Liefde voor natuur zat er al vroeg in

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "www.utnws.utwente.nl Liefde voor natuur zat er al vroeg in"

Transcriptie

1 weekblad van de Universiteit Twente nummer 36 donderdag 29 november 2007 UT N I E U W S Dirigent die weet wat ze wil Liefde voor natuur zat er al vroeg in Veertigstemmige gok Foto's: Gijs van Ouwerkerk Promoveren op vijftig jaar UT In 2011 bestaat de UT een halve eeuw en daarom begint Jorrit de Boer, net afgestudeerd historicus uit Groningen, in december aan zijn promotie op vijftig jaar UT-geschiedenis. Behalve een wetenschappelijke dissertatie moet het project ook een feestelijk jubileumboek opleveren met veel fotomateriaal. De Boer zal hierbij begeleid worden door twee hoogleraren van de afdeling industrieel ontwerpen: Arthur Eger (productontwerp) en JW Drukker (designgeschiedenis). SINT. Sinterklaas nam gistermiddag ruim de tijd voor een bezoek aan kinderen van UT-medewerkers. De goedheiligman was uitgenodigd door personeelsvereniging UT-Kring. In de Agora in de Vrijhof genoten de kleintjes volop van hun pakjesmiddag. maar toponderzoekers moeten de vrije hand krijgen Plasterk haalt teugels aan De studie-uitval in het hoger onderwijs moet omlaag, het opleidingsniveau van docenten moet omhoog en instellingen die niet goed presteren, leveren straks budget in. Alleen toponderzoekers krijgen meer vrijheid. Het kabinet maakte afgelopen vrijdag niet alleen bekend hoe het de bestrijding van het lerarentekort gaat betalen (zie pagina 4 van deze krant), maar ook wat het de komende jaren van plan is met het hoger onderwijs en onderzoek. In zijn strategische agenda kondigt minister Plasterk aan dat hij de hoge studie-uitval in de bachelorfase - nu 35 procent - in 2014 wil hebben gehalveerd. Volgend jaar maakt hij elf miljoen euro vrij voor intensiever bacheloronderwijs, oplopend tot 75 miljoen euro in De strategische agenda bevat ook de hoofdlijnen van het langverwachte nieuwe bekostigingssysteem voor het hoger onderwijs. Plasterk wil dat grofweg zestig procent van English Edition Page 6 ADVERTENTIE Uitkijken met oversteken... werk maken van kennis het budget van universiteiten en hogescholen afhankelijk wordt van het aantal ingeschreven studenten. Twintig procent komt binnen als diplomabonus en nog eens twintig procent als basisfinanciering. Daarvan wil Plasterk een deel afhankelijk stellen van geleverde onderwijsprestaties, af te meten aan de kwaliteit van eindscripties en het opleidingsniveau van de docenten. Het bekostigingsvoorstel dat de universiteiten, hogescholen en studentenorganisaties vorige maand samen indienden, klinkt helder door in de strategische agenda. Het ministerie wil nog maar één bachelor- en één masteropleiding financieren en studenten die daarna nog een studie willen volgen, moeten voortaan een kostendekkend collegegeld betalen. Alleen voor een vervolgopleiding in de zorg of het onderwijs geldt nog het standaardtarief. Plasterk denkt bovendien na over een uitzonderingspositie voor topstudenten. Het onderzoeksdeel van de agenda bevat weinig verrassingen. De minister houdt vast aan zijn eerder ingezette koers: besteed het geld zoveel mogelijk aan toppers, stel een beperkt aantal nationale prioriteiten vast en Nederland kan zich met de besten meten. Het kabinet zet in op een versterking van de zogeheten vernieuwingsimpuls via de tweede onderzoeksgeldstroom. Niet het toepassingsgerichte, maar het zuiver wetenschappelijke onderzoek biedt volgens de bewindsman de meeste kans op baanbrekende innovatie. Toponderzoekers moeten binnen hun vakgebied zo veel mogelijk de vrije hand krijgen. Er ontstaan dan vanzelf kernen van excellent en grensverleggend onderzoek, die op hun beurt nieuw jong talent aantrekken. Ook promovendi zouden meer vrijheid moeten krijgen om hun eigen onderzoekslijn te bepalen en hun eigen promotor te kiezen. De minister wijst in dit verband op het systeem van de graduate schools in de Verenigde Staten, waarvan hij de invoering in Nederland met minstens een miljoen euro per jaar wil ondersteunen. De beste graduate schools wil hij via NWO bovendien training grants toekennen voor de opleiding van extra promovendi. De zelfsturing van toponderzoekers kent echter grenzen. Het kabinet bepaalt uiteindelijk welke wetenschapsgebieden landelijke prioriteit moeten krijgen. De komende jaren investeert het extra in genomics, ICT en nanotechnologie. VSNU-voorzitter Sijbolt Noorda laat weten de plannen van Plasterk helemaal niet verkeerd te vinden, al blijft hij het jammer vinden dat er honderd miljoen euro uit het onderzoeksbudget van de universiteiten is gehaald. Maar dat hopen we bij de volgende begroting recht te trekken. HOP, Hein Cuppen en Thijs den Otter Van die laatste is het idee voor de promotieplaats afkomstig. Drukker: Het is een afwijking van me dat ik altijd uitzoek wanneer mensen of bedrijven iets te vieren hebben. Toen ik een half jaar geleden bij de UT begon, merkte ik tot mijn verwondering dat in 2011 de UT vijftig jaar bestaat. Ronder kun je het niet krijgen en dus ontstond het plan om iemand hierop te laten promoveren. Drukker kaartte het idee aan bij zijn collega Eger en vervolgens bij het college van bestuur. Het CvB had toevallig ook al ideeën over een promovendus, maar wij liepen op de troepen vooruit. Drukker schreef geen vacature uit voor de promotieplaats. Dat durfde ik niet aan. Je kunt niet aan een cv of mooie, blauwe ogen zien of een kandidaat de tijdsdruk aankan. Gezien de aard van de promotie moet het wel echt na vier jaar klaar zijn, aldus Drukker. Ik heb, voordat ik naar de UT kwam, 35 jaar aan de Rijksuniversiteit Groningen gewerkt bij geschiedenis en daar heb ik heel wat historici gebakken. Een paar van de toppers heb ik benaderd en daar is deze kandidaat uitgerold. Volgens Drukker is het een pre dat de promovendus van buiten de UT komt. Hij kan met een neutrale blik naar de materie kijken. Het moet namelijk niet zomaar een erudiet en vuistdik boek opleveren. Het is ook de bedoeling dat de sterke en zwakke plekken van de universiteit worden bestudeerd. Zo moet de eigen geschiedenis tevens een houvast worden om de toekomstige strategie uit te stippelen. Ze hebben me wel gewaarschuwd dat ik scheve ogen zou krijgen door iemand van buiten aan te stellen, aldus Drukker. Maar daar heb ik gelukkig nog niets van gemerkt. Iedereen is enthousiast. En de mensen die hier al zitten en heel veel kennis van de UT hebben, worden niet gepasseerd hoor. Integendeel. Die gaan we uitgebreid ondervragen, want dat zijn gouden bronnen. EREDOCTORAAT. De Grote Dame van de wetenschap der membranen, de Israëlische professor Ora Kedem, krijgt morgen tijdens de viering van de dies natalis van deze universiteit een eredoctoraat. Kedem (82) verrichtte in haar ruim vijftig jaar durende carrière baanbrekend onderzoek naar de zuivering van drinkwater en de ontzouting van zee- en grondwater door middel van membranen. Ze studeerde en promoveerde aan het Weizmann-instituut, een universiteit in Rehovoth, vlak onder Tel Aviv. Daar bracht ze een deel van haar loopbaan door en had er allerlei functies. Later kreeg ze ook een professoraat aan de Ben Goerion Universiteit in Beersheva, waar ze op haar vijfenzestigste met pensioen ging om daarna nog een tijdje leuk onderzoek te gaan doen. Afbouwen was er echter niet bij: de baas van BGU vroeg haar om het waterresearchinstituut - 45 kilometer zuidelijker in de Negev-woestijn - nieuw leven in te blazen. Zo knoopte Kedem er nog twaalf jaren van hard werken aan vast. Reportage op pagina s 8 en 9.

2 2 donderdag 29 november 2007 jubileum mariette effing, kringzingers zingen mee Dirigent die weet wat ze wil utnieuws Onafhankelijk weekblad voor personeel en studenten van de Universiteit Twente jaargang 45. Verschijnt donderdag op de campus; vrijdag/zaterdag buiten de UT. Oplage: exemplaren. Dirigent Mariette Effing leidt vanaf de oprichting in 1990 de Kringzingers, het koor voor (oud-) personeelsleden van de UT. In 1982 maakte ze haar openbare dirigentendebuut en komende zondag viert ze met een bijzonder project haar 25-jarig jubileum. Met al haar koren, waaronder de Kringzingers, voert ze de Saint Nicolas Cantate van de Britse componist Benjamin Britten uit. Ik maak het mezelf hiermee niet gemakkelijk. Paul de Kuyper Ik heb van Mariette vooral geleerd om plezier te hebben in het maken van muziek, vertelt Koos Delcour, vanaf 1990 Kringzinger. Ze heeft een enorme passie en mijn eigen vreugde voor muziek zie ik daarin bevestigd. Zijn collega Hiltje Wuite, vanaf 1995 bij het koor, vult aan: Behalve enthousiast, is Mariette ook ambitieus en perfectionistisch. Ze weet precies wat ze wil en het bijzondere is dat het haar negentien van de twintig keer ook lukt om iets met ons in te studeren. Mariette Effing (43) herkent zich wel in deze beschrijving door haar koorleden. Ik ben geen dirigent die als een bullebak tekeergaat als iets niet goed loopt. Ik vind dat ik mensen plezier en liefde voor muziek bij moet brengen. Zingen is iets kwetsbaars, want je staat er helemaal alleen voor. En dus moeten de zangers zich er wel prettig bij voelen. Eén van de moeilijkste dingen van mijn vak is inschatten of een Foto: Arjan Reef Mariette Effing in de Audiozaal van de Vrijhof, de repetitieruimte van de Kringzingers. muziekstuk past bij een bepaald koor, vertelt Effing verder. Dan gaat het er niet alleen om of een stuk mooi is, maar ook om de vaardigheden van het koor. Welk leerproces kunnen ze aan? Ik moet zeggen dat de Kringzingers vaak een muzikale uitdaging nodig hebben. Ze hebben veel intellectuele bagage en willen niet alleen maar simpele stukken zingen. Gelukkig zijn ze ook bereid daar heel hard voor te oefenen. Ze viert aanstaand weekend haar 25-jarig jubileum, maar is eigenlijk al langer bezig, vertelt ze. Je groeit langzaam het vak in. Het is niet zo dat je een studie afrondt en ineens dirigent bent. Ze was van kinds af aan met muziek- en blokfluitlessen bezig. Op de lagere school wist ik al dat ik naar het conservatorium wilde. Ik kwam niet uit een buitengewoon muzikale familie, dat kwam helemaal uit mezelf. In 1982 trad ze als 18- jarige voor het eerst op als koordirigent. Kinderkoor de Dinkelrakkers uit Losser zou optreden bij de intocht van Sinterklaas, maar omdat de dirigent zijn kruisbanden had gescheurd, mocht ik dirigeren. Ik weet nog dat ik heel zenuwachtig was. Ik kan me niet eens herinneren of ik het koor ook heb horen zingen, want het was daar één grote bak met herrie. 25 Jaar later dirigeert Effing in de Sint Nicolaaskerk in Denekamp de uitvoering van de Saint Nicolas Cantate van Benjamin Britten uit 1948, met al haar koren. Dat zijn naast de Kringzingers ook het Oost Nederlands Kamertjeskoor en het Stadsjongenskoor Oldenzaal. Ik wilde al heel lang een groot project met al mijn koren. Als musicus zoek je vaak naar jaartallen die je als kapstokje kunt gebruiken voor een project. Een paar jaar geleden bedacht ik me ineens dat november 2007 voor mij een belangrijke datum zou worden. Toen kwam ik er ook nog eens achter dat de Nicolas Cantate heel geschikt is voor mijn koren. Dat het stuk óók nog een symbolische verbintenis had met dat eerste Sinterklaasoptreden van 1982, was helemaal toevallig. Het is een heel bijzonder stuk, ik ken niet iets wat hier op lijkt, vertelt Effing over de Nicolas Cantate. Het stuk komt heel ingewikkeld over, maar zelf heb ik het wel goed in mijn hoofd. Het vergt vooral organisatorisch veel, want het bestaat uit zeven koren. Daarmee maak ik het mezelf zeker niet makkelijk. Bijzonder is ook dat het publiek een rol krijgt in de uitvoering. Effing: Een deel wordt meegezongen door het publiek. Het optreden begint daarom ook anders dan andere concerten, want ik ga eerst met het publiek hun deel instuderen. Niet iedereen die komt luisteren, zal dat weten. Ik hoop dat het een aangename verrassing voor ze is en dat ik ze kan stimuleren mee te zingen. Saint Nicolas Cantate, Benjamin Britten. Uitgevoerd door Stadsjongenskoor Oldenzaal, Oost Nederlands Kamertjeskoor, Kringzingers en Projectorkest van Twente, onder algehele leiding van Mariette Effing. Zondag 2 december uur, St. Nicolaaskerk Denekamp. Entree: 16,-, kinderen tot 16 jr. 6,- Meer info: utwente.nl Redactie-adres: Vrijhof kamers 215, 216, 217, 228, 219. Postadres: Postbus 217, 7500 AE Enschede. Telefoon: ( ) 2029 zie verder onder redactie. Fax: ( ) redactie: info@utnws.utwente.nl. Internet: of via de homepage van de UT. Redactie: Bert Groenman (hoofdredacteur, 2030) b.s.groenman@utwente.nl Jannie Benedictus (2028) j.t.benedictus@utwente.nl Paul de Kuyper (4084) p.m.dekuyper@utwente.nl Maaike Platvoet (3815) m.c.platvoet@utwente.nl Sandra Pool (tel. 2936) s.pool@utwente.nl Office-management: Brigitte Boogaard (2029) b.j.boogaard@utwente.nl Vaste medewerkers: Harold de Boer, Dirk-Jan van den Broek, Henriëtte van Dorp, Miriam de Graaff, Egbert van Hattem, Bas Klaver, Hans van de Kolk, Bianca Hagen, Mike Maier, Frans van der Veeken, Bauke Vermaas, Joanne Wolters,Robbin Engels Automatisering/internet: Martijn Baars Ivar Engel Foto s: Arjan Reef / Gijs van Ouwerkerk Redactieraad: prof.dr. E.R. Seydel (vz). Advertenties: Bureau Van Vliet BV, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, Tel Site: zandvoort@bureauvanvliet.com. Advertentietarieven op aanvraag. HOP: UT Nieuws is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP). Adreswijzigingen: Abonnees (ook studenten) dienen deze schriftelijk door te geven aan de redactie UT-Nieuws Postbus AE Enschede of per info@utnws.utwente.nl. Stage of buitenlands studieverblijf: studenten die op stage gaan of in het buitenland gaan studeren kunnen UT-Nieuws op schriftelijk verzoek opgestuurd krijgen. Wie prijs stelt op deze (gratis) service zendt een adreswijziging naar de redactie o.v.v. faculteit, stagelocatie en periode (zo nauwkeurig mogelijk). Kopij: Bestemd voor de Infomededelingenrubriek dient per maandag voor uur in het bezit te zijn van de redactie UT Nieuws. Abonnementen: Jaarabonnement: 35 euro. Abonnementen schriftelijk aan te vragen met vermelding van naam, adres, postcode, plaats, telefoonnummer en bank-/girorekening. Abonnementen kunnen wekelijks ingaan. Betaling via factuur. Het jaarabonnement wordt automatisch verlengd, tenzij men minimaal 1 maand voor afloop van de abonnementsperiode schriftelijk opzegt. Technische vervaardiging: Wegener Huis aan Huiskranten B.V. Bezorging Campus: Motorsportgroep UT, coördinator Ivo Peters, tel info@utnws.utwente.nl Copyright UT Nieuws: Auteursrecht voorbehouden. Het is verboden zonder toestemming van de hoofdredacteur artikelen schema s foto s of illustraties geheel of gedeeltelijk over te nemen en/of openbaar te maken in enigerlei vorm of wijze. Foto: Arjan Reef Wie: Martin Tesink (19) Studie: Bachelor European Studies Op weg naar: Treinstation Drienerlo Martin komt uit een van de collegezalen van de Spiegel gewandeld. Welk college ik net had? Pff, ik weet de naam even niet meer. Het was in ieder geval wel interessant, dit was tenminste redelijk begrijpelijk. Beter dan een college economie. Martin s medestudenten zijn, zoals bekend, vooral van Duitse afkomst. Ja, je hoort het hè? Ik zit er lekker tussenin. Mijn Duits gaat er de laatste weken wel erg op vooruit, grapt hij. Nu moet de student de trein halen naar Wierden. Dat is maar een half uurtje reizen. Ik woon nog bij mijn ouders. Gewoon, omdat het wel gemakkelijk is. Ze financieren veel voor me, dus vonden ze het ook wel prettig als ik nog even bij ze woon. Vorig jaar ben ik bovendien al een jaartje weg geweest. Ik heb op high school gezeten in Canada. Hoe dat was? Wel leuk. Nou ja, supergaaf eigenlijk. Ik doe niet voor niets nu een studie European Studies, ik wil graag naar het buitenland. Al heb ik nog geen idee hoe, waar of wanneer. Voorlopig bevalt het studentenleven me wel. Vanmiddag moet ik een paar samenvattingen maken van artikelen. Dat is wel saai, ja. Maar gisteravond ben ik met studievereniging Sirius op stap geweest in Hengelo. Beetje wezen poolen en lasergamen. Vanavond doe ik daarom maar eens even helemaal niets voor de verandering. En in mijn geval betekent dat voor de tv of achter de Waar gaat dat heen...? pc hangen.

3 3 donderdag 29 november 2007 Die veiligheid staat voorop, zegt De Brouwer. In overleg met de gemeente, wijkagent Laurens Goossen en het uitvoerende bedrijf hebben we besloten om drie oversteekplaatsen aan te leggen waar tweewielers voorrang hebben. De functionaliteit van zo n oversteek moet duidelijk zijn, zo schrijft de Wegenverkeerswet voor. De doorgetrokken rode fietspaden die zijn voorzien van haaientanden spreken voor zich. drie stuks, speciaal voor fietsers Even wennen, die oversteekplaatsen Fietsers op de campus hebben sinds vorige week op drie oversteekplaatsen voorrang. De nieuwe situatie op de Drienerlolaan, Boerderijweg (bij de Faculty Club) en Zul (ter hoogte van Citadel) is wel even wennen voor het autoverkeer. Volgens terreinmanager van het Facilitair Bedrijf André de Brouwer zijn de oversteekplaatsen bedoeld om fietsers en andere campusbewoners meer veiligheid te bieden. Toch was de nieuwe situatie even wennen voor het gemotoriseerde verkeer. Ook voor Maarten Vrijland, die tot zijn pensioen als universitair hoofddocent op de UT werkte en vorige week woensdag met zijn auto over de campus reed. Ik ging niet echt hard, maar de schrik zat er goed in toen een student op volle snelheid, zonder te remmen of te kijken, de weg overstak. Ik moest een noodstop maken. Dat was bij het fietspad dat ter hoogte van de Faculty Club de Boerderijweg kruist. Ik had de waarschuwende verkeersborden wel gezien en lette ook goed op, maar door de struiken en bomen zag ik niet goed of er wat aan kwam. De studenten hebben de vaart er flink in zitten en rijden vaak zonder licht. Maar ook zij hebben geen vrij zicht op het naderende verkeer. Een slecht verlicht fietspad mét voorrang dat uit een bos opdoemt, vind ik gevaarlijk. Bij de oversteek op de Drienerlolaan is er in elk geval nog voldoende licht, maar daar niet. Volgens De Brouwer is de verlichting op de campus echter prima in orde. Dat houden we goed in de gaten en ook het verantwoordelijke bedrijf stuurt regelmatig mensen langs om lampen en situaties te controleren. Deze winter nemen we het verlichtingsplan op de campus weer onder de loep. We kijken wat er verbeterd kan worden, omdat er nieuwe gebouwen zijn bijgekomen. We maken daarbij onderscheid tussen hoofdroutes die meestal goed verlicht zijn en binnendoorpaadjes. Tijdens werkzaamheden op de campus plaatsen we overal waarschuwende borden, maar studenten doen er weinig op uit. Ze razen langs en fietsen je zowat van de benen. We hebben nu drie rode, over de weg doorgetrokken fietspaden met duidelijke haaientanden en borden. Meer kunnen we niet doen. Het plaatsen van verkeersdrempels was volgens De Brouwer geen optie. Er rijden harmonicabussen over de campus. Die kunnen niet over een normale drempel, wel over een extra lange. Maar dat betekent dat een automobilist daar weer meer vaart kan maken. Dat kan alsnog gevaarlijke situaties opleveren. Wel reclame op Connexxionbus Busmaatschappij Connexxion gaat tóch akkoord met de nieuwe campagne van de opleiding bestuurskunde. Over twee weken zullen bussen met verschillende leuzen, bedoeld om scholieren te prikkelen, door de regio s Twente, de Achterhoek en Zwolle rijden. Twee weken geleden liet Connexxion weten niet akkoord te gaan met de campagne omdat de slogans te politiek zouden zijn. Het ging daarbij vooral om de leus Ik ben voor/tegen gratis openbaar vervoer, maar ook andere suggesties werden door de busmaatschappij afgekeurd. Na een gesprek tussen communicatieadviseur Mariska Giesen en een regiomanager van Connexxion is nu de lucht geklaard. Connexxion heeft laten weten dat ze de gang van zaken vervelend hebben gevonden. Niet zozeer vanwege alle publiciteit, maar deze kwestie had regionaal behandeld moeten worden en niet door het hoofdkantoor. De regionale afdeling van Connexxion kan beter inschatten wat wel of niet mogelijk is, vertelt Giesen. De slogan over het gratis openbaar vervoer zal in ieder geval niet geplaatst worden. Daar had Connexxion een goede verklaring voor en die accepteren we. Een slogan die wel op de bus te zien zal zijn, luidt: Ik ben voor/tegen identificatieplicht. Conexxion kon met deze slogan toch wel leven. De oversteekplaats tussen de Faculty Club en Drienerburght, waar fietsers nu voorrang hebben. Auto Hubertus in lichterlaaie De bewoners van Huize Heilige Hubertus keken dinsdagochtend raar op toen een loeiende brandweerauto voor hun huis aan de Noorderhagen stopte. Hun huisauto, een groene Fiat Croma, stond in lichterlaaie. Aangestoken, volgens de politie, zegt bewoner Sebastiaan Ratha die het voorval direct in verband brengt met de problemen tussen de bewoners en hun huurbaas, die al eens eerder een knokploeg naar het pand stuurde om de studenten te intimideren. Het hoeft niet zo te zijn, zegt Ratha, maar het is allemaal wel erg gek. De Hubertanen gebruikten de Fiat maandag nog tot tien uur s avonds. En s nachts kwamen een paar bewoners om drie uur uit de stad. De auto stond toen nog ongeschonden naast het huis. Dat mag, want het is eigen terrein. Om zes uur s ochtends was de brandweer ter plekke, dus vlak voor die tijd is de brand ontstaan. Ratha vertelt dat een voorbijganger de brand opmerkte en de brandweer alarmeerde. Het huis en de tenten die we voor het jaarlijkse huisfeest van morgen (vrijdag) hebben opgebouwd, zijn gelukkig gespaard gebleven, op een klein afgebrand hoekje van de geïmproviseerde ingang na dan. Dat oogt nu zwartgeblakerd. Na het bluswerk sleepten de brandweerlieden het uitgebrande wrak meteen weg. Ratha nuchter: We hebben er nu toch niets meer aan. Het is gewoon incasseren. We moeten maar uitkijken naar een andere. Foto: Gijs van Ouwerkerk Eerste prijs IO-student Jeroen van den Bosch, student industrieel ontwerpen, heeft een eerste prijs gewonnen bij de Battle of Concepts, een wedstrijd waarbij studenten strijden om de meest innovatieve oplossingen of ideeën voor allerlei soorten vraagstukken van bedrijven en overheidsinstanties. De student bedacht voor energiebedrijf Eneco een veilige manier om gaskranen te kunnen verwijderen, zonder dat dit explosiegevaar oplevert. Met deze eerste prijs staat de UT nu op een achtste plaats in de Battle of Concepts. Door deelname van studenten krijgen de universiteiten namelijk een ranking. Tot nu toe werden namens de UT 37 concepten ingeleverd. De studenten zelf kunnen prijzengeld verdienen, variërend van tot euro. Wie mee wil doen, gaat naar Topman opent Meander Het Meandergebouw werd afgelopen vrijdagmiddag officieel geopend door president-directeur van Shell Nederland Peter de Wit. Buiten, in een tent bij het nieuwe pand, sprak de topman over de grootste wereldreis die de mensheid gaat maken: het ontwikkelen van energie voor de toekomst. s Ochtends was hierover in de Horst een minisymposium. Wetenschapsjournalist Simon Rozendaal van Elsevier leidde de einddiscussie. Meander is het nieuwe gebouw voor onderzoeksgroepen van het instituut IMPACT. Duurzame energie is één van de onderzoekszwaartepunten en dus het thema van de openingsdag. s Morgens schetsten Foto: Arjan Reef drie deskundigen toekomstige energiescenario s. Niek Lopez Cardozo, werkzaam bij het FOM-Instituut voor Plasmafysica, ging in op kernfusie. UT-hoogleraar Wim van Swaaij lichtte het biomassascenario toe en Wim Sinke, werkzaam bij het Energieonderzoek Centrum Nederland, gaf een toekomstbeeld met zonneenergie. Volgens de drie sprekers moeten wetenschappers vooral monter doorgaan met het ontwikkelen van duurzame energie. Van Swaaij: We weten niet precies waar het naartoe gaat met het energievraagstuk. Daarom moeten we ons voorbereiden op een probleem in de een of andere vorm en zeker ook doorgaan met wetenschappelijk onderzoek. Sinke: Klimaatverandering is een l a n g e t e r m i j n p ro bl e e m. Oplossingen moeten ook Shellman Peter de Wit knipt het rode lint door. Meander is officieel geopend. voor de lange termijn gekozen worden. Overheden moeten goed nadenken waarvoor ze geld willen inzetten en moeten daarbij ver vooruitkijken. Op de afsluitende vraag van discussieleider Simon Rozendaal of er nog iets positiefs te melden is, zijn de sprekers het eens: Het energieprobleem is groot en it s time to act. Na het ochtendprogramma opende Shellman Peter de Wit de Meander. Volgens hem is er geen silver bullet, één totaaloplossing, voor het energievraagstuk. Er ontstaan vele technologische oplossingen waarvoor de samenwerking tussen kennisinstituten en bedrijven erg belangrijk is. Shell kent een goede relatie met de UT en voor de jonge student moet het interessant zijn om in deze boeiende werkomgeving onderzoek te doen.

