Van het bestuur pag. 3 Bomen bij herinrichting Weezenlanden pag. 3 en 4 Bomenbieb.nl pag. 5 Noodkap kastanje park Eekhout pag. 6 en 7 Wat bomen ons
|
|
- Brigitta Koning
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Van het bestuur pag. 3 Bomen bij herinrichting Weezenlanden pag. 3 en 4 Bomenbieb.nl pag. 5 Noodkap kastanje park Eekhout pag. 6 en 7 Wat bomen ons vertellen, de eik pag. 8 t/m 12 Bladkleuring in de herfst pag. 13 Paddestoelen en bomen pag. 14 Boomwandelingen met ErUit pag. 14 Kapvlakten pag. 14 Mededeling en Zwolle Groenstad Pag. 15
2 Van het bestuur Na een prachtige zomer lijkt de herfst zich dit jaar wat vroeg af te tekenen: de lindes verkleuren hier en daar al, de eerste bladeren beginnen al te vallen, spinrag, ochtendmist, herfstgeuren e.d. kondigen het einde van de zomer aan... Dat betekent tegelijkertijd dat de periode waarin de meeste bomen gekapt worden weer aanbreekt: werk aan de winkel dus voor Zwolle Groenstad en voor allen die zich betrokken voelen bij het groen in onze gemeente. Het bestuur wil u als donateur graag betrekken bij de beoordeling van kapmeldingen in uw omgeving. In diverse wijken van Zwolle zijn we nog op zoek naar betrokken leden van onze stichting die ons willen helpen bij dit werk: hebt u interesse, bel/mail dan even met onze secretaris. Om de "kaprijpheid" en de noodzaak van vellingen goed te kunnen beoordelen willen we eerdaags ook een excursie in onze omgeving organiseren om deze kennis van zaken te communiceren met geïnteresseerden. Best leuk om te doen in je eigen woonomgeving!!! Vindt u dat ook, neem dan contact op met de secretaris of één van de andere bestuursleden. Dirk Maas, wnd. Voorzitter. Bomen bij de herinrichting van de Weezenlanden Vorig jaar maakte één van onze donateurs ons erop attent dat er een rij platanen bij het ziekenhuis aan de Assendorperstraat zou sneuvelen bij de herinrichting van de Weezenlanden. Wij hebben daarop contact gezocht met de projectontwikkelaar, maar kregen geen reactie en voor het lidmaatschap van de klankbordgroep waren we te laat. Een paar maanden later kregen we een uitnodiging van de gemeente voor een gesprek over dit project -
3 Er gaan helaas veel bomen verdwijnen, bijv. in het stuk verlengde Assendorperstraat doorgaand in Groot Wezenland, waar ook nogal wat scheve platanen staan. De mooiste blijven gespaard en om die ruimte te geven, verdwijnen de slechtste. Door het verdwijnen van die bomen, waarvoor geen herplant plaatsvindt, komt er meer geld beschikbaar in het gemeentelijke Bomenfonds, waarmee de gaten in de eikenbomenrij langs de singel worden opgevuld. De singel aan het Groot Wezenland wordt daardoor weer een dichte rij eiken en een mooi aaneengesloten groenaanzicht. Binnen het gebied komen er bomen bij de parkeerplaatsen (niet veel). Deze parkeerplaatsen zijn alleen voor de bewoners. Langs de doorgaande weg midden in het gebied komen verspringend bomen te staan. Bovendien zijn de tuinen bij de eensgezinswoningen tamelijk groot, zodat de bewoners wellicht zelf ook nog bomen planten (dat hopen we dan maar). Wij hebben nog gevraagd of de rij bomen bij de polikliniek helemaal moest verdwijnen, kan deze niet (gedeeltelijk) worden behouden. Helaas was dat technisch en praktisch niet mogelijk omdat het hier gaat om de tuinen van de toekomstige woningen. In het parkje achter het verpleeghuis wordt een aantal mooie bomen gespaard, maar er wordt ook een mooie dominante eik met een volle kroon gekapt, kan die niet worden behouden? Dat is misschien mogelijk omdat deze lijkt te komen op een parkeerhof en daar is wellicht makkelijker te schuiven. Wij vroegen ons nog af of de bomen die blijven staan tijdens de bouw wel voldoende beschermd worden. Hier ligt een taak voor onze Groenwaarnemers. De aannemer mag bij de bomen binnen de kroonprojectie niets doen. Wij vragen onze Groenwaarnemers en onze donateurs hierop te letten. Aardige noot bij het bovenstaande: De eerdergenoemde rij platanen is daar in 1987 gekomen dankzij een actie van Zwolle Groenstad. Wij hebben destijds aangekaart dat het wenselijk was hier een groene verbinding te maken tussen de boombeplanting langs de Luttenbergstraat en die langs de stadsgracht. Na ons verzoek daartoe aan het ziekenhuis, is op het terrein van het ziekenhuis een fraaie rij platanen geplant. Maar dat wordt nu geschiedenis. Ria van Puffelen.
