Informatie voor artsen die sevelamer-hydrochloride (RENAGEL) voorschrijven en apothekers die dit afleveren.

Transcriptie

1 De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel RENAGEL. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie deel uitmaakt, is een maatregel genomen om een veilig en doeltreffend gebruik van RENAGEL te waarborgen (RMA gewijzigde versie 06/2012). Informatie voor artsen die sevelamer-hydrochloride (RENAGEL) voorschrijven en apothekers die dit afleveren. Deze informatie maakt deel uit van het Belgische risicobeheerplan, dat informatiemateriaal beschikbaar stelt aan gezondheidszorgbeoefenaars en patiënten. Deze bijkomende risicobeperkende activiteiten hebben als doel een veilig en doeltreffend gebruik van RENAGEL te waarborgen en moet informatie verstrekken 1) over de risicofactoren en het voorkomen van peritonitis (buikvliesontsteking) bij patiënten die peritoneale dialyse (PD) ondergaan 2) over het grotere risico van vitaminetekort bij patiënten met een chronische nieraandoening en de noodzaak van vitaminesupplementen In deze brochure vindt u de volgende rubrieken terug: - Therapeutische indicaties van RENAGEL - Dosering en wijze van toediening - Contra-indicaties - Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik Darmobstructie en ileus/subileus In vet oplosbare vitaminen: het grotere risico van vitaminedeficiëntie en de noodzaak van vitaminesuplementen Folaatdeficiëntie Hypocalciëmie/hypercalciëmie Metabole acidose Peritonitis Antiaritmica en anti-epileptica Hypothyroïdie Langdurige, chronische behandeling Hyperparathyroïdie Serumchloride (verhoogd) - Overzicht: monitoring van patiënten die RENAGEL innemen - Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie - Bijwerkingen - Melden van bijwerkingen - De risicofactoren en het voorkomen van complicaties op plaatsen met een arterioveneuze fistel bij patiënten die hemodialyse (HD) ondergaan. - Zijn de risico s hetzelfde bij HD en PD patiënten? - Patiëntenbrochure: Informatie voor dialyse-patiënten die sevelamer-hydrochloride (RENAGEL) innemen - Aard en inhoud van de verpakking - Bijlagen Dit materiaal bevat niet alle informatie. Voor de volledige informatie: Lees aandachtig de SKP (in bijlage) vooraleer RENAGEL voor te schrijven (of te gebruiken). De volledige en geactualiseerde tekst van deze SKP is beschikbaar op de website rubriek bijsluiters. 1/9

2 Therapeutische indicaties van RENAGEL (zie ook bijlage I Samenvatting van de Productkenmerken) Renagel is geïndiceerd voor de beheersing van hyperfosfatemie bij volwassen patiënten die hemodialyse of peritoneale dialyse ondergaan. Renagel dient te worden gebruikt in het kader van een meervoudige therapeutische aanpak, waartoe zou kunnen behoren calciumsupplementen, 1,25-dihydroxy-vitamine D3 of een analoog, om de ontwikkeling van renale botziekten te beheersen. Dosering en wijze van toediening Dosering Aanvangsdosis De aanbevolen aanvangsdosis van Renagel is 2,4 g of 4,8 g per dag op basis van de klinische behoeften en de serumfosforgehalte. Renagel moet driemaal daags bij de maaltijd worden ingenomen. Serumfosfaatgehalte bij patiënten die geen fosfaatbinders gebruiken Aanvangsdosis Renagel 800 mg tabletten 1,76 2,42 mmol/l (5,5-7.5 mg/dl) driemaal daags 1 tablet > 2,42 mmol/l (>7,5 mg/dl) driemaal daags 2 tabletten Voor patiënten die eerder fosfaatbinders kregen en switchen naar Renagel dient Renagel te worden gegeven op basis van gelijkwaardige dosis en dient het serumfosforgehalte te worden gecontroleerd om optimale dagelijkse doses te garanderen. Titratie en onderhoud Het serumfosfaatgehalte dient nauwgezet te worden gevolgd en de dosis Renagel dient