TOPERVARING IN DE NATUUR VOOR 3000 KINDEREN

Transcriptie

1 Mei 2009 COLOFON NME-Centrum De Klyster Doniaweg GK Damwoude Tel: mail: internet : Openingstijden Woensdagmiddag 13 :00 uur 17 :00 uur Coördinator Werkgroep, Coordinator Lies de Jong, Botniahiem Hanneke de Boer Trienke van der Veen Jan van Slageren Anneke Hettema Djoke Kloosterman Sikke Hoekstra Tije Jager Anke van Hijum Lottie Kramer Dirk Albert Zijlstra TOPERVARING IN DE NATUUR VOOR 3000 KINDEREN De beste natuurles krijg je buiten. Een waarheid als een koe, want pas wanneer je de natuur ervaart met al je zintuigen leer je de natuur op een onvergetelijke manier kennen. De geur van het bos, kauwen op een zuring, het geluid van de weidevogels, warm zand tussen je tenen..stuk voor stuk ervaringen die niet door de televisie of een boek overgebracht kunnen worden. We gunnen onze kinderen dit soort natuurbelevenissen, omdat we diep van binnen weten dat dit goed is voor de ontwikkeling van ieder kind. Bovendien roepen deze belevenissen vaak spannende, prettige en gelukkige herinneringen bij ons op en ook dát gunnen we ieder kind. Minstens zo belangrijk is dat door in de natuur te zijn het besef komt dat je als mens onderdeel uitmaakt van het grotere geheel: zelf bén je natuur en een schakel in de kringloop. En, die wetenschap ligt ten grondslag aan het maken van duurzame keuzes. Het Rijk onderstreept in de nieuwe Rijksnota voor Natuur en Milieu Educatie het belang van ervaringen opgedaan in de natuur en pleit voor zogenoemde topervaringen voor ieder kind. Bovendien is het wetenschappelijk bewezen dat kinderen die in hun basisschooltijd topervaringen hebben opgedaan op latere leeftijd beter voor de natuur zorgen. De Klyster heeft daarom in het activiteitenprogramma van dit schooljaar 7 excursies opgenomen om de scholen te helpen bij de buitenlessen. De excursies vinden allemaal plaats in de klysterregio waardoor de kinderen betrokken worden bij de natuur in hun eigen leefomgeving. De eerste excursie was in het najaar van 2008: een natuurwerkdag in het kader van het project over de Noardlike Fryske Wâlden. Maar liefst 762 kinderen hebben de stoere mannen van landschapsbeheer Friesland geholpen met hakken en zagen. Boeren uit de regio werden zo geholpen bij het onderhoud van de elzensingels om hun weiland. Een belangrijke bijdrage bij het in stand houden van het zo streek eigen coulissenlandschap. In mei en juni gaan nog eens een keer meer dan 2000 kinderen een door De Klyster georganiseerde excursie maken. Een kleine 600 kinderen gaan het Wad verkennen met de excursies: Struinen op het Wad en Vissen in de Geul. Ruim 500 kinderen gaan ontdekken waar hun voedsel vandaan komt door de exursies Billy Brocolipad en De Visafslag. Het Lauwersmeergebied wordt door 135 leerlingen onderzocht tijdens de natuurspeurders excursie. En tot slot gaan maar liefst 1000 kleuters een natuurtocht maken op het terrein van Botniahiem. Daar beleven ze een spannende ochtend in de wei, bij de sloot en door het bos. Mede namens de gidsen hoop ik van harte dat al deze 3000 kinderen uit Noordoost Friesland mét hun leerkrachten aan het eind van dit schooljaar m.b.v. De Klyster een topervaring in de natuur hebben beleefd.