4 donderdag 29 november 2007 Leandra Bosma bestudeert het effect van HRMinstrumenten, zoals presta- landelijk congres organisatiepsychologie Paperpresentatie, leuk en leerzaam In de Waaier kwamen vorige week vrijdag onderzoekers uit de arbeids- en organisatiepsychologie samen voor het landelijke Waop-congres. 35 Promovendi presenteerden er hun papers. Vanuit de UT waren dat Leandra Bosma en Piety Runhaar van de afdeling Organisatiepsychologie & HRD, faculteit GW. sandra pool Leandra Bosma tiebeloning, op het gedrag van werknemers. Ze was nauw betrokken bij de organisatie van het congres van Waop, een vereniging die arbeids- en organisatiepsychologisch onderzoek stimuleert. Samen met professor Karin Sanders en de collega s Ellen Giebels, Karlijn Beune en Lisenka van het Reve hebben we het congres opgezet. Voor het eerst in Enschede. Het is natuurlijk spannend, zo n groot evenement met ruim honderd deelnemers, maar ik hoorde enthousiaste verhalen. Ook het rondetafelgesprek viel in de smaak, weet ze. Die discussie ging tussen consultants en wetenschappers over de kloof tussen onderzoek en praktijk. Haar collega Piety Runhaar: Het rondetafelgesprek vond ik zó leuk dat het wat mij betreft best wat langer had mogen duren. Door de discussie werd ik weer even gedwongen tot zelfreflectie: waar ben ik mee bezig? En hou ik de maatschappelijke relevantie van mijn onderzoek nog wel voor ogen? Runhaar bestudeert de professionele ontwikkeling van leraren en werkt bij de KPC-groep (een landelijke adviesorganisatie voor het onderwijs) waar ze ook onderzoek doet op dit gebied. Het congres was leuk met een intensief programma. Daar hou ik wel van. Je leert daardoor veel van elkaar. Er waren duidelijke clusters waarbinnen de promovendi hun papers presenteerden. Je kon dus een goede keuze maken van wat je wilde bijwonen. Runhaar had graag wat meer variatie gezien in de keynote speakers tijdens het ochtendprogramma. Ze spraken nu allemaal over één onderzoek. Het was wat mij betreft best interessant geweest als iemand iets had gezegd over de link tussen onderzoek en praktijk. De twee promovendi presenteerden beide hun paper. Leandra Bosma: Ik heb gesproken over organisatieklimaat. Ik onderzoek de gedeelde perceptie over organisatiebeleid. Denken collega s hetzelfde over bepaalde beleidsgebieden? Zo niet, welke invloed heeft dat op hun gedrag? En wat betekent dat voor de prestaties van een organisatie in haar geheel? Ik kijk naar prestatiebeloning. Weten medewerkers dat het er is? En hoe beïnvloedt dat hun gedrag? Als tip nam Bosma mee naar huis dat de titel van haar paper écht pakkend moet zijn. Je wilt uiteindelijk publiceren en daarom moet de titel écht de kern Piety Runhaar van het onderzoek omvatten. Runhaar presenteerde haar paper over professionele ontwikkeling van leraren. Met concepten uit de organisatiepsychologie probeer ik leergedrag van docenten te verklaren. Wat leren ze tijdens hun werk? Vragen ze feedback? Reflecteren ze op hun werk? Het uiteindelijke doel hiervan is het onderwijs verbeteren zodat de leerling er wat mee opschiet. Een leerzaam moment voor Runhaar: Na de discussie werd mij aangeraden de link tussen enerzijds de professionalisering van de ontwikkeling van leraren en anderzijds goed onderwijs wat explicieter te maken. Daar ga ik mee aan de slag. collegegeldverhoging Wéér extra kosten voor studenten De collegegeldverhoging van 22 euro per jaar valt slecht bij studentenorganisaties ISO en LSVb. De toegankelijkheid zou door de maatregel in gevaar komen. Toch blijven acties uit. Minister Plasterk van OCW heeft het extra collegegeld nodig om zijn actieplan tegen het lerarentekort te kunnen betalen. Toch worden de totale kosten van dat plan ruim 1,1 miljard euro grotendeels gefinancierd met nieuw geld. Om te beginnen benut Plasterk de extra 340 miljoen euro die al voor de leraren was gereserveerd bij het aantreden van het kabinet. Daarnaast krijgt hij de beschikking over 400 miljoen euro uit een fonds voor incidentele loonontwikkeling, dat normaal gesproken tot de reserves van het ministerie van Financiën hoort. Verder wil Plasterk snoeien in de extra vrije dagen van oudere docenten en haalt hij wat geld weg bij het primair en voortgezet onderwijs, zonder dat dit gevolgen heeft voor het lespakket. Met andere woorden: de pijn wordt verdeeld. Maar de studentenbonden vinden het plan om het collegegeld gedurende een decennium jaarlijks met 22 euro te verhogen onbegrijpelijk. Studenten gaan er immers al jaren financieel op achteruit. En nu komen er weer extra kosten bij. Het kabinet heeft de mond vol van toegankelijk hoger onderwijs, meer kwaliteit en een verhoogde participatie van allochtonen. Collegegeldverhoging staat haaks op die voornemens, reageren ISO en LSVb. In de strategische agenda voor het hoger onderwijs die vrijdag verscheen staat echter te lezen dat studenten met minder draagkrachtige ouders via de aanvullende beurs worden gecompenseerd voor de extra kosten. De overige studenten kunnen hun collegegeld van het rijk lenen. De angst voor een enorme studieschuld probeert Plasterk te beteugelen door het terugbetalingregime aan te passen. Oudstudenten beginnen pas met aflossen als ze meer dan 120 procent van het minimumloon verdienen. Nu moet iedereen die boven het minimuminkomen zit al terugbetalen. Daarnaast kunnen ze aflossen in relatief kleinere maandtermijnen, omdat de schuld niet langer in vijftien maar in vijfentwintig jaar wordt afgelost. Bovendien kan de terugbetaling op verzoek voor maximaal vijf jaar worden onderbroken. Maar ook daarover zijn de studentenbonden slecht te spreken: door verlenging van de terugbetalingstermijn tot 25 jaar is een oud-student bijna tot aan zijn pensioen zijn studieschuld aan het afbetalen. ISO en LSVb hopen nu de Tweede Kamer te kunnen overtuigen dat de onderwijsbegroting geen grabbelton is, waar bij elk probleem weer iets kan worden uitgehaald. Toch laat ISO-voorzitter Bastiaan Verweij weten dat een actie op het Malieveld onwaarschijnlijk is. Een treinkaartje alleen kost al meer dan de collegegeldverhoging. HOP, Thijs den Otter Foto: Arjan Reef David Kensah (29, links) en Tiago Ratinho (29) delen sinds vier maanden kamer C-305 op de derde verdieping van het Capitool. David is medewerker onderzoek en Tiago doet promotieonderzoek. Beide werken bij de vakgroep Nikos van de faculteit MB. Kamergenoten Tiago: Ik kom uit Portugal en ben nu zo n tien maanden in Nederland. David: En ik kom uit Engeland en ben hier nog maar net, een krappe vier maanden. Zolang zijn Tiago en ik dus ook collega s. Tiago: Maar we trekken veel met elkaar op, we zitten immers een beetje in hetzelfde schuitje. Na werktijd duiken we regelmatig samen de kroeg in voor a beer. David: En we roken allebei, dat schept ook een band. Tiago: Maar of mijn moeder dat leuk vindt om te horen? Nou ja, ze leest het vast niet, haha. David: Nederland is wel oké, Enschede is a normal city. Tiago: Onze favoriete kroeg is Het Bolwerk, dat zit vlak bij de Muur. Ze draaien daar zelfs Portugese muziek. David: Waar we zoal over praten. Tja, that s personal. Maar het gaat overal en nergens over. Gewoon heel relaxed. Tiago: Ik weet daardoor inmiddels het een ander over David, maar vraag me niet hoe zijn moeder heet. David: Ik weet ook niet hoe die van jou heet, hoor. Tiago: Annabella, dat betekent letterlijk mooie naam. David: Ook al zijn we nog maar vier maanden collega s, het gaat dus wel goed tussen ons. Bovendien hebben we allebei al eerder gewerkt. Ik bij een advocatenkantoor en Tiago bij de Europese Bank. We weten dus wel hoe het hoort, zakelijk contact enzo. Tiago: We hebben respect voor elkaar. Ik ga niet heel lang zitten bellen als David geconcentreerd aan het werk is. David: Onze ritmes zijn ook iets anders. Ik werk s ochtends liever thuis en vertrek dan pas na de lunch naar de UT. Tiago: En ik reis veel. Vooral naar Brussel, dus we zitten elkaar niet continu op de lip. Deze week ben ik ook erg druk, het weekend moet ik weer weg. Geen bier voor mij de komende dagen. David: Echt waar? Shoot, I am lonely, I guess. Ook in Kamergenoten? Bel of mail met de redactie!

5 ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente donderdag 29 november 2007 Foto: Arjan Reef De bladen Over champignons wordt van alles geroepen. Dat ze beschermen tegen kanker, dat ze goed zijn voor het auto-immuunsysteem, noem maar op, zegt onderzoeker Jogchum Plat van de Universiteit Maastricht. Alternatieve genezers zijn heilig overtuigd van de geneeskrachtige werking van champignons. Maar ook westerse onderzoekers weten al langer dat de paddenstoelen specifieke vezels bevatten zogenoemde beta-glucanen die ook in haver en gerst zitten en waarvan is aangetoond dat ze cholesterolverlagend zijn. De beta-glucanen in champignons hebben volgens Plat een andere structuur en daarom gaat hij er onderzoek naar doen. De proefpersonen in het project moeten wekenlang een drankje met champignonextract drinken. De VU eist een rectificatie van het Britse dagblad The Times omdat de universiteit uit de top-200 is gevallen van s werelds beste universiteiten. Want: Er zijn grote fouten gemaakt bij die berekening, aldus Piet Vingerling, beleidsadviseur van de VU. In The Times-lijst eindigde de VU als 304de, vorig jaar stond ze nog op plaats 185. En dat terwijl er volgens de beleidsadviseur geen noemenswaardige veranderingen zijn in de kwaliteit van onderzoek en onderwijs. Vingerling is bang dat de VU vooral imagoschade zal lijden bij potentiële studenten uit het buitenland. Die zullen de VU nu misschien helemaal niet meer tegenkomen, omdat ze alleen naar de top-200 kijken. Jeroen Diepemaat: Plasterk wil het lerarentekort oplossen over de rug van de student. bestuurskundestudent gekozen tot landelijke jovd-voorzitter Eerste man van de jonge liberalen Achttien jaar is hij nog maar en toch al de landelijke voorzitter van de JOVD, de jongerenorganisatie van de VVD. Tweedejaars bestuurskunde Jeroen Diepemaat (18) werd anderhalve week geleden door de JOVD-leden gekozen. Zelf vindt hij dat ook wel bijzonder. Ik ben de jongste voorzitter ooit. De jongste voor mij was twintig en daar zit ik ruim onder. Paul de kuyper De verse voorzitter van de Jongeren Organisatie Vrijheid en Democratie vindt zichzelf niet té jong voor de klus. Over het algemeen heb je iets meer overwicht als je ouder bent, maar daar heb ik geen problemen mee. Het gaat om wat je kunt. Ik ben drie jaar erg actief geweest binnen onze organisatie en daardoor heb ik veel ervaring opgedaan. Waar komt die politieke interesse vandaan? Op de middelbare school deed ik veel mee aan debatwedstrijden zoals het NK Debatteren en Op weg naar het Lagerhuis. Dat vond ik leuk en daar wilde ik meer mee doen. Toen kwam eigenlijk de politieke bewustwording en ben ik gaan nadenken welke ideologie het beste bij mij past. Ik kwam uit bij het liberalisme, omdat ik het mooi vind dat die stroming in beginsel uitgaat van de kracht van de mens. En werd je toen meteen politiek actief? Ik ontdekte dat er in Twente helemaal geen afdeling meer bestond van de JOVD. Met een paar anderen heb ik die in 2005 toen opnieuw opgericht. Omdat ik daarbij betrokken was, werd ik gelijk vice-voorzitter in het bestuur. Datzelfde jaar nog heb ik in een paar commissies van de landelijke organisatie gezeten en in mei 2007 werd ik algemeen secretaris in het hoofdbestuur. Ja, dat is eigenlijk de tweede man, in ieder geval is het één van de zwaardere functies. Nu ben ik dan voor een jaar tot voorzitter gekozen. Het is vrijwel een fulltime baan en dat betekent dat ik mijn studie even op een laag pitje zet. Welke rol speelt de JOVD eigenlijk? Tot 2000 waren we helemaal zelfstandig, maar sindsdien zijn we officieel gekoppeld aan de VVD. Anders kregen we geen subsidie meer van Binnenlandse Zaken. Bestuurlijk en politiek zijn we echter onafhankelijk. Onze standpunten wijken dus wel Ik denk niet dat het verstandig is om direct hierna de politiek in te gaan. Dan moet je over moeilijke dingen beslissen en daar heb je op zo jonge leeftijd nog te weinig ervaring voor. Daarom wil ik in ieder geval eerst een baan in het bedrijfsleven. Daarnaast zal ik altijd wel politiek betrokken blijven, maar ook als ik niet verder zou gaan in de politiek, is dit een heel nuttige ervaring. Je leidt toch een grote vereniging en dat leer je niet tijdens je studie. Tot slot, drie stellingen. De eerste: goed plan van Plasterk om het collegegeld te verhogen. Dat is de enige manier om het onderwijs betaalbaar te houden. Oneens, verkondigt Diepemaat stellig. Minister Plasterk wil het lerarentekort oplossen over de rug van de student. Geld uit het hoger onderwijs wordt namelijk gestopt in het lager en middelbaar onderwijs. Het is dus schuiven met geld en de minister laat niet zien dat hij echt wil investeren in onderwijs. Kennelijk legt het kabinet daar geen prioriteiten. Ik Met Wilders samenwerken is voor mij ondenkbaar eens af van die van de VVD. Dat kan ook, want wij hoeven geen kiezers tevreden te houden. We proberen vooral het liberale gedachtegoed uit te dragen onder jongeren. Daarvoor organiseren we bijvoorbeeld politieke cafés of cursussen voor onze leden. Wat zijn je politieke ambities? Voorlopig blijft het hierbij. denk dat de meeste studenten best bereid zijn om iets meer collegegeld te betalen, maar dan moet je ook laten zien dat je dat investeert in het héle onderwijs, ook in het hoger en wetenschappelijk onderwijs. Als JOVD zijn we het trouwens wel eens met een eerder plan van Plasterk, waarin hij de basisbeurs wilde afschaffen. Alleen vonden wij dan wel dat hij ook het collegegeld zou moeten afschaffen. Het uitgangspunt moet zijn dat de overheid je studie bekostigt, maar niet je levensonderhoud, zoals dat nu nog gebeurt met de basisbeurs. Volgende stelling: de VVD is onzichtbaar in de oppositie. Diepemaat laat zien dat hij weet hoe het politieke spel gespeeld wordt. Daar heb ik geen mening over, zegt hij zeer politiek correct. We hebben er als JOVD bewust voor gekozen het niet over de poppetjes te hebben. Het is heel verleidelijk om je er wel mee bezig te houden, maar we willen ons er niet aan branden. Onze leden zijn bovendien verdeeld tussen Rutte,Verdonk en Kamp. Als wij partij zouden kiezen, stoten we veel leden tegen het zere been. En dan de laatste. De VVD moet opgaan in een grotere liberale beweging. Ik ben een liberaal dus ik ben altijd voor een grote liberale stroming, maar de vraag is wat de rol van de VVD moet zijn. Het plan van Wiegel vind ik in ieder geval absurd. Dat zou betekenen dat je moet samenwerken met Geert Wilders en dat is voor mij absoluut ondenkbaar. De toon van zijn debat is veel te hard. Hij polariseert heel sterk, benoemt alleen maar problemen en komt niet met oplossingen. De opiniepeilingen volgt Diepemaat uiteraard ook. In de laatste NOVA-peiling zakte de VVD naar dertien zetels, een verlies van negen. Ik baal daar natuurlijk van, maar ik kijk er alleen naar uit persoonlijke interesse. Het heeft geen enkele invloed op het werk van de JOVD. Twaalfjarige basisschoolleerlingen kregen in Leiden een kindercollege scheikunde waarbij ze zelf proefjes mochten doen. Ik vond de eerste ontploffing het leukst, aldus een meisje na haar eerste scheikundepracticum. De faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden geeft vaker colleges aan basisschoolklassen om de leerlingen te interesseren voor de bètawetenschap. Het motiveren van kinderen is geen basistaak van de universiteit, geeft onderwijsdirecteur van de bètafaculteit Jan Kijne toe. Maar we komen in dit land tienduizenden mensen in de bèta en techniek tekort. Dan moet je zo vroeg mogelijk interesse wekken. Toprolstoeltennisster Korie Homan, nummer twee op de wereldranglijst achter Esther Vergeer, werd drie jaar geleden tijdens een voorlichtingsdag van de faculteit Diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht afgeraden om mee te loten. De belangrijkste reden was dat ze niet stabiel genoeg zou zijn om het been van een paard vast te houden. Geen enkele dierenarts kan een paard onder controle houden als het wild wordt. Bovendien wil ik graag dierenarts worden voor kleine huisdieren, vertelt Homan. NOC*NSF-voorzitter Erica Terpstra hoorde haar verhaal en trok het zich zo aan dat ze regelde dat Homan dit jaar wel mee mocht loten. Zonder succes overigens, want ze werd uitgeloot. De Wageningse levensmiddelenmicrobioloog Rijkelt Beumer schreef samen met culinair journalist Florine Boucher een kookboek dat je niet aan iemand moet geven die doodsbang is voor ziektekiemen in zijn eten. Beumer heeft voor het boek zestig recepten van Boucher voorzien van microbiologisch commentaar. Bij het recept voor gevulde druivenbladeren staat Beumer bijvoorbeeld stil bij de risico s van in zout water bewaarde druivenbladeren. Bacteriën kunnen in een zout milieu niet groeien, maar schimmels juist wel. Beumer schrijft: De vraag is of de schimmels dan ook mycotoxines hebben geproduceerd. Krijg je die gifstoffen binnen, dan ga je meestal niet direct dood. Maar op de lange termijn krijg je bij verschillende organen wat ongewenste nieuwvormingen (kanker).

