De radio goed verstopt
|
|
- Marcella Lambrechts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De radio goed verstopt Noorderlingen vertellen wat ze merkten van de oorlog Uit eigen pen 12
2 Noorderlingen vertellen hun herinneringen aan de oorlog: de spanning en de angst die ze beleven bij bombardementen, smokkelen en illegaal slachten. Ondanks de oorlog zijn er ook gezellige momenten, waarin ze de narigheid even vergeten.
3 Inhoud Op het land 5 verhalen van Pieter, Mans, Jan, Hans, Marten, Maria, Lammie, Sietze, Hayo, Jans, A.H. en A.v/d Velde Een stadjer op Walcheren 14 een verhaal van L. Wagemakers De radio goed verstopt 17 een verhaal van W.M. 3
4 De radio goed verstopt Noorderlingen vertellen wat ze merkten van de oorlog tekst cursisten basiseducatie bewerking Grietje Meinders, Ria van Adrichem illustraties & vormgeving Hein Kreulen ISBN De Stiep Educatief Niets uit deze uitgave mag gekopieerd worden zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgevers. besteladres De Stiep Educatief Oranjelaan SV Rockanje telefoon/fax (0181)
5 Op het land Stiekem slachten Mijn vader was boer en ging s avonds stiekem vlees verkopen. Hij slachtte s nachts in de schuur. Als hij s avonds naar Zuidbroek ging, moest hij op tijd thuis komen omdat de Duitsers een tijd hadden vastgesteld. Soms was mijn vader te laat. Dan sloop hij door sloten en landerijen terug naar huis. Bij de brug Schaive Klabbe en bij het spoor waren vaak ruzies, schietpartijen en moorden. Niet echt honger Onze ouders hadden niet echt honger. Ze hadden het wel moeilijk, maar niet zo als in de grote plaatsen en in het Westen van het land. In oorlogstijd werd er veel in vlees gehandeld. Dat gebeurde niet altijd op een eerlijke manier. Bij ons in het dorp werden katten gejat en geslacht om vervolgens als konijnenvlees verkocht te worden. 5
6 Bommen zoeken Mijn vader werkte bij de gemeente. In de oorlog moest hij overal bommen zoeken. Deze bommen waren nog niet ontploft. Zij vervoerden deze bommen achterop de fiets. Ook moest hij met zijn blote handen in sloten voelen of er bommen in lagen. Eigenlijk was dat zeer gevaarlijk werk. Hij zou dit nu nooit meer willen doen. Paardensmokkel Mijn vader ging in groepsverband paarden smokkelen naar Duitsland over de grens. Dit gebeurde altijd s nachts. Ze gingen vaak de ene nacht heen en kwamen dan de andere nacht terug. De afnemer in Duitsland bepaalde hoeveel paarden hij moest hebben. Als mijn vader dan niet genoeg had, dan leende hij ze uit de weilanden. Mijn oom is eens bij deze actie gepakt en toen meteen tegen een paal doodgeschoten. Zijn zoon van ongeveer 16 jaar is meegenomen en later naar Indië gestuurd om te vechten. Hij is nu gehandicapt en zit in een rolstoel. 6
7 Kalf gestikt Mijn vader had gehoord, dat er een kalf in een aardappel was gestikt. Dit kalf werd in een kadaverbak gelegd. Mijn vader, die bij de gemeente werkte, had als taak deze bakken leeg te maken. Toen hij van dat kalf hoorde, heeft hij het er s nachts gauw uitgehaald en later opgegeten. Nieuwsgierig Uit nieuwsgierigheid keek hij in een lege tank en toen zag hij een hand. Angst Mijn vader is naar Frankrijk gevlucht en heeft daar gewerkt. Hij is daar ook in de kost geweest. Hij was bang dat hij greppels voor de Duitsers moest graven. Toen hij terug kwam, is hij alsnog gepakt. Hij kon kiezen tussen werken in Duitsland of in Nederland. Toen is hij hier gebleven. Na de bevrijding Bij ons in het dorp hebben ze een NSB-er nagemaakt en op een stapel stro gezet. Daarna hebben ze hem verbrand. De echte NSB-er leefde nog. 7
8 Mijn moeder Als mijn moeder bij me op bezoek is en mijn Duitse buurman komt ook toevallig langs, dan gaat mijn moeder er vandoor. 8
9 Uitgaan kon niet Wij hebben toen toch wel veel gemist. Uitgaan kon niet, want je had geen echte fiets. Alleen een fiets met kussie -banden. Licht mocht je niet aan doen. Om 8 uur moest je binnen zijn. Voor bij ons in Peize stond een bunker. Aan de Peizerweg stond ook een bunker. De Duitsers liepen daar heen en weer om te controleren of er nog mensen op pad waren. Mijn zus, mijn vriend en ik waren een keer naar mijn broer geweest. We wilden er wel even uit. Om 10 uur gingen we weer naar huis. Bij de bunker hoorden we de Duitsers lopen. Boem, boem, die Duitsers maken immers altijd zoveel lawaai. We zijn toen gauw plat gaan liggen. Toen de Duitsers weg waren, gingen wij op een draf naar huis. Dat is toch niks als je jong bent. Mijn opa Mijn opa was met de paarden bezig. Ze waren aan het schieten. De kameraden van mijn opa gingen kijken. Mijn opa waarschuwde er niet heen te gaan. De kameraden luisterden naar mijn opa en kwamen terug. 9
10 Moe, ze willen mie doodschaiten Ik was een jaar of 8. Er was een veenput. Ik moest daar water halen voor mijn moeder. Met een stok en een putemmertje moest ik het water uit die put halen. Ik had net een emmer water opgehaald. Toen kwam er een kogel vlak bij de put langs. Als ik een stap verder had gedaan, was ik geraakt. Ik moest natuurlijk vreselijk huilen. Mijn moeder kwam aanrennen en ik heb gezegd: Moe, ze willen mie doodschaiten. Melk voor een kwartje Mensen uit de Stad kwamen melk bij ons halen. Met een aantal hebben we contact gehouden. Sommige mensen kenden je later niet meer. Die zagen je niet eens als je ze tegen kwam in de Stad. Terwijl je hen eerst zo veel melk had gegeven. De melk moest in literflessen. Die flessen hadden ze zelf bij zich. Ze konden dan precies zien dat er 1 liter melk in kwam. Voor ons was dat goed en voor hen ook. Een kwartje voor 1 liter melk. Dat was niets te veel. Dat was toen de prijs. 10