dienovereenkomstig te worden aangepast teneinde het serumfosfaat te verlagen tot 1,76 mmol/l (5,5 mg/dl) of minder. Het serumfosfaat dient elke twee tot drie weken bepaald te worden tot een stabiel serumfosfaatgehalte is bereikt; daarna dient het regelmatig te worden gecontroleerd. De dosering kan variëren van 1 tot 5 tabletten van 800 mg per maaltijd. De gemiddelde feitelijke dagelijkse dosis die wordt gebruikt in de chronische fase van een 1 jaar durend klinisch onderzoek bedroeg 7 gram sevelamer. Pediatrische populatie De veiligheid en werkzaamheid van dit product zijn niet vastgesteld bij patiënten jonger dan 18 jaar. Renagel wordt niet aanbevolen bij kinderen jonger dan 18 jaar. Nierfunctiestoornis De veiligheid en werkzaamheid van dit product zijn niet vastgesteld bij predialysepatiënten. Renagel wordt niet aanbevolen voor deze patiënten. Wijze van toediening Voor oraal gebruik Patiënten dienen Renagel bij de maaltijd te gebruiken en zich te houden aan het voorgeschreven dieet. De tabletten moeten in zijn geheel worden doorgeslikt. Niet kauwen. Contra-indicaties Overgevoeligheid voor sevelamer of één van de hulpstoffen. Hypofosfatemie. Darmobstructie. 2/9

3 Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik De veiligheid en werkzaamheid van Renagel zijn niet onderzocht bij patiënten met: slikklachten actieve inflammatoire darmziekte verstoring van de darmmotiliteit, met inbegrip van niet-behandelde of ernstige gastroparese, diverticuloses, retentie van de maaginhoud en abnormale of onregelmatige stoelgang patiënten die in het verleden een grote maag-darmoperatie hebben ondergaan Daarom dient voorzichtigheid betracht te worden als Renagel gebruikt wordt door patiënten met deze stoornissen. Darmobstructie en ileus/subileus In zeer zeldzame gevallen is bij patiënten tijdens behandeling met Renagel darmobstructie en ileus/subileus waargenomen. Constipatie kan een voorafgaande klacht zijn. Patiënten bij wie constipatie optreedt, moeten regelmatig zorgvuldig worden gecontroleerd terwijl ze met Renagel worden behandeld. De behandeling met Renagel moet opnieuw worden beoordeeld bij patiënten bij wie ernstige constipatie of andere ernstige maagdarmklachten ontstaan. In vet oplosbare vitaminen Het grotere risico van vitaminedeficiëntie en de noodzaak van vitaminesupplementen Afhankelijk van het gevolgde dieet en de aard van de terminale nierinsufficiëntie kunnen bij dialysepatiënten lage spiegels van vitamine A, D, E en K ontstaan. Het kan niet worden uitgesloten dat Renagel kan binden aan in vet oplosbare vitaminen die in opgenomen voedsel aanwezig zijn. Derhalve dient bij patiënten die deze vitaminen niet innemen, te worden overwogen de spiegel van vitamine A, D en E te controleren en de vitamine K-status te onderzoeken door het meten van de tromboplastinetijd, en zo nodig dienen deze vitaminen aanvullend te worden gegeven. Het verdient aanbeveling bij patiënten die peritoneale dialyse ondergaan de vitamine- en foliumzuurspiegel extra te controleren, omdat de spiegels voor vitamine A, D, E en K in een klinisch onderzoek bij deze patiënten niet gemeten zijn. Folaatdeficiëntie Momenteel zijn onvoldoende gegevens beschikbaar om de mogelijkheid van folaatdeficiëntie tijdens een langdurige behandeling met Renagel uit te sluiten. Hypocalciëmie/hypercalciëmie Patiënten met nierfalen kunnen hypocalciëmie of hypercalciëmie ontwikkelen. Renagel bevat geen calcium. Het serumcalciumgehalte dient te worden gecontroleerd zoals gebruikelijk bij normale follow-up van een dialysepatiënt. Elementair calcium dient als suplplement gegeven te worden in geval van hypocalciëmie. Metabole acidose Patiënten met chronisch nierfalen