Bevat uitneembaar beurskatern

Transcriptie

1 Onafhankelijk vakblad voor lassen, lijmen en snijden Nummer 10 - Deze maand: Lastechniek brengt u in verbinding met de Welding Week 2011 Bevat uitneembaar beurskatern

2 september 2011 VOORWOORD ITW WELDING PRODUCTS Kennis en Passie voor Lassen ITW WELDING PRODUCTS levert een uniek en volledig producten programma uit een aantal marktleidende merken. Het assortiment omvat lastoevoegmaterialen, lasmachines, accessoires en inductieve verwarming apparatuur. Miller lasapparatuur Miller is wereldwijd de marktleider op het gebied van lasapparatuur. Miller staat al meer dan 80 jaar garant voor uitstekende laseigenschappen, vooruitstrevende innovatieve lasboogprocessen en bovenal ultieme betrouwbaarheid! Zeer uitgebreid pakket lastoevoegmaterialen Keuze uit de vooraanstaande merken Elga, Hobart, McKay en Trimark biedt u de mogelijkheid het juiste lastoevoegmateriaal te selecteren voor elke specifieke toepassing variërend van hoogwaardige verbindingslassen tot reparatie en oplassen. Vakkundige technische ondersteuning staat voor u klaar Onze diensten en producten zijn gebaseerd op Quality and Know-How in Welding. ITW Welding Products biedt u een bekwaam team van technische adviseurs. Zij kunnen u adviseren en begeleiden op het gebied van efficiënte procesen productkeuze, het ontwikkelen van lasprocedures, training en kwalificatie van lassers. Geïnteresseerd in onze mogelijkheden? Onze verkooporganisatie evenals zorgvuldig geselecteerde dealers met gedegen vakkennis staan voor u klaar voor ondersteuning en aanschaf van lasapparatuur en lastoevoegmaterialen. Bel ons op: Tel Wij zijn u graag van dienst! ITW Welding Products BV Edisonstraat 10 NL-3261 LD Oud-Beijerland T +31 (0) F +31 (0) FORTUNE 200 ITW Welding Products BV is onderdeel van Illinois Tool Works Inc. (ITW), met ongeveer 800 business units. ITW maakt deel uit van de Fortune 200-lijst van Amerikaanse beurs genoteerde ondernemingen. Colofon Redactie Ruud Binnendijk, Bert de Jong, Patric de Smet, Walter Vermeirsch, Leo Vermeulen, Margriet Wennekes, Henk Zandvliet Eindredactie Margriet Wennekes, Leo Vermeulen Bladmanagement Margriet Wennekes Uitgever Bert de Jong Advertentie-exploitatie Con-Sell, Rolf Mul T , E info@con-sell.nl Adressen Nederlands Instituut voor Lastechniek Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer T , E redactie@nil.nl Belgisch Instituut voor Lastechniek vzw Technologiepark 935, B-9052 Zwijnaarde, België T , F , E Ann.Wydooghe@bil-ibs.be OPUS communicatie-ontwerp Fruitweg 24 j, 2321 GK Leiden, T , F E info@vakbladlastechniek.nl Abonnementen Binnenland 62,50 (particulier op privé-adres); 98,75 (bedrijf) en 31,25 (studenten en senioren). Voor abonnementen in België kunt u contact opnemen met ann.wydooghe@bil-ibs.be Overig buitenland 116,50 (op bedrijfsnaam). Prijzen zijn excl. BTW. Lastechniek verschijnt elf keer per jaar en wordt toegezonden aan deelnemers van het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL) en het Belgisch Instituut voor Lastechniek (BIL) en andere geïnteresseerden en belanghebbenden in de verbindingstechniek. Voor vragen over abonnementen kunt u terecht bij het NIL. Het abonnement geldt voor een geheel jaar. Opzeggingen per aangetekend schrijven vóór 1 oktober van het lopende jaar. Verzendadres wijzigen? Stuur dan het etiket met verbeterd adres retour. Al onze advertentiecontracten worden afgesloten conform de regels voor het Advertentiewezen gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland. Ontwerp en lay-out OPUS communicatie-ontwerp, Leiden. Drukwerk Veldwijk Van Loon, Waddinxveen. Hoewel de informatie gepubliceerd in deze uitgave zorgvuldig is uitgezocht en waar mogelijk gecontroleerd, sluiten de uitgever en de redactie uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheden en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens Overname van artikelen is slechts mogelijk na verkregen schriftelijke toestemming van de uitgever. Volg LASTECHNIEK op en Linkedin.com Lassen, politiek en de Welding Week Lassen en politiek, wat heeft dat nu met elkaar te maken? Op het eerste gezicht niets, maar als we terugblikken op de presentatie van de Miljoenennota, zien we dat het kabinet daadwerkelijk wil investeren in het technisch onderwijs, dus in onze toekomstige vakmensen. En gelukkig maar! De overheid zou met diverse maatregelen de toestroom binnen technische opleidingen kunnen vergroten. Maar we zijn er niet met enkel kwantiteit. Ook de kwaliteit van het middelbaar en hoger technisch onderwijs verdient aandacht. Wil je die op het gewenste niveau van de (las)industrie krijgen, dan moeten (las)bedrijven en onderwijsinstellingen nog nauwer gaan samenwerken. Er zijn wel al samenwerkingsverbanden, maar het moet allemaal nog intensiever en vooral meer structureel. Vanuit de werkgeversorganisaties FME en de Metaalunie gaat men de krachten bundelen. Deze nieuwe federatie wil intensief gaan samenwerken om de instroom van (las)technisch personeel te bevorderen. Binnen het samenwerkingsverband Techniektalent.nu wordt al gewerkt aan een grotere instroom en behoud van (jonge) mensen in de techniek. Aan de bedrijven zal het niet liggen. De week van 18 oktober staat natuurlijk in het teken van de vierjaarlijkse Welding Week, het thema van deze uitgave. In de Antwerp Expo zullen zo'n honderdtwintig exposanten hun nieuwste producten en diensten tonen aan het grote publiek, met unieke demonstraties van bijvoorbeeld onderwaterlassen, pijplassen en bandlassen bij ITW zoals u verderop in deze editie kunt lezen. Verder is er nog de Welding Week fotowedstrijd en wordt ook het BIL/NIL Lassymposium gehouden. In het midden van dit blad vindt u een uitneembaar katern met standhouders, een plattegrond en het symposiumprogramma. Kortom, genoeg redenen om dit belangrijke ontmoetingsplatform niet te missen. Naast de vaste rubrieken vindt u in dit themanummer artikelen en advertenties van diverse deelnemers. Ik wens u veel leesplezier en wellicht tot ziens op de Welding Week! Henk Zandvliet, Directeur Nederlands Instituut voor Lastechniek.

3 06 Berichten uit de laswereld 25 jaar Lasgroep Noord AWL biedt flexibele lascellen Rob Welding is verhuisd Het BIL is verhuisd naar het Technologiepark in Gent Procescertificatie laserlassen en - cladden Inhoud #10 14 Verbeterde stroombronnen behulpzaam bij de uitvoering van de moeilijkste lastechnische opgaven. Deel 2. LASTECHNIEK is een uitgave van OPUS communicatie-ontwerp i.s.m. het Nederlands Instituut voor Lastechniek en het Belgisch Instituut voor Lastechniek Welding Week 22 Welding Week berichten Uitneembaar katern: Programma symposium 19 oktober Plattegrond met exposanten Programma symposium 20 oktober 26 ITW Welding Products pakt uit tijdens Welding Week 28 Derde generatie robotbesturing kleurrijke krachttoer 32 Certilas wil zich onderscheiden 34 Optrel 37 Willem de Welder en de Welding Week 40 Brancheregister 36 Behalve dat hierdoor een lasklus dubbel zo snel kan worden uitgevoerd, werd in het geval van chroomnikkelstaal ook vastgesteld dat de structuur van de lasnaad qua kwaliteit vergelijkbaar is met een als staande hoeklas gelaste naad Cover: AHA OPUS communicatie-ontwerp 5

4 LASBERICHTEN LASBERICHTEN Zilver voor de lasgroep uit het Noorden Op 10 september jl. vierde Lasgroep Noord haar vijfentwintigjarig jubileum. Net als voorgaande lustrumvieringen werd ook deze dag weer een groot succes, mede dankzij de bijzondere locatie: het TT-circuit van Assen. De pioniers Op donderdag 1 mei 1986 werd officieel de akte van oprichting van Lasgroep Noord afgegeven door de notaris in Assen. De groep was toen echter al geruime tijd actief en er werden ook al lezingen georganiseerd. Lasgroep Noord (LGN) is van start gegaan met ongeveer 50 leden, een aantal dat snel groeide naar bijna 300. In de beginperiode was de club al heel succesvol. Er werden maar liefst zes lezingen per jaar gegeven. Later zijn daar de excursies nog bij gekomen. Nacap, Gasunie, NAM, AGA, het NIL en de LTS in Leek leverden de nodige bestuursleden. Tim Blok, Henk Bodt, Flip Ruben, Piet Holman, Pieter Visser en Richard van Harmelen, zij waren de pioniers van het eerste uur en vormden met Vincent Belgraver als adviseur het bestuur. Laagdrempelig Een grote verdienste van de lasgroep was de laagdrempelige toegang tot de lastechniek. Eenieder die iets met de lastechniek te maken had werd toegelaten als lid. Van directeur tot lasser, van leraar tot administrateur, iedereen was welkom. De contributie bedroeg in het begin slechts vijfentwintig gulden per jaar. De lustra van LGN Wat steeds weer in de notulen en verslagen naar voren komt, is dat de industrie de formule van LGN echt nodig had. Het over en weer uitwisselen van technische ervaring was toen - en is nog steeds - een verdienste van de lasgroep. Er zijn diverse hoogtepunten geweest, maar de activiteiten rond de lustra van LGN springen er wel uit. De Frisian Queen, een omgebouwde Mississippi-raderboot uit Amerika, spreekt vele leden aan en blijft in de herinnering als een daverend succes. Een ander hoogtepunt was de bijeenkomst bij het ir. D.S. Woudagemaal bij Lemmer, met weersverwachtingen van Piet Paulusma. Na al die jaren sinds de oprichting is Piet Holman het enige bestuurslid dat nog zitting heeft. De andere 'oud-bestuursleden' fungeren zo nu en dan als adviseur van de LGN. Het kostte het huidige bestuur wel enige moeite om de reeks succesvolle lustrumvieringen te prolongeren en er weer een memorabele dag van te maken. Mister TT René Kuipers van KUMOWELD B.V. uit Assen stak de helpende hand toe. Hij stelde geheel belangeloos zijn skybox op het TT-circuit van Assen ter beschikking. Rene wist 'Mister TT', ofwel de legendarische verslaggever van de motorsport op het Asser circuit, de heer Jaap Timmer, te strikken. Jaap Timmer vertelde de aanwezige leden van LGN zijn prachtige verhaal over de geschiedenis van het 'Touring Trophy Circuit' van Assen. Met zijn gevatte opmerkingen wist hij de 75 aanwezigen te amuseren en er ontstond een prima sfeertje. De jaarlijkse motortoertocht van LGN paste hier uitstekend in. Een groep van 22 leden heeft de zaterdag gevuld met een motortoer door Drenthe, Groningen en Friesland. Vroeg in de avond kwamen de gasten en toertochtrijders bij elkaar in de 'Gold Club' van het TT-circuit. Vele leden waren samen met hun partner gekomen, zo ook de directeur van het NIL, de heer Henk Zandvliet. Zijn warme woorden en de overhandiging van een prachtig beeldje aan de voorzitter van LGN maakte ons zilveren jubileum compleet. René Kuipers van KUMOWELD B.V. zorgde samen met enkele van zijn medewerkers en familieleden voor een heerlijke barbecue en de bediening van de gasten. Waarvoor nogmaals onze hartelijke dank. Heteluchtballon Tijdens het gezellig samenzijn in de 'Gold Club' van het TT-circuit werd een verloting gehouden onder de aanwezigen met als prijs een ballonvaart van twee uur, ergens boven Nederland. Deze prijs werd aangeboden door Westfalen Gassen Nederland BV. Tot slot Het was een prima viering van ons 25-jarig jubileum. We gaan nu op naar het volgende lustrum, in de overtuiging dat het bestuur dan weer een goed programma in elkaar zal zetten. We koersen graag naar goud in