6 ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente Thursday 29 November 2007 think tank presents its findings Profile not distinctive, quality is dropping The profile of the UT is unclear, not distinctive and unexceptional, moreover, it s too general and boring. Six research institutes are too much of a good thing, if the UT wants to do top research. The quality of the UT educational programs is neither good nor bad. As a result, this could harm the number of enrolments. Cooperation with strong partners is important. In the battle for talent, the UT s profile is not strong enough. These and other harsh statements can be read in the final report of the think tank that is comprised of five-ut professors (chairman Coonen, Blank, Hartel, van Swaaij and Wouters), who were appointed at the beginning of the year by the Executive Board. The think tank presented its findings last week. This happened during a senate meeting in the Horst building at which all UT professors were invited to attend. The think tank s assignment was to draw up an investigation plan of the surroundings, which is based on interviews with experts (called stakeholders) from within and outside of the UT. The committee does not make choices explicitly itself. It is more of a reproduction showing the common perception of the UT. The report is divided into seven problem areas, called themes, in which it is noted what choices the UT has to make with respect to its profile and which measures are needed to get the UT back on its feet. Certain measures seem necessary if the UT does not want to fall to a mediocre level in the near future. It s not that everything is bad, quite the contrary. Yet the irreversible fact is that the outside world has a different, less positive image of this university compared to the view of people who work at the university. The main idea of the report: how will the UT remain a university where talented and driven people want to come to study and work? The profile needs to be determined and clear for everybody and it must lead the UT towards further future activities. Firstly, questions need to be answered, such as: should the UT become an entrepreneurial research university or a regional educational institution? Or should it become a technological or multiple-core university-with one, two or three central themes? The think tank also noted that the quality of the educational programs is dropping. The UT had to forfeit its top position, with a few exceptions. The number of students can only be maintained at a normal level by bringing in students from Germany. Which measures are needed? For researchers, more credit can be received with research, but the question remains whether or not that is a realistic goal with six institutes on a full scale. To make matters more complex, the combination of technological and social aspects is both a weak and a strong point, observes the think tank. The question remains, what does the UT stand for? Which and how many themes must it pursue to achieve a standard of excellence? The UT needs to look for stronger partners (than it now has) to get ahead of the competition abroad. The desired profile of the UT could also show the direction. The 3-TU federations, in this context, are a good development with which the UT can score by establishing a European technological top institute (EIT). But the exact role of the federation in the power field needs to be specified. Trans. Henriëtte van Dorp Photo: Arjan Reef Indian instrumental recital: flute and tabali drums. Coordinator: Robbin Engels/UT-Nieuws Contributors: Wendie Klieverik, Mike Maier, Ashok Sridhar and Anindita Ganguly For comments and suggestions, R.Engels@utnws.utwente.nl For previous editions, see: Diwali celebration The Indian Students Association at the University of Twente celebrated Diwali, the Festival of Lights, last Saturday at the Atrium in the Bastille building. The function started off with a prayer song to invoke the blessings from the Indian goddess of wealth, Lakshmi, whose birthday is celebrated on this day. This was followed by a presentation explaining the significance of Diwali. Participants enjoyed a host of cultural programs, ranging from classical dances, such as Bharatnatyam and modern Bollywood dances to a soothing Indian instrumental recital. Other highlights included a Tamil song and a hilarious comedy show. The star attraction of the event was the delicious Indian buffet, catered by the Taj Mahal restaurant in Hengelo. The buffet included mouthwatering dishes such as a cottage cheese preparation called mutter paneer, chick peas simmered in gravy, chicken korma, lamb curry and a milk-based dessert, phirni that was garnished with almonds and pistachios. Approximately 150 guests attended the event and more than half of these attendees were people coming from different corners of guest professor aung tun thet visits the ut Can we really end poverty by 2015? As part of preparations for a three-day trip to Brussels, which will focus on the theme of Government Communications in an International Context, thirty masters students took part in a lecture and workshop on November 20 with Burmese Senior United Nations Advisor, Aung Tun Thet. According to Thet: Poverty is a lack of will (on behalf of wealthy counties), not a lack of resources. He told students at the workshop resources are within the means of the world s richest countries. As a result of the United Nations Millennium Summit of 2000, a declaration was enacted and signed by 189 countries to eradicate poverty in the world by For Thet, sharing with students the message of the United Nation s Millennium Development Goals (MDGs) comes as second nature; he has dedicated his life to solving the problem of world poverty and his primary focus is to raise awareness. In an attempt to eradicate poverty and hunger worldwide, the eight MDG s were designed to achieve universal primary education and promote gender equality. In addition, the goals strive to reduce child mortality, improve maternal health and combat HIV/AIDS, malaria Photo: Arjan Reef Taking the bull by the horns to end world poverty: United Nations Senior Advisor, Aung Tun Thet (left) and Communications professor at the UT, Dr. Erwin Seydel. as well as other diseases. The last two goals focus primarily on developing global partnerships and ensuring environmental sustainability. Dr. Erwin Seydel, professor of Communications at the UT, invited Thet to hold a workshop and lecture. Students were challenged to develop their own solutions for solving the problem of world poverty. Thet stated to students, the sources of poverty are multidimensional, as are the solutions. The greater problem lies in the question How can we change mindsets? He explained, The perception that poor people are lazy or unmotivated, needs to be dispelled as a myth. Thet questioned, How can poor people get access to credit? What do poor people have as collateral for a loana house, a car or a cow? The world s poor in Thet s view face innumerable obstacles in order to survive day-in and day-out life. The basic lifesustaining necessities, such as healthy food, clean water and adequate shelter are often out of reach for the world s poor. During the morning workshop, thirty students were split into five discussion groups to brainstorm possible solutions. Masters student Jolien Terlouw spoke on behalf of one group, Theoretically it might be possible to end poverty (as Thet said), though people need to be motivated to act. People need to make the issue count by bringing it into the public debate. The apparent consensus of most students was to educate the west and to approach poverty not only on an international and national level, but also through intra-regional cooperation, knowledge partnerships and sustainable investments. One participant asked, How can we make a difference to solve poverty when it becomes partly a political issue? Thet: None of us are like Bill Gates, but we can begin by raising awareness on the issue. Evidently, the students traveling to Brussels will have plenty to discuss with lawmakers, lobbyist and the press. The program will entail learning about the European Commission with a visit to the European parliament. Terlouw, one of the students going feels excited to attend, I would like to learn about the communication processes of the EU.You always hear about the EU on the news, or in the newspapers, but you never experience it for yourself. As Thet proclaims, the choice Photo: Arjan Reef Traditional Indian dance. the world: Turkey, Romania, Portugal, Germany, Pakistan, China to name a few, and of course, Holland and India. This culturally rich diversity gave color to the program, especially during the openhouse dance event when everybody danced in their own unique style to Indian hit songs. The game show was entertaining with the two final winners sharing their prize of chocolates with the entire crowd. The event was a grand successshowcasing the rich culture of India and the gracious hospitality its people. Anindita Ganguly Click on it! Link of the week: Are you feeling lost in translation? For many foreign UT students it takes a Herculean feat to read the piles of letters, bills and s that are in Dutch. There is help available in the form of a web translation engine, Babel Fish, which can provide users with a raw translation from Dutch to English, among other languages. It has its drawbacks and is not a perfect science. Yet for general knowledge of a document, it provides the perfect assistance. You type your text in the box, set the language perimeters and then click on the translate icon. The translation engine provides you with a rough translation that is more often than not, quite handy. is for us. He suggests that we all ask ourselves the question, Where is our moral compass? For a group of UT students the compass points directly to Brussels where influencing decision-makers can make a difference to end poverty. Robbin Engels

7 donderdag 29 november 2007 ella vogelaar opent kiss-conferentie Wijkbeleid te verkokerd Naam voor eeuwig in internetarchieven In de goed gevulde TOS-ruimte van het Arke Stadion opende minister Ella Vogelaar van Wonen, Wijken en Integratie afgelopen donderdag de jaarlijkse conferentie van het Kennisinstituut Stedelijke Samenleving (KISS). Dat deed ze door haar recent ontwikkelde plannen - om van veertig probleemwijken weer krachtwijken te maken - toe te lichten. In Overijssel moeten het Enschedese Velve-Lindenhof en de Rivierenwijk in Deventer worden aangepakt. Ella Vogelaar. sandra pool Vogelaars actieplan krachtwijken moet de problemen van stedelijk verval en sociale achterstand in oude buurten aanpakken. Zowel van bovenaf, door een betere samenwerking tussen overheden, als van onderaf, door na te gaan wat nou eigenlijk de behoefte van de bewoners is. Ook vinden we het belangrijk dat bewoners zich aan de buurt binden. Dat kan door school, werk of door lidmaatschap van een sportvereniging, aldus Vogelaar in haar openingspraatje. De bewindsvrouw heeft alle veertig wijken bezocht. Wat me opviel is de enorme inzet bij de mensen en de organisaties om tot een verbetering te komen. Maar ik ben ook erg geschrokken. Het wijkbeleid is enorm verkokerd en men denkt niet vanuit de burgers. Hoe het anders moet? In ieder geval zo min mogelijk nota s schrijven! We gaan direct over tot het uitvoeren van Thijs Teunissen (links) en zijn huisgenoot in de keuken van hun woning. Hiernaast was een hennepkwekerij Ten oosten van de Enschedese binnenstad ligt volkswijk Velve-Lindenhof, een van de achterstandswijken op het lijstje van minister Vogelaar. Hier wonen ook veel studenten van de UT. Eerstejaars civiele techniek Thijs Teunissen, bijvoorbeeld, woont met elf andere studenten aan de Leijdsweg. Samen met zijn huis- en naamgenoot Thijs praat hij in de keuken over hun buurtje. Ik woon hier net en ik heb deze wijk tot nu toe niet als achterstandsbuurt ervaren. Huisgenoot Thijs: Is dit één van de veertig geselecteerde probleemwijken dan? Zo hee! Dat is wat. Teunissen: Wij wonen aan de rand van Velve-Lindenhof. Als je verder de wijk in gaat, wordt het steeds meer een volksbuurtje. Zijn huisgenoot: Ja, daar zitten ze in de zomer met z n allen voor het huis. Teunissen: Maar ik ga die kant eigenlijk nooit op. Ja, ik fiets wel eens naar de supermarkt, maar that s it. Wel zien we het beeld verbeteren nu ze onze straat helemaal opknappen. Huisgenoot Thijs: Of wij iets voor de buurt zouden doen? We zijn studenten en we gaan ons echt niet in de wijk settelen en gezellig op de koffie bij de buren. Teunissen: Wij zijn hier maar tijdelijk. Daardoor voelen we ons niet zo verbonden met de buurt. Of er overlast is? Ik merk er nog niet zo veel van. Zijn huisgenoot: Laatst was hier achter op de parkeerplaats een soort houseparty. Dat gaf wel veel lawaai. Wie onze buren zijn? Die hebben we niet meer. Er zat hiernaast een hennepkwekerij en die hebben ze onlangs opgerold. Nu staat het pand leeg. Foto: Gijs van Ouwerkerk Werk aan de winkel in Velve-Lindenhof. plannen. Volgens de minister is daarvoor een nieuw partnership nodig tussen lokale organisaties en de overheid. De aanpak moet écht lokaal gebeuren en zich richten op vijf terreinen: het woonklimaat, voldoende werkgelegenheid, leren en opgroeien, veiligheid en integratie. In december verwacht Vogelaar de werkverhouding tussen de lokale instanties en de overheid in een contract vast te leggen. Zolang de zaken goed gaan, is er niets aan de hand, maar zodra er problemen zijn, volgt er een soort verlamming van wie waar nou verantwoordelijk voor was. Daarom moet de beslissingsbevoegdheid op een zo laag mogelijk niveau liggen, zodat er snel en effectief knopen worden doorgehakt. Neem bijvoorbeeld uithuisplaatsing. Daar zijn wachtlijsten voor, maar in dringende situaties moet het lokale bestuur kunnen beslissen welke gevallen voorrang krijgen, buiten de wachtlijst om. Een ander agendapunt is het vergroten van de betrokkenheid van bewoners bij hun buurt. Zij weten vaak beter dan bestuurders wat de wijk nodig heeft. We moeten het talent en de kracht in wijken benutten. Daarom is er geld gereserveerd voor bewonersinitiatieven. De UT is een van de partners binnen het Kennisinstituut Stedelijke Samenleving. Bas Denters, UT-hoogleraar Grotestedenbeleid, is wetenschappelijk directeur van het instituut, collegevoorzitter Anne Flierman zit in het dagelijks bestuur. AUDENTIS. Met zo n honderdtachtig leden was het mannen- en vrouwendiner van Audentis, afgelopen dinsdag, druk bezocht. Onder het wakend oog van prins Bernhard (die met een portret aan de muur hing en streng op de mores lette) aten de mannen alleen vlees en dronken zij bier uit pullen. Bij de vrouwen ging het er compleet anders aan toe. Zij kregen een keurig driegangendiner voorgeschoteld, met enkele cocktails. Na het eten was het tijd voor de hereniging en werd het feestje voortgezet met een gezamenlijke kroegavond. Universiteits- en hogeschoolkranten hoeven geen namen te verwijderen uit oude artikelen in het internetarchief. Dat heeft de Raad voor de Journalistiek bepaald na een klacht van een voormalige student tegen de krant van de Universiteit Utrecht. De man baalt ervan dat zoekmachine Google artikelen van het U-blad boven water haalt als iemand hem op internet zoekt. Zo heeft hij eens gefulmineerd tegen verplichte werkcolleges waar hij in zijn derde studiejaar mee te maken kreeg. In een ander artikel zegt hij vrolijk dat hij twintig studiepunten cadeau heeft gekregen, omdat docenten hem graag kwijt wilden: hij hoorde bij de laatste lichting studenten die nog les kreeg in een oud curriculum, terwijl zijn opleiding het jaar daarop radicaal was omgegooid. Nu hij als adviseur werkt, wil hij niet dat mogelijke klanten op dat artikel stuiten. Hij eiste daarom verwijdering van zijn naam uit het U-blad-archief, wat geweigerd werd, en stapte daarop naar de Raad voor de Journalistiek. Die moest zijn individuele belang afwegen tegen het algemene belang van betrouwbare archieven. De hoofdredacteur van het U-blad betoogde dat burgers niet meer op archieven kunnen vertrouwen als kranten de inhoud wijzigen. De raad bleek daar gevoelig voor. Lezers zouden bovendien voldoende in staat zijn om publicaties op internet op waarde te schatten. Zo kan het publiek bekend zijn met de mogelijkheid, dat de mening van een in enig bestand figurerende persoon in de loop der tijd is veranderd. Ook het College Bescherming Persoonsgegevens heeft zich over de vraag gebogen of namen uit privacyoverwegingen uit internetarchieven moeten worden verwijderd. Het CBP aarzelt echter: Bij publicatie op internet van journalistieke archieven met persoonsgegevens is het van belang onderscheid te maken tussen het eerste journalistieke belang van openbaarmaking en het tweede belang van het archiveringsdoeleinde. De verantwoordelijke dient af te wegen voor welke doelgroep hij het archief openstelt en gedurende welke termijn. Het is dus de vraag wat het college zou denken van een eeuwig internetarchief dat voor iedereen toegankelijk is. HOP, Bas Belleman ADVERTENTIE Nieuwe filter, minder spam Het aantal spammailtjes dat op de UT binnenkomt loopt bijna één op één met reguliere mailtjes. Een extra controlesysteem dat sinds vorige week maandag actief is, heeft de hoeveelheid spam met zestig procent verminderd. Het ICT-servicecentrum is positief over het resultaat. De behoefte om s te filteren is groot, zegt Roger Quaedvlieg, van het ICTS. Met het nieuwe systeem testen we het mailadres waarvandaan mailtjes bij de UT binnenkomen. Blijkt dit niet in orde te zijn of niet te bestaan, dan wordt de geweigerd. Soms komt het ook voor dat mailtjes van bonafide providers worden weggefilterd. Van één of twee instanties kregen we te horen dat hun mailtjes niet afgeleverd werden. Die domeinnamen hebben we meteen ingevoerd als zijnde bonafide. Medewerkers kunnen contact opnemen met ICTS wanneer ze merken dat ze bepaalde tjes niet ontvangen. Behalve het filteren van spam, is ICTS bezig een nieuwe telefoongids online te zetten. Daarin komen twee services samen: de telefoongids en de zoekfunctie voor naam- en adresgegevens van studenten. Volgend voorjaar moet de service in de lucht zijn. CULTUURPRIJS. Tijdens het Open Podium van Apollo wordt vanavond om uur in de Vrijhof de Union Cultuurprijs uitgereikt. Deze prijs gaat jaarlijks naar een student, een organisatie of cultureel project. De winnaar krijgt een kunstwerk en een bedrag van 350 euro, dat ten goede moet komen aan een cultureel doel op de UT.

8 utnieuws weekb /9 donderdag 29 novem Het park rond het onderzoeksinstituut in Sde Boker. Intellectuele scherpte Matthias Wessling, hoogleraar bij de vakgroep membraantechnologie van de faculteit TNW, zal professor Ora Kedem morgen - vrijdag 30 november - het eredoctoraat uitreiken tijdens de viering van de dies. Wessling roemt haar lange, wetenschappelijke oeuvre en grote bijdrage aan de technologie van de ontzilting van zout water ten behoeve van drinkwater. Ik bewonder haar intellectuele scherpte, haar wetenschappelijke discours, haar leiderschap aan generaties van entrepreneurs en wetenschappers in de membraantechnologie. Wessling noemt haar daarnaast een warme, beminnelijke persoonlijkheid en een bindende factor in haar werkomgeving. Kedem zelf legt uit dat de bestaande, natuurlijke waterbronnen in Israël niet voldoende zijn om de groeiende bevolking van water te voorzien. Aanvullende bronnen zijn hard nodig. De ontzilting van zee- en grondwater kan daartoe bijdragen. Wetenschappers van het Weizmann Institute, waar ze een deel van haar loopbaan doorbracht, hebben het grondwater van Israël nauwkeurig in kaart gebracht. Het wateronderzoekinstituut in Sde Boker, waar ze tot vijf jaar geleden de scepter zwaaide, heeft vervolgens tot in detail onderzocht hoe de Negev woestijn van het noodzakelijke water kan worden voorzien. Het instituut werkt ook samen met Mekorot, de nationale watervoorziening, om de kwaliteit van gerecycled water te verbeteren. Met het oog daarop worden nieuwe membranen ontwikkeld. Verder wordt een nieuw membraansysteem beproefd ten behoeve van de binnenlandse ontzouting. In 2004 maakte het vaktijdschrift Journal of Membrane Science een speciale uitgave ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Ora Kedem. Daarin wordt opgemerkt dat Kedem in niet minder dan een eeuw een leidende rol vervulde in de sleutelgebieden van de membraantechnologie. Ze droeg bij aan het definiëren van het vakgebied van biologische en polymeermembranen, de technologie ervan en voegde er voortdurend nieuwe inzichten aan toe. Vooraanstaande membraanwetenschappers beschrijven in de speciale uitgave haar ontwikkeling van fysisch scheikundige tot macromoleculaire wetenschapper en later tot een van de pioniers op het gebied van membraantechnologie voor de ontzouting van water. De bekende Kedem-Katchalsky vergelijking is een van de meest geciteerde wetenschappelijke verhandelingen in de membraantheorie. De gedenksteen bij de hoofdingang van Sde Boker. Een veiligheidsfunctionaris aan de ingang van het centraal station van Tel Aviv vraagt de bezoeker om zijn werktas te openen. Of er een wapen in zit. Net als bij andere grote openbare gebouwen en warenhuizen is de controle op wapentuig en bommen strikt en routineus. Minder intimiderend dan in Amerika, maar vooral: geen grapjes. Gewoon een kwestie van veiligheid, vinden de mensen. Ze zijn er aan gewend. De laatste zelfmoordaanslag dateert al weer van april Reizen met een bus kan riskant zijn, dat wel. Zegt men. Ondanks (of dankzij) de permanente staat van oorlog waarin Israël verkeert met zijn buurlanden Libanon en Syrië is de economie bezig met een stevige inhaalslag. De kwaliteit van leven stijgt, al is dat met name het geval in de regio rond Tel Aviv waar bijna de helft van de zeven miljoen Israëliërs is samengepakt. Gevolg: veel files, hoge huren. Hijskranen bepalen er het straatbeeld. De rest van het land is minder welvarend. Vanuit de Gazastrook bestookt de Hamas Israël met raketten, iedere dag een stuk of vijf. Maar voor de media is dat al geen nieuws meer. Een ander feit is dat de muur die Israël bouwt langs de grens met de westelijke Jordaanoever nu al leidt tot een aanzienlijke daling van de criminaliteit in het land. De begroeting vindt plaats in het gangpad van de intercity van Tel Aviv naar Beersheva, een rit van ruim anderhalf uur. Ora Kedem (82), die zelf in het noordelijk gelegen Haifa woont, heeft er dan al meer dan een uur opzitten. De bejaarde professor vermoedt dat de verslaggever van dit blad met wie ze een afspraak heeft, in dezelfde trein naar het zuiden zit. Dus loopt ze de lange, dieselgestookte trein door op zoek naar waarschijnlijk een van de weinige Nederlanders temidden van vooral militairen in de coupés. Gestoken in gevechtstenue - kaki of twee tinten groen - bepalen de jongens en meisjes de sfeer in de trein. Oordopjes, mobieltjes, mitrailleur binnen handbereik. Sommigen zijn bleek van het slaaptekort, andere jolig en uitgelaten. Ze zijn op weg naar hun onderdeel of naar huis, het is donderdag - de dag voor het weekend. Nee, Ora Kedem hoefde in 1948 na de stichting van de staat Israël niet in militaire dienst. Als veelbelovende student mocht ze zich aan de wetenschap wijden, als een soort vervangende dienstplicht. Kedem gaat gekleed in een zomerse, blauwe outfit. Onder de pantalon draagt ze casual schoeisel. De winter nadert, maar het kwik stijgt gemakkelijk naar dertig graden. Ze is niet meer zo heel vlot ter been, vertelt ze. Met haar nikes doet ze denken aan die andere markante verschijning die in 1986 van de UT een eredoctoraat kreeg: de uitvinder van de kunstnier Willem Kolff. Die kent ze trouwens wel van naam. Kunstnieren en membranen hebben veel met elkaar gemeen, zegt ze. De lange treinzit van het noorden van het land naar het onderzoeksinstituut in de Negev woestijn in het zuiden is niet bepaald haar favoriete bezigheid. Ze onderneemt de reis een paar keer per maand om zich te laten bijpraten door haar collega s van haar groep over lopend membraanonderzoek en de experimenten waar ze actief in participeert. Als het even kan spreken de onderzoekers vaak ook ergens halverwege af voor een meeting. Bijvoorbeeld in een stationsrestauratie. Membranen zijn er in talloze soorten, maten en verfijningen. Biologische en van kunststof. Ze worden onder andere gebruikt om water en andere verbindingen te zuiveren. David Ben Goerion was de eerste premier van Israël. Ik heb hem ooit de hand mogen schudden, herinnert Kedem zich. Naar Ben Goerion zijn veel instituten en openbare gebouwen in het land genoemd. De universiteit in de stad Beersheva draagt zijn naam, net als het station, waar een taxibusje klaar staat om het gezelschap nog eens bijna vijftig kilometer zuidelijker te brengen, naar een nederzetting genaamd Sde Boker, oftewel cowboyveld. Middenin de woestijn. Vlak bij de graftombes van Ben Goerion en zijn vrouw Paula en aan de rand van de canyons ligt het Desert Research Center, ook wel Negev instituut genoemd. Tot vijf jaar geleden was Kedem er de baas van, nu heeft ze er nog een paar projecten lopen. De ongeveer zeventig wetenschappers die er werken, zijn in dienst van de Ben Goerion Universiteit in Beersheva. Bij de wetenschappelijke staf horen ook de promovendi die al dan niet met hun gezinnen de zanderige campus bewonen. Doorgaans zijn het zeer gemotiveerde en slimme buitenlanders, waaronder ook tientallen bedoeïenen, die na afronding van hun studie terugkeren naar hun geboorteland. Kedem en haar opvolger bij het instituut, Jack Gilron, vinden dat geen punt. Ora Kedem tegen de achtergrond van de canyons in de Negevwoestijn. Membra De Israëlische hoogleraar Ora Kedem Kedem is een grootheid op het gebied actief op haar terrein. Ik besef nu wel Al die oud-studenten blijven wel contact houden met het instituut. Toch mogen er wel wat meer Israëlische jongeren geworven worden voor een promotie aan het instituut, vinden ze. Maar dat valt niet mee omdat die na hun verplichte diensttijd van twee (meisjes) of drie jaar (jongens) eerst een tijdje gaan reizen om te genieten van hun herwonnen vrijheid en daarna kiezen voor een kortere studie. Dit om snel en toegepast een boterham kunnen verdienen. De weg naar Sde Boker is recht en schier eindeloos. Het straatbeeld wordt bepaald door snelverkeer, tractors, militaire transporten en pick-ups. Grote borden waarschuwen voor overstekende kamelen. Nederzettingen zijn verder de enige tekenen van menselijk leven. In de woestijn is dat droog, warm en hard. Gilron vertelt dat het vooral geitenboeren zijn die hier trachten te overleven. Ze onderscheiden zich met de verkoop van lekkere, exclusieve kazen. Kedem zegt blij verrast te zijn met het eredoctoraat dat de UT haar verleende. Als ik ergens deze toekenning had willen krijgen, dan is het wel in Twente, erkent ze. Aan deze onderscheiding zegt ze meer waarde te hechten dan aan haar eerste eredoctoraat. Die kreeg ze in eigen land van haar eigen Ben Goerion Universiteit, die ze meehielp Tek opbouwen en waar ze tot op de dag van vandaag na een wetenschappelijke loopbaan van meer dan vijftig jaar nog steeds hoogleraar is. Kennelijk heeft men waardering voor mijn werk, zegt ze. Dat heb ik liever dan dat ze een standbeeld voor me oprichten, haha. Dat de Nederlandse zakenvrouw Nina Brink er in 2003 een eredoctoraat ontving, kan ze wel verklaren. Het is gebruikelijk dat de BGU bekende personen die de universiteit met geld ondersteunen zo n eretitel verleent. Dat mag van mij, maar weet wel dat ik niet onder die categorie val. De UT is voor professor Ora Kedem geen onbekend terrein, ze kent de campus goed. In de loop der jaren kwam ze er voor werkbezoeken en conferenties en dat begon al in de tijd dat professor Kees Smolders van de (toen nog) faculteit chemische technologie er de scepter zwaaide op het gebied van membraantechnologie. Dat zal ergens in het begin van de jaren tachtig zijn geweest. Ik bewonderde de gedrevenheid en het geduld waarmee de UT studenten en promovendi hielp bij het starten van hun eigen bedrijf en langzaam maar zeker contacten opbouwde met het bedrijfsleven. Dat was in die tijd een moeizaam proces, want het mocht - terecht- de academische status van de universiteit niet schaden. Ik heb in mijn