4 Bomenbieb.nl dé bomengids van Nederland De site is opgebouwd uit drie pijlers: boomsoorten, boomziekten en monumentale bomen. De verschillende boomsoorten zijn de basis. Aan de hand van foto s en een beschrijving van de kenmerken per soort word je wegwijs gemaakt in de bomenwereld. Elke boomsoort kent zijn eigen bedreigingen bijvoorbeeld in de vorm van schimmels, bacteriën en insecten. Ook deze ziekten en aantastingen worden aan de hand van foto s en teksten beschreven. Tot slot geven de monumentale bomen een beeld van enkele topexemplaren per boomsoort in Nederland en daarbuiten. Aan de hand van een beschrijving, foto s en een locatiekaart kun je op zoek naar de levende monumenten om ons heen. De website wordt steeds vollediger, maar is al zeker een bezoek waard! -
5 Noodkap monumentale kastanje Park Eekhout Er heerst in Nederland al een aantal jaren de kastanjebloederziekte. De invloed van deze ziekte bleef lang beperkt in Zwolle, maar nu worden de verschijnselen van deze ziekte goed zichtbaar in ons groen. Zo ook in park Eekhout. De gemeente heeft nader onderzoek laten verrichten naar een aantal kastanjes in de stad naar veiligheid. In juli werd geconstateerd dat de kastanje nabij de dierenweide in park Eekhout dermate gevaarlijk was dat deze spoedig gekapt zou moeten worden. Door de ziekte was een forse scheur ontstaan in de stam waardoor de boom zeer instabiel was met groot gevaar voor omvallen of omwaaien. Herplanting gebeurt in het najaar. het einde van de kastanje
6 Gelukkig was het niet dit exemplaar! -
7 Wat bomen ons vertellen DE EIK een toonbeeld van kracht en een ijzeren doorzetter! In het boekje Bedankt Lieve Plataan heb ik deze keer gekozen voor de verhalen over de eiken in Zwolle, te vinden op de locatiekaart pag. 100 en 101: Wipstrikkerallee, Haersterveerweg, Staatsmanlaan en Brinkhoekweg. Maar ook op het Landgoed Helmhorst. Het is niet toevallig dat er onder de genomineerde bomen in verhouding zoveel eiken zijn gemeld, want in de hele wereld vinden we eiken. Zo zijn er in Noord-Amerika en West-Azie 200 soorten gevonden. Ook Europa was eens bedekt met geweldige uitgestrekte eikenwouden zoals nu de tropische bossen nog gevonden worden. Daar is bij ons door de kapdrift van de mens niet veel meer van over gebleven. De mens is de grootste bedreiging om zoiets in stand te houden. De houtfossielen uit het tertiaire tijdperk bewijzen dat de eiken ook al heel lang bestonden. In ons land hebben nooit zulke uitgestrekte wouden gestaan, daarvoor moeten we meer naar het Oosten. Toch is ook voor ons de eik altijd een belangrijke boom als wegbegeleiding en op landgoederen geweest. In hoofdzaak vinden we hier de zomereik en in mindere mate de wintereik. Daar ze nogal makkelijk kruisen zijn zaailingen over het algemeen niet raszuiver en geven daardoor veel variatie. NAAMGEVING Toen Linnaeus de zomereik de naam Quercus robur.l toebedeelde was dat niet zo moeilijk, want Quercus betekent in het Latijn eik en robur betekend sterk, vandaar Quercus robur, sterke eik. Naamgeving is heel simpel als je de herkomst weet. GELOOF EN BIJGELOOF De eik is door de gebruiksmogelijkheden voor de bevolking van grote waarde geweest. Daarnaast was hij in de oudheid ook heel belangrijk vanuit meerdere invalshoeken.
8 Dit geldt voor alle bomen en niet alleen voor de eik: * geloof en bijgeloof * weersvoorspeller * leverancier geneesmiddelen * onderdeel voor volksfeesten en gebruiken Het zou teveel ruimte vragen om dit alles te beschrijven, daarom - en dat is ook al heel veel behandel ik nu geloof en bijgeloof en de eik als leverancier voor geneesmiddelen. CONTACT MET DE GODEN Het contact met de hogere machten verschilde per bevolking. Germanen De Germanen bouwden geen tempels maar bestempelde bepaalde eikenwouden als heilige woonplaats voor hun oppergod Donar, de dondergod, God van regen, bliksem en vruchtbaarheid. Hij werd aangeroepen voor het brengen van regen bij grote droogte. Bij een eik in deze wouden werd vergaderd en vonden rechtszittingen plaats en werden de uitgesproken veroordelingen uitgevoerd. Op het beschadigen van eiken stonden zeer zware straffen. In sommige delen van Duitsland vinden we nog enkele exemplaren van de jarige eiken, overblijfselen die wellicht eens midden in een heilig woud hebben gestaan.ik heb er enkele bezocht en dacht: Als zo n boom eens kon vertellen wat hij allemaal gezien en beleefd heeft! Kelten Bij de Kelten bestond er geen relatie tussen goden en bomen. Wel vond er een intense boomverering plaats in de vorm van boomastrologie, in die zin dat er verband bestaat tussen boom en mens. Dat iemands karakter bepaald wordt door de boom die bij zijn geboorteperiode hoort. De boomcirkel omvat in een jaar 21 bomen. Daarbinnen staan ook nog 4 aparte bomen, één per jaargetijde. Daar wordt als voorjaarsboom de eik genoemd als boom van het ontluikende nieuwe leven. Degene die op 21 maart is geboren is heeft als karakter trekken van de eik meegekregen: het is een ijzeren doorzetter, is vastberaden en krachtig, laat zich niet ontmoedigen. Romeinen Bij de Romeinen was de eik gewijd aan Pan, de god van de bossen. Hij zorgde voor het nieuwe leven en de vruchtbaarheid van het land. -