5 LASBERICHTEN LASBERICHTEN AWL-Techniek biedt flexibele lascellen De eisen die klanten stellen op het gebied van flexibiliteit in hun eigen productieomgeving blijven groeien. puntlascel ontwikkeld. Deze nieuwe lascel past bij de fi- Momenteel heeft AWL met succes een volledig modulaire AWL heeft een aantal van haar lascellen voorzien van losofie van AWL om haar lascellen verder te standaardiseren. Dankzij de modulaire opbouw is er sprake van een een nieuw design om aan deze eisen te kunnen voldoen. grote flexibiliteit. Zelfs in de laatste fase is een klant in staat om te bepalen welke vorm de lascel moet hebben. Dit kan een waardevolle eigenschap zijn wanneer klanten uniformiteit in hun productieomgeving willen hebben maar het vloeroppervlak een probleem vormt. De basiseenheid van de lascel is altijd hetzelfde en bestaat uit een onderstel, een indextafel en twee of drie robots. Door vereenvoudiging en inkorting van het basisframe hebben klanten de mogelijkheid om te beslissen waar ze de celwanden willen plaatsen. De toegangsdeur, de schakelkasten, etc. kunnen worden geplaatst aan één van de zijkanten. Dit verandert de vorm van de cel, waardoor klanten de gewenste flexibiliteit krijgen. Aangezien de wanden eenvoudig aan het frame vastzitten, is montage en demontage snel te realiseren. AWL is deze ontwikkeling inmiddels ook gestart voor flexibele lascellen voor booglassen en zelfs voor laserlassen. Fibermak fiberlaser snijdt ook dikkere materiaalsoorten De Turkse fabrikant van plaatbewerkingsmachines, Ermaksan, heeft tijdens de afgelopen EMO in Hannover CO2 lasersnijmachines voorzien van een uiterst nauwkeu- De Ermak Fibermak fiberlasers zijn evenals de Ermak haar nieuwe fiberlaser Fibermak gepresenteerd. De rige en snelle lineaire aandrijftechniek, waarmee de hoge Ermak Fibermak is een doorontwikkeling van de eerste snijsnelheden van de fibertechnologie optimaal benut worden en positioneernauwkeurigheden van ± 0.03 mm wor- generatie fiberlaser van de fabrikant, en is met de nieuwste high-tech lasertechnologie representatief den bereikt. voor de laatste stand op het gebied van snijtechnologie voor vlak plaatmateriaal. Daarnaast biedt de Ermak Fibermak de reeds bekende voordelen ten opzichte van lasersnijmachines: Daarvoor heeft Ermaksan de Fibermak uitgerust met een minder optiek (spiegels); resonator van het Amerikaanse IPG Photonics met vermogens van 2000 tot 4000 Watt. IPG Photonics behoort vraagt minder vloeroppervlak; minder bewegende delen; al jaren tot de grootste leveranciers van fiberlaserbronnen gebruikt geen lasergassen; ter wereld. Met deze moderne diodelasers kunnen nu, in verhouding lage onderhoudskosten; naast staal en corrosievast staal, ook de tot op heden afhankelijk van de toepassing, tot 45% lagere kosten. moeilijk te snijden materialen, zoals koperlegeringen, titanium en aluminium perfect gesneden worden. Volgens machineleverancier Landré, die Ermak sinds In tegenstelling tot een aantal andere fabrikanten van diodelasers houdt IPG Photonics bovendien een grote band- Ermak Fibermak met de bredere inzetbaarheid, de hogere begin dit jaar in de Benelux vertegenwoordigd, biedt de breedte in haar resonatoren aan, waardoor deze ook output en een uitstekende prijs-prestatieverhouding een geschikt zijn voor het snijden van dikkere materiaalsoorten. Dankzij een hogere efficiëntie van de IPG resonator en tot middeldikke plaat. interessant alternatief voor CO2 snijbewerkingen in dunne toepassing van een kleinere koeler, verbruikt de Ermak Fibermak 70% minder energie dan een CO2 laser. Schrijf uw leerlingen nu in op nil.nl Rob Welding verhuist naar A-locatie Per 15 september werkt lasrobotspecialist RobWelding vanaf een splinternieuwe locatie op bedrijventerrein De Bonegraaf in Dodewaard. Het nieuwe adres is Edisonring 12. Dit nieuwe pand is dankzij de ligging - strak naast de A15 - een A-locatie. Ook is het twee keer zo groot als ons vorige pand. Hierdoor kunnen wij grotere robotinstallaties voor onze klanten bouwen, aldus eigenaar Karel van Vlastuin. RobWelding startte in 2006 aan de Houtmanskampweg in Dodewaard en is in de afgelopen jaren een bekende naam in de lasrobotwereld geworden, onder meer dankzij haar innovaties op het gebied van laserlassen. Naast RobWelding richtte Van Vlastuin samen met Ales Metaaltechniek ook LaserWeld op. Verder participeert de lasrobotonderneming in samenwerkingen met EBM en ABB Metaalstraat. 8 9

6 LASBERICHTEN LASBERICHTEN Verhuizing Belgisch Instituut voor Lastechniek Begin van de zomer ruilde het Belgisch Instituut voor Lastechniek de vertrouwde kantoren in het centrum van Gent voor een gloednieuwe stek in het Technologiepark in Zwijnaarde, aan de zuidelijke stadsrand van Gent. Hier maakt het BIL voortaan deel uit van het Materials Research Cluster Gent. Het 'Materials Research Cluster Gent' is een samenwerkingsverband tussen verschillende vakgroepen van de Universiteit Gent, CRM, Sirris, OCAS, SIM, haar afdeling Flamac en Clusta. In het cluster gebeurt onderzoek, voornamelijk op metalen, op basis van samenwerking, clustering en strategische alliantie. Dankzij dit model van open innovatie zorgen de partners ervoor dat nieuwe producten en technologieën sneller de markt vinden. Het cluster beschikt daartoe over de meest geavanceerde apparatuur waarmee onderzoekers zowel op nanoschaal als op grote industriële structuren kunnen karakteriseren en testen. Met meer dan 200 wetenschappers en technologen onder één dak, wil de Materials Research Cluster Gent een expertisepool zijn die in Vlaanderen en ver daarbuiten competitief actief is. Officiële opening Materials Research Cluster Op dinsdag 20 september is het Materials Research Cluster Gent officieel ingehuldigd, in aanwezigheid van Vlaams minister Ingrid Lieten, Vice-rector van de Universiteit Gent Luc Moens en Wim van Gerven, CEO en voorzitter van het managementcomité van ArcelorMittal Gent. Alle sprekers benadrukten het belang van samenwerking en spraken de hoop uit dat dit initiatief ook de aantrekkelijkheid van technologie als vak naar de jeugd toe zou vergroten en tegelijk de werkgelegenheid binnen de technologische sector in de regio zou verhogen. Na de academische zitting kregen de ongeveer 250 genodigden de opening Materials Research Cluster Gent mogelijkheid om tijdens een rondleiding een idee te krijgen van het werk in het cluster. Dit ging van het warmwalsen van staal, onderpoederdeklassen met een 5-draadsmachine tot het vermoeien van een volledige pijp. BIL in het Materials Research Cluster Gent Na de jarenlange samenwerking tussen het Belgisch Instituut voor Lastechniek (BIL) en het Labo Soete van de Universiteit Gent (ook meeverhuisd naar het Technologiepark), wordt deze samenwerking nu verder uitgebreid naar de andere partners binnen het cluster. Op laboratoriumschaal kan hier de volledige procesroute van metalen: gieten walsen bewerken lassen beproeven worden nagebootst, wat uiteraard nieuwe mogelijkheden biedt. Het uitwisselen van knowhow en de toegankelijkheid tot apparatuur van de verschillende partners maken het mogelijk de krachten van de verschillende partijen te bundelen, zonder de identiteit van die organisaties aan te tasten. Vernieuwing Voor het BIL breekt er een nieuwe periode aan, er is een gedeeltelijke verjonging van het personeel, het machinepark is uitgebreid, de website en huisstijl zijn vernieuwd, en dit alles in een nieuw gebouw. Maar inhoudelijk staat het BIL nog steeds voor dezelfde zaken: het verstrekken van lasadvies, het verrichten van toegepast las- en materiaalonderzoek als onderdeel van collectieve of bedrijfsonderzoeksprojecten, het adviseren rond lasnormen en het uitvoeren van industriële opdrachten. Tot een jaar geleden betrof het bij deze industriële opdrachten vooral schadeanalyses, materiaalonderzoek en beproevingen, maar sinds 2010 is dit uitgebreid met corrosie-onderzoek. De door het International Institute of Welding erkende opleidingen: IWE, IWT en IWS blijft het BIL aanbieden, deze zullen nog steeds op de maatschappelijke zetel te Brussel gegeven worden. Infrastructuur op het Technologiepark Op het Technologiepark heeft het BIL een nieuw metallografisch laboratorium, gedeeltelijk overgebracht uit de Sint-Pietersnieuwstraat, maar aangevuld met nieuwe installaties. In de beproevingshal staan een nieuwe vermoeiingsmachine, koelpomp en nieuwe sturing, zodat het BIL nu uitstekend is uitgerust om kleine tot grote vermoeiingstesten uit te voeren (tot 1000 kn). Daarnaast beschikt het BIL nog altijd over hogetemperatuur beproevingsmachines, een lassimulator en kruipbanken. De lasrobot, voorheen geplaatst bij het VCL, is nu ook op het Technologiepark geïnstalleerd. Deze laatste produceert momenteel proefstukken voor het testen van de vermoeiingslevensduur van gelast hoogsterkte staal. Voor de magnetisch pulslasmachine lopen twee onderzoeksprojecten: het lassen van ongelijksoortige materialen en het verbinden met krimpverbindingen. Ten slotte is de frictielasmachine, gebruikt in het kader van materiaalontwikkeling voor het wrijvingsroerlassen van staal, recent volledig gereviseerd. Nieuwe dienstverlening binnen het BIL: corrosie In het nieuwe gebouw heeft het BIL geïnvesteerd in twee corrosielaboratoria. Sinds oktober 2010, na het emeritaat van prof.dr. ir. J. Defrancq, werd het technisch personeel van de Cel Corrosie van UGent opgenomen bij het BIL. Prof. Defrancq blijft beschikbaar voor adviezen, zodat een optimale service en continuïteit naar de industriële klanten gegarandeerd kan worden. De competentie op het vlak van corrosie is belangrijk bij schade-analyses, en is vaak een doorslaggevende factor bij het ontwerp en functioneren van gelaste verbindingen. Zo kan het noodzakelijk zijn een wateranalyse uit te voeren om het aanwezige milieu te kennen. Naast het schade-onderzoek naar de oorzaak en herkenning van het type van corrosie, kan het BIL aanbevelingen doen ter preventie. Dan kan blijken dat meer fundamenteel onderzoek aangewezen is. Met elektrochemische testen kan de corrosiesnelheid van bepaalde metalen vergeleken worden in specifieke milieus. Ook het gedrag van twee metalen samen in een bepaald milieu (risico op galvanische corrosie) kan met deze techniek bestudeerd worden. Het labo heeft uitgebreide mogelijkheden om dompeltesten uit te voeren zowel groot- als kleinschalig, en dit zowel in aantal als in grootte van de stukken. Met de veranderingen van de Europese richtlijnen van classificatie, labelling en verpakking van mengsels en stoffen (CLPrichtlijn) is de vraag voor uitvoering van talrijke kleine dompeltesten groot. Verder is het corrosielabo uitgerust om specifieke, al dan niet genormeerde testen uit te voeren: een zoutneveltest, APA test (filiforme corrosie voor bijv. gelakt aluminium), testen voor spleetcorrosie, putcorrosie, spanningscorrosie, etc. Welding Week/Lassymposium Van 18 tot 21 is het BIL aanwezig op de Welding Week (stand n 1155), waar het samen met CEWAC en het NIL een gegroepeerde stand heeft. Het BIL/NIL lassymposium loopt tevens tijdens de Welding Week, alle details hierover kunt u vinden verderop in deze editie van Lastechniek en via:

7 LASBERICHTEN Middagseminar procescertificatie laserlassen/-cladden Het NIL certificeert! Uit de markt komen geluiden dat bedrijven die laserlassen of lasercladden willen gaan toepassen aanlopen tegen een gevraagde certificering van deze processen. Helaas kennen de certificeringinstanties als Lloyd s de laserprocessen nog niet en bestaan er geen certificeringschema s. Hierdoor blijven bepaalde ontwikkelingen (lasercladden als reparatiemethode in de scheepvaart, laserlassen vacuümcomponenten, etc.) steken. Het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL) en het Laser Applicatie Centrum (LAC) willen de Nederlandse maakindustrie helpen door de benodigde certificatieschema's en de daarvoor benodigde technische normen te gaan opstellen. Zekerheid van een goede (laser)lasverbinding Het doel is te komen tot een certificatieschema voor het laserlassen en het lasercladden. Met een certificering kan een bedrijf dat besluit om laserlassen toe te passen, aan zijn klanten aantonen dat zijn proces door een onafhankelijke derde is getoetst op onafhankelijke criteria. Dat geeft die klanten de zekerheid van een goede lasverbinding. Het certificeren van booglassen in de metaalindustrie is al langer gemeengoed, zodat de stap naar het certificeren van advertentie Wijzijnopzoeknaareen Lastechnicus die met name alle werkzaamheden rondom de lasprocedures (lasmethode- en lasserkwalificaties) bijhoudt. De werkzaamheden zijn voor een groot deel administratief. Voor deze functie is een technische opleiding op MBO 4-niveau (MTS) vereist, MLT of EWE is een pré. Gedegen ervaring met MS Office. Kijk op onze website voor meer informatie Reageren? Bel, schrijf of mail naar: De Plaatijzerindustrie B.V. Postbus 46, 7300 AA Apeldoorn Telefoon: pz@plaatijzerindustrie.com laserlassen niet al te groot is qua acceptatie. Met booglassen zijn zowel de lassers als lasprocessen goed te certificeren, ook voor toepassingen waar extreem hoge eisen worden gesteld. Voor het certificeren van een laserlas of het laserlasproces is evenwel een compleet ander certificatieschema noodzakelijk. Presentatie certificatieschema Diverse bedrijven en instellingen waren bereid om in de stuurgroep plaats te nemen en in klein comité is een certificatieschema opgesteld. Het certificatieschema is gereed en dat willen we aan de Nederlandse industrie gaan presenteren. Hiertoe zal er op donderdag 27 oktober in Inspiratiepark Serbonne in Nijverdal een middagseminar gehouden worden rond dit thema. Tijdens dit seminar zal uitleg worden gegeven over de werking van de praktijkrichtlijn en het certificatieschema. Ook zal er een mooie case gepresenteerd worden waaruit de noodzaak van certificering zal blijken. Aanmelding seminar U kunt zich opgeven voor deelname aan dit kostenloze seminar door een te sturen aan info@lac-online.nl onder vermelding van seminar 27 oktober. Locatie Serbonne Inspiratiepark van den Bergsweg CK Nijverdal Tijd 13:00 19:00 uur Voor meer informatie over dit project kunt u contact opnemen met: Laser Applicatie Centrum, Paul Hartgers. T of www@lac-online.nl Waarom certificeren? Het vak lastechniek is voortdurend in beweging. Normen en regelgeving worden regelmatig gewijzigd, nieuwe materialen worden toegepast, er worden nieuwe lastechnieken ontwikkeld en er worden steeds hogere eisen gesteld aan het werk. Om als lasdeskundige zekerheid te verschaffen voor uzelf, maar ook voor uw opdrachtgevers, kunt u zich voor het specifieke vakgebied lastechniek laten certificeren. Het NIL is actief op het gebied van tal van certificeringen. Handvaardigheidcertificaten Lasserkwalificatiecertificatie volgens: NEN-EN NEN-EN-ISO t/m 5 ASME BPV section IX AWS D1.1 NEN-EN 1418 NEN-EN Kadercertificaten Laspraktijkingenieur (LPI) Middelbaar Lastechnicus (MLT) Lasspecialist (LS) Beoordelaar voor Lasserkwalificaties (BDL) Lascoördinator conform de EN (RWC EN-1090) Het certificaat van Vakbekwaamheid Het Certificaat van Vakbekwaamheid, vaak Persoonscertificaat genoemd, is een getuigschrift van een certificatie-instelling dat de houder van het certificaat heeft bewezen aan de vakbekwaamheidseisen te voldoen voor het betreffende beroepsprofiel. Het NIL certificeert volgens de EN ISO/IEC 17024: Conformiteitsbeoordeling - Algemene eisen voor instellingen die persoonscertificatie uitvoeren. Productcertificatie Lasmethodekwalificatie conform de NEN-EN-ISO Bedrijfscertificatie Kwaliteit is herkenbaar aan de hand van het procescertificaat en certificatiebeeldmerk. Het NIL is door EWF / IIW geautoriseerd als Authorised National Body for Company Certification (ANBCC) om deze taak uit te voeren in Nederland, op basis van de EN ISO Daarnaast treedt het NIL ook op als ANBCC in België, natuurlijk met goedvinden van het BIL. IIW certificaat volgens EN-ISO 3834 Erkenning van opleidingsinstelling voor nationale en internationale opleidingen Nationaal NIL Handvaardigheidopleidingen niveau 3 en 4 Internationaal International Welding Engineer (IWE) International Welding Technologist (IWT) International Welding Specialist (IWS) International Welding Practitioner (IWP) International Welding Inspection for Personnel (IWIP B, S en C) PED goedkeuringsverklaringen, NIL als art.13 instelling (aangewezen door Min. SZW) Lasserkwalificatiecertificaten Lasmethodekwalificaties 12

8 TECHNIEK TECHNIEK Verbeterde stroombronnen bij moeilijke lastechnische opgaven IN DEEL 1 VAN DEZE BIJDRAGE WERD DE STAND VAN DE TECHNIEK BIJ HET OPGAAND LASSEN BESPROKEN EN OOK DE EIGENSCHAPPEN EN DE VOORDELEN VAN DE NIEUWE PROCESVARIANT SPEEDUP. IN DIT TWEEDE DEEL WORDT INGEGAAN OP DE GESCHIKTHEID VOOR VERSCHILLENDE BASISMATERIALEN, DE HAALBARE HOGERE SNELHEDEN MET MINDER ENERGIEVERBRUIK EN DE MOGELIJKHEDEN TOT AUTOMATISERING VAN HET PROCES. door Birger Jaeschke, Andreas Rimböck, Klaus Volrath. Dit artikel verscheen eerder in Der Praktiker in jun Vertaling vanuit het Duits door Ing. Maurice Mol, IWE ls regel wordt het pendelend stapelen met de driehoekssteek of het lassen met een rutielgevulde draad toegepast. Beide varianten hebben specifieke nadelen. Het pendelend stapelen met de driehoekssteek is kostbaar en er kunnen gemakkelijk fouten ontstaan. Het lassen met rutielgevulde draad komt om verschillende redenen slechts in bepaalde gevallen in aanmerking en heeft als nadeel de hogere kosten van het toevoegmateriaal. video-opnamen van de bewegingen van de toorts werd aangetoond dat de door de toorts afgelegde weg per eenheid laslengte bij de driehoekssteek als gevolg van de pendelende beweging twaalf keer zo lang is als bij SpeedUp. Met dit laatstgenoemde proces wordt niet alleen het werk voor de lasser eenvoudiger maar wordt tegelijkertijd ook de kans op fouten verminderd. Beoordeling van de breukvlakken toonde tevens aan dat de kwaliteit van de gelaste naden duidelijk beter was en praktisch zonder fouten. Bij de ontwikkeling van de nieuwe procesvariant voor het lassen met massieve draad onder beschermgas was het uitgangspunt om het te regelen procesverloop bij het pendelen met de driehoekssteek in te delen in geschikte fasen ten aanzien van de effecten op de lasnaad en deze vervolgens door de stroombron te laten controleren. Hierbij is het voor de lasser vooral prettig dat hij de inspannende driehoekige beweging met de draad niet meer hoeft uit te voeren. Daarvoor in de plaats komt een eenvoudige rechtlijnige opwaartse beweging. Met vergelijkende high speed Voordelen bij constructiestaal en chroomnikkelstaal Naast het reeds in deel 1 besproken lasonderzoek in 8 mm dik staal werden de eigenschappen van de nieuwe SpeedUp procesvariant ook bij andere plaatdiktes geanalyseerd. Voor een plaatdikte van 5 mm toont afbeelding 1 de onderzoeksresultaten van het Lorch lastechnisch laboratorium. Het naadprofiel en de vlakke structuur van het oppervlak zijn buitengewoon goed voor een opgaande naad, maar ook het inwendige van de naad is vrij van zichtbare fouten. SpeedUp : verticaal opgaande naden gemakkelijker en zekerder lassen (deel 2) Afbeelding 1 Proefstuk met procesvariant SpeedUp toont een gelaste naad van hoge kwaliteit. (staal S235JR, plaatdikte 5 mm, beschermgas 82% Ar + 18% CO2, draadtype G3Si1, diameter 1 mm, draadaanvoersnelheid 4,4 m/min, voortloopsnelheid 20,3 cm/min, lasstroom 108 A, lasspanning 18,2 V, warmte-inbreng 7 kj/cm) 14 15