kunnen metabole acidose ontwikkelen. In een aantal onderzoeken waarbij lagere bicarbonaatspiegels werden waargenomen bij patiënten die met sevelamer werden behandeld ten opzichte van patiënten die met een binder op basis van calcium werden behandeld, is er een verergering van de acidose gemeld bij het overschakelen van andere fosfaatbinders op sevelamer. Een meer nauwgezette controle van de bicarbonaatspiegels in serum wordt dan ook aanbevolen. Peritonitis Patiënten die dialyse ondergaan, lopen bepaalde risico's op infectie behorend bij het type dialyse. Peritonitis is een bekende complicatie bij patiënten die peritoneale dialyse (PD) ondergaan en in een klinisch onderzoek met Renagel is een aantal gevallen van peritonitis gemeld. Daarom moeten patiënten die PD ondergaan zorgvuldig worden gecontroleerd om er zeker van te zijn dat een aangewezen aseptische techniek op betrouwbare wijze wordt gebruikt en 3/9

4 dat eventuele tekenen en symptomen van peritonitis onmiddellijk worden herkend en behandeld. De patiënt krijgt o.a. hierover informatie via de brochure "Informatie voor patiënten die sevelamer-hydrochloride (RENAGEL) innemen" (in bijlage), zie bijvoorbeeld de rubrieken: "Wat zijn de mogelijke risico's van peritoneale dialyse (PD) en hoe voorkomen?" en "Wat zijn de tekenen van peritonitis (buikvliesontsteking)? Neem onmiddellijk contact op met uw arts of het dialysecentrum als nieuwe tekenen verschijnselen of symptomen optreden, zoals troebele dialysevloeistof, buikpijn of buikproblemen,opgezwollen buik een naar gevoel in de buik, constipatie obstipatie, misselijkheid, braken, rillingen of koorts. Peritonitis (buikvliesontsteking) is te behandelen, zeker vooral als het vroegtijdig wordt ontdekt. Antiaritmica en anti-epileptica Men dient voorzichtig te werk te gaan wanneer Renagel wordt voorgeschreven aan patiënten die daarnaast ook antiaritmica en anti-epileptica gebruiken (zie rubriek 4.5). Hypothyroïdie Het wordt aanbevolen patiënten met hypothyroïdie die gelijktijdig sevelamer-hydrochloride en levothyroxine krijgen nauwgezetter te controleren (zie rubriek 4.5). Langdurige, chronische behandeling Aangezien er nog geen gegevens zijn over het chronische gebruik van sevelamer gedurende meer dan 1 jaar, kan absorptie en stapeling van sevelamer bij langdurige, chronische behandeling niet geheel worden uitgesloten. (zie rubriek 5.2 Farmacokinetische eigenschappen). Hyperparathyroïdie Het gebruik van uitsluitend Renagel is niet geïndiceerd voor de beheersing van hyperparathyroïdie. Bij patiënten met secundaire hyperparathyroïdie dient Renagel te worden gebruikt in het kader van een meervoudige therapeutische aanpak, waartoe zou kunnen behoren calciumsupplementen, 1,25-dihydroxy-vitamine D3 of een analoog, om de intact parathyroïd hormoon (ipth)-spiegels te verlagen. Serum chloride Serum chloride kan tijdens de behandeling met Renagel toenemen doordat chloride wordt uitgewisseld tegen fosfor in het darmkanaal. Hoewel geen klinisch significante toename van serumchloride werd waargenomen in klinische onderzoeken, dient het serumchloridegehalte gecontroleerd te worden zoals gebruikelijk bij regelmatige follow-up van een dialysepatiënt. Eén gram Renagel bevat ca. 180 mg (5,1 meq) chloride. Overzicht: monitoring van patiënten die RENAGEL innemen 1) controle van het serumfosforgehalte: moet elke 2- zie rubriek titratie en onderhoud 3 weken 2) controle van de serumcalciumspiegels zie rubriek (regelmatig) hypocalcemie/hypercalcemie 3) de controle van de serumbicarbonaatspiegels zie rubriek metabole acidose 4) bij patiënten die geen vitaminesupplementen zie rubriek In vet oplosbare innemen: spiegels van vitamine A, D en E vitaminen controleren en de vitamine K-status onderzoeken door het meten van de tromboplastinetijd 5) bij patiënten die peritoneale dialyse ondergaan: zie rubriek In vet oplosbare de vitamine- en foliumzuurspiegel extra controleren 6) bij patiënten die RENAGEL en levothyroxine krijgen: TSH-gehalte nauwgezetter controleren vitaminen zie rubriek "Hypothyroïdie" en rubriek 4.5 4/9