9 De monumentale eik aan de Brinkhoekweg in de middagzon.
10 Grieken Zeus de voorspeller werd afgebeeld met een krans van eikenbladeren op het hoofd. Voor hem werd een tempel gebouwd in het eikenwoud van Dodona. Hij maakte met het ruisen van de bladeren de toekomst bekend. En of het nog niet op kon was de eik ook nog eens gewijd aan Rhea godin van de aarde en van de eikcultuur. Dit is nog maar een klein uittreksel van wat ik gevonden heb over het geloof en bijgeloof van de eik. GENEESMIDDELEN De eik is hofleverancier van geneesmiddelen waardoor men gezond kan blijven of worden. Er is niets nieuws onder de zon. Bij elk oervolk was er iemand die beschikte over de gave en de kennis om mensen te helpen als ze ziek werden - de medicijnman of kruidenvrouw. Die kennis was zeer belangrijk voor het voortbestaan van het volk en werd van generatie op generatie mondeling doorgegeven. In de serie De Aardkinderen van de schrijfster Jean M. Auel wordt dit schitterend beschreven. Toen men eenmaal schrijven kon werd het vastgelegd en ontstond de geneeskunde. De uitvoering in de praktijk hebben we vooral te danken aan de Benedictijn van Nursia, die omstreeks het jaar 500 bepaalde dat naastenliefde vooral gericht moet zijn op de zorg voor de zieken. Zo ontwikkelden zij zich op het gebied van de kennis en het kweken van geneesplanten in en bij het klooster. Zo ontstonden de kloostertuinen met geneesplanten. Toen Karel de Grote dit op zijn veldtochten ontdekte gaf hij bij terugkomst de opdracht dat bij elk klooster en in elke stad een tuin met geneesplanten moest worden ingericht. De gedachte was dat daarmee de medische verzorging gewaarborgd was. De oudste kloostertuin is aangelegd in St. Gallen. Dankzij de beschrijving van de Benedictijners is het oorspronkelijke ontwerp nog steeds bekend. We treffen daarin ook een eik aan omdat de eik al eeuwenlang een belangrijke leverancier van geneesmiddelen was en is. Deze keer beperk ik me tot de middelen uit de eik. Daar geneesmiddelen uit bomen zeker net zo belangrijk zijn als het hout ga ik er andere keer wat verder op in. -
11 Geneesmiddelen uit bomen Van bomen worden van de volgende delen geneesmiddelen gemaakt: vruchten, bloesem, bladeren, sappen, schors en bast, wortels. Voor de eik spitst zich dat in hoofdzaak toe op de schors. Schorsthee: Tegen acne. Dit aftreksel wordt niet gedronken maar gebruikt op de huid. Psoriasis :Zowel als drank als op de huid. Blaren en brandwonden als kompres Wintervoeten met aftreksel in het badwater Schorsmelk: Tegengaan van bijwerkingen bij bepaalde vergiftigingen, paddenstoelen en voedsel. Neem hiervoor geen schors van de boom maar van takken tot een dikte van 6 cm. Eikelkoffie: Toen koffie nog niet bekend was gebruikte men eikeltjeskoffie tegen dysenterie, opgezette klieren, blaas en Engelse ziekte. Eikels bevatten looizuur die, behalve een samentrekkende werking, ook vitaminen, zetmeel en eiwitten bevatten. Het kan geen kwaad om zo maar eikeltjeskoffie te drinken. Het is bovendien gezonder dan echte koffie. Trouwens in de oorlog toen er geen koffie was greep men hierop terug. U begrijpt hopelijk wel dat ik dit NIET schrijf als natuurgeneeskundig specialist, maar meer als geïnteresseerde in de ontwikkeling van de natuurgeneeskunde. LOOIZUUR Over looizuur gesproken. Het looizuur dat we in de eik aantreffen was een belangrijke substantie waardoor men in staat was om van huiden leer te maken. Als we ons realiseren waarvoor leer, vóór het plastic tijdperk, allemaal werd gebruikt kunt u zich voorstellen hoe belangrijk het looizuur van de eik geweest is. Trouwens, hoe hadden we zonder looizuur - dat een blauwe kleur geeft - met inkt kunnen leren schrijven? Het was weer een heel verhaal met allerlei ditjes en datjes. Leuk om te weten wanneer u op pad gaat en een eik ontmoet. Doe hem de groeten. Ga er eens lekker tegenaan zitten of sla uw armen er omheen. Veel plezier en de groeten van Gerard Mostert.
12 BLADKLEURING In de herfst bereidt de hele natuur zich voor op de winter waarin het voor de meeste soorten moeilijker is om te overleven. Veel dieren gaan in winterslaap of trekken naar warmere oorden en kruidachtige planten sterven af. Maar bomen en struiken zijn gebonden aan hun standplaats en hebben jaren nodig om tot hun uiteindelijke grootte te komen. Zij moeten dus iets anders doen om ongunstige tijden door te komen. Momenteel bereiden bomen en struiken zich voor op de komende winter door waardevolle voedingsstoffen uit hun bladeren te trekken en op te slaan om later opnieuw te gebruiken. Een van deze stoffen is bladgroen of chlorofyl, de stof die verantwoordelijk is voor de groene kleur van planten, bomen en struiken. Bladgroen is zo belangrijk omdat het een grote rol speelt in de fotosynthese en dus de groei van planten. De stoffen die in het blad overblijven nadat het bladgroen eruit is getrokken verschillen per soort, maar hangen ook af van omgevingsfactoren als temperatuur, lichtintensiteit en vochtigheid. Hierdoor variëren herfstkleuren van geel tot oranje, rood, roze en paars. De belangrijkste stoffen die deze kleuren veroorzaken zijn carotenoïden en anthocyanen. De kleur van herfstbladeren kan hen helpen in alle rust bruikbare voedingsstoffen terug te trekken. Veel bladetende insecten gaan de verkleurde bladeren namelijk uit de weg. Zij zien de verkleuring als teken dat de voedingswaarde van de bladeren al flink gedaald is doordat ze al een eind zijn gevorderd in het afbraakproces. Bovendien zijn de kleurstoffen, die zich in herfstbladeren ophopen, vaak onverteerbaar voor insecten en kunnen zelfs stoffen bevatten die hun spijsvertering remmen. Natuur Net Nieuws november