9 lad van de Universiteit Twente ber 2007 angrootheid krijgt morgen tijdens de dies een eredoctoraat van de UT. van membraantechnologie. Ze is 82, maar nog steeds dat ik het wat rustiger aan moet doen. Een reportage. st en foto's: Bert Groenman leven veel bedrijfjes helpen opzetten, maar voor mij staat de UT model voor ondernemendheid en spinoffs. En voor vriendschap. In 1989 ging Kedem wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd met emeritaat bij de BGU. Ze had allerlei plannen, maar het liep anders. Ik zou met een collega waar ik al veel contacten mee had, onderzoek gaan doen naar the origin of life. Ik wilde weten hoe de dingen ontstonden, welke rol moleculen daarin speelden vanuit het gezichtspunt van de thermodynamica. Er liggen daar een hoop interessante vragen. Ik zat in een leuke groep met een bepaalde visie en ik was blij dat ik als hoogleraar niet meer voortdurend achter geld hoefde aan te rennen. Niet meer hard werken, lekker onderzoek doen, heerlijk. Kedem vraagt bescheiden of haar relaas nog wel past in de opzet van het interview. Dan vertelt ze dat alles ineens een andere wending kreeg. De grote baas van de universiteit belde haar. Hij vertelde me dat het Negevinstituut in Sde Boker wel een impuls kon gebruiken en vroeg of ik bereid was het waterresearchcentrum nieuw leven in te blazen. Nou, dat was hele andere koek. Een geweldige uitdaging op uw leeftijd. Nou en of. Maar ik was er niet zeker van of ik dat wel kon. Het ging om een part-time job en ik zei nog tegen em: als ik faal, dan faal ik liever helemaal dan in deeltijd. Het kwam ook niet bij me op om voorwaarden te stellen of wat dan ook, zo overdonderd was ik. Dus ik deed het gewoon. Ik zette nieuwe projecten op, maakte mensen bewust van hun talenten. Ja, het was weer hetzelfde oude liedje: projecten binnenslepen, geld verdienen. Ik werkte harder dan ik ooit gedaan had. Tot haar zevenenzeventigste was Kedem hoofd van het laboratorium voor ontzouting en watertechnologie in Sde Boker. Ze lieten me in alle vrijheid werken. Daarom kon ik iets tot stand brengen. Wereldtop is haar instituut nog niet, erkent ze, maar we willen wel die kant op. Het leuke bij dit alles was dat mijn leeftijd in deze zware functie voor mijn collega s geen enkele rol speelde. Ik besef nu wel dat ik het wat rustiger aan moet doen. Er schuiven wat collega s aan tijdens de mensamaaltijd, een Rus, een Amerikaan. Engels blijft de voertaal maar af en toe klink er wat Hebreeuws tussendoor. Met enige zorg beziet Kedem vrouwelijke wetenschappers die hun rol als moeder moeten combineren met een wetenschappelijke loopbaan. De druk om te presteren is de laatste jaren enorm toegenomen. De competitie is, ook in Israël, keihard. Het is niet gemakkelijk de top te halen, laat staan er te blijven. Zeker niet wanneer je als vrouw parttime werkt. Natuurlijk, de mannen zijn tegenwoordig meer betrokken bij de opvoeding en het huishouden dan vroeger, maar de situatie is nog lang niet structureel geregeld. Er is best wel wat veranderd, maar niet genoeg. Als vrouw blijf je zitten in die dubbelrol. Nee, zelf hoefde ze niet te vechten voor haar loopbaan, vertelt ze. Daarvoor moeten we even terug naar de jaren vijftig, waarin ze de basis legde voor haar latere hoogleraarschap, zonder dat ze daar bewust naar streefde. We waren de eerste promovendi van het Weizmann Instituut (de universiteit bij Tel Aviv waar Kedem het eerste deel van haar loopbaan doorbracht, red.), niemand stelde vragen, je deed gewoon je werk. Het ging in mijn geval steeds om de goede combinatie van de dingen die je deed. De keuzes in je onderzoek, de weg die je in sloeg. Kennelijk had ik daar een gelukkige hand in. Ik had daarbij een baas die het werk verdeelde en ons allemaal voorhield hoe belangrijk het was nieuwe deuren te openen en grenzen te verleggen. Vernieuwen dus. Toen al. Mijn huiswerk was Staverman (de Leidse geleerde die in de jaren tachtig ook een eredoctoraat van de UT ontving, red.). Ik was jong, had fysische scheikunde gestudeerd, maar ik verdiepte me ook in de biologie, dat gaf veel inzichten. Ik besefte dat ik met wat ik hier leerde elders problemen kon oplossen. Haar eerste wetenschappelijke artikel publiceerde ze met anderen in 1957, precies tussen de Suezcrisis van 1956 en de Hongaarse opstand van 1958 in. Ze zegt: Die Suezcrisis was een regelrechte oorlog. Ik weet nog dat ik met mijn pasgeboren zoon de schuilkelder in vluchtte. De impact van haar eerste artikel was enorm, het bevestigde dat ze goed bezig was. Er zouden daarna nog dik honderd artikelen volgen. Het is meer dan vijftig jaar geleden, maar wanneer wat in welk jaar gebeurde zegt haar niet meer zoveel. Dat verklaart ook dat in haar CV geen jaartallen staan vermeld. Het gaat om de grote lijnen. Ze pauzeert en vraagt of het allemaal nog wel interessant is. Dan zegt ze: Op een dag zei m n baas: je hebt het vermogen om professor te worden. Je kunt het. Nou, dat was leuk om te horen, maar het overtuigde me niet echt. Ik had het druk genoeg met het opvoeden van zoonlief, ik ging stipt om vier s middags naar huis en draaide Functies en prijzen In haar lange carrière bekleedde Ora Kedem talloze functies en ontving ze vele prijzen. Zo is ze lid van de kleine club mensen die de Ben Goerion universiteit oprichtte, ze was oprichter en hoofd van het membraaninstituut van de Weizmann-universiteit, hoofd van het Harry Levine Centrum voor industriële research en gaf gastcolleges op de Harvard Medical School en het Biocentrum van de ETH Zürich. Ze is nog steeds verbonden aan het eerder genoemde Weizmann-instituut in Rehovoth (vlak onder Tel Aviv) en de Ben Goerion Universiteit in Beersheva. Een paar onderscheidingen: de prestigieuze Israëlprijs, de Bourke Medal van de Faraday Society, de Dudley Wright Research Prize, het erelidmaatschap van de Europese Membraan Society en het Bundesverdienstkreuz voor haar bijdrage aan de Israëlisch-Duitse wetenschappelijke samenwerking. Kedem, die zelf in Oostenrijk opgroeide tot ze met haar ouders naar het Beloofde Land verhuisde, zegt over deze onderscheiding (die ze kreeg in 1976): Ik organiseerde seminars voor Duitse en Israëlische wetenschappers. Ik vond die toenadering belangrijk. Ik ontmoette jongere Duitsers die de oorlog niet hadden meegemaakt en de oudere garde. Ik probeerde het onbegrijpelijke (de Endlösung, red.) te begrijpen. Dat lukte natuurlijk niet en dat zal me ook nooit lukken. Maar die seminars, dat was een zeer waardevolle activiteit. Verder is Kedem associate foreign member van de Amerikaanse Academy of Engineering. de knop om. Gelukkig werd dat op mijn werk volledig geaccepteerd, het was modern voor die tijd. Kedem werd op haar achtenveertigste fullprofessor, precies volgens het tijdspad dat daar destijds begin jaren zeventig- voor stond. Succesvolle mensen hoorden destijds voor hun vijftigste hoogleraar te worden. De regel was: acht jaar na je promotie kon je door als associate-professor, of je moest vertrekken. Up or out. Ora Kedem stelt voor na de maaltijd haar vaste wandeling van drie kwartier door het aangrenzende natuurpark te maken. We lopen over de campus naar het begin van de canyons die dat deel van de woestijn markeren. Moeflons en herten huppelen er frank en vrij rond. Het is een toeristische trekpleister, al is het nu rustig. Collega Jack Gilron vertelt dat hij de woestijn intrekt als het heeft geregend. Dat komt een paar keer per jaar voor: kort maar hevig. Dan lopen de bekkens kortstondig vol. Dat water gebruiken we voor ons onderzoek. Het gesprek met Ora Kedem vindt plaats aan de vooravond van de topconferentie over de Palestijnse kwestie in het Amerikaanse Annapolis. Kedem lijkt te berusten in de huidige situatie in haar land: Natuurlijk, de oplossing van het probleem is vrede met de Palestijnen. Alleen, niemand lijkt op dit moment in staat om ons met z n allen die kant op te loodsen. Intussen werken wij als wetenschappers samen met Jordanese en Palestijnse wetenschappers en ingenieurs. Onze universiteiten hebben veel projecten lopen met Europese en Amerikaanse instellingen. Dat levert geen vrede op, maar het geeft alle deelnemers op dit terrein wel het gevoel dat ze een belangrijke maatschappelijke bijdrage leveren. Het taxibusje rijdt voor. Kedem: Ik hoop me de komende tijd te kunnen blijven toeleggen op twee projecten. We hopen een bedrijfje te kunnen opzetten dat membranen gaat leveren aan bedrijven in Zwitserland. Ik geniet van de voortgang van het project, zeker nu we het commerciële stadium naderen. Het principe is steeds: vanuit de basic research de toepassingen ontdekken zodat je een spin-off kan worden. Verder tel ik mijn zegeningen, meer kan ik niet doen.

10 10 donderdag 29 november 2007 symposium en studiereis over smart surroundings Begripvolle computers Leden van Inter-Actief vertrekken begin volgend jaar voor een drieweekse studiereis naar Japan. Thema: Smart Surroundings. Om alvast in de stemming te komen hield de studievereniging afgelopen dinsdag een symposium. Zo n tachtig studenten en medewerkers volgden in de Waaier lezingen over onderwerpen variërend van bewegingsdetectie voor het maken van animatiefilms tot het gebruik van ICT in treinen. Foto: Frans van der Veeken Urenco-directeur over kernenergie De helft van de Nederlanders is op dit moment vóór het gebruik van kernenergie. Althans, dat zei Huub Rakhorst, algemeen directeur van Urenco, vorige week donderdag in een goedbezochte lezing die hij hield op uitnodiging van Stress, de studievereniging van (technische) bedrijfskunde. De studenten in de Waaier bleken geen goede afspiegeling van het land. Slechts twee mensen staken voorafgaand aan de lezing hun hand in de lucht op de vraag wie er tegen kernenergie is. frans van der veeken Egon van den Broek is universitair docent aan de faculteit EWI en doet onderzoek naar mens-machine interactie. Hij trakteerde het symposiumpubliek op een lezing over empathic surroundings. Dat is technologie die overal om ons heen aanwezig is, en die begrijpt wat er in de omgeving gebeurt, vertelt hij. Om artificial intelligence tot een succes te maken, is dit aanvoelen van emoties erg belangrijk volgens Van den Broek. In een ideale situatie begrijpt mijn muziekinstallatie door de manier waarop ik de voordeur dichtgooi hoe ik me voel en wordt de muziek daarop afgestemd. Het hebben van empathie is volgens de onderzoeker een kenmerk van mensen, al lijken sommige dieren de emoties van mensen ook goed aan te kunnen voelen. Onze hond komt altijd bij me zitten wanneer ik me niet goed voel, vertelt een meisje uit de zaal. Een andere student heeft een tegenvoorbeeld: Mijn kat is juist heel dom en heeft dat soort dingen niet door. Van den Broek en zijn collega s willen er op termijn in slagen signalen van emoties automatisch te herkennen om zo systemen met empathisch vermogen te creëren. Maar voordat dat echt goed werkt, zijn we denk ik wel twintig jaar verder, relativeert hij. Ik denk helaas dat we dit soort herkenning nooit helemaal perfect kunnen laten lopen. Aan de andere kant: ook niet alle mensen vatten signalen van andere mensen precies hetzelfde op natuurlijk. De onderzoeker merkt op dat computergebruikers er de laatste jaren in geslaagd zijn allerlei ingewikkelde emoties op een hele korte manier weer te geven. Met een smiley, die maar twee of drie karakters lang is, kan uiting worden gegeven aan een emotie die in woorden minstens een alinea lang zou Egon van den Broek zijn. Ideaal toch? Om emoties te herkennen gebruiken onderzoekers momenteel allerlei ingewikkelde apparaten om bijvoorbeeld de hartslag, de hoeveelheid zweet of spierspanningen in het gezicht te meten. Maar het kan ook simpeler. De zogenaamde agressiviteitscamera s in de Groningse binnenstad bijvoorbeeld herkennen opstootjes middels een microfoon die ADVERTENTIE bepaalde eigenschappen in het stemgeluid van de mensen op straat detecteert, aldus Van den Broek. Het symposium diende ter voorbereiding van de Bonsai Study Tour In februari vertrekken de studenten naar Japan waar ze bedrijven en universiteiten zullen bezoeken die onderzoek doen naar kunstmatige intelligentie. Dat deed Rakhorst ongetwijfeld goed, want zijn bedrijf, Urenco Almelo, voorziet de nucleaire industrie van verrijkt uranium. In zijn lezing ging hij in op de rol die kernenergie volgens hem zou moeten spelen in de wereldwijde energievoorziening. In de jaren tachtig kreeg kernenergie een enorme revival. Er zouden drie kerncentrales komen, maar toen was er in 1986 de ramp in Tsjernobyl en werden die plannen van tafel geveegd. Op dit moment groeit wereldwijd het gebruik van kernenergie, maar de Nederlandse politiek blijft zich ervan distantiëren. En dat terwijl we twintig procent van onze energiebehoefte uit het buitenland halen en dan mag je raden waar dat vandaan komt. Juist ja, uit kernenergie, aldus Rakhorst. Om er aan toe te voegen dat het bouwen van een kerncentrale weliswaar duur is, maar dat het gebruik ervan weinig kost. Verder is kernenergie volgens Rakhorst een veilige vorm van energie. Tsjernobyl is in de ogen van de mensen natuurlijk een verschrikkelijk ongeluk, maar de vierduizend doden die het op termijn heeft veroorzaakt, vallen in het niet bij de tienduizenden doden door de kolenmijnen in China. We hoeven ons evenmin zorgen te maken over het radioactieve afval, want volgens de Urenco-directeur heeft Nederland een heel goed opslagregime. Met deze argumenten en plaatjes over de hoge CO 2 - uitstoot van kolencentrales en de zeer beperkte milieuschade van kerncentrales probeerde Rakhorst de zorgen rondom kernenergie weg te nemen. In de zaal lukte dat vorige week gedeeltelijk. Aan het eind van de lezing gaf nog slechts één student aan tegen kernenergie te zijn. Paul de Kuyper promotieonderzoek naar besluitvorming rond energiebesparing Liefde voor natuur zat er al vroeg in Een beter milieu begint bij jezelf. Thomas Hoppe (27) houdt het niet bij het indraaien van een spaarlamp. Bij het Centrum voor Schone Technologie en Milieubeleid (CSTM), aan de faculteit management en bestuur, onderzoekt hij de besluitvorming rond energiebesparingen in bestaande huizen. Energiebesparende maatregelen zoals isolatie of zonneboilers, zijn voor iedereen beter. Minder CO 2 -uitstoot, een lagere energierekening en een schoner milieu. Toch willen veel mensen en woningcorporaties er niet aan. Ik wil weten waarom niet. Voor Hoppe was het al snel duidelijk dat hij na zijn studie bestuurskunde het onderzoek in wilde. Tijdens mijn stage bij het ministerie van VROM was ik gebonden aan de belangen van het ministerie. Het mooie van onderzoek is dat je kunt uitzoeken hoe een probleem nu echt in elkaar zit. En dan kan daar ook wel eens een minder positieve boodschap uitkomen. sociaal. Ik doe literatuurstudies, ontwerp modellen, ben mededocent van een mastervak en kom in contact met veel verschillende mensen. Voor mijn empirisch onderzoek interview ik medewerkers van woningcorporaties en gemeenten door het hele land. Om inzichtelijk te krijgen hoe besluitvorming echt in zijn werk gaat, moet je vertrou- Foto: Gijs van Ouwerkerk Besluitvorming rond duurzaam bouwen De Promovendus Een goede wandisolatie, dubbel glas of een zonneboiler maken een huis energiezuiniger, dus goedkoper voor de bewoner en beter voor het milieu. Nieuwbouwhuizen worden gebouwd aan de hand van regels en richtlijnen van de overheid en hebben meestal een hoge energie-efficiëntie. Maar Nederland staat voor een groot deel vol met oudere huizen die slecht geïsoleerde oppervlakken hebben en zo veel stookkosten vragen. Een investering in energiebesparende maatregelen betaalt zichzelf in ruim 10 jaar terug en levert daarna alleen maar winst op voor de eigenaar. In de praktijk blijkt echter niemand deze investering te willen doen. In zijn onderzoek bekijkt Thomas Hoppe welke processen achter deze besluitvorming verborgen liggen en hoe actoren als huiseigenaren, woningcorporaties en gemeenten elkaar beïnvloeden. Als duidelijk is waar de problemen vandaan komen, kan de overheid beleid vormen om in het proces in te grijpen. Op de lange termijn levert dit naar verwachting een aanzienlijke besparing in de CO 2 -emissie door huishoudens op. Hij begon in 2005 aan zijn promotieonderzoek op het gebied van CO 2 -reductie, nog voor de grote klimaathype dus. Een goede keuze, want voor mijn onderzoek is nu ineens veel meer aandacht, vertelt Hoppe. Wel bleek promoveren het definitieve einde van zijn studententijd. In het eerste jaar van mijn onderzoek bleef ik in mijn studentenhuis wonen, maar je ritme gaat echt anders liggen. Promoveren is in dat opzicht net als een gewone baan. Het werk bevalt Hoppe goed. Anders dan het beeld wat vaak bestaat van promoveren noemt Hoppe zijn werk afwisselend en wen winnen. Niemand geeft graag toe dat een haalbaarheidsstudie ongebruikt in de la verdwijnt. Ik heb bewust gekozen voor de richting milieubeleid. In mijn jeugd woonde ik in Castricum, waar ik in de duinen van de natuur leerde houden. Al vroeg maakte ik me druk om uitstervende diersoorten en milieurampen. Hopelijk komt mijn onderzoeksrapport niet zoals veel rapporten op een stoffige plank te staan, maar gaat het echt bijdragen aan energiebesparing en daarmee een schoner milieu. Peter Hildering Thomas Hoppe wil weten waarom veel mensen en woningcorporaties niet kiezen voor energiebesparende maatregelen.