5 7) controle van het serumchloridegehalte (regelmatig) zie rubriek "Serumchloride" Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie Bij patiënten bij wie dialyse plaatsvindt, is er geen onderzoek naar interacties uitgevoerd. In interactieonderzoeken bij gezonde vrijwilligers verlaagde Renagel de biologische beschikbaarheid van ciprofloxacine met ongeveer 50% wanneer het werd toegediend met Renagel in een onderzoek met enkelvoudige dosis. Als gevolg daarvan kan Renagel niet in combinatie met ciprofloxacine worden gebruikt. Patiënten die antiaritmica gebruiken ter behandeling van aritmieën en anti-epileptica voor de behandeling van epileptische aandoeningen, werden van deelname aan klinische onderzoeken uitgesloten. Men dient voorzichtig te werk te gaan wanneer Renagel wordt voorgeschreven aan patiënten die daarnaast ook deze geneesmiddelen gebruiken. Bij ervaring opgedaan na het op de markt brengen, zijn zeer zeldzame gevallen van verhoogde TSHgehaltes gerapporteerd bij patiënten die gelijktijdig Renagel en levothyroxine toegediend kregen. Daarom wordt aanbevolen bij patiënten die beide geneesmiddelen toegediend krijgen het TSHgehalte nauwgezetter te controleren. Verlaagde ciclosporine-, mycofenolaat mofetil- en tacrolimusspiegels zijn gerapporteerd bij transplantatiepatiënten bij toediening in combinatie met Renagel zonder dat dit enige klinische gevolgen had (d.w.z. afstoting van de graft). De kans op een interactie kan niet worden uitgesloten en een strenge controle van de concentraties van mycofenolaat mofetil, ciclosporine en tacrolimus in het bloed dient tijdens het gebruik van deze combinatie en na afloop ervan overwogen te worden. In interactieonderzoeken bij gezonde vrijwilligers had Renagel geen effect op de biologische beschikbaarheid van digoxine, warfarine, enalapril of metoprolol. Renagel wordt niet geabsorbeerd en kan een invloed hebben op de biologische beschikbaarheid van andere geneesmiddelen. Bij toediening van een geneesmiddel waarbij een vermindering van de biologische beschikbaarheid een klinisch significant effect zou kunnen hebben op de veiligheid of de werkzaamheid, moet het geneesmiddel minimaal één uur vóór of drie uur na Renagel worden toegediend of de arts moet overwegen de bloedniveaus te bewaken. Bijwerkingen In studies met parallelle groepen bij 244 hemodialysepatiënten die gedurende maximaal 54 weken behandeld werden en 97 peritoneale dialysepatiënten die 12 weken behandeld werden, behoorden de bijwerkingen met de hoogste frequentie ( 5% van de patiënten), die mogelijk of waarschijnlijk gerelateerd waren aan het gebruik van Renagel, allemaal tot de klasse van de maagdarmstelselaandoeningen. Bijwerkingen van deze studies (299 patiënten) en bij nietgecontroleerde klinische studies (384 patiënten) staan in onderstaande tabel vermeld in volgorde van frequentie. De frequentie voor rapportage wordt ingedeeld in zeer vaak ( 1/10), vaak ( 1/100, < 1/10), soms ( 1/1.000, < 1/100), zelden ( 1/10.000, < 1/1.000), zeer zelden (< 1/10.000), niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald). Maagdarmstelselaandoeningen Zeer vaak ( 1/10): misselijkheid, overgeven 5/9