13 PADDESTOELEN EN BOMEN Het boeiende van paddenstoelen is hun betekenis voor de natuur. Zonder paddenstoelen geen bomen, maar ook het omgekeerde klopt: zonder bomen geen paddenstoelen. Paddenstoelen hebben een vorm van samenwerking met bomen (en enkele kruidachtige planten) ontwikkeld, zo helpt het "amethistzwammetje" jonge beuken in het opgroeien. En krijgt zelf voeding terug van deze beuk. Een goed samenwerkingsverband van wederzijdse afhankelijkheid. Weer andere paddenstoelen ruimen elk jaar al het afgevallen blad en takjes, twijgen, vruchten en hele boomstammen (stukje voor stukje) weer op waardoor een organische humuslaag kan ontstaan en de omgezette stoffen weer opgenomen kunnen worden door planten en bomen. Een enkele paddenstoel profiteert eenzijdig van (al verzwakte) bomen, maar bij leven hoort uiteindelijk ook aftakeling en dood. Bron: Bomen en Mensen, Nieuwsbrief september Boomwandelingen ErUit heeft weer een aantal mooie boom- en natuurhistorische wandelingen in en bij Zwolle op het programma staan, zoals op zaterdag 27 september in het Engelse Werk, zondag 2 november in de binnenstad van Zwolle en zondag 16 september IJsselvliedt, Wezep. Wandelend door je eigen woonwijk of een van de vele Zwolse stadsparken, maak je kennis met bomen in de breedste zin van het woord. Naast het vergroten van soortenkennis, is er in elke wandeling aandacht voor interessante wetenswaardigheden en achtergrondverhalen over bomen. Voor meer informatie en aanmelden, zie
14 Onze Nieuwsbrief per ? Als u onze Nieuwsbrief liever per mail ontvangt, dan horen wij dat graag. Het is spaart kosten en milieu. Gegevens Stichting Zwolle Groenstad info@zwollegroenstad.nl Website : Secretariaat: De Doornweg 29, 8035 PC Zwolle Bank : NL77 INGB Bestuur: Wnd. voorzitter : D.W. Maas Secretaris : mw. A.H. Engelage, tel Penningm. : mw. W. van Haeringen, tel Nieuwsbrief nr. 119 september 2014 Foto s: Ria van Puffelen. -
Een midden- en bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem najaar 2015
Een midden- en bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem najaar 2015 Doelgroep: Midden- en bovenbouw basisonderwijs: groep 5-8 Jaargetijde: Herfst, winter, lente en een stukje zomer. Plaats:
Nadere informatieBOOM de kampioen. vertelt over de plek die alle bomen over de hele wereld in ons. Er zijn ontelbaar veel boomsoorten en soms heeft een boom
BOOM de kampioen vertelt over de plek die alle bomen over de hele wereld in ons leven innemen. En in het leven van de dieren. Er zijn ontelbaar veel boomsoorten en soms heeft een boom ook nog eens familieleden
Nadere informatieZWOLLEGROENSTADNIEUWSBRIEF2013DEC.
ZWOLLEGROENSTADNIEUWSBRIEF2013DEC. Inhoud: Van het bestuur pag. 3 Lucettes beuk in de winter pag. 4 Herinneringsbomenplanting pag. 5 Register Monumentale Bomen pag. 5 Het groen in de wijken, Diezerpoort
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatieWaarom zijn er ongelukkige mensen?
Eerste Communieproject 8 Waarom zijn er ongelukkige mensen? De mensen doen niet wat God wil Je hebt gezien wat geluk is. Als mensen van jou houden, word je gelukkig. Niet iedereen is gelukkig. Als andere
Nadere informatiePlanten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs
Planten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs Tekeningen: Jowan De Saedeleer Inleiding Wil jij Prins Baldewijn helpen om terug in zijn kasteel te gaan wonen? Dan moet je op zoek gaan naar nuttige
Nadere informatieBloeiend plantje Spoor van een dier
Volwassen boom Jonge boom Dode boom Hoge struik Lage struik Varen Mos Klimmende plant Bloeiend plantje Spoor van een dier Paddenstoel (op de grond) Bodemdiertje Paddenstoel (op een boom) Activiteit 3 :
Nadere informatieALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN
ALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN Een boom is... Een boom is een plant, alleen noemen de onderdelen anders. Een boom is namelijk een vaste plant met een houten stam en een kruin. Delen van de boom Laat
Nadere informatieGODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen
GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling
Nadere informatieALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN
3 8 6 10 ALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN Een boom is...... een vaste plant met een houten stam en een kruin, alleen noemen de onderdelen anders dan bij een plant. Delen van de boom Laat de kinderen
Nadere informatieRivierenhof. Handleiding. Opgesteld door de domeinwachters. >> Ontdekkingstocht voor het 4, 5 en 6 leerjaar. Tjakkie de specht Ontdekt de Herfst
Rivierenhof Handleiding Opgesteld door de domeinwachters >> Ontdekkingstocht voor het 4, 5 en 6 leerjaar Tjakkie de specht Ontdekt de Herfst INLEIDING Het zelf -doe pakket bestaat uit een bewegwijzerde
Nadere informatieAan de wand hangen woordkaarten met betrekking tot de herfst.
Herfst Nog niet zolang geleden liepen we in korte broek, kon de jas thuis blijven en was de temperatuur zelfs hoog, te hoog voor dit seizoen. Maar nu waait het, het regent en vallen de blaadjes van de
Nadere informatieVoorwoord. Rome en de Romeinen
Voorwoord Rome en de Romeinen Dit verhaal speelt in Rome, ongeveer 2000 jaar geleden. Rome was toen een rijke stad, met prachtige gebouwen. Zoals paleizen voor de keizers, voor de Senaat en voor de grote
Nadere informatieJezus vertelt, dat God onze Vader is
Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.
Nadere informatieSPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE
Nadere informatieWat is essentaksterfte?
Wat is essentaksterfte? Essentaksterfte is een ziekte die wordt veroorzaakt door de schimmel (vals wit bladvlieskelkje, Chalara fraxinea). Door de aantasting van essentaksterfte verzwakt de boom dusdanig
Nadere informatieLoof-en naaldbomen. Naam :
Loof-en naaldbomen Naam : Veel bomen maken een bos In een boomgaard staan soms honderden bomen, en toch is een boomgaard geen bos. Ook in een park kun je veel bomen zien, maar een park is beslist geen
Nadere informatieWORD EEN ECHTE bomenkenner!
WORD EEN ECHTE bomenkenner! In dit boek kun je bladeren van loofbomen plakken die je vindt tijdens je wandelingen in het bos of het park. Maar voor je een echte bomenkenner kunt worden, moet je nog een
Nadere informatieWat is essentaksterfte?