9 TECHNIEK TECHNIEK Met de nieuwe variant kunnen ook opgaande naden aan dunne plaat met massieve draad met een diameter van 1,2 mm gelast worden. Ook bij het lassen aan 3 mm dik staal (volmechanisch met een langsnaadlasmachine) wordt aangetoond dat het SpeedUp proces gelijkmatig en betrouwbaar is (afb. 2). Het MAG-lassen van verticale naden bij corrosievaste staalsoorten is in vergelijking met het lassen van ongelegeerd staal vanwege het daarbij behorende gedrag van het lasbad zeer problematisch. Een poging om bij het gangbare staal (X5CrNi 18-10) met de driehoekssteek of vergelijkbare techniek met het MAG-proces te lassen, geeft een ophoping van het lasmetaal in het sterk verhoogde midden van de naad en daarentegen bindingsfouten aan de flanken door het wegzakken van het gesmolten materiaal. Daarom worden bij corrosievaste staalsoorten verticale naden onder bepaalde, niet al te grote diktes, overwegend met het aanzienlijk langzamere TIG-proces gelast. Bij kleinere plaatdiktes wordt ook wel neergaand (PG) pulsbooglassen toegepast. Dat kan onder omstandigheden goed gaan, maar biedt in de regel onvoldoende constante kwaliteit bij dit proces (afb. 3). Afbeelding 2 Proefstuk SpeedUp (staal S235JR, plaatdikte 3 mm, beschermgas 92% Ar + 8% CO2, draadtype G3Si1, diameter 1,2 mm, gemechaniseerd gelast) Afbeelding 4 Proefstuk met een verticaal opgaande naad in chroomnikkelstaal met de driehoekssteek vergeleken met een SpeedUp las. (corrosievast staal X 5 CrNi (1.4301), plaatdikte 8 mm, beschermgas 98% Ar + 2% CO2, draadtype (ER308), diameter 1 mm) Hierbij vergeleken biedt de nieuwe procesvariant SpeedUp van Lorch door de vooringestelde en geoptimaliseerde synergische programma`s voordelen, terwijl het ingewikkelde instellen van de parameters vervalt. Waar noodzakelijk kiest deze procesvariant op de achtergrond ook verschillende boogtypen (pulsboog-pulsboog, pulsboog-kortsluitboog of pulsboog-sproeiboog) voor de afzonderlijke energetische fasen, zodat er ook voor aluminium een breed dekkingsgebied voor de mogelijke lasopgaven beschikbaar is. Het resultaat van een opgaand gelaste naad met handmatige toortsgeleiding met de nieuwe procesvariant op slechts 3 mm dik aluminium wordt weergegeven in afbeelding 6. Het is voor aluminium bekend dat bij toepassing van de pulserende boog deze door de daarbij ontstaande golfbeweging bijdraagt aan ontgassing van het smeltbad en daardoor aan vermindering van de gevoeligheid voor poreusheid. Dit effect wordt met SpeedUp doelbewust ingezet. De pulserende materiaaloverdracht in het hoogenergetische interval is zo ingesteld dat een goede bevochtiging van de naadflanken en een volledige inbranding bij de wortel worden verkregen. De toepassing van SpeedUp maakt een aanzienlijke verhoging van de effectiviteit bij het lassen mogelijk, want met deze methode is het ook bij chroomnikkelstaal mogelijk eenvoudig rechte verticale rupsen naast elkaar te leggen. Aan de stroombron hoeven alleen maar de basisparameters voor het werkstuk en het toevoegmateriaal te worden ingesteld, alsmede het beschermgas en de te lassen plaatdikte. Alle overige parameters worden door de synergische regeling van de installatie automatisch bijgesteld. Het voordeel van het proces komt duidelijk tot uiting als we een hiermee gelaste naad vergelijken met een handmatige (met de driehoekssteek gependelde) verticale las bij een T-verbinding met 8 mm plaatdikte (afb. 4 en 5). Geen ingewikkelde instellingen bij aluminium Opgaande hoeklassen in aluminium kunnen evenals bij staal met de daarbij behorende driehoekige bewegingen van de toorts slechts beperkt in de sproei- en pulsbooggebieden worden gelast. Sinds de jaren negentig is het mogelijk lasprocessen met de intervaltechniek toe te passen (bijvoorbeeld het TwinPuls proces van Lorch) met naast elkaar gelegen rupsen. De juiste instelling van de parameters voor de intervaltechniek bij een bepaalde lasopgave (frequentie van de energiewisselingen, de periodieke en onderlinge energetische verhoudingen van de intervallen, instelling van de optimale booglengte) vereist echter veel ervaring en vraagt bovendien veel tijd voor het maken van proeflassen. Afbeelding 3 Corrosievast staal X 5 CrNi (1.4301) (plaatdikte 4 mm, TIG-toevoegdraad ER308, diameter 1 mm) conventioneel neergaand gelast met pulsboog (110 A, 22 V); de lasnaad was uitwendig optisch in orde, maar vertoont inwendig duidelijk bindingsfouten. Afbeelding 5 Proefstuk geautomatiseerd verticaal opgaand gelast met de nieuwe procesvariant (corrosievast staal X 5 CrNi (1.4301), plaatdikte 8 mm, beschermgas 98% Ar + 2% CO2, draadtype (ER308), diameter 1 mm. Voordelen SpeedUp proces bij het lassen van opgaande naden: Men verkrijgt een hogere kwaliteit. Het instellen van de stroombron is voor de lasser zeer eenvoudig. Met het instellen van de materiaaldikte voor constructiestaal, chroomnikkelstaal en aluminium wordt met vergelijkbare programma s de optimale parameterset ingesteld. De laskwaliteit is steeds weer hoog door o.a. de eenvoudige geleiding van de toorts. Materialen die tot dusver nauwelijks met het MAGproces opgaand lasbaar waren (bijvoorbeeld chroomnikkelstaal) zijn dit nu wel en ook effectief. De nadelige invloed van de ingebrachte warmte op het werkstuk kan door het lassen van rupsen en de hoge voortloopsnelheid worden verminderd. Hogere productiviteit De laskosten voor opgaande naden worden lager door het lassen van rupsen met hoge voortloopsnelheid, minder verbruik van zowel toevoegmateriaal als beschermgas. Het proces is bijzonder geschikt voor geautomatiseerd lassen van opgaande naden. Daardoor kan volledig worden afgezien van ingewikkelde positioneringsystemen. Milieuvriendelijker De lasrookemissie is vele malen minder als bij het opgaand lassen met rutielgevulde draad. De kwalitatieve en kwantitatieve voordelen van SpeedUp kunnen worden beschouwd als zowel milieu- als grondstoffenbesparend

10 TECHNIEK TECHNIEK Afbeelding 6 Proefstuk handmatig opgaand gelast met SpeedUp (aluminium, plaatdikte 3 mm, beschermgas 100% Ar, draadtype AlSi5, diameter 1,2 mm, draadaanvoersnelheid 4 m/min, voortloopsnelheid 42,6 cm/min, lasstroom 100 A, lasspanning 17 V, warmte-inbreng 2,6 kj/cm) Afbeelding 7 Verloop van stroom, vermogen en elektrische boogenergie bij het klassieke opgaand lassen met de driehoekssteek (blauw) in vergelijking met SpeedUp (rood). (staal S235JR, plaatdikte 8 mm, beschermgas 82% Ar + 18% CO2, draadtype G3Si1, diameter 1 mm, lengte lasnaad 200 mm) Afbeelding 9 Onderzoekresultaten SLV-Fellbach van de structuur in het gebied van de las bij opgaand lassen met het SpeedUp proces. Afbeelding 10 Automatisch met SpeedUp gelaste opgaande naad (staal S235JR, plaatdikte 8 mm, beschermgas 82% Ar + 18% CO2, draadtype G3Si1, diameter 1,2 mm, voortloopsnelheid 18 cm/min). Warmte-inbreng en lassnelheid en de nieuwe variant, hoegenaamd niet verschilt. Het- Mogelijkheden voor automatisering aanwezig De basisgegevens bij het SpeedUp proces ten aanzien zelfde geldt voor de gemiddelde afsmeltsnelheid. Om de mogelijkheden voor automatisering van het op- van de warmte-inbreng (in het bijzonder vergeleken met SpeedUp maakt in de praktijk, in vergelijking met de gaand verticaal lassen met de nieuwe procesvariant te het tot dusver gangbare lassen met de driehoekige bewe- driehoekssteek, smallere naden en lagere lasdiktes moge- kunnen beproeven werd een verticale langsnaadtractor ging met de toorts) werden verkregen door een serie me- lijk, waardoor het werkstuk 'kouder' en 'sneller' kan wor- opgesteld, voorzien van een doorzichtig venster om de be- tingen aan constructiestaal, chroomnikkelstaal en alumi- den gelast. weging van de toorts te kunnen volgen. Hierbij kwam nium bij verschillende plaatdiktes handmatig gelast (afb. Onafhankelijk van het onderzoek in het laboratorium van naar voren dat de nieuwe variant voor een geautomati- 7). Hierbij moet er rekening mee gehouden worden dat de fabrikant heeft de SLV (Schweisstechnische Lehr- und seerde eenvoudige rechtlijnige toortsgeleiding geschikt is een laslengte van 200 mm met de nieuwe procesvariant al na 65 seconden gereed was, terwijl voor de driehoekssteek Versuchsanstalt) in Fellbach (Duitsland) uitvoerig onderzoek gedaan aan verticaal opgaande naden in construc- (afb. 10). Door toepassing van het aangepaste Speed- Puls pulsboogproces [4] in een gedeelte van het hoog- Historisch overzicht 106 seconden nodig waren. Bovendien was ook het naadvolume met de nieuwe variant ongeveer 25% kleiner. Beide resultaten onderstrepen de economische voordelen tiestaal. chroomnikkelstaal en aluminium van 5 mm plaatdikte (afb. 8). Geconcludeerd werd dat het lassen met de nieuwe SpeedUp variant sneller gaat als met tot dus- energetische interval kon de golfvormige inbranding in het bijzonder bij constructiestaal en chroomnikkelstaal worden verkregen (afb. 11). Ontwikkeling van de intervaltechniek bij lasstroombronnen van het SpeedUp proces in vergelijking met de techniek ver gehanteerde methodes, in het algemeen bij alle mate- met de driehoekssteek. rialen, maar in het bijzonder bij constructiestaal en Resultaten van het onderzoek van MAG-lassen van Na uitwerking en beoordeling van een groot aantal me- chroomnikkelstaal. Behalve dat hierdoor een lasklus dub- verticaal opgaande lasnaden met de intervaltechniek en tingen aan verschillende materialen (constructiestaal, cor- bel zo snel kan worden uitgevoerd, werd in het geval van pulserende boog werden reeds in [1] gepubliceerd. Met rosievast chroomnikkelstaal, aluminium) en plaatdiktes (van 2 tot 15 mm) bleek dat de warmte-inbreng in het werkstukmateriaal bij beide methoden, de driehoekssteek chroomnikkelstaal ook vastgesteld dat de structuur van de lasnaad qua kwaliteit vergelijkbaar is met een als staande hoeklas gelaste naad (positie PB, zie afb. 9). Afbeelding 11 Detailopnamen van het proces op verschillende momenten, v.l.n.r.: (1) Einde laagenergetisch interval; (2) gepulste druppeloverdracht en (3) secundaire materiaaloverdracht van de SpeedPulse [3]; (4) langere, bredere boog voor bevochtiging van de kanten; (5) einde hoogenergetisch interval (laatste druppel) en begin laagenergetisch interval. Automatisch opgaand lassen met SpeedUp bij t=8 mm, S235JR, 1.2 mm G3Si1, 82 % Ar+18 % CO2, voortloopsnelheid VS=18 cm/min. de lasstroombron Saprom 5 van Lorch en de Twin- Puls procesvariant kwamen sinds de Messe Schweissen & Schneiden in 1993 ook in Duitsland pulsboogstroombronnen beschikbaar waarmee de intervaltechniek in principe mogelijk werd. Het belangrijkste toepassingsgebied van de TwinPuls (en van latere door concurrerende fabrikanten aangeboden vergelijkbare procesvarianten) was aanvankelijk het lassen van aluminium. Inmiddels is de intervaltechniek standaard bij de betere klasse lasstroombronnen en wordt door specialisten toegepast [2]. De nieuwste ont- Afbeelding 8 Onderzoekresultaten SLV-Fellbach van verticaal opgaande hoeklas met het SpeedUp proces bij een T-verbinding in 5 mm dikke plaat. wikkelingen, zoals het SpeedUp proces van Lorch maken de combinatie mogelijk van verschillende manieren van materiaaloverdracht om bepaalde laswerkzaamheden gemakkelijker dan wel mogelijk te maken