6 Vaak ( 1/100, < 1/10): diarree, dyspepsie, flatulentie, pijn in de bovenbuik, constipatie Ervaring na het op de markt brengen: bij gebruik na de goedkeuring van Renagel zijn gevallen van pruritus, huiduitslag, buikpijn, darm obstructie, ileus/subileus, diverticulitis en darm perforatie gerapporteerd. Melden van bijwerkingen De gezondheidszorgbeoefenaars worden verzocht bijwerkingen van RENAGEL te melden aan het Belgisch Centrum voor Geneesmiddelenbewaking voor geneesmiddelen voor humaan gebruik (BCGH) van het FAGG. Het melden kan online gebeuren via of via de papieren gele fiche beschikbaar via het Gecommentarieerd Geneesmiddelenrepertorium en drie maal per jaar via de Folia Pharmacotherapeutica. De gele fiche kan worden verzonden naar het BCGH per post naar het adres FAGG BCGH Eurostation II Victor Hortaplein 40/ Brussel, per fax op het nummer 02/ , of per mail naar: adversedrugreactions@fagg-afmps.be De risicofactoren en het voorkomen van complicaties op plaatsen met een arterioveneuze fistel bij patiënten die hemodialyse (HD) ondergaan Hemodialysepatiënten hebben een verhoogd risico op complicaties bij de vasculaire toegangspunten, zoals infectie leidend tot septicemische episoden of tot occlusie van arterioveneuze shunts of perifere katheters die trombolytische, anticoagulerende therapie of chirurgische interventie vereist. Mogelijke complicaties van arterioveneuze fistels (een abnormale verbinding tussen een slagader en een ader) zijn aneurysma s, neurologische aandoeningen, vasculair stealsyndroom, veneuze hypertensie, trombose, hemorragie en infectie. Infecties van arterioveneuze fistels duiden in wezen op een vasculitis en kunnen worden veroorzaakt door niet-steriele technieken tijdens de dialyse (dus te voorkomen). Complicaties treden vaker op naarmate de patiënt ouder is. Er zijn geen gegevens over een mogelijk verband tussen het gebruik van fosfaatbinders en aan arterioveneuze fistels gerelateerde complicaties. Controle van de arterioveneuze toegang is aanbevolen. Zijn de risico's hetzelfde bij HO en PO patiënten? Het veiligheidsprofiel dat werd waargenomen in een onderzoek met patiënten die PD ondergingen, is vergelijkbaar met het veiligheidsprofiel dat werd waargenomen in onderzoeken met patiënten die HD ondergingen 1,3 Patiënten die dialyse ondergaan, lopen bepaalde risico's op infectie die specifiek is voor het type dialyse. Peritonitis is een bekende complicatie bij patiënten die PD ondergaan en in dit klinisch onderzoek werd in beide groepen een aantal gevallen van peritonitis gemeld 2,3. Daarom moeten patiënten die PD ondergaan nauwgezet worden opgevolgd om te garanderen dat de aangewezen aseptische techniek op betrouwbare wijze wordt gehanteerd, zodat eventuele tekenen en symptomen als gevolg van peritonitis meteen worden herkend en behandeld 3. Factoren waardoor patiënten risico kunnen lopen op peritonitis: een slechte opleiding van patiënten in de zorg en het onderhoud van de katheters voor peritoneale dialyse 4 ; slechte verwisseltechniek van de dialysaatzak 5,6 ; een enkelvoudig aansluitsysteem voor de zak 7,8 ; gebruik van een katheter met één manchet 9 ; migratie van de kathetertip 9 ; infecties van de insteekplaats 9 ; diabetici 10,11,12 ; dragers van staphylococcus aureus 7,13 ; patiënten met immunosuppressie 14 ; het niet toedienen van topische, profylactische antibiotica voorafgaand aan de dialysewisselingen 15 ; ernstige constipatie die lichamelijke/ mechanische obstructie veroorzaakt 16,17 6/9