11 11 donderdag 29 november UT pers.adv :20 Pagina 1 op zoek naar een andere baan? Vacatures interne werving Skillslabmedewerker PhD laser for smart antennas Technische Natuurwetenschappen (TNW) Electrical Engineering, Mathematics and Computer Science Chemisch Technische Analist voor medewerker uur per (38 uur week per week) Technische Construerende Natuurwetenschappen Technische Wetenschappen (CTW) Secretaresse UD Human Onderwijs Resource Service Management Centrum 32 uur per week Bedrijf, Bestuur en Technologie (BBT) Gedragswetenschappen Administrateur voor het ICT-Servicecentrum Concerndirectie Financiële en Economische Zaken 6266UT pers.adv Meer informatie en 11:20 vacatures: Pagina 1 Hoofd Administratie Student & Onderwijs Servicecentrum en Servicecentrum Bibliotheek & Archief Concerndirectie Financiële en Economische Zaken UHD Toegepaste Cognitieve Psychologie Gedragswetenschappen op zoek Researcher River bed morphology in case of sand-gravel mixtures Engineering Technology naar een andere baan? P&O-adviseur m/v (24-28 uur per week) Concerndirectie Personeel, Arbeid & Organisatie Assistant Professor Physcial Chemistry of Membrane Transport Vacatures interne werving Science and Technology Skillslabmedewerker Communicatiemedewerker Technische Natuurwetenschappen afd. Communicatie (TNW) Concerndirectie Strategie & Communicatie Webredacteur Technische afd. Communicatie medewerker (38 uur per week) Concerndirectie Construerende Strategie & Technische CommunicatieWetenschappen (CTW) Projectleider/Informatieanalist ICT-Servicecentrum UD Human Resource Management Bedrijf, Bestuur en Technologie (BBT) Hoofd Contractering Onderhoud Facilitair Bedrijf I n fo De ruimte voor mededelingen op deze INFO-pagina s is beperkt. De redactie wijst indieners van kopij erop dat hun mededelingen alleen worden geplaatst indien deze kort en bondig zijn. Aanleveren in Word, (info@utnws. utwente.nl) bij de redactie op kamer 217 (Vrijhof). Lengte: maximaal 100 woorden, platte tekst (geen tekens, niet vet, niet onderstreept, woorden en/of zinnen niet in hoofdletters. Tekst zoveel mogelijk achter elkaar (geen returns gebruiken). Lever uw mededelingen zoveel mogelijk in één bestand aan en mail dit in één keer door naar de redactie. Info kopijsluiting voor de krant van donderdag: maandag uur. Kopij die later arriveert wordt in de wacht gezet voor de week daarna. Kleine wijzigingen zijn mogelijk tot dinsdagmiddag uur. ALGEMEEN A lgemeen Wereldkunst bij Studium Generale Maskers, beelden, schalen, messen en bijlen. In menig volkenkundig museum kunnen we ons verbazen over kunst uit verre landen. Maar wat zien wij eigenlijk? Hoe komen wij in contact met de fascinerende wereld waarin deze voorwerpen tot stand zijn gekomen? Wat gaat er schuil achter een Afrikaans masker? Wat drukken de pi-schijven uit China uit? Deze cyclus laat zien dat uitheemse kunstwerken Meer informatie en vacatures: mededelingenrubriek universeel menselijke zaken uitdrukken : De wereld achter het Afrikaanse Masker, lezing door drs. Siebe Rossel. Vacature in de minororganisatie De Validatie- / Accreditatiecommissie Majorminor (VAC) is het orgaan dat de kwaliteit van UT-minoronderwijs bewaakt en daarmee een belangrijke bijdrage levert aan de onderwijskundige kwaliteit van de UT-bacheloropleidingen. In de VAC is een vacature voor één of twee studentleden in een verantwoordelijke functie, bijdragend aan je academische ontwikkeling (en dus aan je CV). Tijdsbesteding ca. 80 uur per jaar (eventueel te verdelen over twee studenten), aanstelling voor langere tijd. Zie de uitgebreide vacaturetekst via de Major-minorwebsite: Guest lecture Technology and Development Group Vr. 30 november a.s. vindt er een gastcollege plaats door mw. Emma Melin van Essent Energy Trading ter afsluiting van de cursus Energy Management and Cleaner Production in Small and Medium Scale Industries. De titel van de lezing is Voluntary Carbon Trading: a utilities perspective. Deze cursus werd dit jaar voor de 20e keer gehouden en wordt verzorgd door Technology and Development Group van het CSTM. Locatie: Spiegel 6, Aanvang: 13:30 uur. Mastervoorlichting 12 december 2007 Master in Bedrijfskunde, Communicatie, IT of? Kom naar de voorlichtingsavond op 12 december. Locatie: Waaier, 18:15 22:00 uur. Aanmelden via: graduate.utwente.nl. Viering zesenveertigste Dies Natalis vrijdag 30 november 2007 Het College van Bestuur van de Universiteit Twente nodigt u hierbij van harte uit deze plechtigheid bij te wonen. Programma: uur Aankomst gasten bij gebouw De Waaier op het terrein van de UT; uur Welkomstwoord door prof.dr. W.H.M. Zijm, Rector Magnificus; uur Diesrede door prof.dr.ir. J.A.M. Kuipers, wetenschappelijk directeur IMPACT en hoogleraar Fundamentele Aspecten van de Proceskunde aan de faculteit Technische Natuurwetenschappen met als titel: In het brandpunt van energie; uur Muzikaal intermezzo door Michael Jamieson, sopraan- en tenorsaxofoon; uur Opening openbare zitting van het College voor Promoties door de Rector Magnificus. Uitreiking eredoctoraat aan mw. prof. O. Kedem, erepromotor prof.dr.ir. M. Wessling; uur Uitreiking Professor De Winterprijs door prof.dr. W.H.M. Zijm, Rector Magnificus; uur Uitreiking UT-Promotieprijs door mr. G.J. Jansen, Commissaris van de Koningin, Provincie Overijssel; uur Afsluiting van de academische plechtigheid en uitnodiging voor de receptie in de foyer van De Waaier waarbij recipiëren de eredoctor met haar erepromotor, de Diesredenaar, de prijswinnaars en de Rector Magnificus. ORATIES Prof.dr.ir. A. Nijmeijer, benoemd tot hoogleraar Inorganic Membranes aan de faculteit Technische Natuurwetenschappen over Keramische membranen, hoekstenen voor een duurzame samenleving, donderdag 13 december 2007, 16:00 uur, Amphitheater De Vrijhof. SPE Di. 4 dec. Zenmeditatie, 20:00 uur, Vrijhof, Stiltecentrum 233, inloop vrijblijvend. # Vieringen zo. 2 dec. Ochtendgebed, 10:00 uur, Vrijhof, Audiozaal. # Alle activiteiten zijn gratis. # Uitgebreidere informatie en een overzicht van alle SPe activiteiten zijn te vinden op # Wij zitten in de Vrijhof 2e verd. k243, , di-wo-do middag (secr.), spe@disc.utwente.nl. Op di-en do middag is studentenpastor Arent Weevers aanwezig k245, , a.j.weevers@home.nl, ook voor een persoonlijk gesprek. BIBLIOTHEEK St.Nicolaas De Universiteitsbibliotheek Vrijhof sluit 5 december- Sint Nicolaas- om uur. MEDISCH CENTRUM Campus huisartsenpraktijk, open voor nieuwe patiënten. nl, tel # Tandarts H. Huizinga. Behandeling volgens afspraak. Inschrijving dagelijks. Openingstijden: ma-do van uur, tel Tijdelijke vestiging aan de Boulevard. # Fysiotherapeut R. Polman. Behandeling volgens afspraak. Openingstijden: ma-vrij van uur, tel of Tijdelijke vestiging aan de Boulevard. polman@fysionet.nl, Promoties O raties S pe B ibliotheek Medisch centrum ALLE AFACULTEITEN lle faculteiten E.E. Krommenhoek (EWI/MESA+) over Integrated sensor array for on-line monitoring micro bio reactors, 29 november 2007, 13:15 uur, SP2. T. Zivkovic-Radosevic (TNW/MESA+) over The supported silica membranes, 29 november 2007, 16:45 uur, SP2. ir. J.F. Veneman (CTW/BMTI) over Design and evaluation of the gait rehabilitation robot lopes, 6 december 2007, 13:15 uur, SP2. ir. M.W. de Graaf (CTW/IMPACT) over Sensorguided robotic laser welding, 6 december 2007, 15:00 uur, SP2. ir. P.H. Kelleners (CTW/IMPACT) over An edgebased finite volume method for inviscid compressible flow with condensation, 7 december 2007, 15:00 uur, SP2. ing. M. Lentjes (CTW) over Controlled laser cleaning of artworks via low resolution plasma spectroscopy and linear correlation, 7 december 2007, 16:45 uur, SP2. ir. A.G.P. Troeman (TNW/MESA+) over Nanosquid magnetometers and high resolution scanning squid microscopy, 13 december 2007, 15:00 uur, SP2. drs. O. Peters (GW/IBR) over Social psychological determinants of mobile communication technology use and adoption, 13 december 2007, 16:45 uur, SP2. ir. R. Siddappa (TNW/BMTI) over Cellular and molecular prerequisites for bone tissue engineering, 14 december 2007, uur, SP2. mw. M.H.A. Huis in t Veld (EWI) over Workrelated neck-shoulder pain. The role of cognitive-behavioural factors and remotely supervised treatment, 14 december 2007, 15:00 uur, SP2. dipl.ing. J. Haubrock (TNW) over The process of dimethyl carbonate to diphenyl carbonate: thermodynamics, reaction kinetics and conceptional process design, 14 december 2007, 16:45 uur, SP2. J. Wu (EWI) over reliable routing protocols for dynamic wireless ad hoc and sensor networks, 19 december 2007, uur, SP2. mw. P. Dockhorn Costa (EWI) over Architectural support for context-aware applications: from context models to services platforms, 19 december 2007, 15:00 uur, SP2. J. van der Meij (GW) over Support for learning with multiple representations. Designing simulation-based learning environments, 20 december 2007, 13:15 uur, SP2. drs. C.D. Stam (GW) over Knowledge productivity. Designing and testing a method to diagnose knowledge productivity and plan for enhancement, 20 december 2007, 15:00 uur, SP2. ir. M.D. Klein Horsman (CTW/BMTI) over The Twente lower extremity model consistent dynamic simulation of the human locomotor apparatus, 21 december 2007, uur, SP2. mw. Drs. A. Luijten-Lub (MB/CHEPS) over Choices in internationalisation: how higher education institutions respond to internationalisation, europeanisation, and globalisation, 21 december 2007, uur, SP2. December 12: Master Information, o clock For all bachelor students. On Wednesday the 12th of December 2 schools, GW and MB, will organize an Information Evening for several master s degree programmes. You are invited. During this evening you will get more information about the master s programme of your choice. You will be informed on the study programme, pre-master s programmes and financing. Check the website for the programme and for signing up at the website Location: Waaier. CTW Afstudeercolloquia IO J.L.M. van den Berge (D&S) over Design for LED systems: How can aesthetic design be embedded in a technical innovative environment, 6 december 2007, 14:00 uur, N109. F.G. Olivier (D&S) over Ontwerp van een lunchset voor basisschoolkinderen voor Mepal Rosti, 14 december 2007, 14:00 uur, N109. J. Tijssen (D&S) over The total package, 20 december 2007, 14:00 uur, N109. Afstudeercolloquia WB N. Nijenmanting (OPM) over Towards a synthesis tool for baggage handling systems, 5 december 2007, 14:00 uur, C101. I. Cleine (TS) over Effect of blowing on the performance of an Airfoil, 14 december 2007, 9:30 uur, Oosthorst 114. J. van Pommeren (WA) over The Unibot: Design and control of a self-balancing unicycle robot, 18 december 2007, 13:30 uur, C101. J. Konemann (WA) over Analysis and control of a flexible 6DOF parallel manipulator, 21 december 2007, 9:15 uur, N109. EWI C TW E WI Afstudeercolloquium EL R. Meijerink (doctoraal) over Performance study of a ring resonator-based optical beam forming system for phased array receive antennas, 7 december 2007, 16:00 uur, HO T4.

12 utnieuws weekblad van de Universiteit Twente 12 donderdag 29 november 2007 Afstudeercolloquium INF Meeloopstage H. van den Boogaard over Towards a RFIDbased indoor positioning system, 30 novem- houdt in het dagelijks telefonisch contact met Stagiair Sales & Marketing gezocht. De stage ber 2007, 16:00 uur, CU C238. afnemers en het assisteren bij het opzetten van marketing plannen, monitoren van de GW G klanten en het assisteren bij de overige dagelijkse routine taken. Uitvoering van de taken geschiedt zelfstandig en nieuwe, eigen ideeën G W W van de student zijn hierbij zeer gewenst. Zie opdracht T NW Afstudeercolloquium MPS TNW T NW G. Rook over Psychologisch eigenaarschap en de factoren die er gerelateerd aan zijn, 30 november 2007, 14:00 uur, CU C238. Afstudeercolloquia TN Afstudeercolloquium TCW W.F. Cellarius (doctoraal) over In vitro velocimetry of blood flow using time varying F. Keijsers over Een verkennend onderzoek speckle, 30 november 2007, 14:00, HO Toren 4. naar Stealing Thunder als crisiscommunicatiestrategie voor het openbaar bestuur, 30 approach to bubbly turbulence, 13 december D.P.M. van Gils (doctoraal) over A practical november 2007, 14:00 uur, CU B , 16:00 uur, HR N109. MB STUDENT UNION MB Afstudeercolloquia BA H.J. Pol over Innovation in the Dutch wheat Bestuur Student Union supply chain, 6 december 2007, 15:45 uur, SP4. De Student Union is op zoek naar nieuwe B. Hermans over From process to capabilities: Designing the business model and busi- Union kijk dan op de website bestuurders. Wil jij iets doen voor de Student ness process of an intermediary company, 19 tunion.utwente.nl/werving. Je kunt nog solliciteren tot 1 december # 29 november december 2007, 13:45 uur, CU B101. wordt de Union Cultuurprijs uitgereikt. # Heb Afstudeercolloquium BIT je zin in een kopje koffie, maar geen tijd, kom naar de UnionBar en bestel dan de lekkere Illy J. Kok (master) over The design of a delta to go. Probeer ook eens het warme broodje impact analysis model for data warehouses, 5 Hawaï voor 2.50 euro in de UnionBar. december 2007, 16:30 uur, CU C238. STUDIEVERENIGINGEN Afstudeercolloqium BSK S tudieverenigingen R.L. Koopman (doctoraal) over Kennis beter benut! Kennismanagement bij de directie W.S.G. Isaac Newton Milieu en Water, 29 november 2007, 15:45 uur, HO B1220. Do. 6 december brengt Sint een bezoekje aan Borrelkelder Diepzat. Zoals ieder jaar brengt Afstudeercolloquia HM hij voor iedere commissie een surprise mee met passend gedicht. Kom dus met je commissie naar de borrel om je cadeau in ont- R. Swiers over Patiëntenenquêtes in Het Roessingh: verplichte uitvoering of nuttig vangst te nemen. # 12 december is er een instrument, 14 december 2007, 15:45 uur, SP6. lunchlezing van Shell. Het onderwerp is: G.M. van Asperen over HMO s voor Salland Meeting the Energy Challenge: cleaning contaminated gas by centrifugal separation. De Verzekeringen?, 18 december 2007, 16:00 uur, SP7. lunchlezing is gratis en begint om 12:35 uur. Je kunt je hiervoor tot 7 december inschrijven in de Newtonkamer. # Direct aansluitend Afstudeercolloquium IE&M aan de lunchlezing organiseert W.S.G. Isaac E. van den Berg over Het succesvol implementeren van prestatie-indicatoren in Nederlandse een Snelleescursus. Voor 5 euro kun je deze Newton i.s.m. Future Leadership University ziekenhuizen, 12 december 2007, 12:45 uur, cursus volgen. Inschrijven kan bij Newton. Vrijhof 5. E.T.S.V. Scintilla Afstudeercolloquia TBK M.A.G. van den Brandt en G.J. van Viegen (bachelor) over BPR at PT Sarandi: Process Innovation at a manufacturing company in Indonesia, 4 december 2007, 15:30 uur, SP7. J. Meester (bachelor) over In hoeverre heeft de culturele achtergrond van Chinese studenten invloed op het afwegingsproces bij het maken van een niet-routine-matige beslissing, 6 december 2007, 15:45 uur, HO B1212. M.B. Spanjer (bachelor) over Identity and make improvements on cost & efficiency in the service department of Thyssen Elevator Guangzhou, 7 december 2007, 15:40 uur, CU B101. B. Vahrmeijer (doctoraal) over To do recommendations for Sara Lee International Procurement to improve contract management in order to increase contract compliance in indirect product categories with unexpected low contract compliance, 7 december 2007, 15:45 uur, SP4. R.G. Smit (doctoraal) over Economic vs. regulatory capital, 7 december 2007, 16:00 uur, SP7. Afstudeerstage/Bacheloropdracht/ Werkopdracht/Meeloopstage Gezocht: analytische denker met gevoel voor logistiek. OBO Banden zoekt een kandidaat voor het implementeren van zgn. schedulingssoftware in het reeds draaiende ERP-systeem. Het betreft een mooie opdracht waarbij gevraagd wordt naar een analytische denker met gevoel voor logistiek. Door het unieke productieproces van OBO zal dit zeker geen standaardimplementatie worden en creativiteit is dan ook zeker een vereiste. Binnen het bedrijf is ondersteuning aanwezig, maar er wordt wel een grote mate van zelfstandigheid verwacht. Zie opdracht Aankomende dinsdag is de Scinterklaasborrel, hierbij zal Scinterklaas de Tombé bezoeken samen met zijn Zwarte Pieten en een flinke hoeveelheid pepernoten en kado s uitdelen. # Op 11 december is de 51e Cantus Scintillae, inschrijven kan alvast in de SK. # Meer info en een actuele agenda: S.V. ConcepT Het kandidaatsbestuur van ConcepT is bekend. Hendrik van Meerveld, Guido Nijenhuis, Otto Coster, Len van den Heuvel, Michiel van Vilsteren en Joost Peeters zijn druk bezig met het beleidsplan, dus wens ze succes als je ze tegen komt. # 6 december komt Sinterklaas ConcepT bezoeken, dus kom langs om te kijken of je een cadeautje krijgt. # 18 december is er weer een fantastisch ConcepT-feest georganiseerd door de eerstejaarscommissie. Binnenkort start de kaartverkoop, dus wees er snel bij. Inter-Actief Ma. 3 december is er i.s.m. Procam een sollicitatietraining. # Wo. 5 december organiseren we voor onze leden een Sinterklaasborrel, met een heuse Sinterklaas. # Wo. 12 december gaat Inter-Actief met haar studiereiscommissie op bezoek bij Océ. # Wo. 19 december organiseert Inter-Actief een borrel met als thema het welbekende Christelijke feest Kerscht. # Om het nieuwe jaar met stijl in te luiden wordt er wo. 9 januari een nieuwjaarsborrel neergezet. S.V. Paradoks Vorige week vond de na-intro weer plaats, wat zoals altijd weer een succes was. Voor deze week hebben we een tripje naar Bottrop op de planning staan. Het hele bestuur gaat mee dus het kan alleen maar mooi worden. # 28 november: Skiën in Bottrop. # 29 november: Borrel Benedenpeil. # 4 december: Schoentje zetten bij Paradoks # 12 december: Black & White Party. # Voor meer informatie: www. paradoks.utwente.nl. Stress 4 december van 13:00 tot 17:00: ATOS Training Projectmanagement. Jij krijgt in deze training middels een presentatie en case een aantal methodieken aangereikt (waaronder Prince 2) die je ondersteunen bij het opzetten en doorlopen van een project. Zeer handig! Als afslui- ting vindt er nog een borrel plaats. Schrijf je nu in via # Vier december sluit ook de inschrijving voor de site-visit van Urenco Almelo! Bezoek op 19 december dit internationale bedrijf dat wereldwijd de nucleaire industrie voorziet van verrijkt uranium en geavanceerde verrijkingstechnologie en schrijf je nu alvast in via # 12 December Deloitte casedag inclusief diner! Lees meer over de case op CULTUUR Campusomroep Luister maandagavond om 19:30 uur op Uradio (106FM of naar de Antihelden met goede muziek en veel lol. # Donderdagavond om 21:00 uur is het de beurt aan Esperanto, een show met een buitenlands tintje. # UTV start binnenkort met een Recordshow, waarin de gekste records worden vastgesteld en verbroken. Hoor jij of jij en je flatgenoten in het Guiness Book of Records? Mail naar coordinator@utv.utwente. nl en laat het zien op UTV (kanaal 58). # Over een paar weken is ook Campus Ninja III af. Bekijk de trailers vast op UTV of op youtube, want deze film wil je echt niet missen. PAKKERIJ A.S.V. Taste De diesweek loopt helaas al weer bijna ten eind, maar er staan nog mooie activiteiten op het programma. Zo is er vanavond een spetterend openfeest met het thema Super heroes. Morgen zal de activiteit onderwaterhockey worden georganiseerd en als klapper op de vuurpijl zal za. 1 december het Taste gala plaatsvinden in het mooie Rabotheater te Hengelo. Op naar volgend jaar, waar we 20 jaar bestaan en ons 4e lustrum als vereniging vieren. # Voor vragen of informatie over A.S.V. Taste, bel of mail het bestuur: ( of bestuur@asvtaste.nl) of kijk op onze website: ( C.S.V. Alpha Do. 29 november is Flux open voor een buitengewone sociëteitsavond. # Di. 4 en do. 5 december zullen er kringen zijn. # Do. 6 december is de Grolsch-excursie samen met onze zusterverenigingen uit Delft & Utrecht. # Later op de avond zal de gezelligheid doorgaan op onze sociëteitsavond in Flux. # C.S.V. Alpha, Voor wie gelooft in een studentenleven! Interesse? Kom eens op donderdagavond langs in onze sociëteit Flux, check of mail naar senaat@csvalpha.nl. Audentis Dinsdag heeft zowel het damesdiner als het manneneten plaatsgevonden op sociëteit T.R.A.M.. Voor de Dames was er een chique diner bereid met heerlijke cocktails. Het manneneten, veur echte kerels, bestond uit Bourgondisch eten met enkel spareribs gecombineerd met pullen bier. De verdeling van mannen en vrouwen kon natuurlijk niet lang duren en na het eten werd de avond dan ook gezamenlijk voortgezet tijdens de normale kroegavond. Al met al een, voor beide partijen, uitermate geslaagde avond welke nog tot in de late uurtjes is doorgegaan. # Voor meer informatie: of bel of mail de Senaat ( of senaat@ audentis.nl). AEGEE-Enschede C ultuur C ultuur P akkerij Do. 6 december is Sinterklaas in de kroeg. Ook benieuwd of jij iets stouts hebt gedaan afgelopen jaar? Wees erbij. # Sociëteit Asterion is iedere dinsdag- en donderdagavond geopend vanaf 21:30 uur. # Wil je meer informatie of lid worden? Bel , naar board@aegee-enschede.nl of kijk op www. aegee-enschede.nl. INTERNATIONAAL AEGEE-Enschede On the 6th of December the Dutch Santa Claus visits our pub. Interesting how it is, come and join us. # Our pub Asterion is opened every Tuesday and Thursday night from 21:30 hrs. # More info about AEGEE? You can call us on , us at board@aegee-enschede.nl or take a look at our website, DIVERSEN Kivi Niria Kivi Niria organiseert op 4 december vanaf uur een themacafé in het Lorentz Ondernemerscentrum, IJsselburcht 3 te Arnhem. Aan het begin van de avond wordt een korte voordracht gehouden over een interessant onderwerp. Deze avond licht Wouter van der Zee de tool isee iknow toe. Op basis van een uiterst gebruiksvriendelijke Case Based Training-methode maakt deze tool relevante kennis binnen een organisatie overzichtelijk. isee iknow is een toegankelijke webapplicatie die bedrijfsprocessen en optimalisatieprojecten in alle opzichten helderheid en duidelijkheid biedt. Kom langs, ieder is van harte welkom. De toegang is vrij, aanmelden niet nodig. Meer info via Elfride Dijkstra, kiviniria@utwente. nl. CD-Uitleen Nieuwe aankopen, voor iedereen te leen. Pop: 1.Anouk-Who s Your Mama; 2.Acda & De Munnik-Nachtmuziek; 3.Yeasayer- All Hour Cymbals; 4.LCD Soundsystem- 45:33; 5.Marc Cohn-Join The Parade; 6.Black Francis-Bluefinger; 7.Steve Miller-Fly Like An Eagle 30th Anniversary; 8.Jamie Cullum- In The Mind Of...; 9.David Gray-Greatest Hits; 10.Jim Lauderdale-Wait til Spring; Jazz: George Benson Quartet-It s Uptown; Klassiek: Giovanni Viotti-Vioolconcerten; Wereld: Diversen-Dutch Rare Folk; DVD: Alan Lomax-The Songhunter. Deze en zo n andere CD s, DVD s, SACD s en LP s, op de 1e etage van de Openbare Bibliotheek, hartje Enschede. Koop en reserveer online. Zie: Tel.: RSK Do. 29 november is er weer een verenigingsmaaltijd. Deze wordt gehouden in de Opstandingskerk, Zonstraat 9. We beginnen om 18:00 uur. Hierna is er een lezing. Deze wordt verzorgd door Guido van der Neut en zal gaan over het onderwerp geld en bezit. Zie ook de site Reason I nternationaal D iversen Ma. 3 december is er weer Reason. Het doel? Met elkaar in gesprek gaan over levensvragen en de antwoorden die we daar als christenen en niet christenen op proberen te vinden. Het thema is: Naastenliefde. Heb je interesse? Kom om 20:00 uur langs op Mercuriusstraat 15 in Enschede. Kijk voor meer info op reason.rskenschede.nl of mail naar reasonenschede@gmail.com. Iedereen is van harte welkom. Navigators Studentenvereniging Enschede (NSE) NSE heeft di. 4 december een trefavond. Zoals elke trefavond is er een voortreffelijke maaltijd. Gratis als je voor de eerste keer komt kijken. Er wordt gesproken over helden. Nieuwsgierig naar wat hierover gezegd wordt? Kom dan langs. De trefavonden zijn om de week op dinsdag. Deze avond begint om 18:00 uur met een maaltijd. Om uur begint het tweede deel met een aanbidding, gevolgd door Ronald Lepez die het over helden heeft. Aan het einde van de avond kun je nog wat drinken. Overige dinsdagen is er in een kleine groep bijbelkring. Locatie: boddenkampstraat 2b. Info: of mail info@agape.utwente.nl.