11 Een bom onder de vruider* Er was iemand aan het ploegen. Hij was met vruiders aan het ploegen. Toen kwam hij een bom tegen. Daardoor ging de ploeg opeens omhoog. Hij sprong van de trekker af en tilde de ploeg op. Hij keek naar de vruiders. Toen zag hij wat zitten. Hij wilde het met de hand wegduwen, maar dat lukte niet. Hij nam een hamer uit de trekker en wilde tegen het harde ding aanslaan. Maar ineens dacht hij: Dat moet ik niet doen. Het kan wel eens een bom zijn. Hij liet de trekker en vruiders staan en ging de politie bellen. Die vertrouwden het niet. Het was een bom uit de oorlog, die nog niet ontploft was. De opruimingsdienst uit Coevorden heeft de bom weggehaald. Ze hebben de bom ergens laten ontploffen. Als er met de hamer tegen aangeslagen was, dan was alles vergroezeld geweest. *vruider en vrouder zijn Groningse woorden voor een toestel achter de ploeg. Met een vruider kun je dieper ploegen dan met een ploeg zelf. 11
12 Verduisteren We moesten ook verduisteren. Mijn moeder was altijd heel bang. We mochten geen licht aan doen. Je kon voor je fietslamp een swilkje kopen. Er zat een spleetje in. Daar scheen dan licht door, maar veel kon je er niet mee zien. Bevrijding Van de bevrijding weet ik niet zo veel. Ik moest thuis blijven. Wij jonge wichten mochten de straat niet op. Ik was 21 toen de oorlog afgelopen was. In 46 ben ik getrouwd. Toen was het dubbel feest. Nooit iets verteld Ik ben geboren na de oorlog, 19 november De oorlog was van 1940 tot Mijn vader werkte in Duitsland. Hij heeft daar nooit iets over verteld. Hij is driemaal gevlucht, heeft mijn moeder verteld. 12
13 Ruilen Brandstof kon je niet gemakkelijk krijgen. Voor in de Stad was een brandstofhandel. We kregen brandstof van hen en zij melk van ons. We wilden niet met bonnen ruilen. Dat durfde moe niet. Ze was bang, dat ze pa zouden doodschieten. Geen drokte, zei ze. Ze durfde het niet te wagen. 13
14 Een stadjer op Walcheren Werken voor de Duitsers Ik werkte op een steenfabriek. Nederland was bezet door de Duitsers. De fabriek werd stil gezet. We werden ontslagen. Wij moesten ons melden op het Arbeidsbureau. Dat moest altijd, dat was nu eenmaal zo. Anders kreeg je geen uitkering. Je moest een kaart van het Arbeidsbureau hebben, dan stond je ingeschreven. En zo kwam het, dat wij ons met twintig man moesten melden op het Arbeidsbureau. Duinen vernielen Daar kregen wij te horen dat wij naar het eiland Walcheren moesten. Daar moesten we een spoor aanleggen en de duinen vernielen. Er waren kiepkarren. Die werden op het spoor gezet. Die karren moesten we vol zand uit de duinen scheppen. En dat moesten we allemaal verkarren, zodat we een egale zandvlakte kregen. Daar werd dan beton op gestort en zo kreeg je een betonnen vloer. Daar werden bunkers op gebouwd. Daar konden de Duitsers zich verschuilen. Zo moesten wij twaalf uur per dag werken. Dat ging dag en nacht door. 14
15 Bunkersoep en aardappels We kregen weinig eten. Het was alle dagen bunkersoep van afvalgroente van de Duitse koolstronken. Daar werd soep van gekookt. Daar zat geen voeding in, dus hadden we honger. En zo gingen wij vaak op de scharrel bij de boeren. Wij vroegen om wat aardappels. En die gingen wij dan koken met de schil er om. Het viel niet mee om ze te krijgen, want je kwam meestal bij mensen die zelf niet genoeg te eten hadden. Maar wij gingen door tot wij er allemaal een paar hadden. Soms kreeg je dikke aardappels. Ik kreeg ook een keer een hele dikke. Toen hij gaar was zat er een dik klokhuis in. Ik was ermee aan het eten. Ik rook wat. Die aardappel stonk een uur in de wind, dus toen had ik nog niets te eten. In de ziektewet Wij moesten daar vier weken blijven en dan kregen we drie dagen verlof. Van die drie dagen moesten we er twee van reizen. Je moest s morgens heel vroeg met een boot naar Vlissingen. En dan ging je daar op de trein. Dan was je om zes uur in de Stad (Groningen). Dus die dag was je kwijt. 15
16 De tweede dag moest je naar het distributiekantoor om voor drie dagen bonnen te halen. De derde dag moest je weer om zes uur op het station zijn. Dan ging je voor vier weken weer weg. Maar in die drie dagen ging ik ook naar het ziekenhuis. En daar vertelde ik het verhaal aan een dokter. Die gaf mij een brief dat ik drie keer in de week in het ziekenhuis moest komen. En zo kwam ik van het werk op Walcheren af. Ik heb toen een jaar in de ziektewet gelopen. Ik heb er verder niets meer van gehoord. 16
17 De radio goed verstopt Oorlog 45 jaar geleden brak de Tweede Wereldoorlog uit, op 10 mei Het was een mooie dag, tenminste wat het weer betreft. Bij ons thuis waren we al vroeg wakker. Dat kwam door het geronk van de vliegtuigen die overvlogen. Mijn vader zei: Het is vast oorlog. Hij zette de radio aan. Daar waren toen allemaal luchtmachtberichten op. Meldingen waar vliegtuigen en parachutisten geland waren. Mijn oudste broer was toen in dienst en zat in Velsen. Wij luisterden thuis steeds hoe daar de toestand was, terwijl we niet wisten dat hij diezelfde dag was vertrokken naar een andere plaats. Maar hij is er gelukkig wel goed afgekomen. Wij woonden toen wat achteraf en hebben verder niet veel van de oorlog gemerkt. Heel in de verte zagen we veel militaire voertuigen over de weg gaan. Maar de spanning was toch wel groot, vooral door mijn oudste broer. Het duurde nogal lang voor hij thuis kwam en voor die tijd kregen wij geen enkel bericht. 17