Wat is essentaksterfte? Essentaksterfte is een ziekte die wordt veroorzaakt door de schimmel (vals wit bladvlieskelkje, Chalara fraxinea). Door de aantasting van essentaksterfte verzwakt de boom dusdanig
Nadere informatieProject Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC
Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Prehistorie De geschiedenis in Nederland begint al heel lang geleden. Lang voordat de Romeinen in Nederland kwamen, waren er al mensen.
Nadere informatieWARANDE. bijeenkomst aanpak laanbeplanting. 25 juni 2015
WARANDE bijeenkomst aanpak laanbeplanting 25 juni 2015 AGENDA VOOR DE AVOND 20:00 uur Welkomstwoord door projectleider Harm Niersman 20:10 uur Toelichting mogelijkheden bomenaanpak Warande door Huib Sneep
Nadere informatieHerfst in de kleuterklas
Herfst in de kleuterklas Versjes, woordenschat, voelspelletje Tekst en idee Rian Visser In de herfst kun je in het bos van alles vinden. Welke dingen ken je? Walnoot Eikels Hazelnoten Herfstbladeren Beukennootjes
Nadere informatieIs het Eike- of eikenhout
Lezingenblok Hout en monumenten Is het Eike- of eikenhout Patrick Assink Assinkhout BV Mijn naam is Patrick Assink. Ik ben werkzaam in ons familiebedrijf, waar we rondhout zagen, schaven, verhandelen en
Nadere informatieEen basisschool project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2012
Een basisschool project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2012 Doelgroep: Midden- en Bovenbouw Basisonderwijs: groep 5-8 jaargetijde: Voorjaar, zomer, herfst plaats: Bij school, in een park, in een
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Suriname Voorwoord Ik houd mijn werkstuk over het land Suriname. Ik heb het onderwerp gekozen omdat mijn oom uit Suriname komt en ik het daarom ook een heel interessant land vind waar ik graag meer over
Nadere informatieHerder Maina ofwel treurmaina
Herder Maina ofwel treurmaina De aankoop In de zomer van 2005 hadden we de mogelijkheid om achter ons huis een flinke volière te bouwen. In eerste instantie zou deze een groot deel van de achtertuin gaan
Nadere informatieDe Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 18 februari 2014. Beste natuurliefhebber/- ster,
De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 18 februari 2014 Beste natuurliefhebber/- ster, Het was afgelopen dinsdag beslist niet koud, de wind was ook niet echt hinderlijk, maar de zon liet helaas verstek
Nadere informatieHerfstwerkboekje van
Herfstwerkboekje van Herfst werkboekje groep 5 1 De bladeren aan de bomen worden bruin en rood en vallen naar beneden, het is weer herfst! September wordt herfstmaand genoemd, dit omdat op 22 september
Nadere informatieEEN BOOM IS NIET ALLEEN een verhaal over het bos
1. Kennismaking met het bos 1.1. Verhaal EEN BOOM IS NIET ALLEEN een verhaal over het bos Op een dag in de herfst kwam er een vogel door het bos gevlogen. Het was een erg kleurrijke vogel: een meesje!
Nadere informatieKorte lesbrief Koningsbomen Ter gelegenheid van het planten van de Lindeboom voor Koning Willem Alexander Op 30 april 2013
Korte lesbrief Koningsbomen Ter gelegenheid van het planten van de Lindeboom voor Koning Willem Alexander Op 30 april 2013 Geschiedenis Op 30 april 2013 wordt de Prins van Oranje, beter bekend als Prins
Nadere informatieDe gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.
De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen
Nadere informatie(FRUIT-)BOMEN SCHRIJVEN GESCHIEDENIS
(FRUIT-)BOMEN SCHRIJVEN GESCHIEDENIS MENSEN, DIEREN EN PLANTEN GROEIEN EEN BEPAALDE PERIODE VAN HUN LEVEN TOT ZE HUN UITEINDELIJKE GROOTTE HEBBEN BEREIKT. BIJ MENSEN EN DIEREN IS MEESTAL WEL TE ZIEN OF
Nadere informatieNaam:...
Naam:... Wil je meer over paddestoelen weten? Vul de woorden in op de goede plaats. Kies uit: hoed herfst eetbaar steel giftig grotten In de... vind je in het bos veel paddestoelen. Ze groeien op dode
Nadere informatieGroeien Afrikaanse aardappelen aan de bomen Het basisvoedsel in het Zuiden
L E E S T E K S T Cassave of maniok De dikke knollen van de maniokplant kunnen tot meer dan 20 cm lang worden, en wel tot 10 cm dik. Wat de vorm betreft lijken ze op dikke wortels, maar dan met een bruine
Nadere informatieHet is herfst in de poppenkast. door Nellie de Kok
Het is herfst in de poppenkast door Nellie de Kok 1 Het is herfst in de poppenkast door Nellie de Kok Samenvatting Jan en Katrijn gaan naar het bos om spullen te zoeken voor de herfsttafel. Als Jan in
Nadere informatieGeschiedenis hoofdstuk 3
Geschiedenis hoofdstuk 3 Romeinse rijk 500 v Christus 500 na Christus Rome de eeuwige stad : deze stad bestaat al eeuwenlang. De tijdlijn Het Romeinse rijk begint 500v Chr. En eindigt 500 na Christus.
Nadere informatieJe mag stralen je mag huilen je mag dwalen je mag schuilen je mag vragen je mag dromen je mag klagen je mag komen Hij wacht op jou
Je mag stralen je mag huilen je mag dwalen je mag schuilen je mag vragen je mag dromen je mag klagen je mag komen Hij wacht op jou Heb je naar aanleiding van dit dagboek vragen of opmerkingen? Mail me
Nadere informatieDie Jezus volbracht in zijn leven, toen hij in de wildernis leefde
Kunt u een verhaal over Jezus vertellen dat veel voor u betekent? Ja, Jezus is erg belangrijk voor mij en anderen die geloven dat hij onze redder en heer der levenden is Een belangrijk verhaal voor mij
Nadere informatieinhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten
Herfst inhoud Herfst 3 1. Het weer 4 2. Overal blad 5 3. Zaden 6 4. Paddenstoelen 7 5. De eekhoorn 8 6. De egel 9 7. Insecten 10 8. Vogels op reis 11 9. Filmpje 12 Pluskaarten 13 Bronnen en foto s 15 Colofon
Nadere informatieMijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt?