13 13 donderdag 29 november 2007 SPORT Euros Zeilen Wo. 5 december komt Sinterklaas bij Euros. Wie krijgt er dit jaar de roe of wordt in het zonnetje gezet? Als jij nog vindt dat er bepaalde mensen bij de Sint op schoot moeten, mail dan naar prcie@euros.nl, met daarbij het verhaal en eventuele cadeautips. # Wo. 23 december is het jaarlijkse Euros-kerstdiner. Meer info volgt later. Zet deze datum vast in je agenda. # Elke maandag wordt er geklust in de loods. Hierbij is alle hulp welkom. Aanstaande maandag is de EJC ook aanwezig in de loods om alle eerstejaars te laten zien hoe gezellig het is om te klussen. Komt dus allen vanaf 19:30 uur naar de loods. Messed Up De interne competitie is in volle gang. Er spelen 5 Messed Up-teams mee, waarbij ieder team mooi uitpakt in kleding, yell en teamnaam. Het 6e team is het All Star-team van de Stretchers, die een halve zaal in hun trainingstijd opofferen om de IC van Messed Up mogelijk te maken. De IC wordt gespeeld op donderdag van uur in sporthal 1. Daarna is er een open training, waarbij iedereen mee kan doen die zin heeft in een potje floorball. # Op zondag in de Diekmanhal speelt Messed Up vanaf 13:00 uur kleinveldwedstrijden. # Info: of mail info@messedup.utwente.nl. Cabezota De handbalvereniging Cabezota bestaat inmiddels uit vier wedstrijdteams. Er zijn twee herenteams, waarvan één team hoofdklasse speelt, en een damesteam, die deelnemen in de reguliere competitie. Het vierde team speelt in de dames recreantenteam competitie. Cabezota is een vereniging voor zowel onervaren als ervaren handballers en is altijd op zoek naar nieuwe leden. Heb je al eerder handbal gespeeld, of ben je benieuwd of deze dynamische sport iets voor jou is, kom dan een keer langs bij onze trainingen. Voor meer informatie: mail naar bestuur@cabezota.nl of kijk op utwente.nl. Aloha Sport De alom bekende Aloha mutsen zijn er weer, mail het bestuur voor dit collectorsitem. # Aankomende zondag is de Montferlandrun. Ook hier gaan de Alohanen weer presteren. Inschrijven kan nog steeds. # Kom ook overwinteren bij Aloha. Zwemmen, fietsen & lopen. Probeer ze allemaal uit voor een gegarandeerde topconditie & top verenigingsleven. Geïnteresseerd in triatlon of gevarieerd duursporten? Kom een keertje langs bij onze trainingen. Ma. 19:30-21:30 uur zwemmen (binnenbad); Wo. 20:30-22:00 uur lopen (sportcentrum/sintelbaan); Vr. 21:00-22:30 uur zwemmen (binnenbad). # Meer info? Ga naar www. alohatriathlon.nl, of mail naar info@alohatriathlon.nl. Korfballen bij Vakgericht Heb je altijd al een keer willen korfballen? Of zou je weer willen beginnen met korfballen? Wat houdt je tegen? Kom ook een keer gezellig meetrainen tijdens de trainingen van Vakgericht. Vakgericht is de studentenkorfbalvereniging van Enschede met vele mogelijkheden. Vakgericht heeft een selectieteam die in de weekenden wedstrijden speelt, maar het biedt ook de mogelijkheid om met het midweekteam wedstrijden te spelen tegen verenigingen in de buurt. Naast de trainingen zijn er regelmatig leuke activiteiten en borrels. Kortom, kom een keer gezellig meetrainen. Kijk voor meer informatie op of stuur een mailtje naar info@vakgericht.nl. D.Z.C. Vleugellam Onze vliegtuigen zijn in winteronderhoud. Vanwege wetswijzigingen moeten wij het onderhoud uitbesteden. De vliegtuigen moeten dus naar Polen. Op de planning staat de GPL theorie cursus op Twenthe in de volgende vakken: Aërodynamica, Constructie, Meteorologie, Voorschriften / navigatie en Instrumenten. # We zoeken nog steeds bestuursleden. # Wil jij ook piloot worden? Meld je dan aan. Vanwege onze beperkte capaciteit is het zaak om dit snel te doen. Kijk op onze website: nl of mail: bestuur@vleugellam.nl. D.B.V. De Stretchers Diversiteit, gezelligheid en sportiviteit, bij de Stretchers. De enige vereniging die roulerend alle gangbare sporten beoefend, en nog meer. # Voor de komende trainingen is het rooster: do. 29 nov. Frisbee en Knotsbal, ma. 3 dec. Basketbal, Mertebagbal en Sinterklaas, do. 6 dec. Stuitbal en Basketbal, ma. 10 Dec. TT ADVERTENTIES Knotsbal. # Lijkt breedtesport jou ook te gek, of wil je er meer over te weten komen? Kom dan eens langs bij een training, je bent altijd welkom. We zijn op ma. van 18:30-20:00 uur in Sporthal 2 en op do. van 19:30-21:00 uur in sporthal 1. Info: info@stretchers.nl. D.R.V. Euros Afgelopen zondag is de Hel van het Noorden verroeid, er zijn hier mooie resultaten neergezet door onze roeiers. # Vanavond stellen alle competitieploegen zich voor tijdens de Ploegpresentatie. Interesse in het coachen van een ploeg? Geef het dan door aan de Commissaris Competitieroeien. # Zaterdag organiseert Euros het NSRF Besturen Congres in Enschede. Dit belooft een mooie dag te worden. # Di. 4 december is er weer een Quicolunch, schrijf je in via de site voor deze lekkere lunch. # Voor meer informatie kunt u mailen naar bestuur@drv-euros.nl of bellen naar Euros Kano Kom eens langs bij Euros Kano tijdens onze wintertraining ( shtml#winter-period). We bereiden ons voor op het nieuwe seizoen (o.a. Hanzeregatta en Veluwe Rally). Van 18:00-19:30 uur trainen we op maandag (techniek en conditie) in het binnenbad; ook doen we aan krachttraining. Kom ook eens langs op onze trainingen of trek op met andere studenten die net de kanosport ontdekt hebben. Eet na een training gezellig mee in de Sevende Camer, ons clubhuis. # Euros Kano: een actieve en gezellige vereniging, Info: Onno/Jorik: voorzitter@euroskano.nl. Trommel Indoor Soccer Cup (TISC) Aanstaande weekend vindt de TISC plaats in het sportcentrum van de UT. Vr. 30 november zullen de deelnemende teams arriveren in Enschede. Het deelnemersveld bestaat uit een mix van binnen- en buitenlandse teams. De wedstrijden zullen gespeeld worden op zaterdag van 9:00-18:00 uur. Zondag beginnen de wedstrijden om 10:00 uur en eindigen we met de finale om 17:30 uur. Kom allemaal kijken naar dit gezellige, internationale toernooi met futsal wedstrijden van een hoog niveau. De kantine is voor iedereen open en de koffie staat tijdens het hele toernooi klaar. Zie de website van TISC: nl/tisc. UT-Catering Postbus 217, 7500 AE Enschede Studentenrestaurant Maandag 3 december Boeuff Bourguignonne, Hamlapje of Gevulde courgette Jachtsaus of Tomaat-basilicumsaus Aardappelpuree of Pommes Duchesse Broccoli of Gesmoorde roerbakgroente Rauwkostsalade - Dessert naar keuze Dinsdag 4 december Gebakken kibbeling, Kipsaté of Javaanse schijf Ravigottesaus of Satésaus Röstirondjes of Gewokte nasi Geglaceerde worteltjes of Doperwten Rauwkostsalade - Dessert naar keuze Woensdag 5 december Spaghetti/geraspte kaas, Schouderkarbonade of Gevulde tomaat Bolognaisesaus, Vleesjus of Tomatensaus Gekookte aardappelen of Pommes parts Mexico mix of Pikante kool Rauwkostsalade - Dessert naar keuze Donderdag 6 december Schnitzel, Boeren gehaktbal of Vegetarische burger Champignonsaus of Jus Frietjes of Gebakken aardappelen Snijboontjes of Rode kool Rauwkostsalade - Dessert naar keuze Vrijdag 7 december Rolladeschijf, Gevulde taco of Vegetarische taco Rode wijnsaus of Tacosaus Pommes croquettes of Gebakken aardappelen Spinazie à la crème of Gegratineerde koolrabi Rauwkostsalade - Dessert naar keuze I C T- s e r v I C e C e n T r u m Per 1 december a.s. wordt de ICTS-balie in de Vrijhof opgeheven. gaan de ICTS-servicedesks open in de Horst en de Zilverling. kunnen alle studenten en medewerkers met problemen en vragen op ICT-gebied terecht in de Horst en de Zilverling. zijn de openingstijden van de ICTS-servicedesks van 8:30 uur tot 17:00 uur. zijn de ICTS-servicedesks bereikbaar onder de nummers 2311, 5577 (Horst) en 5588 (Zilverling). zijn de ICTS-servicedesks te vinden in Horst W122 (naast het Notebook Service Centre), en tijdelijk in de Zilverling kamer ICTS.servicedesk@utwente.nl meer informatie GO NO GO Bent u druk bezig met de organisatie van een fantastisch evenement op de Campus en krijgt u het financiële plaatje (nog) niet helemaal rond? Doe dan een beroep op het Universiteitsfonds. Wij bieden financiële ondersteuning bij de organisatie van wetenschappelijke, culturele en sportieve evenementen. Kijk op onze site voor meer informatie: 'De Stek' Maandag 3 december t/m vrijdag 7 december Hap aan de Tap Schnitzel met Jachtsaus Rauwkostsalade Superhap Vislasagne met zalm en rauwkostsalade For the English menu: studentenrestaurant Openingstijden Studentenrestaurant: Ma. t/m vrij. 11:30-19:00 uur. Warme maaltijden zijn verkrijgbaar tussen 12:00-13:30 uur en 17:00-19:00 uur. Openingstijden De Stek: Ma. t/m vrij uur Gesloten op woensdag 5 december Voor meer informatie: UT-Catering: Reserveringen Faculty Club en De Stek online via

14 14 donderdag 29 november 2007 Foto: Arjan Reef Stenneke tweede in Hel Eurosroeister Marjolijn Stenneke veroverde afgelopen weekend een tweede plaats op de prestigieuze roeiwedstrijd Hel van het Noorden. Op deze zes kilometer lange wedstrijd in Groningen moest Stenneke alleen Marit van Eupen voorlaten. Geen schande, want Van Eupen won zilver op de Olympische Spelen in Athene en heeft drie wereldtitels op haar naam staan. Stenneke heeft zich met haar tweede plaats nadrukkelijk in de kijker geroeid van de bond die De Hel gebruikt om de sporters op hun vorm te testen. Verder roeide Simon Glazenborg in het heren twee-zonder veld naar een vierde plaats. Dat deed hij samen met Peter Vos van Argo. Skiffeur en lichte roeier Erik Dietrich werd in zijn wedstrijd vijfde. Hij eindigde pal onder een kwartet roeiers die in trainingskamp zitten bij de roeibond. Gerben Schreurs snelste Alohaan Gerben Schreurs was afgelopen weekend de snelste Alohaan op de Zeven Heuvelenloop in Nijmegen. Schreurs liep het parcours van vijftien kilometer in een tijd van 53,09 en verbaasde daarmee vriend en vijand. Van de bijna dertigduizend deelnemers finishte Schreurs op een verdienstelijke 55 ste plaats. Harambee verslaat koploper Set Up Het eerste damesteam van Harambee versloeg afgelopen weekend koploper Set Up uit Ootmarsum. Er was in het Sportcentrum een vijfde set nodig om de tegenstander op de knieën te krijgen, maar dat lukte. Tot groot plezier van de supporters die in groten getale naar het Sportcentrum waren gekomen. Succes voor dames Cabezota Het dameshandbalteam van Cabezota verloor dit seizoen nog geen wedstrijd. Ook WHC uit Hengevelde bracht afgelopen weekend weinig in tegen de Drienerlose ploeg. De zege vormde een juiste afspiegeling van de verhoudingen op het veld. De mannenploeg was minder succesvol. De ploeg verloor met van Cirkeltijgers uit Groningen. Schutters in de prijzen De schutters Nick Aldenkamp en Willem ten Donkelaar van Lichtgeraakt vielen op een toernooi in Winterswijk in de prijzen. Aldenkamp veroverde in de hoogste klasse a de tweede prijs en kompaan Ten Donkelaar legde beslag op de derde plaats. Verder schreef Aldenkamp de lagere klasse b op zijn naam. In dit veld werd Pieter Bats tweede en Dennis de Vlieger derde. Andere schutters van Lichtgeraakt vielen net buiten de prijzen. Messed Up in halve finale beker De unihockeyers van Messed Up bereikten in Den Haag de halve finale van de nationale beker door in de kwartfinale met 9-2 te winnen van Naam: Leeftijd: Studie: Sport: Club: Tim van de Kruijs 20 jaar Civiele Techniek Basketbal DBV Arriba Rol: Speler heren 1 Jullie verloren zaterdag in Rijssen met bijna dertig punten verschil van Risne Stars. Dat verlies was niet ingecalculeerd? Nee, zeker niet. Tot zaterdag hadden we nog uitzicht op een eerste plaats, maar nu glijden we af. Het seizoen is nog lang, maar omdat de koploper nog geen punten heeft verspild, wordt het kampioenschap een lastig verhaal. Dus jullie gaan niet meer voor de titel? Dat was voor aanvang van de competitie de ambitie en dat is het nog steeds. Vooral omdat alleen de kampioen rechtstreeks promoveert. Hoewel we voldoende kwaliteit in huis hebben, zit het ons nu even niet mee. Is de selectie te smal en het seizoen te lang? We hebben nog een stuk of tien wedstrijden te gaan en daarmee is er vanalles mogelijk, maar dan moet de selectie wel fit zijn. We missen nu drie jongens omdat ze geblesseerd zijn. Daar ben ik er zelf ook één van. Vorig Hooked. De halve finale wordt in maart gespeeld en de finale op 25 mei in het Sportcentrum van de UT. Nederlaag Vakgericht HKC Hengelo was afgelopen weekend te sterk voor de korfballers van Vakgericht. De wedstrijd werd met 16-9 verloren. Ook in dit duel liet Vakgericht zien moeite te hebben met scoren. Bovendien werd achterin veel ruimte weggegeven. Voor Vakgericht scoorden Janita Dekker, Joris Roeters van Lennep en Nico de Vries twee maal. Femke van den Hoek, Wilma de Groot en Michiel Tromp tekenden voor de andere treffers. Derde plaats Linea Recta Turnster Charlotte van Arragon heeft zaterdag op het NSK turnen in Groningen twee derde plaatsen uit het vuur gesleept. Eén op de balk en één op het onderdeel sprong. José de Zeeuw en Christina de Jonge vielen op balk en vloer met een vierde plaats net buiten de medailles. Bij de mannen turnde Albert op den Hoek zich in de kijker door liefst vier medailles te veroveren, waaronder één gouden en drie zilveren. Verder behaalde Gido van den Berg een tweede plaats op de balk. Tim van de Kruijs: Formeel moet je van elkaar afblijven. Dunken is niet mijn ding jaar hadden we dertien man in de selectie en nu moeten we het met z n negenen zien te rooien. Zoals in Rijssen? Nee, in Rijssen speelden we met zes man. Tegen het eind van de wedstrijd kom je conditioneel in de problemen, omdat je simpelweg minder kan wisselen. Jij hebt zelf een enkelblessure, hoe staat het daar mee? Ik hoop deze week van de fysiotherapeut te horen dat ik de trainingen mag hervatten. Eerlijk gezegd ga ik daar wel vanuit. Ik ben nu drie weken uit de running en ik hoop komend weekend weer te kunnen spelen. De TREFFER Ben je een blessuregevoelige speler? Eigenlijk helemaal niet. Maar een enkelblessure komt regelmatig bij basketballers voor, omdat je na een sprong nog wel eens op de voet van je tegenstander landt. Het is in deze sport lastig om zuinig te zijn op je enkels. Bij basketbal is contact formeel niet geoorloofd, maar die regel lijkt een wassen neus. Er wordt in wedstrijden flink getrokken en geduwd. Het is inderdaad een grijs gebied. Formeel moet je van elkaar afblijven, maar de praktijk is weerbarstiger. Het komt er in de praktijk op neer dat je de tegenstander niet te opzichtig van je af moet duwen. Maar de schouderduw wordt bij het basketbal zeker niet geschuwd. Beschrijf jezelf eens als speler? Ik moet het met mijn 1.89 meter niet van mijn lengte hebben. Dunken is niet mijn ding en ik kom fysiek in de duels tekort. Dat tekort probeer ik te compenseren met mijn snelheid. Ik kan vrij rap omschakelen van aanval naar verdediging en verder heb ik een behoorlijk schot. Met die kwaliteiten kan ik me nu al twee jaar staande houden in de hoofdmacht van Arriba. Piranha-speler Rob Draaijer (23) ging het afgelopen weekend zo op in zijn spel dat hij niet eens merkte dat de waterpolowedstrijd al voorbij was toen hij scoorde. Zijn treffer viel na het eindsignaal en dat signaal een zoemer - had de student bedrijfsinformatietechnologie niet gehoord. In een zinderende partij tegen Wierden won de Drienerlose ploeg met 5-4. De vijfde en laatste treffer viel veertig seconden voor tijd. Draaijer meende in de slotseconden de bevrijdende zesde treffer voor zijn rekening te nemen. De bal vloog tegen de touwen en de schutter was klaar de felicitaties in ontvangst te nemen. Pas toen hij zijn teamgenoten naar de kant zag zwemmen, viel bij hem het kwartje. Geen treffer, wel winst. Rob Draaijer: Ik hoorde de zoemer niet omdat ik zo opging in het spel, haha. Ik was gewoon lekker gefocust en zat lekker in de wedstrijd. Daar is toch niks mis mee? De slotminuut was superspannend. Wij kwamen op 5-4 voor, maar bij ons werd ook een man uit het water gehaald. Meestal krijg je dan een treffer om de oren, maar wij wisten de schade gelukkig beperkt te houden. Daarom was ik ook zo blij met mijn vermeende treffer, want dat gaf ons lucht. Waarom ik de zoemer niet had gehoord? Geen idee. De situatie mag dan een tikje gênant zijn, maar het voornaamste is dat we de wedstrijd hebben gewonnen. Arriba is niet je eerste club? Nee, ik ben elf jaar geleden in Gouda begonnen met basketbal. Waarom basketbal? Omdat mijn vriendjes toen op een basketbalclub gingen en ik niet wilde achterblijven en misschien omdat mijn vader het ook altijd speelde. Moet je offers brengen voor de sport? Ik zie het niet als een offer. Basketbal vormt een belangrijk deel van mijn leven. We trainen drie avonden in de week en dan moet je er gewoon staan. Voor een prestatieteam is dat evident en daar voel ik me lekker bij. Ik hoop nog jaren verder te kunnen. Alarm stoort Harambee niet De volleybalheren van Harambee lieten zich afgelopen weekend in het Sportcentrum niet van de wijs brengen door een brandalarm dat halverwege de wedstrijd afging. In de tweede set van de wedstrijd tegen de Flamingo s uit Gennep werden de spelers plots opgeschrikt door het alarm. Onduidelijk was of het een serieuze melding betrof. Er was nergens rook te bekennen. Maar na een kwartier loeien, raakte de arbiter geïrriteerd. Hij dacht met een misplaatste studentengrap van doen te hebben en het duurde even hem ervan te overtuigen dat dit niet het geval was. Nadat de bewaking het alarm had uitgeschakeld, hervatte Harambee de wedstrijd alsof er niets aan de hand was. De opponent uit Gennep wist alleen de vierde set uit het vuur te slepen. Voor de mannen van Harambee was het de eerste zege na een reeks van vier verloren wedstrijden. Rob Draaijer