18 Het luik Ook weet ik nog goed, ik was toen 12 jaar, dat mijn andere broer een luik in de vloer van de kelder maakte om allerlei waardevolle voorwerpen onder te verstoppen. Je wist maar nooit wat die vijanden deden als ze bij je in huis kwamen. Dat is gelukkig toen niet gebeurd. Het was meer de angst van dat moment. De eerste jaren De eerste jaren van de oorlog gingen vrij rustig voorbij. In Nieuw-Schoonebeek woonden toen bijna allemaal goede Nederlanders, op twee na voor zover ik me kan herinneren. Van die twee mensen heeft nooit iemand last gehad. Er was wel een heel grote eenheid onder de mensen toen. Men had elkaar ook nodig! De maatregelen van de bezetter werden steeds strenger. De controles op het slachten en achterhouden van landbouwprodukten werden dan ook vaker gehouden. Zo gebeurde het wel eens dat de controleurs in het begin van het dorp aan het controleren waren en dat in een kwartier tijd het hele dorp daarvan op de hoogte was. Nieuw-Schoonebeek is een lintdorp van ongeveer 6 km. 18
19 Zodra er controle was, werd dit van huis tot huis doorgegeven. Dan pakte er iemand de fiets om het bericht verderop het dorp in te brengen. Vandaar dat het hele dorp zo vlug op de hoogte was van het naderende onheil. En als je dan goed oplette, zag je de mensen met melkbussen of zakken naar het land gaan. Er werd dan op een 100 meter achter de huizen turf gegraven. In zo n veenput of tussen de turf kon je voor een tijdje fijn wat verbergen. Als de controle weer voorbij was, dan ging je tegen de avond je spullen weer ophalen. Geen vervoersbewijs Ik herinner mij ook nog een geval, waarbij ik bijna ruzie kreeg met een controleur. Ik was op weg met een wagen met turf naar de smid. De smid gebruikte de turf voor hoepels om wielen. Wij moesten nieuwe hoepels om de wagenwielen hebben. Daarvoor moest de smid turf hebben, anders kon hij dat niet doen. Zonder vervoersbewijs mocht je geen turf vervoeren en die hadden we niet. Maar nood breekt wet is een spreekwoord en dus maar zonder vervoersbewijs. 19
20 De controleur Het ging allemaal goed tot ongeveer een 500 meter van de smederij. Toen kwam er een man op de fiets naast de wagen rijden en hield zich met één hand vast aan de wagen. Hij vroeg: Waar ga je met die turf naar toe? Verder zei hij niets. Ik dacht even na. Als het een controleur is, dan had hij dat moeten zeggen en als hij het niet is, dan hoef ik hem dat niet te vertellen. Dus zei ik: Dat hoef ik u toch niet te vertellen. Hierop werd de man kwaad en zei: Ik ben controleur. Stop maar, dan zal ik je de papieren laten zien. Daarop antwoordde ik: Dat hoeft niet, maar waarom zegt u dat dan niet direct? Ik kan het toch niet aan uw neus zien. Er vragen wel eens vaker mensen waar ik die turf naar toe breng, maar dan komt het er meestal op neer dat ze willen dat ik het naar hun huis toe breng en dat kan natuurlijk niet. Maar deze turf gaat naar de smid, omdat we nieuwe hoepels om de wagen moeten hebben. De man kalmeerde wat en zei: Ik ga wel naar de smid en wacht daar op je. Hij dacht dat ik hem wat wijs maakte. 20
21 Toen ik bij de smederij kwam, stond hij bij de smid te praten. Na wat heen en weer gepraat liep het toch nog met een sisser af. Wel kreeg ik te horen dat ik de volgende keer een vervoersbewijs moest hebben, waarop ik maar zei dat dat goed was. Stroom aftappen Ook werd er in de tuin tabak verbouwd. De tabaksbladeren werden gedroogd en moesten dan fijngesneden worden. Mijn broer had een snijmachine gemaakt, waarmee je tabak kon snijden. Dat ging goed en omdat daar behoefte aan was, sneden we ook voor anderen. We kregen daar 75 cent per pond voor. Een pond gedroogde tabak is heel veel. Het was wel gezellig werk dat meestal in de avond-uren moest gebeuren. Er was maar één moeilijkheid. Je mocht niet meer dan zoveel stroom gebruiken. Kwam je daar boven dan werd je afgesneden. Dus er bleef maar één mogelijkheid over: stiekem aftappen buiten de meter om. Na de oorlog zijn alle meters en installaties gecontroleerd en waar dat nodig was weer hersteld. Daarna ging alles weer langs de normale weg. Het was toen ook niet meer nodig om stiekem stroom te gebruiken. Er was weer voldoende. 21
22 In de laatste tijd van de oorlog hebben we de snijmachine zo veranderd, dat je hem ook met de hand kon bedienen. Kwam er iemand die tabak gesneden wilde hebben, dan moest hij zelf aan de machine draaien. Slachten Er werd ook stiekem geslacht, dat wil zeggen zonder vergunning. Het slachten gebeurde gewoon overdag, net als normaal, maar er kwam dan geen controleur die er stempels opzette. Spek en vlees zonder stempels mocht je niet in bezit hebben, maar het smaakte wel goed. 22
23 De radio goed verstopt Op zekere dag kwam er bericht dat alle radio s moesten worden ingeleverd. De bezetter was bang dat de mensen naar de Engelse zender luisterden. Wij hebben de radio niet ingeleverd, maar wel goed verstopt. Het was niet meer veilig om de radio te gebruiken. Dus geen radio en ook geen televisie, want die was er toen nog niet. En verder was er ook weinig te beleven. Gezelligheid Uitgaan kon je bijna niet, want je moest weer op tijd binnen zijn, om 11 uur. Vlak in de buurt kon je wel uitgaan, want dan ging je wel achter langs. Toch was het wel gezellig. Er werd veel gekaart en gesjoeld of andere spelletjes gedaan. Bij ons was meestal s avonds het huis wel vol of we waren bij anderen. Ook werd er wel eens gedanst op de deel met muziek van een harmonika. Dan was je een moment de narigheid even vergeten. 23