Beste kinderen, Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? In mijn vrije tijd ben ik natuurgids. Met mijn verrekijker en vergrootglas trek ik naar allerlei plekjes om de natuur
Nadere informatieEducatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4
bas Educatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4 In deze lesbrief staan een aantal ideeën die u na de voorstelling met de kinderen kunt doen. U krijgt deze lesbrief voorafgaand
Nadere informatieMateriaal Groen. Deel 3: Groen groeit
Materiaal Groen Deel 3: Groen groeit Colofon Deel 3: Groen groeit Onderdeel van het materiaal Groen, met de thema s: Seizoenen (dl. 1), Groen in de stad (dl. 2), Groen groeit (dl. 3), Thuis tuinieren (dl.
Nadere informatieWerkstuk gemaakt door Naomi Buur!
Werkstuk gemaakt door Naomi Buur! Hoofdstuk 1: Voorwoord blz. 1 Hoofdstuk 2: Geschiedenis blz. 2 Hoofdstuk 3: Het vervolg van de Spelen blz. 3 Hoofdstuk 4: De moderne Spelen blz. 4 Hoofdstuk 5: Olympische
Nadere informatieOPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35
God en je naasten liefhebben LES 3 DEEL 5 DISCIPLE OPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35 Wat leer
Nadere informatie1.Inleiding De beheerder van een productiebos wil voordat de bomen gekapt worden
BO 6 Tijdsinvestering: Bomen meten Tijdstip: lente, zomer of herfst 1.Inleiding De beheerder van een productiebos wil voordat de bomen gekapt worden Nodig: Materiaal hoogtemeter Meetlint werkbladen potloden
Nadere informatieLees Zoek op Om over na te denken
Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in
Nadere informatieHerfst: 2018 vlnr Pien, Branya en Joep (nest 17 april 2016) Het is herfst! Opletten met eikels, kastanjes, (eiken) hout, kastanjes en paddenstoelen
Herfst: 2018 vlnr Pien, Branya en Joep (nest 17 april 2016) Het is herfst! Opletten met eikels, kastanjes, (eiken) hout, kastanjes en paddenstoelen Het hele bos is bezaaid met blaadjes, eikels, stukken
Nadere informatieExperimenten KIT. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas:
Experimenten werkboekje KIT Dokter in de wetenschap: Klas: 1 Licht/zon Zonnebaden in het licht Zonlicht is heel belangrijk voor planten. Als een plant enkele dagen geen of onvoldoende licht krijgt, begint
Nadere informatieDE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS
Bijbel voor Kinderen presenteert DE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd door: Bible for
Nadere informatieOpdrachtkaarten Herfst
Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Je gaat in het duingebied onderzoek doen naar allerlei dingen die met zand te maken hebben. De materialen die daarvoor nodig zijn, zitten
Nadere informatieNatuurburen. In samenwerking met Stichting Welzijn Zorgcentra Basisscholen NME Centrum. Doel Saamhorigheid in de wijk versterken Elkaar leren kennen
Natuurburen In samenwerking met Stichting Welzijn Zorgcentra Basisscholen NME Centrum Doel Saamhorigheid in de wijk versterken Elkaar leren kennen Projectbeschrijving Ouderen en jongeren voeren samen activiteiten
Nadere informatieProJOP. jeugdwerk VPKB. 40 Days. stilstaan in de 40 dagentijd
ProJOP jeugdwerk VPKB 40 Days stilstaan in de 40 dagentijd Hey! Voor je ligt 40 Days. De veertigdagentijd is de periode waarin we uitkijken naar Pasen, het feest van Jezus opstanding. Onderweg lezen we
Nadere informatiePlanten voor de Prins Werkmap Eerste graad Basisonderwijs
Planten voor de Prins Werkmap Eerste graad Basisonderwijs Tekeningen: Jowan De Saedeleer Inleiding Wil jij Prins Baldewijn helpen om terug in zijn kasteel te gaan wonen? Dan moet je op zoek gaan naar nuttige
Nadere informatieWat gaat er gebeuren in de Wevershoek?
Essentaksterfte De situatie in Nederland Inmiddels is meer dan 80 % van de essen in Nederland aangetast. De verwachting is dat hooguit 10 % van de essen de ziekte zal overleven, gebaseerd op ervaringen
Nadere informatieFASE 1 - BEREID JE VOOR
FASE 1 - BEREID JE VOOR STAP 1. BEDENK WAT JE WIL VERHAAL (EXODUS 1-4) Het verhaal van Mozes vind je in de Bijbel, in het boek Exodus. Daar kun je ook lezen hoe het verder ging. Hier vind je het verhaal
Nadere informatieseizoenskleuren Kijk eens naar buiten! Hoe kun je zien welk seizoen het is? Aan de bomen, aan de
Marlies Huijzer seizoenskleuren elk seizoen zijn kleur Kijk eens naar buiten! Hoe kun je zien welk seizoen het is? Aan de bomen, aan de bloemen, aan het weer, aan de kleren van de kinderen, én aan de kleuren
Nadere informatieHandleiding Leskist bomen groep 7
Handleiding Leskist bomen groep 7 Inhoud pagina Inleiding 3 1. Doelgroep 4 2. Doelstelling 4 3. Relatie met kerndoelen en natuurmethoden 4 3.1. Kerndoelen 4 3.2. Natuurmethoden 4 4. Het aanbieden van de
Nadere informatieOpdrachten thema. Veluwe
en thema Schema groepjes en opdrachten bij vorm 2: elke opdracht vaste begeleider Groepje 1: spechten Groepje 2: muizen Groepje 3: vossen Groepje 4: eekhoorns Groepje 5: egels Kleine beestjes + voedselketens
Nadere informatieDe ringslang een bijzondere bewoner van Gouda
De ringslang een bijzondere bewoner van Gouda Uit de serie Natuur in Gouda 10 2 colofon tekst: Cyclus, gemeente Gouda en RAVON lay-out: Steenbergen Ontwerp Studio foto s: André van Kleinwee en Richard
Nadere informatieBoekje over de kerk. voor kinderen van ca. 4 10 jaar gemaakt door de jongste catechisatiegroep
Boekje over de kerk voor kinderen van ca. 4 10 jaar gemaakt door de jongste catechisatiegroep Over dit boekje Wij hebben op catechisatie wat geleerd over de kerk. Daar willen we je wat over vertellen.