11 TECHNIEK 3M Speedglas 9100 FX Laskappen De nieuwe fl ip-up oplossing voor lassers NIEUW! Afbeelding 12 Breukvlak van een automatisch met SpeedUp gelaste opgaande naad bij t=8 mm, S235JR, 1.2 mm G3Si1, 82 % Ar+18 % CO2, voortloopsnelheid VS=18 cm/min. Afbeelding 12 geeft een nog duidelijker beeld van het verloop van de inbranding in combinatie met de elektrische energie van de boog en de draadaanvoer als maatgevende energetische grootheden. De doeltreffende wijze waarop de kanten van de T-verbinding worden meegenomen is duidelijk waarneembaar. De algemene geschiktheid voor automatisering van de nieuwe variant is in principe voorhanden zodat daarmee ook bij volmechanisch lassen, met of zonder robots, verticaal opgaande naden zonder pendelbeweging mogelijk zijn. Al naar gelang de toepassing en de vorm van het werkstuk kan dientengevolge van geval tot geval in zijn geheel Personalia: Dr.-Ing. Birger Jaeschke is plaatsvervangend bedrijfsleider R&D bij Lorch Schweisstechnik GmbH, Auenwald/Duitsland, met name verantwoordelijk voor boogfysica en procestechniek. Dipl-Kfm. Andreas Rimböck is hoofd productmanagement bij Lorch Schweisstechnik GmbH, Auenwald/Duitsland. Dipl.-Ing. Klaus Volrath is freelance vakjournalist in Aarwangen Zwitserland. Ing. Maurice Mol is zelfstandig International Welding Engineer. 20 worden afgezien van ingewikkelde positioneringsystemen. Bij een veelvoud van industriële toepassingen kan het gunstig zijn om het conventionele verticaal opgaand lassen (met gecompliceerde en moeilijk te mechaniseren toortsgeleiding) te vervangen door de nieuwe procesvariant SpeedUp. Dankzij intensief onderzoek van de boog en de ontwikkeling van efficiënte regelingen en complexe real-time software, was het mogelijk het proces in de besturing bij volledig digitaal geregelde lasstroombronnen te integreren en deze technologie beschikbaar te stellen voor apparaten van de P -, S - en S-SpeedPulse serie van Lorch. Literatuur: [1]: Welz, W., u.a.: Intervallschweißen - eine Verfahrensvariante zum MAG-Steignahtschweißen. DVS-Bericht 131, S. 21/27. DVS-Verlag, Düsseldorf [2]: Habenicht, G., u.a.: Metall-Aktivgasschweißen von Steignähten in Intervalltechnik mit Impulslichtbogen, Fachzeitschrift Schweißen und Schneiden 46 (1994), Heft 2, S. 61ff. DVS-Verlag, Düsseldorf [3]: Jaeschke, B.: Der wirtschaftliche MSG-Lichtbogenschweißprozess durch moderne Schweißgerätetechnologien. DVS-Berichte Band 267, DVS Congress 2010, S. 328 ff. DVS-Verlag, Düsseldorf [4]: Jaeschke, B., u.a.: SpeedPulse - eine produktivitäts- und effizienzsteigernde Weiterentwicklung des MSG-Impulsschweißens, Fachzeitschrift Schweißen und Schneiden 61 (2009, Heft 9, S. 548ff. DVS-Verlag, Düsseldorf [5] Der Schweißer Informationen für den Praktiker, 6/2009, DVS-Verlag, Düsseldorf 2009 Goed beschermd tegen schadelijke lasrook 3M Speedglas 9100FX Air Laskap met 3M Adfl o Ademhalingsbescherming Ervaar de toekomst in lasbescherming! De Speedglas 9100FX laskap is voorzien van een veel groter zichtvlak. Bovendien is de totale kap opnieuw ontworpen voor extra comfort. Uniek opklapmechanisme voor slijpen en voorbereidende werkzaamheden Meer comfort door verhoogde balans en stabiliteit Uitstekende optische eigenschappen Betere bescherming van oren en nek, dus veiliger Gepatenteerde instelling voor hechtlassen Lasfi lter met donkerkleuren 5, 8, 9-13, gevoeligheids- en vertragingsinstellingen. Ervaar het zelf en vraag een gratis test aan. 3M Belgium N.V. Protection MSafety.be@mmm.com - tel M Nederland B.V MSafety.nl@mmm.com - tel Uw Veiligheid Kracht Onze

12 UIT DE MARKT Heerema: Volop kansen voor ervaren lassers DALENDE OMZET? LEEGLOPENDE ORDERPORTEFEUILLE? ONDANKS DE TEGENZITTENDE ECONOMIE ZIJN DIT ONBEKENDE VERSCHIJNSELEN VOOR HEEREMA MARINE CONTRACTORS. INTEGENDEEL, HET LEIDSE OFFSHOREBEDRIJF MAAKT EEN STERKE GROEIPERIODE DOOR EN IS OP ZOEK NAAR ERVAREN LASSERS. "MAAR", ZEGT MANAGER QUALITY CONTROL LIN HU, "DIE ZIJN LASTIG TE VINDEN." door Jaap van Sandijk evrouw Hu ontvangt op het hoofdkantoor aan de Vondellaan in Leiden. Maar daar zal het bedrijf niet lang meer te vinden zijn, vertelt ze onderweg naar haar kantoor op de eerste etage. Dit pand wordt te klein voor ons. Binnenkort verhuizen we naar een andere, grotere locatie in Leiden. Het gaat namelijk erg goed met Heerema Marine Contractors, dat is gespecialiseerd in het ontwerpen, transporteren, installeren en ontmantelen van verschillende vaste en drijvende offshoreconstructies voor de olie- en gasindustrie. Bij het bedrijf werken ongeveer 950 mensen. Ongeveer de helft ervan werkt offshore op één van de drie kraanschepen. Een vierde kraanschip is inmiddels in aanbouw, vertelt Hu enthousiast. Hoe verklaart zij de groei van de orderportefeuille? Momenteel zijn er nogal wat ontmantelprojecten. Simpelweg omdat het gaat om constructies die op leeftijd zijn deze hebben twintig jaar gefunctioneerd of omdat ze niet aan de huidige milieueisen voldoen. Dat levert ons veel werk op. Ontwikkelingskansen Als gevolg van die groei is Heerema Marine Contractors op zoek naar ervaren lassers. Maar het bedrijf heeft ontdekt dat door hun speciale eisen de door hen gezochte lassers niet bepaald in overvloed op de arbeidsmarkt zijn te vinden. Neem de functie van engineer, zegt Hu. Voor deze functie op ons kantoor in Leiden zoeken we lassers met vijf jaar ervaring die praktische vragen van onze mensen op de kraanschepen kunnen beantwoorden, die handleidingen kunnen schrijven, proactief zijn en ook communicatief vaardig. Een functie waarin praktijk en theorie samenkomen. En dat maakt het lastig zoeken, licht ze toe. Veertig procent van de functie bestaat uit administratief werk. En de meeste lassers houden niet van papierwerk. Toch weten we: als we de juiste kandidaat hebben die daar wel van houdt, heeft deze een baan bij een bedrijf dat volop ontwikkelingskansen biedt. Voor het offshore werk zoekt het bedrijf inspectiemedewerkers. Lassers van het type pietje-precies, vertelt Hu. Als inspecteur ben je King of Quality en moet je je mannetje kunnen staan bij eventuele conflicten over de kwaliteit van het werk. Je moet ook van reizen houden en een avontuurlijke instelling hebben, want we hebben projecten verspreid over de hele wereld. Voor deze functie, waarvoor ook een eis geldt van minimaal vijf jaar ervaring, zijn iets makkelijker kandidaten te vinden. "Maar", zegt Hu, "ook hier moet Heerema Marine Contractors erg zijn best doen om aan de juiste mensen te komen. We communiceren daarom graag onze toegevoegde waarden als grote, internationale opererende werkgever. We bieden medewerkers een individueel ontwikkelingsprogramma dat ruimte biedt om te groeien in ons bedrijf. Je kunt bijvoorbeeld van engineer doorgroeien naar de functie van inspecteur of coördinator. Hu hoopt dat de vacatures snel vervuld zullen worden. Want de groei van Heerema is mooi, maar zou onmogelijk zijn zonder goed en toegewijd personeel. 22

13 WELDING WEEK Twee primeurs in robottechnologie op Welding Week Tijdens de Welding Week in Antwerpen toont ABB Metaalstraat twee primeurs. De robotleverancier showt de IRB2600ID-robot en een MultiMove-robotlascel. ABB Metaalstraat is een samenwerkingsverband van vijf verschillende ABB-robotleveranciers. De organisatie biedt een gerobotiseerde totaaloplossing voor de metaalindustrie. Bedrijven die richting zoeken bij het robotiseren van snijden, (laser)lassen, handling, nabewerken, stralen, CNC-machinebelading en spuiten, kunnen bij ABB Metaalstraat terecht. IRB2600ID-robot Op de vakbeurs in Antwerpen toont ABB Metaalstraat onder meer een IRB2600ID-robot. Dit is de nieuwste ontwikkeling uit de reeks ABB-robots met een geïntegreerd laspakket. De open structuur van de bovenarm maakt het voor deze robots mogelijk om het laspakket flexibel door te voeren. Hierdoor is de bewegingsvrijheid van de robot groter en de slijtage van het laspakket minder. Dankzij deze geïntegreerde technologie en het grotere werkbereik kunnen cyclustijden verminderen tot 15 procent en kosten tot 75 procent, aldus Martin van der Have namens ABB. MultiMove-lascel Daarnaast demonstreert ABB Metaalstraat tijdens de Welding Week een MultiMove-lascel. Dit betreft het gecoördineerd samenwerken van een lasrobot en een handlingrobot (die het te lassen product vasthoudt) in 1 cel. Beide robots worden aangestuurd door 1 besturing, waardoor het maken van programma s eenvoudiger is geworden en de samenwerking optimaal is. De besturing is ook offline te programmeren. De samenwerking tussen een lasrobot en een handlingrobot biedt onze klanten een besparing op productgebonden opspanmallen, aldus Karel van Vlastuin van ABB Metaalstraat. Kwaliteitslassen, waar je ook werkt Ontworpen voor de professionele, mobiele lasser. De Minarc Evo MMA, MIG/MAG en DC TIG lasapparatuur is makkelijk te gebruiken en licht in gewicht. Overal inzetbaar dankzij de 1 fase 230 V, 16 A voeding. Uitstekende laseigenschappen en een stevige kunststof behuizing zorgen voor een optimaal kwaliteitsproduct, waar je ook werkt. Alle modellen beschikken over de PFC technologie, dit geeft een verbazingwekkend hoge energie efficiëntie. Stand