24 Bommenwerpers Er werden in die tijd ook wel eens Engelse bommenwerpers afgeschoten. Er waren er in de buurt al een paar naar beneden gekomen. Op 2 januari 1944 s nachts om een uur of vier was het weer raak. Ik werd wakker van heel veel lawaai. De vliegtuigen vlogen bijna elke nacht over. Maar ach, alles went. We hoorden ze bijna niet meer. Die nacht was er één afgeschoten. Deze kwam brandend over ons huis om daarna direct neer te storten. De bommenwerpers waren op de heenreis en hadden nog de volle lading bommen aan boord. Het toestel explodeerde nog in de lucht, vlak voordat het op de grond neerkwam. Het was een enorme klap. De brokstukken lagen over een groot gebied verspreid en brandden nog als een fakkel toen we buiten kwamen. Bij ons in huis was alles stuk. Vader zei: Doe het licht even aan. maar ook dat deed het niet meer. Het net was toen nog bovengronds en de draden waren door de luchtdruk kapot geslagen. Ook de ramen waren allemaal kapot, het glas lag tot achter in de kamer. De deuren stonden open en alle pannen waren van het dak. 24
25 Het was een grote rotzooi. Maar in het donker kon je niets doen. Dat ondervond ook de dokter uit Schoonebeek, die op de motor was komen kijken of er nog gewonde piloten waren, waarvoor hij nog iets kon doen. 25
26 Veel doden Dat bleek ook later, toen het licht werd, niet het geval te zijn. Alle inzittenden waren gesneuveld en de resten van de piloten lagen over de weilanden verspreid. Het was een naar gezicht. Iets wat je niet zo gauw vergeet. Van de bemanning van acht zijn er maar vijf terug gevonden. De rest was versplinterd. De week erop werd alles door een opruimingsploeg, onder toezicht van de Duitsers, opgeruimd. De eerste dagen waren alle mensen bezig om zo goed en kwaad als dat ging, de daken weer te repareren. We hebben toen dagen met dichtgespijkerde ramen gezeten. Er was geen glas genoeg. Er waren onder de bevolking gelukkig geen slachtoffers. Genoeg te eten Alles verliep verder dat jaar vrij rustig. Dat wil zeggen: er was en bleef veel spanning. Geen kleren, geen potten en pannen en geen koffie, thee en rijst. Koffie maakten we van gebrande rogge. Als er niets anders is, dan smaakt dat nog goed ook. Omdat we op een boerderij woonden, hadden we voldoende te eten. 26
27 De pap werd zelf gemaakt van roggemeel en de olie uit koolzaad. Brood kon je wel bij de bakker krijgen, als je zelf maar zorgde voor meel. Tarwe en rogge werden bij de molenaar verwerkt tot meel en dat meel ging naar de bakker. Dus honger hadden we niet. Honger in het westen Anders was dat in het westen van het land. Vooral de laatste winter hadden de mensen bijna niets meer te eten. Er kwamen vanuit het westen veel mensen bij ons in het dorp eten halen. Bij ons is toen nog een week een meisje uit Zeist geweest. Ze is met zoveel etenswaar als ze mee kon nemen, weer terug gegaan. Ze had wat spullen vergeten en daar was een adres bij. Mijn moeder heeft naar dat adres een brief gestuurd, maar nooit antwoord gekregen. Het meisje vertelde dat ze met een vriendinnetje uit Zeist naar Schoonebeek waren vertrokken. Ze waren ongeveer zeventien jaar oud. Haar vriendin was ergens in Overijssel bij een beschieting om het leven gekomen. Zij was toch maar alleen verder gegaan, om maar niet zonder eten weer thuis te komen. 27
28 Zwarte handel Er werd ook in zwarte handel gedaan door enkele mensen. Die kwamen hier om eten te halen en gingen het in het westen weer duur verkopen voor geld, maar meestal voor sieraden. Er zijn altijd mensen die van het leed van een medemens proberen te profiteren. De onderduiker Ook herinner ik mij dat wij in de laatste winter van de oorlog een paar Duitse soldaten kregen ingekwartierd voor een paar weken. Die moesten uitrusten en dan weer naar het front. Ze sliepen alleen maar bij ons. Eten deden ze in de school. Wij hadden toen ook een onderduiker: een spoorwegman. De spoorwegen waren toen in staking. Eén van die Duitsers vroeg aan mijn vader of het allemaal zoons van hem waren en vader zei ja en daarmee was de kous af. Je had toen minder last van de Duitse soldaten dan van de Nederlandse landwachten. Toen die Duitsers weer weg gingen, schreide de ene. Hij had foto s van zijn vrouw en kinderen laten zien. Hij was bang dat hij ze nooit meer terug zou zien. 28
29 Voor de Kerst hebben we de armen en benen er misschien wel af, zei hij tegen ons. We hebben er nooit meer iets van gehoord. Een extra paard Op 3 februari 45 was het een mooie voorjaarsdag. Ik was s morgens met paard en wagen naar het veen gegaan om turf te halen. De voorraad was op en de kachel moest toch blijven branden. Ook het eten werd toen op de kachel gekookt. Ik moest met de wagen nog over een stukje zandweg naar de schuur. De wagen had smalle houten wielen. Het was sinds een paar dagen dooi. De zandweg was door de dooi erg zacht geworden. Daarom liet ik de wagen op de weg staan. Ik ging ons andere paard erbij halen om ook nog voor de wagen te spannen. De onderduiker die bij ons was, hielp mij daarbij. De beschieting Toen we klaar waren met het inspannen werden we plotseling door een Engels jagertje, een jachtvliegtuig, beschoten. We stonden midden in het vuur. Ik sprong van de weg in de sloot, maar toen was ik al geraakt. Ik keek omhoog en zag de jager hoog over ons heen weg vliegen. 29
30 Ik kroop weer uit de sloot en liep hard naar huis, bang als ik was dat ze nog een keer weer terug zouden komen. Ik keek achterom en zag Nol de onderduiker ook aan komen lopen. Hij was er slechter aan toe dan ik, maar hij kon nog wel lopen. Er was een pees van zijn arm door een scherf geraakt en hij moest naar het ziekenhuis. Mijn zus was direct op de fiets naar het café gegaan voor de dichtstbijzijnde telefoon. De dokter was er direct. Nol werd met de postauto naar het ziekenhuis in Hardenberg vervoerd. Toen ze daar wisten dat hij een onderduiker was, werd er meteen gezorgd voor bonkaarten. Ook kreeg hij later papieren met een stempel van de gemeente erop. De paarden waren met kogels doorzeefd en waren ook bijna op slag dood. Ik had ook een schotwond aan mijn arm en been en verder wat kleinere wondjes. Maar we zijn er goed afgekomen. Het eind van de oorlog In april hadden we nog benauwde momenten, toen de Duitsers terugtrokken en er Engelse vliegtuigen in de lucht waren. De Duitsers zochten dekking rond ons huis. De wagens met de paarden stonden op de weg. 30