Nadere informatieOpwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is
rcheobode Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is archeoloog. Hij hoort bij de groep archeologen die nu aan het opgraven is in Oosterhout in het gebied Vrachelen. Daar wordt over een jaar
Nadere informatieOpdrachten Jaar van de Bever voor groep 3,4,5 van de basisschool
Opdrachten Jaar van de Bever voor groep 3,4,5 van de basisschool 2012 is het jaar van de bever. Vroeger kwam de bever in een groot deel van Nederland voor, maar er kwamen er steeds minder. De bevers werden
Nadere informatie(Deel van) Zijn Lichaam
(Deel van) Zijn Lichaam 1 December 2013 I. Wedergeboren Leven II. Levende stenen 1 Petrus 2:4-5 Voeg u bij hem, bij de levende steen die door de mensen werd afgekeurd maar door God werd uitgekozen om zijn
Nadere informatie7 juli Aanvullende informatie en factsheet bomen
DATUM 7 juli 2015 ONDERWERP Aanvullende informatie en factsheet bomen Warmte therapie Hieronder leest u aanvullende informatie over de warmte therapie behandeling. Er zijn in Dordrecht in februari 2015
Nadere informatieAan de ouders van de kinderen van groep 1en 2: Nieuwbrief voor het nieuwe thema.
Aan de ouders van de kinderen van groep 1en 2: Nieuwbrief voor het nieuwe thema. Allereerst willen we alle ouders en kinderen een heel goed 2015 wensen. We wensen u veel gezondheid en geluk toe. We hopen
Nadere informatieklimaatstad herfst Paddenstoelen klimaatstad
herfst Paddenstoelen Schrijf hier je naam... Stad Gent Milieudienst Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen 2014 Driepikkelstraat 32 9030 Mariakerke ( 09 226 15 01 7 bourgoyen.educatie@gent.be geen gezwam...
Nadere informatieBOSSEN. Dwaal door onze groene wereld. Christiane Dorion
DE BOSSEN IN Dwaal door onze groene wereld Christiane Dorion LEMNISCAAT ROTTERDAM Inhoud Wereldbossen 4 Groene reuzen 34 Van zaadje tot boom 6 Herken naaldbomen 36 Bladeren, stammen en wortels 8 Tropische
Nadere informatie3e Statie: Jezus valt voor de 1e maal onder het kruis.
1e Statie: Jezus wordt ter dood veroordeeld. De eerste plaats waar Jezus stil stond op de kruisweg, was het paleis van de Romeinse landvoogd Pontius Pilatus. De joodse leiders wilden Jezus uit de weg ruimen.
Nadere informatieHet kweken met de Zosterops palpebrosus
Het kweken met de Zosterops palpebrosus De naam Zosterops palpebrosus heb ik zelf niet verzonnen het is de latijnse naam voor Indische brilvogel of Gangesbrilvogel, waarbij Zosterops staat voor brilvogel.
Nadere informatieGenieten van het echte leven
Genesis 3: 19 Tot de dag van je dood zul je zwetend het land bewerken om te kunnen leven. 1 De Hamvraag Mag ik genieten en wat is dan eigenlijk genieten? Het leven is toch vooral lol maken! X Het moet
Nadere informatieantwoorden en uitleg bij Micropia-onderwijsmateriaal primair onderwijs (groep 7-8)
antwoorden en uitleg bij Micropia-onderwijsmateriaal primair onderwijs (groep 7-8) onzichtbaar leven In dit document vindt u de vragen uit het Micropia-opdrachtenboekje voor de bovenbouw van het primair
Nadere informatieDINOSAURIËRS. Marthe Terny
DINOSAURIËRS Marthe Terny 1. INLEIDING Ik hou mijn spreekbeurt over dinosauriërs, omdat ik dit een erg leuk en interessant onderwerp vind. We weten al veel over de dinosauriërs, maar nog niet alles. Ik
Nadere informatieOp pad met de Moeflon, een lesbrief over moeflons en hun leefomgeving op De Hoge Veluwe.
Op pad met de Moeflon, een lesbrief over moeflons en hun leefomgeving op De Hoge Veluwe. 1 Hallo jongens en meisjes, Het kan zomaar gebeuren dat je bij een wandeling door de bossen van Het Nationale Park
Nadere informatieBuurt boomt over kastanjes!
Buurt boomt over kastanjes! Klaas Kloosterman www.os-groningen.nl Kastanjebomen hoe volgens hen aan de de nieuwe singels aanplant hebben op last de van groenstrook kastanjeziekte. aan d Zieke bomen moeten
Nadere informatieEen jonge sequoia opgegroeid tussen de as van een bosbrand en een jonge sequoia in een pot.
Hoofdstuk 8. De levensloop van de Sequoia gigantea: van zaadje tot reuzenboom Niet elk zaadje dat uit de kegel valt ontkiemt. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat van de zaadjes die in een groene
Nadere informatieNieuwsflits maart 2014
Samen bouwen in Vertrouwen Nieuwsflits maart 2014 U of jij bent het vast wel een tegengekomen: een geluksarmbandje, een amulet onder de autospiegel, geluksvoetbalschoen of een geluksshirt. Dingen waarop
Nadere informatieblaadjes THEMA 9 Docentenhandleiding Groep 1/2/3/4/5/6
Docentenhandleiding Groep 1/2/3/4/5/6 THEMA 9 blaadjes Dit materiaal is ontwikkeld in opdracht van IVN, in het kader van Gezonde Schoolpleinen. Tekst: Dieuwertje Smolenaars, NME Amsterdam-Noord. Vormgeving
Nadere informatieIII. Het (mosterd)zaadje. Vrijdag
Het (mosterd)zaadje Vrijdag "... Ik verzeker jullie: als jullie geloof hebben als een mosterdzaadje, dan zullen jullie tegen die berg zeggen: 'Verplaats je van hier naar daar! en dan zal hij zich verplaatsen.