14 WELDING WEEK WELDING WEEK Binzel presenteert nieuwe technologie voor de laswereld Tijdens de Welding Week 2011 toont Binzel Benelux een overzicht van het hele Abicor-Binzel gamma. Het accent ligt daarbij op een aantal nieuwe en vernieuwde producten. Binzel Benelux werd in 1980 opgericht als filiaal van het Duitse BINZEL SCHWEISSTECHNIK GmbH & Co KG, producent van MIG/MAG-laspistolen, TIG-lastoortsen, plasmalas- en snijtoortsen en robotlaspistolen, -toortsen en -periferie. De Abicor-Binzel groep omvat wereldwijd ca. 900 medewerkers in meer dan 40 productiebedrijven en dochterondernemingen. MB GRIP Plus MIG watergekoelde pistolen - prestaties op een hoger niveau Constructieve aanpassingen en nieuwe materiaalcombinaties zorgen voor een drastische verlaging van de temperatuur van de slijtonderdelen. Dit betekent in de praktijk een rustiger en stabieler lasproces en een aanzienlijk langere standtijd van de slijtonderdelen, vooral bij hoge belasting. ABIDOT - programmeerhulp voor lasrobots ABIDOT is het slimme hulpmiddel voor contactloos programmeren van lasrobots en wordt in plaats van het gasmondstuk op de zwanenhals gemonteerd. Vier laserstralen komen samen in het instelbare TCP en de optimale positie van de toorts is bereikt wanneer op het werkstuk slechts één punt zichtbaar is. Op deze manier kan het zo belangrijke 'vrije draadeinde' perfect ingesteld worden en wordt een optimale laskwaliteit bereikt. Met dit hulpmiddel worden de programmeertijden aanzienlijk verkort en de nabewerking beperkt. ABIMIG GRIP A LW MIG-pistolen - de zwaartekracht uitgedaagd Deze hoogtechnologische serie met LW-Bikox werd vervolledigd met een 450A-uitvoering geschikt voor draaddiameters tot 2,4mm. Een laag gewicht van het slangenpakket garandeert een hoog gebruikscomfort en de robuuste slijtonderdelen verzekeren lange standtijden. ABITIG GRIP TIG-toortsen - voor on-site toepassingen Deze toortsen worden vooral ingezet voor on-site toepassingen waar de grote lengte én robuustheid doorslaggevend zijn. Dankzij nieuwe montagemogelijkheden en -capaciteit in de vestiging in Eke zijn binnenkort lange slangenpakketten tot 24m, ook in heavy-duty uitvoering, snel leverbaar. REGULA Systems - gasbesparingstechnologie Sinds kort distribueert Abicor-Binzel de producten van Regula Systems, een serie apparatuur om belangrijke besparingen op het gasverbruik te realiseren. Er kan gemiddeld 30 à 40%, en zelfs tot 60% bespaard worden. Dit wordt mogelijk gemaakt door niet alleen tijdens de start maar ook tijdens het volledige lasproces, met variabele lasparameters, het gasverbruik te optimaliseren. RAB GRIP rookafzuigpistolen - een nieuwe generatie Deze nieuwe reeks van rookafzuigpistolen vervolledigt de GRIP-lijn met de bekende 2-componenten handgreep, optioneel uitrustbaar met tal van regel- en schakelmogelijkheden en een geïntegreerde luchtregelschuif. Dankzij een betere vormgeving van zowel de handgreep als de knikbescherming verhoogt de afzuigcapaciteit aanzienlijk. De luchtgekoelde versies zijn tevens uitgerust met de nieuwste LW-Bikox waardoor het handlingsgewicht tot 15% vermindert: de rookafzuigpistolen RAB GRIP zijn perfect in balans en het gebruikscomfort is sterk verbeterd. Binzel Benelux staat op de Welding Week 2011, van 18 tot 21 oktober, Antwerp Expo, stand

15 WELDING WEEK WELDING WEEK ITW Welding Products pakt uit op Welding Week WIE ZICH GOED WIL PRESENTEREN OP EEN VAN DE GROOTSTE EN MEEST PRESTIGIEUZE VAKBEUR- ZEN VOOR LASSEN, VERBINDEN EN SNIJDEN, BEREIDT ZICH DAAR GOED OP VOOR. EXPOSANT ITW WELDING PRODUCTS BEGON AL IN MEI VAN DIT JAAR MET HET OPSTELLEN VAN HET DRAAIBOEK. PIETER KEULTJES EN THANYA LIEMBURG PRATEN OVER HET BELANG VAN DE BEURS EN OVER HET DOEL DAT ITW WELDING ER WIL BEREIKEN. n de hal naast het hoofdkantoor in Oud-Beijerland heeft ITW Welding Products de stand op ware grootte nagebouwd. Eenentwintig bij vier meter, zegt Keultjes, terwijl hij dwars door het stalen geraamte de stand inwandelt. En zo gemakkelijk als hij dat doet in de nagebootste stand, zo eenvoudig moet het straks ook gaan in de echte expositieruimte, in de Antwerp Expo. Daarom hebben we ook gekozen voor een langwerpige en smalle stand, licht de technical manager toe. Zo is je stand toegankelijk en laagdrempelig. Iemand die er twee stappen in zet, staat meteen in het midden. Die toegankelijkheid is belangrijk omdat ITW Welding Products bezoekers graag informeert over het bedrijf. Veel mensen denken bij ons aan de merken die we voeren, zegt marketingassistent Thanya Liemburg. De lasapparatuur van het merk Miller en de toevoegmaterialen van de merken Hobart, Elga, McKay en Tri-Mark. Maar wat we op de Welding Week ook graag willen communiceren zijn de kennis, kunde en ervaring die we in huis hebben. We zijn méér dan alleen die vijf merken. We willen ITW Welding Products als totaalleverancier goed op de kaart zetten. Keultjes voegt daar aan toe: Bij ons blijft het niet bij het leveren van producten. We bieden een oplossing en kunnen klanten net dat beetje meer geven namelijk vertrouwen en ondersteuning. En dan: We hebben plezier in ons werk. De wisselwerking met de klant is daardoor beter. Kracht van beurs Over de inrichting van de stand is dus goed nagedacht. Op de achterwand staan zeven doeken. Vijf doeken tonen grote foto s van de belangrijkste segmenten waarop ITW Welding Products zich de komende jaren richt: Oil & Gas, Energy, Heavy Equipment en Process Industry. In de stand kan naar hartenlust worden gelast op drie lasplekken. Keultjes wijst op een draaitafel waarop bandlassen mogelijk is en toont ook een ketelbodem, waarop gewokt zal 28 worden. Want bezoekers worden gedurende alle beursdagen ook getrakteerd op smakelijke hapjes die worden bereid op een kooktafel, achterin de stand. Dat heeft wel een reden, legt Keultjes uit. Natuurlijk vinden het leuk om mensen te trakteren. Eten verbindt en trekt mensen naar je toe. Bovendien: de laswereld is een kleine wereld en de Welding Week is ook een soort reünie. Daarom organiseren we elke beursdag een happy hour van vier tot vijf. Maar we willen met onze kookactiviteit vooral een demonstratie inductieverwarming geven. Vuur komt er niet aan te pas: iedereen kan zien dat de wok wordt verhit door de kabels er onder. Maar bezoekers komen niet naar een lasvakbeurs voor een hapje en een drankje. Wat heeft ITW Welding Products te bieden aan innovatieve, vernieuwende producten of activiteiten? We gaan bandlassen in de stand, vertelt Keultjes. Dat is vrij bijzonder op een beurs. Verder presenteren we een speciale machine voor het lassen van buizen en pijpen en hebben we een draagbare pulsmachine: een drie-in-één machine die geschikt is voor zowel MIG- als TIG-lassen en elektrodelassen. Tevens tonen zij producten van zusterorganisatie AEC, dat is gespecialiseerd in inductie-, infrarood- en weerstandsverwarming. We zijn een van de weinigen op de vakbeurs met infraroodverwarming. Belang van de beurs Het belang van de Welding Week, de beurs die een keer in de vier jaar wordt georganiseerd, is enorm, benadrukt Keultjes. Het is de grootste en belangrijkste beurs van de Benelux. Maar wat vindt hij het gewicht van de beurs in vergelijking met de andere vakbeurzen? Net als Schweissen & Schneiden richt de Welding Week zich volledig op lastechniek. Bij alle andere beurzen is lastechniek slechts een onderdeel van een groter geheel. Tot slot: deelname aan een beurs is een lange termijninvestering. Verkopen is zeker geen eerste prioriteit, weet ook Keultjes. Maar daar gaat het ook niet om. Wanneer kan hij echter spreken van een geslaagde beurs? Het allerbelangrijkste voor ons is dat de bezoeker de link legt tussen de industriesegmenten waarin we sterk zijn en ons bedrijf. En dat het hem duidelijk is dat wij meer zijn dan de vijf merken die we verkopen. Als dat blijft hangen, is de beurs wat ons betreft geslaagd. ITW Welding Products B.V. is tijdens de Welding Week te vinden op stand Het in Oud-Beijerland gevestigde ITW Welding levert lasmachines en toebehoren aan de metaalindustrie en is onderdeel van het Amerikaanse Illinois Tool Works (ITW). ITW is een veelzijdig productiebedrijf met ongeveer 600 business units en maakt deel uit van de Fortune 200-lijst van Amerikaanse beursgenoteerde bedrijven. Souplesse in robottechniek T Complete snij- en lasrobotsystemen: Mig/mag/tig- en plasmalassen Laserlassen en lasersnijden Lasercladden Lijmen, kitten en schroeven Complete handlingtoepassingen: Palletiseren en overzetten Machinebelading Verfspuiten en slijpen Ontbramen en polijsten I Gemak dient de veiligste zaak 29