7 Langdurige peritoneale dialyse en het aantal eerdere episoden met peritonitis zijn een voorspellendefactor voor een grotere incidentie van peritonitis 18,19 Afhankelijk van het gevolgde dieet en de aard van de terminale nierinsufficiëntie kunnen dialysepatiënten lage spiegels van vitamine A, D, E en K ontwikkelen. Omdat bij patiënten die peritoneale dialyse ondergaan het gehalte van deze vitamines in klinisch onderzoek niet werd gemeten, wordt een bijkomende controle van deze vitamines en foliumzuur aanbevolen en moeten, indien nodig, vitaminesupplementen worden gegeven 3 Patiënten met chronische nierinsufficiëntie die peritoneale dialyse ondergaan, zijn ook vatbaar voor bepaalde andere risico's die eerder verband hielden met het gebruik van Renagel bij de populatie die hemodialyse ondergaat. Ze worden hieronder vermeld, omdat de populatie van PD en die van HD als vergelijkbare populaties kunnen worden beschouwd: 1. Patiënten met chronische nierinsufficiëntie hebben de neiging om metabole acidose te ontwikkelen. Ondanks dialysebehandeling werd toch nog metabole acidose waargenomen bij 30% van de patiënten die hemodialyse ondergaan 20 en bij 43% van de patiënten die peritoneale dialyse ondergaan 21. In een aantal onderzoeken, waarbij lagere bicarbonaatspiegels werden waargenomen bij patiënten die met sevelamer werden behandeld dan bij patiënten die met een binder op basis van calcium werden behandeld, is er een verergering van metabole acidose gemeld bij het overschakelen van andere fosfaatbinders op sevelamer Er moet echter een onderscheid worden gemaakt met alle overige mogelijke oorzaken voor metabole acidose, zoals een verhoogde productie van endogeen zuur (bv. eiwitafbraak), verlies van bicarbonaat in de faeces (bv. diarree), lage dialysaatbicarbonaatconcentratie, een gemiste of inadequate dialysebehandeling Bij alle stadia van chronische nierinsufficiëntie komt vaak een verhoogd chloridegehalte in serum voor, met een prevalentie van 30 tot 50% 22,23. Tijdens een behandeling met Renagel kan het chloridegehalte in serum stijgen, aangezien het mogelijk is dat chloride in het darmlumen wordt uitgewisseld voor fosfor 3. Een stijging van het chloridegehalte in serum kan echter ook wijzen op metabole acidose, hyperparathyreoïdie, langdurige diarree, overmatige intraveneuze fysiologische zoutoplossing of een hormonale behandeling (oestrogenen, androgenen). 4. Als gevolg van beperkingen in vochtinname en andere diëtaire beperkingen kunnen patiënten met chronische nierinsufficiëntie die dialyse ondergaan, ernstige constipatie ontwikkelen, die in zeldzame gevallen kan leiden tot darmobstructie en ileus. In zeer zeldzame gevallen is bij patiënten tijdens behandeling met sevelamer darmobstructie en ileus waargenomen 3. Patiëntenbrochure: Informatie aan patiënten die sevelamer-hydrochloride (RENAGEL) innemen Bij de maatregelen om een veilig gebruik van RENAGEL te waarborgen, hoort naast deze infobrochure voor artsen/apothekers, ook een patiëntenbrochure. De arts dient het voorlichtingsmateriaal Informatie voor dialyse-patiënten die sevelamer-hydrochloride (RENAGEL) innemen aan de patiënt te overhandigen bij het voorschrijven. De apotheker dient bij de aflevering van RENAGEL, zich ervan te vergewissen of de patiënt reeds deze patiëntenbrochure heeft en, zo niet, een exemplaar daarvan te overhandigen! Deze patiëntenbrochure kan steeds (bij)besteld worden bij sanofi-aventis Belgium (cfr contact in België hieronder). 7/9