Nadere informatieSpijsvertering. Voorwoord. Mijn spreekbeurt gaat over de reis van het voedsel. Met een moeilijk woord heet dat Spijsvertering.
Spijsvertering Voorwoord Mijn spreekbeurt gaat over de reis van het voedsel. Met een moeilijk woord heet dat Spijsvertering. Spijsvertering betekent: "Het verteren van het voedsel tot stoffen die door
Nadere informatieIk ga jullie vertellen over het Noonan syndroom en wat dat betekent voor mij! Noonan Syndroom In 1963 is dit syndroom voor het eerst door Jacqueline Noonan ontdekt. Ze hebben daarom dit Syndroom naar haar
Nadere informatieWerkbladen. Kiezen voor Bomen. voor de leerlingen
en Kiezen voor Bomen voor de leerlingen Kiezen voor bomen (1/2) Bomen zijn belangrijk. Ze geven ons zuurstof en voedsel waardoor we kunnen leven. Ze geven hout waardoor we kunnen bouwen en ze geven ons
Nadere informatieWinterslaap. Met filmpjes, werkblad en puzzels. groep 5/6. uitgave januari 2013
uitgave januari 2013 Winterslaap Met filmpjes, werkblad en puzzels groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers
Nadere informatieNaam: GEZOND ETEN. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf van Vijf.In het midden staan de 5 regels hoe je gezond kan eten:
Naam: GEZOND ETEN Gezonde voeding zorgt voor een gezond lichaam. Als je daarbij genoeg beweegt blijf je op een gezond gewicht. Daardoor word je minder snel ziek. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf
Nadere informatietandglazuur kroon tandvlees zenuwholte wortel kaakbot bloedvat en zenuw r tandbeen
Een wit en stralend gebit. Wie wil dat niet? Mooie witte tanden zijn populair en het aanbod om ze te krijgen is enorm. De reclames beloven hagelwitte tanden, vaak zelfs binnen een uur. Tanden wit maken
Nadere informatiejaargang 18 nummer 5 oktober 2015 Uitnodiging
Secr. Gerard Thijssen Rozenbloemstraat 34, 4921 KG Made Tel: 0162-683323 Mail: heemkundemadedrimmelen@gmail.com NIEUWSBRIEF jaargang 18 nummer 5 oktober 2015. Uitnodiging Op dinsdag 20 oktober organiseert
Nadere informatieRegistratieformulier Particuliere Monumentale bomen Haarlem
Registratieformulier Particuliere Monumentale bomen Haarlem Met behulp van dit formulier kunt u een of meer bomen aanmelden voor registratie als Particuliere Monumentale Boom. De boomspecialist van gemeente
Nadere informatieWees niet jaloers! Intro. Wat is jaloersheid? blok E - nivo 1 - avond 6
Wees niet jaloers! blok E - nivo 1 - avond 6 Tijd Wat gaan we doen 19.00 Mentorkwartiertje 19.15 Terugkoppeling en intro 19.20 Wat is jaloersheid? 19.30 Jaloersheid, waar komt het vandaan? 19.45 Jezus
Nadere informatiewat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen
Geloven, wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen pagina 10 Hoe is de wereld ontstaan? pagina 26 Waarom bestaat de mens? pagina 42 Wat is geloven? pagina 58 Wie is God? pagina 74 Waarom heeft
Nadere informatieInformatie reader. Over bomen
Informatie reader Over bomen Bron: een selectie uit folders van de bomenstichting Hoe groeit een boom? blz. 1 t/m 4 Bomen en mensen blz. 5 t/m 7 Bomen en feesten blz. 8 t/m 10 Bomen en medicijnen blz.
Nadere informatieIk besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:
Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag
Nadere informatieDit werkboekje maakt onderdeel uit van en
Dit werkboekje maakt onderdeel uit van http://herfst.yurls.net en http://werkbladen.yurls.net Herfst Vanaf 21 juni worden de dagen weer langzaam korter. De zomer duurt tot 22 september. Dan begint de herfst
Nadere informatieGebedsboek. voor dagelijks gebruik. Dinsdag
Gebedsboek voor dagelijks gebruik Gemaakt door club 12-14 Marije Hoekstra Indra de Vries Delia Postma Ekyoci Amisi Shabani Jentje Hansma Johan Gjaltema Mendé Bosma Femke Veenhuizen Elzerd Elzinga Gert
Nadere informatieLandengids voor: Landengids
We gaan een reisgids maken voor een land dat je zelf mag uitkiezen. Dat is een boekje waarin allemaal dingen staan die met dat land te maken hebben en die je zou willen weten als je op vakantie zou gaan
Nadere informatieDe klassieke tijdlijn
De klassieke tijdlijn In de lessen geschiedenis heb je waarschijnlijk al gehoord over de tijdlijnen, of de historische periodes en waarschijnlijk ook over exacte datums zoals 476. In dit documentje kom
Nadere informatieVoorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.
Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik
Nadere informatieBomenpad Park Vredeoord. Antwoordenblad. Vul hier eerst jullie namen in:
Antwoordenblad Vul hier eerst jullie namen in: 1......................................................................................... 3.........................................................................................
Nadere informatie15 februari: Ik ben het brood dat leven geeft (Johannes 6:32-40)
Liturgisch bloemstuk bij de 40 dagen tijd en Pasen 2015 Elke week wordt één kaars gedoofd, van de kandelaar met 8 kaarsen. Er is elke week een boog bekleed met klimop, als beeld van het verbond van God
Nadere informatie