16 WELDING WEEK WELDING WEEK Derde generatie robotbesturing brengt lasproces opnieuw naar hoger niveau DE BESTURING VAN GEROBOTISEERDE LASPROCESSEN IS NIET ALLEEN SNELLER EN KRACHTIGER GEWORDEN, OOK DE PROGRAMMERING IS STERK VEREENVOUDIGD. VALK WELDING PRESENTEERT DE NIEUWE GENERATIE ROBOTBESTURING VAN PANASONIC OP DE WELDING WEEK. door Erik Steenkist e digitalisering van de lasstroombronnen heeft het afgelopen decennium voor een doorbraak in procesbeheersing gezorgd. Lasprocessen die voorheen alleen door specialisten konden worden uitgevoerd, zijn nu dankzij voorgeprogrammeerde features voor de hele industrie onder de knop beschikbaar. Een fabrikant als Fronius speelt daarin vooral voor handlastoepassingen een trendsettende rol. In het gerobotiseerde lasproces is het Panasonic die vooral met de integratie van de stroombron in de besturing van de TAWERS lasrobot voor een doorbraak heeft gezorgd. Met één compleet systeem voor zowel MIG- als TIG-lastoepassingen bracht deze fabrikant zowel kwaliteit als snelheid van het gerobotiseerde lasproces op een hoger niveau. Inmiddels is Panasonic toe aan de derde generatie robotbesturing, de G3. Representatief voor de nieuwe generatie is de zeer krachtige CPU, die met een hogere snelheid en rekenkracht een enorme prestatiesprong mogelijk maakt. Global3-besturing Met de G3-besturing (Global3) zet Panasonic de voordelen en toepassingsmogelijkheden van de bestaande generatie voort in een besturing die een factor 6 krachtiger en sneller is geworden. Voor het gerobotiseerde lasproces levert dat een fors hogere communicatiesnelheid tussen stroombron en robotbesturing op. Door de hogere rekenkracht start de besturing sneller op en reageert veel sneller. Daarnaast verloopt ook de acceleratie en afremming van de robot sneller, waardoor de neventijden tot 10% gereduceerd worden. Robotinstructies en baanbewegingen kunnen door de hogere communicatiesnelheid bovendien nog fijner en nauwkeuriger afgesteld worden, waarmee de mogelijkheden van specifieke softwarematige functies verder zijn uitgebreid. 30 Specifieke softwarematige functies De snellere dataoverdracht tussen robotbesturing en stroombron heeft al bij de bestaande G2-generatie gezorgd door de ontwikkeling van nieuwe softwarematige functies, waaronder SP-MAG voor dunne plaat. Diezelfde functies zijn opnieuw terug te vinden in de G3-besturing. De SP-MAG technologie baseert zich op een secundair schakelcircuit en een zeer snelle 100 khz inverterstroombron met een regelcyclus van 10 µs. Met deze techniek combineert Panasonic de boogkarakteristieken van conventioneel MAG-lassen en pulserend booglassen zodat van beide technieken de voordelen (geringe warmte-inbreng resp. spatvrij lassen) worden benut. Bovendien is bij SP-MAG sprake van minder warmteontwikkeling, een goede spleetoverbrugging en een verbeterde bevochtiging Door de hogere rekenkracht start de besturing sneller op en reageert veel sneller van het smeltbad. Daarmee wordt uiteindelijk een spatvrij en strakke lasnaad verkregen, die geen nabewerking meer vraagt. Vooral bij toepassing in plaat tot 3 mm komen deze voordelen het best tot uiting. Sinds de introductie heeft Panasonic voortdurend nieuwe softwarematige functies voor haar TAWERS technologie ontwikkeld, waarvan de bekendste zijn: Spiral Weaving en AC MIG voor het MIG-lassen van aluminium in TIG-kwaliteit. Spatgedrag verder verlaagd met Active Wire In de specifieke softwarematige functies speelt ook de aansturing van de draadbeweging een belangrijke rol. Tijdig terugtrekken van de draad voor de kortsluitboog kan een spatvrije materiaalovergang opleveren. Een dergelijke timing en beweging is alleen softwarematig te beheersen. Panasonic biedt daar met het SP-MAG proces al enige tijd een oplossing voor en weet daarmee een lager spatgedrag te realiseren. In de G3-besturing biedt de fabrikant Active Wire als optie aan. Daarmee wordt de lasdraad ook actief achterwaarts gestuurd, waardoor een 80% lager spatgedrag tijdens het lasproces wordt bereikt ten opzichte van de bestaande besturing. Dit pro-actieve draadaanvoerproces levert een aanzienlijke kwaliteitsverbetering op, met name bij dunwandig staal en corrosievast staal. Sneller en eenvoudiger programmeren Panasonic heeft niet alleen gewerkt aan een verdere ontwikkeling van de procesbeheersing, maar ook de programmering stevig onderhanden genomen. Uitgangspunt daarbij is geweest de programmering van haar TAWERS lasrobots sneller en eenvoudiger te maken. De werkvoorbereidingstijd moet daarmee verkort worden en het moet ook voor medewerkers met minder specifieke laskennis mogelijk zijn de robots te programmeren. Resultaat is de inzet van G3 Weld Navigation software, die aan de hand van de opgegeven materiaalsoort, -dikte en het gewenste type verbinding, de juiste parameterinstellingen voor stroomsterkte, voltage en lassnelheid bepaalt. Daarmee kan zowel een op teach-pendant als op een pc snel en eenvoudig een programma voor de Panasonic lasrobots worden gemaakt. Met G3 Weld Navigation is het niet langer noodzakelijk om voor ieder programma voor de lasrobot alle lasparameters in te stellen of gebruik te maken van tabellen. Valk Welding verwacht dat de inzet van lasrobots daarmee voor een grotere groep toegankelijk wordt. G3 Weld Navigation wordt standaard met de besturing geleverd. 31

17 WELDING WEEK Niet alleen voor dummies flexibeler inspelen op vragen uit de markt. Ik denk dat de De manier waarop G3 Weld Navigation de programmering vergaand vereenvoudigt, verlaagt vooral de drempel bedrijven die robotautomatisering overwegen. De bedie- voordelen van G3 Weld Navigation nog groter zijn voor voor startende robotgebruikers. De eerste pilots wijzen uit ning en programmering zijn met G3 Weld Navigation dat ook ervaren robotprogrammeurs de voorinstellingen sneller en makkelijker aan te leren, zeker voor mensen als snel en prettig ervaren. De Belgische leverancier Haesevoets behoorde tot één van de pilotbedrijven die al voor zonder lastechnische ervaring, licht Benny Vaesen toe. de releasedatum van 1 oktober ervaring met de G3-besturing op konden doen. Het bedrijf beschikt met 24 Pa- Valk Welding neemt deel aan de Welding Week 2011 en is Meer informatie is te vinden op nasonic lasrobots over jarenlange ervaring met lasrobots. te vinden op stand Managing director Benny Vaesen dacht in eerste instantie dat het vereenvoudigde programmeertraject met G3 Weld Navigation voor een vakman met veel laservaring niet zoveel voordeel op zou leveren. Inmiddels weten we wel beter. Sinds we de nieuwe lasrobots met G3-besturing in gebruik hebben zijn de nieuwe lasrobots altijd als eerste bezet. Hoewel een vakman die voorinstellingen eigenlijk niet nodig heeft, werkt G3 Weld Navigation wel sneller en prettiger. De programmeur hoeft zich alleen bezig te houden met het af te leggen lastraject. Al met al kunnen we door de G3-besturing nog sneller en advertentie NIL-WP Select is nu beschikbaar voor bedrijfsdeelnemers de nieuwe internetsoftware NIL-WP Select is voor onze bedrijfsdeelnemers in twee versies beschikbaar De basisversie met snap-shot functie is verkrijgbaar voor de eenmalige ledenprijs van 395, excl. btw Bij de basisversie kunt u zelf WPS en aanmaken en uit de bestaande NIL Database WPS en data kopiëren en vervolgens aanpassen. De basisversie is beschikbaar voor één gebruiker. Voor de snap-shot functie moet u over een eenvoudig software programma Snagit (ca. 49,-) beschikken. Dit programma kunt u ook voor andere doeleinden gebruiken. Snagit is een uitgebreide versie van het Windows 7 programma snipping tool. De uitgebreide versie met snap-shot functie is verkrijgbaar voor de eenmalige ledenprijs 695, excl. btw Bij de uitgebreide versie krijgt de bedrijfsdeelnemer een aparte internet-locatie en kunt u als gebruiker zelf uw stamgegevens wijzigen indien u dit wenst. Voorbeelden van stamgegevens zijn specifieke lastoevoegmaterialen, basismaterialen en warmte behandelingen. De uitgebreide versie krijgt een licentie voor drie gebruikers. Het toewijzen, door de gebruiker(s), van leesrechten aan derden maakt deel uit van de uitgebreide versie. Wanneer u, als bedrijfsdeelnemer van het NIL, graag meer over deze internetfaciliteit wilt weten of als u een demonstratie binnen uw bedrijf zou waarderen, vul dan het aanvraagformulier in op: WP Select is een programma waarmee u eenvoudig lasmethodebeschrijvingen opstelt op basis van eigen ervaringen en inzichten maar ook door de aanwezigheid van een groot aantal WPS en die in de loop der jaren door de Commissie van Deskundigen in opdracht en onder toezicht van het NIL zijn opgesteld: de NIL Database met meer dan 1500 WPS en. Aan elke ingevoerde WPS binnen de NIL Database ligt een goedgekeurde lasmethodekwalificatie (LMK=WPQR) ten grondslag. 32

18 WELDING WEEK WELDING WEEK Onderscheiden in een gevestigde markt LIEFST HONDERDTWINTIG EXPOSANTEN ZIJN VANAF 18 OKTOBER VERTEGENWOORDIGD OP DE WELDING WEEK 2011 IN ANTWERPEN. MET MEER DAN BEZOEKERS IN VIER DAGEN TIJD IS DE VIERJAARLIJKSE VAKBEURS ÉÉN VAN DE BELANGRIJKSTE EVENEMENTEN VOOR DE LASTECHNIEK- SECTOR. door Corné Houwaard everanciers grijpen het evenement met beide onder dezelfde condities. Maar het bedrijf werd mede handen aan om hun nieuwste lastechnologieën door de sterke groei gedwongen om toch een bepaald dealer-/klantenbeleid te gaan hanteren. Het Ceweld Select of hun laatste innovatie te tonen aan het grote publiek. Eén van de nieuwkomers op de beurs is Certilas uit Elst, Dealer Concept past daar uitstekend bij. Dealers die kiezen voor Ceweld profiteren o.a. van producttrainingen, die wil laten zien een partij met toekomst te zijn. marketingondersteuning en casebegeleiding. Sinds juni is Het bedrijf uit de Gelderse Betuwe heeft onder de merknaam Ceweld in relatief korte tijd in de Benelux en Duitsceerd en op de Welding Week 2011 kunnen lasspecialisten het Ceweld Select Dealer Concept in Nederland gelanland een bekende naam opgebouwd. Certilas exporteert uit de hele Benelux hier kennis mee maken. De eerste reacties zijn volgens Certilas bijzonder positief. haar producten inmiddels wereldwijd naar meer dan dertig landen. Best knap in een gevestigde wereld van lastoevoegmaterialen. Het bedrijf is tevens ook exclusief importeur van het merk Stein Megafil voor de Benelux. De importeur/exporteur voor de Benelux heeft als groot voordeel dat veel elektroden, MIG-draden, TIG-staven, fluxen, poeders en exotische legeringen gewoon uit voorraad te leveren zijn. In de inmiddels bekende paars-blauwe verpakking, wel te verstaan. Hermetisch hersluitbare blikken verpakking Om lastoevoegmaterialen goed te kunnen bewaren heeft Certilas de hersluitbare blikken verpakking voor elektroden ontwikkeld. Een veel voorkomend probleem is dat elektroden door invloeden zoals vocht binnen afzienbare tijd waterstofscheuren en/of poreusheid kunnen veroorzaken. Na het openen van de doorgaans kartonnen verpakking laat de kwaliteit binnen enkele uren te wensen over en is herdrogen de enige optie. Door onder meer een subsidiemogelijkheid kan Certilas de prijs van het product met de nieuwe blikverpakking gelijk houden en een betere kwaliteit garanderen met meer gebruiksgemak. Bijkomend voordeel van de metalen verpakking is dat het in tegenstelling tot kunststof en karton niet ontvlambaar is, en gewoon via de oud ijzer bak het recycle circuit ingaat. App Misschien wel het meest tot de verbeelding sprekend is de ontwikkeling van een app voor smartphones. Verkrijgbaar voor zowel de Iphone als smartphones die werken met Android. De gebruiker kan met het gratis programmaatje bijvoorbeeld de benodigde hoeveelheid lasmateriaal berekenen die nodig is voor onder meer hoeklassen, V-naden, X-naden en K-naden. Berekeningen hoeft men niet meer vanachter het bureau op papier of in een spreadsheet uit te voeren, maar kan gewoon mobiel op locatie. Met de app kunnen ook de totale laskosten worden weergegeven die op basis van persoonlijke instellingen worden berekend. Arbeidsloon, kosten van lastoevoegmateriaal, inschakelduur, gaskosten en dergelijke worden hier allemaal in meegenomen. Met de lancering van deze drie ontwikkelingen wil Certilas ook in België laten zien een serieuze partij te zijn in een toch wel traditioneel ingestelde markt. De beurs moet aantonen of Certilas in haar werkwijze echt uniek is of dat er wel degelijk meer leveranciers van lastoevoegmaterialen zijn die hetzelfde nastreven en realiseren. Voor meer toepassingen van de gratis app of vragen over de blikken verpakking of het Ceweld Select Dealer Concept, kan men de stand van Certilas bezoeken (stand 1448). De Welding Week 2011 vindt plaats in Antwerp Expo van oktober. De toegang is gratis na registratie via de website Innovaties Bij Certilas ziet men dat de markt van lastoevoegmaterialen redelijk is gesetteld. Met innovaties komen valt dan ook niet mee, het gaat eerder om fine-tuning van de producten. Mede door kwaliteitsvoorschriften en omschreven procedures kiest men al snel voor een voorgeschreven merk. Voor het bedrijf was het daarom noodzaak om zich nog nadrukkelijker te onderscheiden van de concurrentie: door vooral heel veel service aan het product toe te voegen. De Welding Week 2011 in Antwerpen is voor het bedrijf een unieke gelegenheid om met drie noviteiten op de proppen te komen: 1) het Ceweld Select Dealer Concept voor de Benelux, 2) de hersluitbare blikken verpakking voor elektroden en 3) een App voor smartphones. Ceweld Select Dealers Kocht je in het verleden een Ceweld product, dan maakte het eigenlijk niet uit of dat een paar doosjes waren of een paar pallets. Certilas leverde aan iedereen en vaak ook nog 42 43