31 Er werd ook geschoten maar er werd niets geraakt. s Zondags kwamen de Canadezen en waren we gelukkig weer vrij. Wij dachten toen dat er nooit meer oorlog zou komen en dat de mensen altijd net zo één zouden blijven als in de oorlogstijd. Maar wat een teleurstelling: na veertig jaar is er nog steeds oorlog in de wereld. Er vallen nog elke dag doden en de eenheid die er in de oorlog was, is al lang weer zoek bij de meeste mensen. Het is geen mooi verhaal geworden en het is ook niet compleet. Een mens vergeet gelukkig ook wel wat, maar het is wel zo ongeveer wat ik mij van de oorlog herinner na veertig jaar. 31
32 Reeks uit eigen pen De boekjes in deze reeks zijn geschreven door deelnemers aan de volwasseneneducatie. Verhalen en gedichten van deelnemers blijven welkom! Stuur ze naar: De Stiep Educatief Oranjelaan SV Rockanje telefoon/fax (0181) ook op internet voor actuele informatie of uw bestelling 32
De tijd die ik nooit meer
De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.
Nadere informatieMijn mond zat vol aarde
Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatie1 Vinden de andere flamingo s mij een vreemde vogel? Dat moeten ze dan maar zelf weten. Misschien hebben ze wel gelijk. Het is ook raar, een flamingo die jaloers is op een mens. En ook nog op een paard.
Nadere informatieLEVEN IN DE OORLOG LES 1. Het begin van de oorlog
Wereldoorlogen en Holocaust LES 1 LEVEN IN DE OORLOG JE LEERT wat er in het begin van de Tweede Wereldoorlog gebeurt; wat er verandert in het dagelijks leven van de mensen; wat de mensen doen bij een luchtalarm.
Nadere informatieHet Petje Henk Kuiper. uit eigen pen deel 8 De Stiep Educatief
Het Petje Henk Kuiper uit eigen pen deel 8 De Stiep Educatief Het Petje Een herinnering uit de oorlog. Vader en Klaas zijn door de Duitsers gevangen genomen. Geert en Jan mogen op bezoek in de barak. Kleine
Nadere informatieVoorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.
Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik
Nadere informatieO, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatieSAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden
SAMUEL VAN DER MEER De Ontsnapte Joden De inval Het is een zonnige dag. Bram en Theo zijn een spelletje aan het spelen, maar ze moeten eigenlijk allang naar bed. Papa zegt tegen Bram: Bram, je moet naar
Nadere informatieInhoud Slaapkamer 6 Opwarming 8 Een jaar later 10 Genoeg 12 Terrorist 14 Geheim 16 Olie 20 R.O.A. 23 Betty 26 Vertrouwen 29 Feiten 32 G.O.F. 35 Protest 38 Warm 42 Reuzenmachine 44 Een bewaker! 47 Terrorist?
Nadere informatieDe ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters.
Over dit boek De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters. Dit boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel gaat over een man die vlucht naar Europa.
Nadere informatieNaam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)
Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland
Nadere informatieWater Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.
Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt
Nadere informatieDaags nadat Momgomery's troepen over de Rijn waren, stak Church.1i de rivier over in een Amerikaanse stormboot,
23g2.. passeerden vanmiddag veel bommenwerpers en jagers in oostelijke richting. Vanavond naar Simonse geweest. Toen ik terug naar huis ging en nog maar juist de poort uit was, hoorde ik opeens iets, alsof
Nadere informatieOp één voetje en één kleppertje
Op één voetje en één kleppertje Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieVerloren grond. Murat Isik. in makkelijke taal
Verloren grond Murat Isik in makkelijke taal Moeilijke woorden zijn onderstreept en worden uitgelegd in de woordenlijst op pagina 84. Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen Mijn geboorte Mijn verhaal
Nadere informatieWe hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.
Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.
Nadere informatieHij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te
Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen
Nadere informatieEr was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig
Nadere informatieGeelzucht. Toen pakte een vrouw mijn arm. Ze nam me mee naar de binnenplaats van het huis. Naast de deur van de binnenplaats was een kraan.
Geelzucht Toen ik 15 was, kreeg ik geelzucht. De ziekte begon in de herfst en duurde tot het voorjaar. Ik voelde me eerst steeds ellendiger worden. Maar in januari ging het beter. Mijn moeder zette een
Nadere informatieVerhaal: Jozef en Maria
Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele
Nadere informatieEerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.
juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers
Nadere informatiePasen met peuters en kleuters. Jojo is weg
Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?
Nadere informatie2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg
2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatie2
2 Het kerstverhaal Kijk ook op: www.ploegsma.nl www.viviandenhollander.nl www.miesvanhout.nl ISBN 978 90 216 7085 0 / NUR 227 Tekst: Vivian den Hollander 2012 Illustraties: Mies van Hout 2012 Vormgeving:
Nadere informatieEen van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.
Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt
Nadere informatieKlein Kontakt. Jarigen. in april zijn:
A Klein Kontakt Het is alweer eind maart wanneer dit Kontakt uitkomt, het voorjaar lijkt begonnen, veel kinderen hebben kweekbakjes met groentes in de vensterbank staan, die straks de tuin in gaan. Over
Nadere informatieIK OVERLEEFDE AUSCHWITZ
Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr
Nadere informatieInhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51
Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms
Nadere informatieKrabbie Krab wordt Kapper
E-boek Geschreven en Vormgeving Esther van Duin Copyright Esthers Atelier www.esthersatelier.nl email info@esthersatelier.nl Krabbie Krab wordt Kapper Krabbie krab was een kunstenaar. Hij maakte beelden
Nadere informatieKnallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen?
Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen? Vooraf Oud en nieuw is leuk en gezellig: oliebollen eten, spelletjes doen, televisie kijken, met zijn allen aftellen tot twaalf uur en vuurwerk afsteken.
Nadere informatieHet was één groot feest!
Het was één groot feest! Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieLancaster ED470. Wie, wat, waar en hoe?
Lancaster ED470 Wie, wat, waar en hoe? Hier is het toestel neer gekomen en ontploft. Een groot gat kwam in de grond. Wat gaan we doen? Het verhaal Vliegtuigcrash. 23 september 1944 De vliegbasis Skellingthorpe
Nadere informatieInhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197
Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,
Nadere informatie0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1
Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht
Nadere informatieTornado. Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur.
Tornado Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur. Geschreven in januari 2012 (Geïllustreerd t.b.v. het
Nadere informatieGijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden
Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden zijn ouders hem, maar alle andere konijntjes noemden
Nadere informatieLieve broer! Je liefste zus!!! Camille Vandenbussche. 12-19 oktober
Lieve broer! 12-19 oktober Je bent nog maar 1 week weg, en ik mis je al! Hopelijk zie ik je nog terug! Ik heb gehoord dat er al heel wat mannen zijn gestorven! Jij nog niet,gelukkig! En,papa, alles goed
Nadere informatieJe mag stralen je mag huilen je mag dwalen je mag schuilen je mag vragen je mag dromen je mag klagen je mag komen Hij wacht op jou
Je mag stralen je mag huilen je mag dwalen je mag schuilen je mag vragen je mag dromen je mag klagen je mag komen Hij wacht op jou Heb je naar aanleiding van dit dagboek vragen of opmerkingen? Mail me
Nadere informatieJAN STEVENS. Voorjaarsdroom. De Wielewaal" Dordrecht 1945
JAN STEVENS Voorjaarsdroom De Wielewaal" Dordrecht 1945 r JAN STEVENS 4 Voorjaarsdroom De Wielewaal" Dordrecht 1945 voor Minke « Die lentemorgen, vroeg - ben ik door de boomgaard gegaan en het was of
Nadere informatieDORST IN DE OORLOGSJAREN.
DORST IN DE OORLOGSJAREN. De aanwezigheid van vliegveld Gilze-Rijen heeft voor de bewoners van Dorst de hele oorlog door steeds grote ongemakken en vele gevaren opgeleverd. Praktisch de hele oorlog waren
Nadere informatierijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005
rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard
Nadere informatieEerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten
Doortje Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten isbn: 978-90-484-0769-9 nur: 344 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgenomen
Nadere informatieWat een vreemde bromfiets!
Wat een vreemde bromfiets! Waarom rijden er nu geen paarden meer met karren? Reed er vroeger een tram in ons dorp?! Met die bus zou ik ook wel eens willen rijden! 1. Voetgangers baas! Opdracht Lees het
Nadere informatieMoeder worden, moeder zijn
Moeder worden, moeder zijn Uitgeverij Eenvoudig Communiceren Postbus 10208 1001 EE Amsterdam Telefoon: (020) 520 60 70 Fax: (020) 520 60 61 E-mail: info@eenvoudigcommuniceren.nl Website: www.eenvoudigcommuniceren.nl
Nadere informatieWOUTER KLOOTWIJK ANNE, HET PAARD EN DE RIVIER MET ILLUSTRATIES VAN ENZO PÉRÈS-LABOURDETTE LEOPOLD / AMSTERDAM
WOUTER KLOOTWIJK ANNE, HET PAARD EN DE RIVIER MET ILLUSTRATIES VAN ENZO PÉRÈS-LABOURDETTE LEOPOLD / AMSTERDAM Eerste druk 2017 2017 tekst Wouter Klootwijk 2017 illustraties Enzo Pérès-Labourdette Boekverzorging
Nadere informatieDe twee zaken waarover je in dit boek kunt lezen, zijn de meest vreemde zaken die Sherlock Holmes ooit heeft opgelost.
Sherlock Holmes was een beroemde Engelse privédetective. Hij heeft niet echt bestaan. Maar de schrijver Arthur Conan Doyle kon zo goed schrijven, dat veel mensen dachten dat hij wél echt bestond. Sherlock
Nadere informatiemirjam prinsen Door de ogen van mijn moeder Oorlogsherinneringen van een Rotterdams meisje
mirjam prinsen Door de ogen van Oorlogsherinneringen van een Rotterdams meisje mijn moeder Kom vanavond met verhalen hoe de oorlog is verdwenen en herhaal ze honderd malen, alle malen zal ik wenen Uit
Nadere informatieIris marrink Klas 3A.
Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15
Nadere informatieKom erbij Tekst: Ron Schröder & Marianne Busser Muziek: Marcel & Lydia Zimmer 2013 Celmar Music / Schröder & Busser
Kom erbij Kom erbij, want ik wil je iets vertellen, het is heel bijzonder, dus luister allemaal. Ik ken honderdduizend prachtige verhalen, maar dit is echt het mooiste van allemaal. Het gaat over twee
Nadere informatie1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.
1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.
Nadere informatie100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna.
100 jaar geleden t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. t Is oorlog! Binderveld, Kozen, Nieuwerkerken en Wijer 100 jaar geleden is een
Nadere informatiede aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.
Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.
Nadere informatie1. Van je juf of meester krijg je een plaatje. Bekijk je plaatje goed. 3. Zoek samen nog vier klasgenoten met een ander plaatje.