15 15 donderdag 29 november 2007 Dood en Verderf Kees Torn keert terug naar de Nederlandse podia met zijn nieuwe voorstelling Dood en Verderf. Met zijn subtiele humor en wonderschone liedjes levert hij flinke kritiek op de Nederlandse samenleving, de actualiteit en al haar bijbehorende hypes. Torns talent bestaat uit een flinke dosis muzikaliteit, verbale vondsten en een geheel eigen visie op de dingen. Verwacht geen oppervlakkige en snelle grappen, hij zet je aan het denken. Een intelligente taalvirtuoos met een grote maatschappelijke betrokkenheid. Donderdag 29 november 2007, Rabotheater Hengelo, uur, EUR 16. Omgevingsgeluid Absolute stilte bestaat niet. Zelfs op een onbewoonde plek of een geluidsdichte ruimte horen wij de geluiden van ons eigen lichaam. Omgevingsgeluid is een gegeven, we kunnen er simpelweg niet omheen. Sommige componisten gaan nog een stap verder. Zij laten zich inspireren door omgevingsgeluid en integreren het in hun muzikale composities, of laten het nabootsen door instrumenten of de menselijke stem. Componist Jan Bijkerk vertelt en laat middels luistervoorbeelden uit de collectie van CD-Uitleen de muziek horen en voelen. Deze lezing is onderdeel van 4 muzikale thema-avonden Wat vindt de componist ervan? Maandag 3 december 2007, organisatie: CD-Uitleen en Podium Twente, Muziekcentrum Enschede, uur, EUR 7,50/ EUR 22,80 (4 lezingen). Apen De voorstelling Apen van Rik Hoogendoorn en Helmert Woudenberg is gebaseerd op de wonderlijke relatie tussen mens en aap. Toen Darwin in 1859 met zijn evolutietheorie beweerde dat de mens van de aap afstamt, wekte dat hevig protest op. Hoe kan de beschaafde mens van zo n barbaars en wild dier afstammen? De verschillen zijn toch overduidelijk? Of hebben mens en aap toch meer met elkaar gemeen dat wij zelf willen toegeven? De wetenschap bestudeert het gedrag van apen en probeert parallellen te trekken tussen de relaties binnen de gemeenschap van apen en mensen. Donderdag 6 december 2007, Concordia, uur, EUR 12/10/9. DVE-leden oefenen voor Spem in Alium dve viert lustrum met oudledenconcert Veertigstemmige gok Samen met zeventig oud-leden voert het Drienerloos Vocaal Ensemble (DVE) op zaterdag 1 december het veertigstemmige motet Spem in Alium van Thomas Tallis uit. Dit ter ere van het zevende lustrum van het studentenkoor. Het zangstuk dat tien minuten duurt en een partituur heeft van twintig A3-bladzijden is ritmisch bijzonder ingewikkeld. Volgens Marnix Izeboud (26) van de lustrumcommissie is het daarom spannend of het gaat lukken. Het blijft een grote gok. Paul de Kuyper Foto: Gijs van Ouwerkerk Een gemiddeld stuk is vierstemmig, aldus Izeboud. Dit is nog eens tien keer zo groot. Maar het betekent niet dat je tegelijkertijd veertig verschillende noten hoort. Dat zou onmogelijk zijn, want dan kom je over de grenzen van het menselijke bereik. Het wordt gezongen door acht verschillende koren met elk vijf stemmen. Wel zijn er veertig verschillende melodieën en dat is ongelooflijk moeilijk om te schrijven. Als je nagaat dat het jaren van studie kost om een vierstemmig polyfoon werk te componeren, is wel duidelijk hoe lastig iets veertigstemmigs moet zijn. Spem in Alium is een geestelijk stuk dat rond 1570 werd gecomponeerd door de Engelse componist Thomas Tallis. In latere periodes was het gebruikelijk om vooral harmonisch te componeren, vertelt Izeboud. Dat betekent dat je een melodie hebt en dat de andere stemmen daarmee meezingen, met alleen wat andere akkoorden. In de 16e eeuw schreef men echter polyfoon. Meerdere melodieën dus die zo goed als gelijkwaardig zijn en samen ook nog eens goed klinken. Thomas Tallis schreef zijn Spem in Alium, dat hoop in de ander betekent, hoogstwaarschijnlijk ter ere van de veertigste verjaardag van Queen Mary I van Engeland. Izeboud: Vandaar dat het veertigstemmig is. Zulke dingen deed men destijds wel vaker. Er zit bijvoorbeeld ook een grapje van de componist in. De acht koren beginnen niet allemaal tegelijk te zingen, pas in de veertigste maat begint het veertigstemmige deel. Aanstaande zaterdag zingen zeventig oud-leden met DVE mee. Spannend, want pas op de dag zelf wordt er met de hele club gerepeteerd. De huidige dertig leden oefenen al langer op het stuk. Izeboud: Dat moet ook wel, want we willen weten waar de valkuilen zitten. Dan hoeven we dat zaterdag niet meer uit te vinden. Het blijft een grote uitdaging, zegt hij. De oud-leden hebben het stuk thuis gekregen, maar je weet nooit of ze tijd hebben gehad om te oefenen. Qua noten en melodie is het stuk goed te doen, maar ritmisch is het bloedmoeilijk. Je moet heel goed tellen en het vergt veel concentratie. Daarom kan de uitvoering ook helemaal fout gaan. Het blijft een grote gok. Maar uiteindelijk gaat het erom dat we een gezellige dag hebben met onze oud-leden. En als het stuk óók goed gaat, is dat prettig. Spem in Alium, en andere stukken van DVE. Zaterdag 1 december, Audiozaal, Vrijhof. Toegang: vijf euro. Nachtzusters Donkere Dagen is een vrolijke opmaat voor de kerstdagen. Een komisch en melancholisch theaterprogramma met hilarische sketches, actualiteit, een oudejaarsconférence, ontroerende liedjes en een levensecht Kerstverhaal gepresenteerd door de plattelandsdames Kaat (Ottolien Boeschoten) en Anna (Jet van Boxtel) Schalkens, ook wel bekend van het live VPRO-radioprogramma De Nachtzusters. De kracht van Kaat en Anna ligt in hun contact met het publiek: ze spelen altijd in op wat er gebeurt in een zaal. Opgewarmd en vrolijk ga je weer naar huis, de Donkere Dagen in. Maandag 10 december 2007, Amphitheater Vrijhof, uur, EUR 5/3/1. Huilen Studium Generale presenteert twee lezingen in de cyclus Huilen is menselijk. Tranen zijn in veel situaties ongewenst en zelfs een teken van zwakte, maar worden tegelijkertijd gekoesterd op het toneel, het cabaret en de muziek. Prof. dr. Ad Vingerhoets verricht onderzoek naar verliefdheid, heimwee en huilen. In zijn boek De psychologie van de traan worden de nieuwste wetenschappelijke inzichten omtrent huilen op een rij zet. Prof. dr. Carel Jansen vertelt over de herkomst en inhoud van de smartlap. Ook staat hij stil bij de vraag welke plek de smartlap in onze cultuur inneemt en welke verschuivingen er optreden. Dinsdag 4 en 11 december 2007, Amphitheater Vrijhof, uur, toegang gratis. Poppenspel Ulrike Quade, theatermaker met als specialisatie poppenspel in relatie tot beweging en dans, heeft voor haar nieuwe solovoorstelling Me Too a sideshow zich laten inspireren door de intrigerende verbondenheid van de Siamese tweeling Daisy en Violet, vernoemd naar de beroemde Hilton zusters. Het leven van deze tweeling is één grote revueact. Zij delen één lichaam en Arthur, hun kind. De een is terughoudend en heeft een zekere gêne voor het lichaam en hun bestaan, de ander is nadrukkelijk aanwezig en droomt van een leven in de spotlights. Maandag 3 december 2007, Amphitheater Vrijhof, uur, EUR 5/3/1. Donderdag 29 november Buurtcentrum Het Kompas, IJstraat 4, Enschede: taalworkshops Bahasa Indonesia over cultuur, culinair, en traditie/bijgeloof, door de tijd heen uur. Per workshop: EUR 15/12,50 incl. pauzedrankje/lesmateriaal. Opgave: info@nasi-idjo.nl of tel / Info: Rabotheater Hengelo: Kees Torn Dood en Verderf. (Cabaret). Virtuose taalgrappen en geniale muzikale vondsten uur. EUR 16. Zie deze pagina. Vrijdag 30 november De Cactus: Shiner Twins. Van gospel en soul tot traditionele rhythm & blues en ingetogen ballads uur. EUR 5. Jazzpodium de Tor: Peter Beets, Martijn van Iterson & Ruud Jacobs. Jazzveteranen laten opnieuw van zich horen uur. EUR 15/10. Zaterdag 1 december Metropool: Agua de Annique + Mercy Pierce. Zaal open: uur. Aanvang: uur. EUR 14/12. De nieuwe band rond zangeres Anneke van Giersbergen, beter bekend als de frontvrouw van The Gathering. Atak: The Mediaeval Baebes. Middeleeuwse liederen en poëzie in een pop-jasje. Zaal open: uur. Aanvang: uur. EUR 15/12,50. Zaterdag 1 t/m zaterdag 29 december Galerie SBK Hengelo: Werken van Willem den Ouden. Landschapsschilderingen. Wo. t/m vr.: uur. Za.: uur. Toegang gratis. Zondag 2 december St. Nicolaaskerk Denekamp. Jubileumconcert de Kringzingers. Uitvoering van de Saint Nicolas Cantate van Benjamin Britten uur. EUR 16/12/6. Twentse Schouwburg: Soweto Gospel Choir Blessed. Energieke gospel uur. EUR 34/31,50/24. s t a d Maandag 3 december Muziekcentrum: Jan Bijkerk Hoe gaan componisten om met omgevingsgeluid? Lezing in de serie Wat vindt de componist ervan? uur. Per lezing: EUR 7,50. Alle 4 lezingen: EUR 22,80. Zie deze pagina. Donderdag 6 december Concordia: Helmert Woudenberg & Rik Hoogendoorn Apen. (Toneel). Drama over de relatie tussen aap en mens uur. EUR 12/10/9. Zie deze pagina. Vrijdag 7 december Concordia Cinema: Film & Filosofie: Filosofische lezing van dr. ir. Paul Verbeek bij de film Gatacca. Over de ethische grenzen van biologische verbetering van de mens. Lezing: uur. Film: uur. EUR 7/6/5. Nix BbbluesClub: The 4Horsemen. Blues en Rock n roll van deze Groningse formatie. Zaal open: uur. Aanvang: uur. EUR 7/4. Vrijdag 7 en zaterdag 8 december Vestzaktheater: Bitter en Zoet Gezellig. (Muziektheater). Sketches, liedjes, dansjes, filmpjes van de winnaars van het Enschedese Smartlappenfestival uur. EUR 8,50. Zaterdag 8 december ArtEZ Conservatorium: Open Dag. Maak kennis met de verschillende opleidingen van het conservatorium (klassieke muziek-, jazz-, popacademie, MusicTechnology, muziektherapie, docent muziek, cursus danstherapie) uur. Toegang gratis. Tot en met zondag 13 januari CBK Concordia: Menno Bauer. Schilderijen in acryl en linnen, geïnspireerd op de sierlijke bewegingen van dansers. Di./wo./vr uur. Do uur. Za uur. Zo./ma. gesloten. Toegang gratis. Catalogus: EUR 7. Donderdag 29 november Amphitheater Vrijhof: Studium Generale: Kijken naar Wereldkunst. De wereld achter het Afrikaanse masker. Lezing van drs. Siebe Rossel uur. Toegang gratis. Theatercafé de Vrijhof: Open podium Apollo. Thema Hot & Spicy. Optredens van diverse bands, nieuw theater- en cabarettalent, en wervelende dans voor en door studenten. Vanaf uur. Toegang gratis. Zaterdag 1 december Audiozaal Vrijhof: Lustrumconcert DVE. Leden en oud-leden van DVE zingen gezamenlijk het 40!-stemmige Spem in Alium van Thomas Tallis. Daarnaast oude en moderne klassieke muziek uit verschillende perioden uur. EUR 5/3. Zie deze pagina. Maandag 3 december Amphitheater Vrijhof: Ulrike Quade Me too, a sideshow. (Beeldend theater) Wie heeft er niet van gedroomd nooit alleen te zijn? uur. EUR 5/3/1. Zie deze pagina. Dinsdag 4 en 11 december Amphitheater Vrijhof: SG: Cyclus Huilen is menselijk. Di. 4-12: prof. dr. Ad Vingerhoets. Di : prof. dr. Carel Jansen uur. Toegang gratis. Zie deze pagina. Woensdag 5 december Filmzaal Vestingbar: Bellettrie Filmhuis: The Science of Sleep (La Science des Rêves). In het leven van Stephane Miroux lopen realiteit en droomwereld door elkaar uur. Toegang gratis. Donderdag 6 december Amphitheater Vrijhof: Mixed Toernooi Pro Deo. Beginnende theatersporters spelen samen met gevorderde improvisatietalenten in deze spannende theatersportwedstrijd uur. EUR 5/3. Maandag 10 december Amphitheater Vrijhof: De Nachtzusters Donkere Dagen. c a m p u s (Theater). Een vrolijk, melancholisch theaterprogramma uur. EUR 5/3/1. Zie deze pagina. Dinsdag 11 december SpE: Vertoning van de film Lenin uur. Meer informatie over locatie, toegangsprijs en de film verschijnt binnenkort op Zondag 16 december Audiozaal Vrijhof: Concert MSO Ratatouille. Een zeer gevarieerd programma met werken van Satie, Verdi en Schumann uur. EUR 8/5. Maandag 17 september Amphitheater Vrijhof: Ata on Tour: Edwin Cosijn Bite the Bullet. (Theater). Jong theatertalent combineert humor, met prachtige liedjes, mime en verhaal uur. EUR 5/3/1. Dinsdag 18 t/m donderdag 20 december Ampitheater Vrijhof: studentencabaretvereniging Contramime speelt Eenzaam, maar niet alleen. (Cabaret met een emotionele lading maar ook met een knipoog uur. EUR 5/ uur. EUR 5/3. Tot en met woensdag 19 december Expositieruimte Vrijhof: Expositie Patrick Mangus Common sense is simplicity ( try me!). Open: uur; za./zo.: uur. Toegang gratis. Tot en met 31 december Stiltecentrum, Vrijhof kamer 233, SPE: Tentoonstelling Bewogen Beelden. Videokunst geïnspireerd op thema s als geloof, hoop en liefde. Open: ma. t/m vr uur; za./zo uur. Toegang gratis. Kunstuitleen Bestemd voor UT-medewerkers en studenten. Open: elke di. en do. van uur en op afspraak, Vrijhof kamer 136, 1e verdieping. Informatie: Tessa Lieffering, tel ; t.lieffering@utwente.nl.

16 16 donderdag 29 november 2007 Harold de Boer 3 Uit Het Lood War child Veel vaker dan over een kastanje schrijft Anne Frank over school: Dan spraken we over m n onwetendheid omtrent filosofie, psychologie en fysiologie (deze moeilijke woorden heb ik gauw in de Koenen opgezocht!), waar ik inderdaad niets van afweet. Misschien ben ik volgend jaar wijzer! [...] Ik verlang het meeste naar een eigen woning, vrije beweging en eindelijk weer hulp bij t werk, dus dan naar school! [...] Vanochtend had ik wel de slappe lach, je weet wel zoals je op school wel kunt hebben. Margot en ik zaten te giechelen als echte bakvissen. [...] de onbezorgde kommerloze schooltijd komt nooit meer terug. [...] Een godenleventje, dat was het. Op elke hoek vijf aanbidders, een stuk of twintig vriendinnen en kennisjes, de lieveling van het merendeel der leraren. [...] O Kitty, het mooiste aan die invasie is dat ik het gevoel heb, dat er vrienden in aantocht zijn. [...] Misschien, zegt Margot, kan ik in september of oktober toch nog naar school. Vergelijk dit met de hartenkreet van haar leeftijdgenootje in 2007: We hebben te veel lessen, dat willen we niet. We moeten al hartstikke veel huiswerk maken. En dan wil de overheid ook nog dat we gaan sporten, omdat we anders te dik worden. Zo blijft er toch geen tijd over om leuke dingen te doen? Hier spreekt geen kind dat, zoals Anne, moet strijden voor een tafeltje om aan te kunnen schrijven. Hier spreekt geen kind dat, zoals vele van haar leeftijdgenootjes, moet vechten in een rebellenleger. Hier spreekt geen kind dat dagelijks wordt verkracht door dikke westerlingen. Hier spreekt geen kind dat jaarlijks meer dan 3000 uur in een vieze fabriek moet werken. Nee, dit is de klaagzang van een kind dat zojuist het voorrecht heeft gekregen om jaarlijks te genieten van 1040 uur, dat is 26 weken maal 40 uur, deugdelijk onderwijs. Geluk verdienen betekent ervoor werken, schrijft Anne Frank twee maanden voor ze wordt afgevoerd naar Auschwitz. De stakende scholieren afgelopen week demonstreren dat ze inderdaad nog veel hebben te leren. Kunnen ze de boom in! Of zal het hen wel gegund zijn wijzer te worden. hoog Huisfeest Studentenleven De bewoners van Huize Heilige Hubertus aan de Noorderhagen hebben hun oude werkkloffie weer aangetrokken. Morgen vieren ze hun jaarlijkse huisfestijn (met het thema op half zeven naar vijf voor twaalf) en voor die tijd moet er nog wel het een en ander geklust worden. Met tenten, doeken en decoratiemateriaal worden het Hubertushuis en het naastgelegen poppodium Atak omgetoverd tot één feestelijk geheel. Het wordt misschien wel het laatste feest in deze setting, aangezien het poppodium volgend jaar naar het Muziekkwartier verhuist en de toekomst van Huize Heilige Hubertus onzeker is. Maar daar denken de bewoners nu even niet aan. De fotosoap 3hoog volgt drie bewoners van een studentenhuis: Olivier, een verwaand balletje, Karlijn, een berekenende vamp en Pien, een sociaal bewuste feministe. Zoals iedereen die samenwoont worstelen zij met alledaagse problemen over de afwas en de afstandsbediening, maar ook met grotere vragen over seks, cultuur, politiek en religie. Olivier Pien Karlijn Door Ype Driessen Over en... Muziek! Die lezing van afgelopen dinsdag over empathic surroundings was bere-interessant. Het ging over intelligente technologie. Bijvoorbeeld: je komt thuis na een lange werkdag, smijt de deur achter je dicht en jouw muziekinstallatie begrijpt direct waar je behoefte aan hebt. Daar klinkt de opzwepende beat van: Vrij zijn! Ik wil alleen maar vrij zijn! (Marco Borsato) Wij stellen ons een werkdag voortaan zo voor: uur, de wekker gaat. Je rekt je nog eens uit en daar klinkt de muziek al (bij slecht humeur): Het is weer tijd om op te staan. Maar ik heb geen zin, om naar mijn baas te gaan (Het, Bob Bouber) uur, je moet de baas spreken. Heb je even voor mij, maak wat tijd voor me vrij (Frans Bauer) uur, conflict met collega. Try to see it my way. Do I have to keep on talking till I can t go on? (Beatles) uur, naar huis! Zo richting de kerstdagen kan Driving home for Christmas (Chris Rea) wel aardig zijn. Of deze, voor studenten die een flinke baaldag hebben: We don t need no education. We don t need no thought control. (Pink Floyd). En deze is favoriet voor de vrijdag: Of het vriest of dooit, het is nu vrijdag. Alles voelt, als een nieuw begin (Marcel de Groot). Tot slot, een paar verzoeknummers. Voor alle BOZ-medewerkers die straks in één servicecentrum worden gepropt: Don t worry, be happy (Bobby McFerrin). Voor professor Reinhoudt, die afscheid nam, maar ook weer niet: I don t know why you say goodbye, I say hello (Beatles). En de laatste, speciaal voor de jongens van Hubertus: House for Sale (Margriet Eshuijs). Foto: Frans van der Veeken Sint De Sint had er bijna niet meer aan gedacht., Toch werd er gister met smart op hem gewacht. Maar zo n nietig, onopvallend universiteitje, zó onopmerkzaam, Dáár denkt de Goed Heiligman toch helemaal niet aan! Gelukkig was zijn pientere hulppiet wel bij zinnen, En nam de Sint mee de Vrijhof binnen. Met in hun zak cadeautjes in overvloed, En dat deed de aanwezige UTers meer dan goed. Voor Flierman had de Sint wat glanzend imago meegenomen, Om zo het Coonen-rapport te boven te komen. Henk Zijm kreeg een portie helder profiel, Want dat is waar de denktank óók over viel. Kronos wens trok Sinterklaas zich heel erg aan, En hij gaf de hardlopers een splinternieuwe sintelbaan. Mensen van de Catering niet getreurd, Volgens de Goed Heiligman zijn jullie nog lang niet aan de beurt! Een extra lampje geeft de Sint aan oud-hoogleraar Maarten Vrijland, Want hij ziet de fietsers niet oversteken, zo lezen we in deze krant. Voor techniek zijn vrouwen écht niet te dom, Daarom wat meer meiden voor de opleiding TOM. De getergde Hubertanen worden zeker niet overgeslagen, Zij hebben dit jaar het nodige moeten verdragen. Met een vervelende huisbaas en nu een uitgebrande auto, Daarom een nieuwe wagen van de Sint cadeau. Zo, de Sint zegt jullie nu gedag. Ga allemaal weer zoetjes aan de slag!...sluiten

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to attend the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Thursday 16 June 2016. During this

Nadere informatie

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other Dutch survival kit This Dutch survival kit contains phrases that can be helpful when living and working in the Netherlands. There is an overview of useful sentences and phrases in Dutch with an English

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Friday, 15 June 2018. This

Nadere informatie

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland? First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk

Nadere informatie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven

Nadere informatie

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel.