8 Aard en inhoud van de verpakking Tabletten: 800 mg sevelamer-hydrochloride, verpakking bestaande uit HDPE flessen met een polypropyleen dop en een folie-inductieafsluiting. Elke fles bevat 180 tabletten Bijlagen I Samenvatting van de kenmerken van het product II Patiëntenbrochure: Informatie voor dialyse-patiënten die sevelamer-hydrochloride (RENAGEL) innemen Referenties: 1. Evenepoel P et al. Efficacy and safety of sevelamer hydrochloride and calcium acetate in patients on peritoneal dialysis. Nephrol Dial Transplant (2009) 24: EMEA. Renagel European Public Assessment Report (EPAR) ( ema.europa.eu/humandocs/humans/epar/renagel/renagel.htm ) as viewed in January Renagel 800mg film-coated tablets Summary of Product Characteristics, December Piraino B. Peritonitis as a complication of peritoneal dialysis. J Am Soc Nephrol.1998;9(10): Piraino B. Peritoneal dialysis infections recommendations. Contrib Nephrol, 2006, 150: Gokal R. Peritoneal dialysis. Prevention and control of infection. Drugs Aging, 2000, 17(4): Piraino B. New insights on preventing and managing peritonitis. Pediatr Nephrol. 2004;19(2): Piraino B, Bailie GR, Bernardini J, Boeschoten E, Gupta A, Holmes C, et al; ISPD Ad Hoc Advisory Committee. Peritoneal dialysis-related infections recommendations: 2005 update. Perit Dial Int. 2005;25(2): Lindblad AS, Hamilton RW, Nolph KD, Novak JW. A retrospective analysis of catheter configuration and cuff type: a National CAPD Registry report. Perit Dial Int. 1988;8: Oo T, Roberts T, Collins A. A comparison of peritonitis rates from the United States Renal Data System database: CAPD versus continuous cycling peritoneal dialysis patients. Am J Kidney Dis. 2005; 45 (2): Nessim SJ, Bargman JM, Austin PC, Nisenbaum R, Jassal SV. Predictors of peritonitis in patients on peritoneal dialysis: results of a large, prospective Canadian database. Clin J Am Soc Nephrol Jul; 4 (7): Prasad N, Gupta A, Sinha A, Singh A, Sharma PK, Kumar A, Kaul A. A comparison of outcomes between diabetic and nondiabetic CAP patients in India. Perit Dial Int Sept-Oct; 28 (5): Zimmerman SW O'Brien M. Wiedenhoeft FA. Johnson CA: Staphylococcus aureus peritoneal catheter-related infections: A cause of catheter loss and peritonitis. Perit Dial Int. 1988:8: Andrews PA, Warr KJ, Hicks JA, Cameron JS. Impaired outcome of continuous ambulatory peritoneal dialysis in immunosuppressed patients. Nephrol Dial Transplant. 1996;11(6): Bonifati C, Pansini F, Torres DD, Navaneethan SD, Craig JC, Strippoli GF. Antimicrobial agents and catheter-related interventions to prevent peritonitis in peritoneal dialysis: Using evidence in the context of clinical practice. Int J Artif Organs. 2006;29(1): Singharetnam W, Holley JL. Acute treatment of constipation may lead to transmural migration of bacteria resulting in gram-negative, polymicrobial, or fungal peritonitis. Perit Dial Int. 1996;16(4): Caravaca F, Ruiz-Calero R, Dominguez C. Risk factors for developing peritonitis caused by microorganisms of enteral origin in peritoneal dialysis patients. Perit Dial Int. 1998;18(1): Golper TA, Brier ME, Bunke M, Schreiber MJ, Bartlett DK, Hamilton RW, Strife F, Hamburger RJ. Risk factors for peritonitis in long-term peritoneal dialysis: the Network 9 peritonitis and catheter survival studies. Academic Subcommittee of the Steering Committee of the Network 9 Peritonitis and Catheter Survival Studies. Am J Kidney Dis Sep;28(3): Abdel-Rahman E, Wakeen M, Zimmerman S, Characteristics of Long Term Peritoneal Dialysis Survivors: 18 years experience in one center. Perit Dial Int. 1997; 17: Soudan et al. Determinants of metabolic acidosis among hemodialysis patients. Hemodial Int. (2006) 10: Tian et al. Metabolic Acidosis in peritoneal dialysis patients: the role of residual renal function. Blood Purif. (2005) 23: Enia et al. Hyperchloraemia: A Non-Specific Finding in Chronic Renal Failure. Nephron. (1985) 41: Wallia et al. Serum electrolyte patterns in end-stage renal disease. Am J Kidney Dis. (1986) VIII; 2: /9

9 Genzyme Europe BV Gooimeer DD Naarden Nederland Contact in België: sanofi-aventis Belgium Culliganlaan 1C 1831 Diegem Tel: 02/ Fax: 02/ /9