Opdracht 1 Ongeveer 150 jaar geleden stonden er veel steenfabrieken langs de IJssel. De stenen werden van klei gemaakt. Dat kon je langs de IJssel vinden. Als de rivier overstroomde, bleef er een laagje
Nadere informatieR O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl
R O S A D E D I E F Arco Struik Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl In de winkel 3 Bart 5 Een lieve dief 7 De telefoon 9 Bij de dokter 11 De blinde vrouw 13 Een baantje 15 Bijna betrapt
Nadere informatieKastelen in Nederland
Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieDe gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.
De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen
Nadere informatieDeel 1. De eerste oorlogsdagen
Deel 1 De eerste oorlogsdagen Vrijdag 10 mei 1940, heel vroeg in de ochtend Luchtaanval Chris wordt wakker van harde dreunen en zwaar gebrom. Vliegtuigen, weet hij meteen. Zware vliegtuigen, bommenwerpers!
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatieLEMELERVELD TIJDENS WO2
LEMELERVELD TIJDENS WO2 ROUTE 4,5 km Ontdek tijdens deze route hoe Lemelerveld de tweede wereldoorlog beleefde. Werkgroep Doc. '39-'45 van de Historische Kring Dalfsen. 20 17 Lemelerveld tijdens WO2 4
Nadere informatieSchrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>
Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatieSpreekbeurt Dag. Oglaya Doua
Spreekbeurt Dag Oglaya Doua Ik werd wakker voordat m n wekker afging. Het was de dag van mijn spreekbeurt. Met m n ogen wijd open lag ik in bed, mezelf afvragend waarom ik in hemelsnaam bananen als onderwerp
Nadere informatieGod houdt zijn belofte Genesis 21:1-6. De berg op Genesis 22:1-8. God heeft me heel gelukkig gemaakt! Ze noemden hun zoon Izak. Dat betekent: lachen.
35 God houdt zijn belofte Genesis 21:1-6 Abraham wist dat God zich met Sodom en Gomorra aan Zijn woord gehouden had. Hij vertrouwde erop dat God Zijn belofte aan hem en Sara ook zou houden. Ze zouden een
Nadere informatieOp hun knieën blijven ze wachten op het antwoord van Maria. Maar het beeld zegt niets terug.
1950 Het huilende beeld De zon schijnt met hete stralen op het kleine dorpje. Niets beweegt in de hitte van de middag. De geiten en koeien slapen in de schaduw. De blaadjes hangen stil aan de bomen. Geen
Nadere informatieNeus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen
Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind
Nadere informatieLiedbijlage. Groepen 1-3. Cd Pyramide 2008-I, track 66. Groepen 3-4. Cd Pyramide 2008-I, track 67
Liedbijlage Deze liedbijlage is samengesteld door het Prins Claus Conservatorium Groningen. De liedjes zijn geschreven door 1e jaars studenten van de opleiding Docent Muziek. Het schrijven van kinderliederen
Nadere informatieBijbellezing: Johannes 4 vers Zit je in de put? Praat es met Jezus!
Bijbellezing: Johannes 4 vers 7-27 Zit je in de put? Praat es met Jezus! Wij hadden vroeger een waterput Vroeger is meer dan 55 jaar geleden Naast ons huis aan de Kerkstraat in Harkema Ik weet nog hij
Nadere informatieLes 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het voorspellen?
Les 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vorige week zijn we begonnen met voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het
Nadere informatie3 Bijna ruzie. Maar die Marokkanen en Turken horen hier niet. Ze moeten het land uit, vindt Jacco.
1 Het portiek Jacco ruikt het al. Zonder dat hij de voordeur opendoet, ruikt hij al dat er tegen de deur is gepist. Dat gebeurt nou altijd. Zijn buurjongen Junior staat elke avond in het portiek te plassen.
Nadere informatieHet tweede avontuur van Broer Vos en Broer Konijn
Het tweede avontuur van Broer Vos en Broer Konijn Oom Remus bron. Z.n., z.p. ca. 1950 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/remu001twee01_01/colofon.php 2010 dbnl / erven J.C. Harries 2 [Het
Nadere informatieKOOS MEINDERTS NAAR HET NOORDEN MET ILLUSTRATIES VAN ANNETTE FIENIEG
KOOS MEINDERTS NAAR HET NOORDEN MET ILLUSTRATIES VAN ANNETTE FIENIEG & DEEL EEN HONGER 1 Midden in de nacht Net toen ik dacht: ik heb het me verbeeld, hoorde ik het weer, een langgerekte dierlijke schreeuw,
Nadere informatieNiet in slaap vallen hoor!
Niet in slaap vallen hoor! Marcus 13: 33-37: Dierenversie Geïllustreerd door: 30 november 2014 Maria Koninginkerk Baarn 2 De oude leeuw heeft vakantieplannen. Dat vertelde hij vanmorgen aan alle dieren:
Nadere informatieTijd van de wereldoorlogen: De tweede wereldoorlog
Tijd van de wereldoorlogen: De tweede wereldoorlog Op de vlucht Trek een lijn naar het goede plaatje. In de winkel is bijna alles op. De groenteman zegt: de mensen kopen veel eten, de mensen vluchten voor
Nadere informatieHet Drakenfeestje Tekst Mathias Dellaert Illustraties Siri Austvik
Het Drakenfeestje Tekst Mathias Dellaert Illustraties Siri Austvik Het Drakenfeestje Tekst Mathias Dellaert Illustraties Siri Austvik Voor Rune s vijfde verjaardag. Voor hem, zijn vriendjes en zijn klasgenootjes
Nadere informatieSTADEN TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
STADEN TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Staden voor de oorlog STA_07 De Speyhoek in Staden, voor de oorlog. Iedereen komt naar buiten voor de fotograaf. Moeders met lange rokken en grote schorten, vaders
Nadere informatieVoor Cootje. de vuurtoren
Voor Cootje de vuurtoren De Koos Meinderts vuurtoren Lemniscaat & Annette Fienieg Nederlandse rechten Lemniscaat b.v. Rotterdam 2007 isbn 978 90 5637 909 4 Tekst: Koos Meinderts, 2007 Illustraties: Annette
Nadere informatieHet Drakenfeestje. Tekst Mathias Dellaert Illustraties Siri Austvik