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. Puzzle a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. een beloning voor de winnaar iemand die piano speelt een uitvoering 4 wat je wil gaan doen; voornemens 5 niet dezelfde 6 deze heb je

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 22 June 2017

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 22 June 2017 www.iuscommune.eu INVITATION Ius Commune Masterclass 22 June 2017 Amsterdam Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers,

Nadere informatie

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Impact en disseminatie Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Wie is wie? Voorstel rondje Wat hoop je te leren? Heb je iets te delen? Wat zegt de Programma Gids? WHAT DO IMPACT AND SUSTAINABILITY MEAN? Impact

Nadere informatie

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Tijd 09.15 09.45 Je bent op de Open dag, wat nu? Personal welcome international visitors 10.00 10.45 Je bent op de

Nadere informatie

International Leiden Leadership Programme

International Leiden Leadership Programme International Leiden Leadership Programme Information Evening 1 November 2016 Universiteit Leiden.. LLP Programme team Menno Mennes Lucille Brakefield Janna van Helden Ratna Lachmansingh Programme Bij

Nadere informatie

Comics FILE 4 COMICS BK 2

Comics FILE 4 COMICS BK 2 Comics FILE 4 COMICS BK 2 The funny characters in comic books or animation films can put smiles on people s faces all over the world. Wouldn t it be great to create your own funny character that will give

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wat mij gelijk opviel is dat iedereen hier fietst. Ik vind het jammer dat iedereen

Nadere informatie

Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education

Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education Inger Anneberg, anthropologist, post doc, Aarhus University, Department of Animal Science Jesper Lassen, sociologist, professor, University

Nadere informatie

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering.

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering. De L.Net s88sd16-n wordt via één van de L.Net aansluitingen aangesloten op de LocoNet aansluiting van de centrale, bij een Intellibox of Twin-Center is dat de LocoNet-T aansluiting. L.Net s88sd16-n aansluitingen

Nadere informatie

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2 Buy Me FILE BUY ME BK Can you resist all those incredible products that all seem to be screaming: Buy Me! Every day we see them on TV during the commercial break: the best products in the world. How would

Nadere informatie

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU

Nadere informatie

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties

Nadere informatie

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is.

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is. - Instructie Deze toets heeft als doel uw taalniveau te bepalen. Om een realistisch beeld te krijgen van uw niveau,vragen we u niet langer dan één uur te besteden aan de toets. De toets bestaat uit twee

Nadere informatie

Vergaderen in het Engels

Vergaderen in het Engels Vergaderen in het Engels In dit artikel beschrijven we verschillende situaties die zich kunnen voordoen tijdens een business meeting. Na het doorlopen van deze zinnen zal je genoeg kennis hebben om je

Nadere informatie

Quick scan method to evaluate your applied (educational) game. Validated scales from comprehensive GEM (Game based learning Evaluation Model)

Quick scan method to evaluate your applied (educational) game. Validated scales from comprehensive GEM (Game based learning Evaluation Model) WHAT IS LITTLE GEM? Quick scan method to evaluate your applied (educational) game (light validation) 1. Standardized questionnaires Validated scales from comprehensive GEM (Game based learning Evaluation

Nadere informatie

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN STAFLEU

Nadere informatie

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version

Nadere informatie

Duurzaam leiderschap Over de wereld, de mens en onderwijs

Duurzaam leiderschap Over de wereld, de mens en onderwijs Duurzaam leiderschap Over de wereld, de mens en onderwijs Elena Cavagnaro, lector in service studies MLI & SEN 2013 09 06 1 9/6/2013 Agenda Even voorstellen Wereldbeelden Welk beeld hebben we van de wereld

Nadere informatie

ALTERNATIEVE MANIEREN CLUB BIJEENKOMSTEN

ALTERNATIEVE MANIEREN CLUB BIJEENKOMSTEN PETS D1570 Groei door Inspiratie ALTERNATIEVE MANIEREN CLUB BIJEENKOMSTEN Frank van der Meijden Public Image Coordinator zone 13A&C, 18B OPLOSSING? Alternatieve vormen Club bijeenkomsten: Oplossing voor

Nadere informatie

een kopie van je paspoort, een kopie van je diploma voortgezet onderwijs (hoogst genoten opleiding), twee pasfoto s, naam op de achterkant

een kopie van je paspoort, een kopie van je diploma voortgezet onderwijs (hoogst genoten opleiding), twee pasfoto s, naam op de achterkant Vragenlijst in te vullen en op te sturen voor de meeloopochtend, KABK afdeling fotografie Questionnaire to be filled in and send in before the introduction morning, KABK department of Photography Stuur

Nadere informatie

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt.

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt. Don t you worry There s an eternity behind us And many days are yet to come, This world will turn around without us Yes all the work will still be done. Look at ever thing God has made See the birds above

Nadere informatie

Memo Academic Skills; the basis for better writers

Memo Academic Skills; the basis for better writers Memo Academic Skills; the basis for better writers With the rise of broader bachelor degrees and the University College, Dutch universities are paying more attention to essays and other written assignments.

Nadere informatie

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 167 Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 Task clarity 1. I understand exactly what the task is 2. I understand exactly what is required of

Nadere informatie

News: Tours this season!

News: Tours this season! 1 Do you remember? Lees de zinnen en vul de juiste woorden in. Kies uit: like listen presenter too loud great show number next crowd singer. Let op: je houdt twee woorden over. Welcome back to the best

Nadere informatie

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Tijd 09.15 09.45 Je bent op de Open dag, wat nu? Personal welcome international visitors 10.00 10.45 Je bent op de

Nadere informatie

Programmaoverzicht Bachelor Open dag

Programmaoverzicht Bachelor Open dag Programmaoverzicht Bachelor Open dag 11 2017 Ronde en tijd Openingsronde 09.00-09.30 uur Sessies en activiteiten Waarom Tilburg University? Informatiesessie met de rector magnificus en een student van

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering.

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering. De L.Net s88sd16-n wordt via één van de L.Net aansluitingen aangesloten op de LocoNet aansluiting van de centrale, bij een Intellibox of Twin-Center is dat de LocoNet-T aansluiting. L.Net s88sd16-n aansluitingen

Nadere informatie

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition)

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker Click here if your download doesn"t start automatically Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker

Nadere informatie

B1 Woordkennis: Spelling

B1 Woordkennis: Spelling B1 Woordkennis: Spelling Bestuderen Inleiding Op B1 niveau gaan we wat meer aandacht schenken aan spelling. Je mag niet meer zoveel fouten maken als op A1 en A2 niveau. We bespreken een aantal belangrijke

Nadere informatie

Stars FILE 7 STARS BK 2

Stars FILE 7 STARS BK 2 Stars FILE 7 STARS BK 2 Of course you have seen X-Factor, The Voice or Got Talent on TV or via the Internet. What is your favourite act? Do you like the dancing performances or would you rather listen

Nadere informatie

It s all about the money Group work

It s all about the money Group work It s all about the money Group work Tijdsduur: 45 minuten Kernwoorden: money (geld) coin (munt), banknote (bankbiljet), currency (munteenheid) Herhalings-/uitbreidingswoorden: debate (debat), proposal

Nadere informatie

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten.

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. The Effect of Difference in Peer and Parent Social Influences on Adolescent Alcohol Use. Nadine

Nadere informatie

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf!

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf! Martijn Hooning COLLEGE ANALYSE OPDRACHT 1 9 september 2009 Hierbij een paar vragen over twee stukken die we deze week en vorige week hebben besproken: Mondnacht van Schumann, en het eerste deel van het

Nadere informatie

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim The Relationship between Work Pressure, Mobbing at Work, Health Complaints and Absenteeism Agnes van der Schuur Eerste begeleider:

Nadere informatie

Aanbod Erasmus-uitwisseling 2014-2021. Vakgroep PP07 (ontw-pers-soc) Coördinator Wim Beyers

Aanbod Erasmus-uitwisseling 2014-2021. Vakgroep PP07 (ontw-pers-soc) Coördinator Wim Beyers Aanbod Erasmus-uitwisseling 2014-2021 Vakgroep PP07 (ontw-pers-soc) Coördinator Wim Beyers http://www.maastrichtuniversity.nl/ Christine Majelle (international relations officer) maakt je wegwijs in het

Nadere informatie

Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit

Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit 1 Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit 2 Structure of the presentation - What is intercultural mediation through the internet? - Why

Nadere informatie

Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B1 / B1 +

Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B1 / B1 + Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B / B + Het mondeling voor Engels Havo duurt 5 minuten en bestaat uit een gesprek met je docent waarin de volgende onderdelen aan de orde komen: *Je moet een stukje

Nadere informatie

Mentaal Weerbaar Blauw

Mentaal Weerbaar Blauw Mentaal Weerbaar Blauw de invloed van stereotypen over etnische minderheden cynisme en negatieve emoties op de mentale weerbaarheid van politieagenten begeleiders: dr. Anita Eerland & dr. Arjan Bos dr.

Nadere informatie

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet 1 2 3 4 MATERIAL PREPARING LESSON ATTITUDE TOWARD WORK Ik kom er vaak tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet

Nadere informatie

Aanbod Erasmus-uitwisseling Vakgroep PP07 (ontw-pers-soc) Coördinator Wim Beyers

Aanbod Erasmus-uitwisseling Vakgroep PP07 (ontw-pers-soc) Coördinator Wim Beyers Aanbod Erasmus-uitwisseling 2014-2021 Vakgroep PP07 (ontw-pers-soc) Coördinator Wim Beyers http://www.maastrichtuniversity.nl/ Martijn van Overbruggen (international relations officer) wijst je de weg

Nadere informatie

Buy Me! FILE 5 BUY ME KGT 2

Buy Me! FILE 5 BUY ME KGT 2 Buy Me! FILE 5 BUY ME KGT 2 Every day we see them during the commercial break: the best products in the world. Whether they are a pair of sneakers, new mascara or the latest smartphone, they all seem to

Nadere informatie

Value based healthcare door een quality improvement bril

Value based healthcare door een quality improvement bril Rotterdam, 7 december 2017 Value based healthcare door een quality improvement bril Ralph So, intensivist en medisch manager Kwaliteit, Veiligheid & Innovatie 16.35-17.00 uur Everybody in healthcare really

Nadere informatie

TABASCO. Taak gestuurd leren bij Engels

TABASCO. Taak gestuurd leren bij Engels TABASCO Taak gestuurd leren bij Engels Tabasco - Wat is het: Een taalgestuurd lesprogramma, dat volgens een vaste opbouw gebeurt aan de hand van taken. Het is gebaseerd op het proces van op een natuurlijke

Nadere informatie

The first line of the input contains an integer $t \in \mathbb{n}$. This is followed by $t$ lines of text. This text consists of:

The first line of the input contains an integer $t \in \mathbb{n}$. This is followed by $t$ lines of text. This text consists of: Document properties Most word processors show some properties of the text in a document, such as the number of words or the number of letters in that document. Write a program that can determine some of

Nadere informatie

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt.

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. OPEN TRAINING Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. Philip Meyers Making sure to come well prepared at the negotiation

Nadere informatie

Festival. Questions. Worksheet. Flash info. Bekijk de poster. Het is een aankondiging voor een muziekfestival. Welke bands die komen vind jij leuk?

Festival. Questions. Worksheet. Flash info. Bekijk de poster. Het is een aankondiging voor een muziekfestival. Welke bands die komen vind jij leuk? 1 Festival Bekijk de poster. Het is een aankondiging voor een muziekfestival. Welke bands die komen vind jij leuk? for the first time reach voor de eerste keer bereiken 2 Questions Lees de tekst. Beantwoord

Nadere informatie

Preschool Kindergarten

Preschool Kindergarten Preschool Kindergarten Objectives Students will recognize the values of numerals 1 to 10. Students will use objects to solve addition problems with sums from 1 to 10. Materials Needed Large number cards

Nadere informatie

Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Published

Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Published Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education DUTCH 055/02 Paper 2 Reading MARK SCHEME Maximum Mark: 45 Published This mark scheme is published

Nadere informatie

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate.

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate. 1 Test yourself read a Lees de vragen van de test. Waar gaat deze test over? Flash info 1 In the morning I always make my bed. A Yes. B No. C Sometimes, when I feel like it. 2 When I see an old lady with

Nadere informatie

Het disciplinaire future self als bron van motivatie en activatie

Het disciplinaire future self als bron van motivatie en activatie Het disciplinaire future self als bron van motivatie en activatie Onderwijsproject Faculteit Wetenschappen 2014-2015 promotor: Prof. Dr. Philippe Muchez Het disciplinaire future self Possible selves represent

Nadere informatie

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen 16-06-2018 Enorm leuk om op deze manier ervaring met een bijzonder mens op te doen en de begeleiding is ook enorm goed. Ik heb een heel nieuw inzicht

Nadere informatie

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education *7261263430* DUTCH 0515/03 Paper 3 Speaking Role Play Card One 1 March 30 April 2011 No Additional

Nadere informatie

Persoonlijke informatie / Personal information

Persoonlijke informatie / Personal information LOB-cv Answers Persoonlijke informatie / Personal information Naam / Name Place of residence Woonplaats Country of residence School / School Nationaliteit / Nationality Geboortedatum / Date-of-birth Place-of-birth

Nadere informatie

Aanbod Erasmus-uitwisseling Vakgroep PP07 (ontw-pers-soc) Coördinator Wim Beyers

Aanbod Erasmus-uitwisseling Vakgroep PP07 (ontw-pers-soc) Coördinator Wim Beyers Aanbod Erasmus-uitwisseling 2014-2021 Vakgroep PP07 (ontw-pers-soc) Coördinator Wim Beyers http://www.maastrichtuniversity.nl/ Christine Majelle (international relations officer) maakt je wegwijs in het

Nadere informatie

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 0 - -19 1 WELCOME TO SUNEX DISTRIBUTOR PORTAL This user manual will cover all the screens and functions of our site. MAIN SCREEN: Welcome message. 2 LOGIN SCREEN:

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety

Nadere informatie

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE DUTCH THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE 4 0 0 W O R D S T O G E T S T A R T E D I N A N Y L A N G U A G E BY THE FOREIGN LANGUAGE COLLECTIVE Verbs Werkwoorden To be zijn I ik ben You jij bent He/She/It hij/zij/het

Nadere informatie

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education *3745107457* Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education DUTCH 0515/03 Paper 3 Speaking Role Play Card One 1 March 30 April 2015 Approx. 15 minutes

Nadere informatie

The training courses are only offered in Dutch.

The training courses are only offered in Dutch. Training courses NWO Academy Do you want to focus on the competencies we want to develop throughout the organisation, on what is important for your job and working in projects, or on strengthening your

Nadere informatie

NETWORK CHARTER. #ResourceEfficiency

NETWORK CHARTER. #ResourceEfficiency NETWORK CHARTER 1 WHAT IS THE EREK NETWORK? EREK stands for the European Resource Efficiency Knowledge Centre, a vibrant platform to enable and reinforce businesses and especially small and medium sized

Nadere informatie

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition)

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) L. A. te Winkel Click here if your download doesn"t start automatically

Nadere informatie

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education *0535502859* DUTCH 0515/03 Paper 3 Speaking Role Play Card One 1 March 30 April 2010 No Additional

Nadere informatie

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde

Nadere informatie

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager.

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager. Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager www.bpmo-academy.nl Wat is kwaliteitsmanagement? Kwaliteitsmanagement beoogt aan te sturen op het verbeteren van kwaliteit. Tevens houdt het zich bezig met het verbinden

Nadere informatie

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City!

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! 1 Meet and greet read Lees de tekst. Wat is de prijs die je kunt winnen? early too late on time vroeg te laat op tijd Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! Do you have a special

Nadere informatie

Talentmanagement in tijden van crisis

Talentmanagement in tijden van crisis Talentmanagement in tijden van crisis Drs. Bas Puts Page 1 Copyright Siemens 2009. All rights reserved Mission: Achieving the perfect fit Organisatie Finance Sales Customer Engineering Project management

Nadere informatie

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen.

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Lesbrief Les 2.1: My family Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Nouns: brother, sister, cousin, mother, father, aunt, uncle, grandmother,

Nadere informatie

Free Electives (15 ects)

Free Electives (15 ects) Free Electives (15 ects) Information about the Master RE&H (and the free electives) can be found at the following page: http://www.bk.tudelft.nl/en/about-faculty/departments/real-estate-and-housing/education/masterreh/free-electives/

Nadere informatie

Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen?

Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen? Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen? De firewall van de Speedtouch 789 (wl) kan niet volledig uitgeschakeld worden via de Web interface: De firewall blijft namelijk op stateful staan

Nadere informatie

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers

Nadere informatie

Group 2a 1. How many children do you have in your class?

Group 2a 1. How many children do you have in your class? Drop Out Center Questions March 12&13 Group 2a 1. How many children do you have in your class? Ik heet Vinayagamoorthy, ik ben 13 jaar oud en ik zit in groep 6 hier. Ik zit op een openbare school met alleen

Nadere informatie

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal Disclosure: belofte Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen Ik zal aan de patiënt geen schade doen Ik luister en zal hem goed inlichten Disclosure: belofte Ik stel het belang

Nadere informatie

Healthy people want everything, sick people want only one thing. would love to see a Hospital Teacher

Healthy people want everything, sick people want only one thing. would love to see a Hospital Teacher Healthy people want everything, sick people want only one thing. would love to see a Hospital Teacher Consultant Education Sick Pupils Educational Service Centre University Medical Centre The Netherlands

Nadere informatie

Onderzoek naar Chinese bedrijven sinds 2007

Onderzoek naar Chinese bedrijven sinds 2007 Bijlage 2 Onderzoek naar Chinese bedrijven sinds 2007 In opdracht van: WestHolland Foreign Investment Agency 11-11-2013 1. Opdrachtformulering en totstandkoming opdracht ScoutOut is door WFIA benaderd

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Uw mening telt! Onderwerp: aankondiging vragenlijst wel of niet afsluiten groene hoven. Beste bewoner(s),

Uw mening telt! Onderwerp: aankondiging vragenlijst wel of niet afsluiten groene hoven. Beste bewoner(s), Uw mening telt! Is het afsluiten van de groene hoven een goed idee? Wij horen het graag van u. Vanaf maandag 11 juni komen enquêteurs bij u langs om u daarover een aantal vragen te stellen. Onderwerp:

Nadere informatie

Vertaling Engels Gedicht / songteksten

Vertaling Engels Gedicht / songteksten Vertaling Engels Gedicht / songteksten Vertaling door een scholier 1460 woorden 23 januari 2002 5,4 399 keer beoordeeld Vak Engels Songtekst 1 Another day in paradise Artiest: Brandy & Ray J She calls

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Global TV Canada s Pulse 2011

Global TV Canada s Pulse 2011 Global TV Canada s Pulse 2011 Winnipeg Nobody s Unpredictable Methodology These are the findings of an Ipsos Reid poll conducted between August 26 to September 1, 2011 on behalf of Global Television. For

Nadere informatie

CORPORATE BRANDING AND SOCIAL MEDIA: KEY FINDINGS FOR DUTCH CONSUMERS Theo Araujo

CORPORATE BRANDING AND SOCIAL MEDIA: KEY FINDINGS FOR DUTCH CONSUMERS Theo Araujo CORPORATE BRANDING AND SOCIAL MEDIA: KEY FINDINGS FOR DUTCH CONSUMERS Theo Araujo BEOORDEEL DEZE LEZING VIA DE MIE2018 APP! Geef direct na deze lezing jouw beoordeling. Zoek de lezing op via Programma

Nadere informatie

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education DUTCH 0515/03 Paper 3 Speaking Role Play Card One For Examination from 2015 SPECIMEN ROLE PLAY Approx.

Nadere informatie

Travel Survey Questionnaires

Travel Survey Questionnaires Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam

Nadere informatie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie 1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011

Nadere informatie

University of Groningen. Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda

University of Groningen. Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda University of Groningen Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check

Nadere informatie

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid tegenwoordige tijd SirPalsrok @meestergijs It has taken me a while to make this grammar explanation. My life has been quite busy and for that reason I had little time. My week was full of highs and lows. This past weekend

Nadere informatie

0515 FOREIGN LANGUAGE DUTCH

0515 FOREIGN LANGUAGE DUTCH UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education MARK SCHEME for the May/June 2010 question paper for the guidance of teachers 0515 FOREIGN LANGUAGE

Nadere informatie

Read this story in English. My personal story

Read this story in English. My personal story My personal story Netherlands 32 Female Primary Topic: SOCIETAL CONTEXT Topics: CHILDHOOD / FAMILY LIFE / RELATIONSHIPS IDENTITY Year: 1990 2010 marriage/co-habitation name/naming court/justice/legal rights

Nadere informatie

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

150 ECG-problemen (Dutch Edition)

150 ECG-problemen (Dutch Edition) 150 ECG-problemen (Dutch Edition) John R. Hampton, Piet Machielse Click here if your download doesn"t start automatically 150 ECG-problemen (Dutch Edition) John R. Hampton, Piet Machielse 150 ECG-problemen

Nadere informatie