoorlijk worden geïnvesteerd. Op plantage Frederiksdorp is met de gerestaureerde gebouwen het goede voorbeeld gegeven. Peperpot en Mariënburg zouden kunnen schitteren maar ook richting Spieringshoek zijn er pareltjes zoals Wederzorg. Keus uit twee routes Met de fiets vanuit Paramaribo kunt u bij Leonsberg met de veerboot over- steken en dan fietsen tot Mariënburg (en Frederiksdorp aan de overkant van de Commewijne) of Alkmaar (of tot Katwijk/Wederzorg) en dan dezelfde weg terug; of van Nieuw Amsterdam langs de rivier naar Meerzorg. U kunt ook een rondje maken: heen als boven, bij Alkmaar zuidwaarts naar Tamanredjo en over de Oost-Westverbinding naar Meerzorg (op dat stuk is wel meer verkeer); daar het pontje nemen naar de 'Platte brug' bij de Waterkant in Paramaribo. De Wijdenboschbrug is verboden voor fietsers. Beschrijving van het rondje Over de Anton Dragtenweg (of binnendoor, zie ) naar Leonsberg fietsen duurt circa drie kwartier ( km). Als u aan de overkant bij de politiepost van Nieuw Amsterdam aankomt neemt u links de Couveelaan als u het fort wilt bekijken (zie blz. ). Anders gaat u rechtsaf en rijdt langs mooie houten huizen naar de driesprong bij de benzinepomp. U gaat linksaf, de weg loopt evenwijdig aan de Commewijne. Na de PARAMARIBO Fietstocht door Commewijne plantage Zoelen komt u op een kruising. Links is de steiger met bootjes naar Frederiksdorp. Rechtsaf voert in,3 km naar Mariënburg, cultureel en industrieel erfgoed dat u zich niet mag laten ontgaan (zie blz. ). Bij de poort is vaak wel een gids te vinden, maar u kunt ook zonder gids rondkijken. Terug langs het kanaal en de weg oversteken naar de steiger in de rivier. Ook het gerestaureerde Frederiksdorp is een must in dit plantagegebied (zie blz. ). Informeer op Frederiksdorp naar een bootje tussen Kroonenburg en Alkmaar; als dat vaart kunt u hier een stuk over de communicatie (het paadje op de dijk) fietsen en vanaf Alkmaar uw route vervolgen. Of u vaart weer naar de zuidoever en rijdt naar Alkmaar, km verder. Het moderne vierkante huis halverwege aan de linkerkant is van de Nederlandse architect Philip Dikland die veel onderzoek deed naar plantage-architectuur. Op de T-kruising bij Alkmaar gaat u rechtsaf. Als u meteen weer links gaat (Matroosweg) kunt u over een zandweg fietsen naar koffieplantage Katwijk Sir Winston Churchillweg Meerzorg Nieuw Amsterdam Bonistraat Anton Dragtenweg Surinamerivier Oost-Westverbinding 3 Mariënburg Commewijnerivier Alkmaar Tamanredjo Oude plantages km DuMont DDI Relaunch 0 Surinam, 0 Oude plantages, Stand B C M Y

10 Binnenland meter hoge bomen van het primaire bos (oerwoud) groeien palmen en varens. In het Wilhelminagebergte midden in het reservaat ligt de hoogste berg van Suriname, de Julianatop met 30 m. De Tafelberg ligt zeer afgelegen in het midden van Suriname en is een afgeplatte zandsteenberg. Het plateau is kilometers breed. Het is meer een expeditiedoel dan een toeristische bestemming. De Tafelberg is alleen te bereiken door naar de Kappel-airstrip te vliegen. Kwamalasamutu Ca Het afgelegen Kwamalasamutu heeft naast de aantrekkelijke natuur, de rivier en de inheemsencultuur een extra trekker: in de grotten van Werehpai zijn in petrogliefen (in steen gehakte of gekraste afbeeldingen) van 3000 v.chr. ontdekt. Naast de unieke tekeningen van mensen- en dierenfiguren zijn beitels gevonden en aardewerk. Het dorp Kwamalasamutu ligt diep in het zuidwesten van Suriname, niet ver van de Braziliaanse grens. De 000 inheemse bewoners horen tot verschillende indianenstammen. Vijfduizend jaar oude figuren in steen bij Kwamalasamutu 0 De rivier Sipaliwini is bekend om haar zandstrandjes en de bamboebegroeiing op de oevers. 0 minuten varen van het dorp is een toeristenverblijf gebouwd. Deze Iwana Samu Rainforest Lodge is een voorbeeld van community based tourism; het dorp is eigenaar van de lodge en dus niet een onderneming uit de stad, zoals zo vaak. Informatie Kwamalasamutu is praktisch alleen door middel van een pakketreis te bezoeken. De kostbare tour duurt dagen. De vlucht vanaf Paramaribo duurt uur. U verblijft in een huis in Trio-stijl; alle zes kamers hebben eigen sanitair en een uitzichtbalkon. Er is een rivierstrand (behalve bij hoogwater) en er zijn kano s beschikbaar. Om de grotten te bereiken wordt een kwartier gevaren. Dan volgt een boswandeling van uur over smalle paadjes en over kreekjes. Aan een betere bereikbaarheid van de grotten wordt nog gewerkt. Mogelijke andere activiteiten zijn boswandelingen, een zang- en dansavond, korjaaltochten met vissen en/of zwemmen in een sula, en u kunt een sjamaan bezoeken. Kaart: Vervoer: Indianenstammen in het zuiden Palumeu en Kasikasima Ea Vliegtuig en ter plaatse een boot Een trip naar Palumeu, ver in het regenwoud, is een bijzondere ervaring. Het prachtig aangelegde jungleresort direct aan de airstrip ligt aan de Tapanahoni, hemelsbreed km van Paramaribo. Naast de indiaanse cultuur kunt u hier de belevenis van een heuse oerwoudexpeditie ondergaan. Met de vlucht vanaf vliegveldje Zorg en Hoop in Paramaribo begint het al. Na Paramaribo-Zuid overziet u de savanne, de bauxietmijnen, het vliegveld Zanderij, het bos met de tot ravages omgeploegde goudmijnen (die zie je beter aan de linkerkant) en voorbij het stuwmeer de prachtig slingerende Surinamerivier (die zie je rechts iets beter). Met een bocht boven de rivier zet de piloot de landing in. Als u eenmaal op de groene strip staat en de propellors van het vliegtuigje vallen stil, ervaart u de grote rust die van deze plek uitgaat. Een heerlijke plek De lodge van staatstouroperator METS beschikt over tweepersoonskamers met gedeeld sanitair (voor Kasikasimaexpedities) en een handvol -onder- -kap-huisjes aan de rivier, voor of 3 personen, met eigen sanitair en veranda. In een grote open hut wordt gegeten. Daar is ook vergaderruimte en er is een bar. Tijdens een verblijf in Palumeu kunt u kanoën en zwemmen; groepen gaan meestal naar Palawa-eiland, een kwartiertje met de korjaal, en naar de uitzichtrijke Poti-hill, een niet zwaar klimmetje ( uur heen, uur terug) na een boottocht van ruim een halfuur. Trio en Wayana Het dorp Palumeu, tien minuten lopen van het resort, was door toedoen van Amerikaanse zendelingen bijna verlaten. Toen METS hier een ecolodge ging aanleggen in de jaren 0 werd het dorp