19 WELDING WEEK NIEUWEBEDRIJFSDEELNEMER Optrel Zwitserland de 'Rolls Royce' onder de lashelmen DE ZWITSERSE FIRMA OPTREL IS FABRIKANT VAN ACTIEVE LASHELMEN. ACTIEF BETEKENT DAT DE HELMEN ZIJN VOORZIEN VAN EEN AUTOMATISCH DONKERKLEURENDE LASRUITCASSETTE ZODRA DE LASBOOG WORDT ONTSTOKEN. HET ASSORTIMENT BEVAT OOK TYPEN MET VERSE LUCHTTOEVOER. ALLE OPTREL LASHELMEN ZIJN ONTWORPEN MET HET OOG OP EFFICIENCY EN COMFORT VOOR DE LASSER. WELDING WEEK door Maurice Mol (IWE) Optrel AG is gevestigd in Wattwil in het toeristische kanton St. Gallen in Zwitserland. Peter Eicher, director sales en marketing, op bezoek bij het NIL in Zoetermeer, vertelt over de geschiedenis, de filosofie en de toekomstvisie van Optrel: "In 1987 zijn we gestart met de productie en verkoop van automatisch donkerkleurende filtercassettes. In 1998 werd onze firma overgenomen door de Bacou-Dalloz groep, later werd dat weer Sperium, een concern met een heel breed assortiment persoonlijke beschermingsmiddelen. In dit concern sneeuwden we onder in de grote massa, met onze puur op de lastechniek gerichte producten. Vorig jaar augustus zijn we als Optrel weer zelfstandig geworden, met de koop door de gebroeders René en Marco Koch, zonen van Albert Koch die in 1987 bij de oprichting was betrokken. We kunnen nu onze aandacht weer volledig richten op het lassen." Geautomatiseerde montage van ADF-filtercassette Veiligheid en comfort De lasmarkt vereist ook een gespecialiseerde aanpak. Met 60 mensen, waaronder een aantal hooggekwalificeerde medewerkers in de ontwikkelingsafdeling, is Optrel helemaal gefocust op veiligheid, efficiëntie en comfort voor de lasser. De automatische lashelmen van Optrel kennen een aantal belangrijke pluspunten, waarvan Eicher er enkele toelicht: "Het Auto Darkening Filter (ADF) zoals dat in het e670 type is geplaatst, verduistert automatisch wanneer de boog wordt ontstoken. Een Optrel sensor kan traploos worden afgestemd op de individuele visuele gevoeligheid van de lasser en reageert daarna continu tijdens het lasproces op elke intensiteit van de boog. Dit is niet alleen een uniek technologisch snufje van Optrel, maar ook uiterst doelmatig voor onze klant. Want moderne elektronisch geregelde stroombronnen leveren ook periodiek hogere en lagere lichtintensiteiten. Zo wordt het beeld voor de lasser rustiger en minder vermoeiend. Het lasproces hoeft niet te worden onderbroken voor het bijregelen van de sensor. Zeker in combinatie met afstandbediening kan de lasser hierdoor efficiënter werken." Maar de technologie gaat nog verder, vertelt Eicher: "Een ADF filtercassette mag niet onbedoeld reageren op het laslicht van een andere lasser in de omgeving. Daartoe is onze sensor voorzien van een gepatenteerde schuif, waarmee de invalshoek van het licht kan worden ingesteld. Het licht wordt met de cassette praktisch kleurecht waargenomen. Zo kan de lasser door de helm ook rode LED`s op de lasinstallatie aflezen. Gemakkelijk voor de lasser en gunstig voor de efficiency." Een ADF filtercassette is een kostbaar onderdeel. Daarom is deze bij de Optrel helmen verzonken ingebouwd en beschermd door een gelaagde, uit polycarbonaat vervaardigde, voorzetruit. Volledige bescherming tegen straling "De lichtgewicht helmschaal is vervaardigd uit hoogwaardig hittebestendig materiaal en ontwikkeld aan de hand van de nieuwste ergonomische en stromingstechnische inzichten met een optimale balans voor een minimale belasting van de nek. Het instelmechanisme van de hoofdband biedt de mogelijkheid voor een optimaal blikveld. De gebogen vorm van de helm beschermt het gehele hoofd en ook de oren. Een Optrel lashelm biedt dan ook in alle lasposities een goede bescherming, inclusief bij het lassen boven `t hoofd. Dat is zeker niet bij alle fabricaten het geval", aldus Eicher. Adembescherming met aangenaam verkoelend effect Eicher vertelt verder: "Als lasrookafzuiging aan de bron niet afdoende kan worden toegepast dan moet de lasser zichzelf beschermen met een helm die voorzien is van een ventilatie-eenheid voor schone, verse lucht. Met een voor de Optrel helm ontworpen binnenmasker voor een regelbare luchtstroom is hij permanent beschermd tegen het binnendringen van schadelijke stoffen en profiteert hij gelijk van het verkoelend effect. Als het filter verstopt raakt krijgt de lasser automatisch een akoestisch en zichtbaar signaal. Op deze manier is de maximale veiligheid gegarandeerd." Waarom NIL-deelnemer Het antwoord op de vraag aan Peter Eicher waarom Optrel deelnemer is geworden van het NIL is logisch. "Als producent van helmen voor de lastechniek hebben we groot belang bij goede lastechnische opleidingen, waarvoor het NIL zich sterk maakt. Nu investeren in scholing voor de jeugd is ook van belang voor onze toekomst. Uitwisseling van kennis met op lastechniek gerichte brancheverenigingen is essentieel om onze toekomstige doelstellingen in de markt daadwerkelijk te kunnen realiseren." Toekomstvisie Peter Eicher: "We hebben met onze producten al veel bereikt om het werken voor de lasser aangenamer te maken. Op die weg gaan we als Optrel verder. Het voor de lasser comfortabeler maken komt de kwaliteit en efficiency van het laswerk ten goede. De unique features van onze producten moeten dus ook doelmatig zijn. De investering in een betere lashelm door een bedrijf of door een zelfstandig werkende lasser is nu al lonend en dat zal ook in de toekomst zo moeten zijn. Goede lassers zijn schaars, goede opleidingen kostbaar. Dus moeten we zuinig zijn op onze vakmensen. De automatische lashelm is een geïntegreerd onderdeel van het totale lasproces geworden en zal zich als zodanig blijven ontwikkelen, aangepast aan de ontwikkelingen in deze techniek." In Nederland wordt Optrel vertegenwoordigd door De Vlamboog. Daar kan men terecht voor nadere informatie. Tijdens de Welding Week in Antwerpen zijn de Optrel lashelmen te zien op de stand van Lasco BVBA Industriële Lastechniek. En uiteraard is er ook de (vernieuwde) website:

20 COLUMN ABIMIG GRIP A LW When two become one! Schrijf u in op IHC Handling S ystems Your contact for Plasma, pulse Mig and Tig to sales.hs@ihcmerwede.com ABIMIG GRIP A LW The end of gravity! Dé vakbeurs voor de verspanende en niet-verspanende industrie Nieuwe Low-Weight Bikox tot 50% gewichtsbesparing Korte handgreep GRIP met bolgewricht optimale hanteerbaarheid Multifunctionele robuuste contacttiphouder weinig onderdelen, langere levensduur Schroefbaar geïsoleerd gasmondstuk gegarandeerde positie en snelle wissel Technology for the Welder s World 8, 9 en 10 november 2011 Gorinchem uur Welding Week Ik heb iets met de Welding Week of WW. De afkorting is gelijk aan mijn pseudoniem en ik kan de WW dus niet overslaan. De Belgen hebben de Welding Week slim gepland, door deze om de vier jaar te houden en steeds twee jaar na Essen. Je kunt het ook omdraaien: Eerst komt de Welding Week en dan twee jaar later Schweissen und Schneiden. Als Belg zou ik er zo tegenaan kijken. Wat biedt de Welding Week ons? Heeft het zin om na 2009 naar de Welding Week te gaan? Ik weet het eigenlijk niet. Grote spelers als ESAB en Lincoln Electric zijn er niet en van de stroombronleveranciers missen we Migatronic. Alleen Fronius en Kemppi en een aantal kleinere firma s zijn er. Grote ontwikkelingen zullen er niet zijn, wel een aantal leuke nieuwigheden. Dat is ook de reden dat ik naar Antwerpen ga. Ik ga ook voor het BIL/NIL symposium dat dit jaar tijdens de Welding Week wordt gehouden. Er zitten een paar heel aardige lezingen tussen. Automatisering is een van de topics en mijn advies zou zijn, ga naar die lezingen en bezoek de exposanten op dit gebied voor verdere informatie. Ook kunt u zich laten informeren over het magnetisch pulslassen en over het wrijvingsroerlassen van staal. Wrijvingsroerlassen van staal is niet eenvoudig door de hoge temperaturen en de grote krachten die daar voor nodig zijn. Wie had echter een aantal jaren geleden gedacht dat naast aluminium ook koperlegeringen en titaan op deze manier gelast kunnen worden? Om nieuwe lasprocessen te ontwikkelen, om materiaaleigenschappen van een lasverbinding te kunnen voorspellen, staan tegenwoordig simulatietechnieken ter beschikking. Het rekenen aan lasverbindingen is relatief goedkoop en het rekenen beperkt ook de hoeveelheid onderzoek. Je hoeft eigenlijk alleen maar te controleren of het model dat je hebt opgesteld ook klopt. De programmatuur voor deze rekenarij wordt alsmaar beter en het zou zonde zijn ook daarover je licht niet op te steken. Tijdens de Welding Week zijn er meerdere demonstraties. Een daarvan is het lassen onder water. Het wordt als heel spectaculair aangekondigd. Spectaculair is misschien het grote vat met de enorme hoeveelheid water. Zelf loop ik er snel aan voorbij. Ik heb het lassen onder water al eens eerder gezien en ga het geen tweede keer bekijken. Daarvoor ga ik niet naar de Welding Week. Ik ga erheen om na te gaan of fabrikanten van hulpgereedschappen wat slimme oplossingen hebben om het lassen te vergemakkelijken. Ik ga er ook heen om een aantal oude bekenden weer eens te zien en ervaringen en nieuwtjes uit te wisselen. Het is jammer dat de biertent van Lincoln Electric er niet is, maar misschien heeft Kemppi weer zijn haringtent staan. Zonder een biertje en een dood visje kun je aan het einde van de dag de Welding Week niet verlaten. Evenementenhal Gorinchem Franklinweg 2 F HZ Gorinchem I T E gorinchem@evenementenhal.nl Ons evenement. UW MOMENT. Lastechniek #11 verschijnt begin november. Voor advertenties of redactionele bijdragen kunt u ons bellen of en: redactie@vakbladlastechniek.nl 46 47