Lies is een speciaal el e: door een ongeluk in haar jeugd kan ze niet vliegen en toveren. Toch houdt Lies van avonturen. Het Drakenfeestje Maar wat kan ze doen als er plotseling een draak in Bosopdeheuvel
Nadere informatieH utnieuws 4 2014-2015
OBS de Boomhut 31 oktober 2014 H utnieuws 4 2014-2015 Locatie Bernhardlaan 10 6824 LE Arnhem 026-4433102 Locatie Julianalaan 1 6824 KG Arnhem 026-3701183 In dit nummer: Tussenschoolseopvang Tussenschoolseopvang
Nadere informatieEEN PRINS WORDT EEN HERDER
Bijbel voor Kinderen presenteert EEN PRINS WORDT EEN HERDER Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: E. Frischbutter en Sarah S. Vertaald door: Erna van Barneveld
Nadere informatieEerste druk, april 2012 2012 Piety Alkema Illustraties: Studio Roede te Grootegast en Piety Alkema
Klein draakje Eerste druk, april 2012 2012 Piety Alkema Illustraties: Studio Roede te Grootegast en Piety Alkema isbn: 978-90-484-2341-5 nur: 277 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl
Nadere informatieDe brug van Adri. Rollen: Verteller Martje Adri Wim
De brug van Adri Rollen: Verteller Martje Adri Wim Daar loopt een meisje. Ze heet Martje. Ze kijkt boos en loopt langzaam. Ze weet niet waarheen. Martje kent Wim. Hij woont in dezelfde straat, maar Wim
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieRivka voelt tranen in haar ogen. Vader aait over haar wang. Hij zegt: Veel plezier, prinsesje. Vergeet je nooit wie je bent? Dan draait vader zich
1942-1943 1 Rivka! Het is tijd om te gaan!, roept vader. Rivka is blij. Ze gaat logeren. Ze weet niet bij wie. En ze weet ook niet hoe lang. Maar ze heeft er wel zin in. Vader heeft gezegd: Je gaat in
Nadere informatieTik-tak Tik-tak tik-tak. Ik tik de tijd op mijn gemak. Ik haast me niet zoals je ziet. Tik-tak tik-tak, ik denk dat ik een slaapje pak.
Tik-tak - Lees het gedicht tik-tak voor. Doe dit in het strakke ritme van een langzaam tikkende klok: Tik - tak - tik - tak Ik tik - de tijd - op mijn - gemak. Enzovoort. - Laat de kinderen vrij op het
Nadere informatieWelkom in Caddum Mijn vrienden heten Henk en Gijs. De achternaam van Henk is Van Brakel. Maar iedereen noemt hem Henk van Henk en Aartje. Dus Henk zij
Inleiding Vroeger woonde ik in Caddum. Ik ben daar niet geboren. Maar ik woon daar vanaf mijn derde jaar. Caddum is een klein dorp op de Veluwe. Echt een boerendorp. De meeste mensen in het dorp zijn boer.
Nadere informatieLuisteren: muziek (A2 nr. 7)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieDe epilepsie van Annemarie Als je hersens soms op hol slaan
Annemarie begreep er niks van. Had ze zo raar op de grond liggen doen? Wat stom. Zelf wist ze alleen nog maar dat haar buik naar aanvoelde en dat ze heel bang werd. Van de rest wist ze niets. Annemaries
Nadere informatieISABEL EN BAS VAN RHIENEN (6)
Als tweeling ben je nooit alleen. Maar je bent ook altijd de helft van iets. Vijf broers en zussen vertellen hoe ze samen zichzelf zijn. Tekst Nanneke van Drunen Foto s Edith Verhoeven ISABEL EN BAS VAN
Nadere informatieKINDEREN VAN HET LICHT
KINDEREN VAN HET LICHT Verteller: Het gebeurde in een donkere nacht, heel lang geleden, dat er herders in het veld waren, die de wacht hielden over hun schapen. Zij stonden net wat met elkaar te praten,
Nadere informatieDe Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!
De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even
Nadere informatieHERDENKING JOODS MONUMENT
HERDENKING JOODS MONUMENT Op vrijdag 9 maart zullen de leerlingen aanwezig zijn bij de herdenking van het Joods monument op het terrein van voormalig Groot Bronswijk. Tijdens deze herdenking zullen de
Nadere informatieDe jongen weet dat hij niet in slaap moet vallen. Want dan zullen dieven zijn spullen stelen. Ook al is het nog zo weinig wat hij heeft.
In Kanton, China Op de hoek van twee nauwe straatjes zit een jongen. Het is een scheepsjongen, dat zie je aan zijn kleren. Hij heeft een halflange broek aan, een wijde bloes en blote voeten. Hij leunt
Nadere informatieWie heeft die rare knopen erin gelegd? vraagt hij. Ik, geeft Bibi eerlijk toe. Vorige week waaide het nogal hard. Dus toen heb ik de rubberboot en
Het plan van Bart Dobber, niet doen! Bibi staat op het dek van het schip en kijkt naar haar hond die een kat achterna zit op de kade. Haar broer Bart ligt op de loopplank en peutert aan het touw van de
Nadere informatieIZEGEM TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
IZEGEM TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Op 31 juli 1914 staat de stad in rep en roer: het is oorlog! Overal wordt erover gepraat, de mensen staan allemaal op straat. De volgende
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Onderduiken Mijn spreekbeurt gaat over mensen die in de tweede wereldoorlog zijn ondergedoken. Mijn werkstuk heb ik gemaakt over Anne Frank. Anne Frank is in de tweede wereld oorlog ook ondergedoken. Vandaar
Nadere informatieWat is de aanleiding tot de Eerste Wereldoorlog? De moord op Frans-Ferdinand van Oostenrijk.
Werkblad 7 Ω Oorlog en crisis Ω Les : De Eerste Wereldoorlog Het begin van de Eerste Wereldoorlog Rond 900 zijn er twee kampen in Europa. Rusland, Frankrijk en Groot- Brittannië aan de ene kant. Oostenrijk-
Nadere informatieIk heb geen zin om op te staan
Liedteksten De avonturen van mijnheer Kommer en mijnheer Kwel Voorbereiding in de klas: meezingen refrein Het Dorp Het is weer tijd om op te staan Maar ik heb geen zin Hij heeft geen zin Om naar m n school
Nadere informatieWelke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.
Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest
Nadere informatie