2 IN DE KIJKER Nieuw: Leskist in en op de Zee (kleuters) De zee heeft een grote aantrekkingskracht op kinderen. De meeste kinderen hebben wel eens in de zee gezwommen en lekker op het strand gespeeld: schelpjes zoeken, visjes vangen, zwemmen, zandkastelen bouwen. Uitgangspunten voor de lesmap: varen op zee, zwemmen in zee en het vinden van schatten op het strand en de dieren die in zee leven. De Klyster stopte in de leskist o.a. nog exotische schelpen, een reuze krab, zeesterren, piraat verkleedkleren en 2 schitterende prentenboeken. Mei in Frysk printeboek oer Wylde Wytse, in piraat dy't op it lân wennet en hiele spannende ferhalen fertelle kin. De basismap is zeer overzichtelijk opgebouwd (taal-, spel, reken-, lees-, schrijf-, constructie-, muziek- en onderzoeksactiviteiten). Met de kleuters kan je rond het thema in en op de zee hun wereld verder verkennen. Ook suggesties voor de inrichting van het lokaal en de hoeken. Nieuw: Leskist Waterpret / Wetterwille (kleuters) Waterpret/wetterwille is een leskist over water voor kleuters. Iedere dag gebruiken wij water. Water is overal om ons heen en wij kunnen er niet zonder. Water is eigenlijk iets raars. Je kunt het niet pakken, het gaat niet stuk, het maakt je nat, het valt zomaar uit de lucht. Wat is water? Waar komt het vandaan? Wat kun je er allemaal mee doen? Allemaal vragen die aan de orde komen en die door de kinderen van groep 1 en 2 onderzocht zullen worden. Het lesprogramma bestaat uit verschillende korte lessuggesties voor groep 1 en 2. Vernieuwd: Leskist de Bijenkorf (peuters en 1 t./m 4) Een prachtige leskist waarmee de jongste kinderen kennis kunnen maken met het bijenleven. Ook de producten van de Bij (honing, was, etc.) komen uitgebreid aan de orde. Speciaal voor de peuters worden lessuggesties gedaan en zit er materiaal in de koffer die bij de bijenkorf hoort. Gouwe ouwe: Leskist Vogels om de boerderij (groep 5 t/m 8) Deze mooi beschilderde veldwerkkist gaat over de natuur rond de boerderij. In het bijzonder de vogels die je rond de boerderij tegen kunt komen staan centraal. In de leskist tref je o.a. materiaal aan om uilenballen te pluizen en om allerlei opdrachtjes uit te voeren. In de lesmap zit een leuk opdrachtenboekje over de natuur rond de boerderij. Verder zitten er lessuggesties bij waarmee je zelf lessen samen kunt stellen.

3 VOORAANKONDIGING WECYCLE CAMPAGNE Oud papier gooien we in de oudpapierdoos. Glas doen we in de glasbol. Schillen doen we in de groene container. Maarrrrr wat doen we met kleine oude electrische apparaten? Nog heel vaak belanden die in de grijze afvalcontainer en daar horen ze niet. De meeste mensen zijn zich dit niet bewust. Sinds een aantal jaren betaal je bij de aanschaf van een apparaat een verwijderingsbijdrage. Want bijna 80% van zo n koffiezetapparaat, elecktrische tandenborstel of boormachine kan hergebruikt worden. En dat is goed voor het milieu, want recyclen van grondstoffen is beter voor onze aarde De kleine electrische huishoudelijke, tuinapparaten en gereedschappen kan je inleveren bij de gemeentewerf of bij een winkel die dit soort apparaten verkoopt. Natuurlijk is het wel een gedoe en moet je er moeite voor doen. Maar ach, je hebt ook het genot van het apparaat gehad en bovendien voelt het wel goed wanneer je het apparaat bij de winkel hebt ingeleverd in de wetenschap dat er van jouw apparaat bijvoorbeeld weer een nieuw bushokje gemaakt kan worden. Binnenkort krijgt iedere school van De Klyster een brief met de vraag om mee te doen aan de grote Wecycle campagne in september De bedoeling is dat in een paar weken tijd door de school zoveel mogelijk kapotte en/of niet gebruikte apparaten verzameld worden. Op school komen een aantal inzameldozen te staan die aan die aan het eind van de campagne worden opgehaald. Per apparaat verdient de school 1 punt en de scholen met de meeste apparaten krijgen een prijs. Verder is er een digitale camera voor iedere school die meedoet en kunnen de scholen met de punten sparen voor cadeau s uit de We-cycle-shop. We hopen dat alle scholen mee gaan doen, want Recyclen doen we samen. Go Wecycle! NME-coordinator KLYSTER WINT DE SULVEREN SKRIIS Op 15 april jl. ontving het project Takomst foar in unyk Lânskip -een educatief lesprogramma om leerlingen van de basisscholen te betrekken bij de natuur en cultuurhistorie van Nationaal Lanschap Noardlike Fryske Wâlden-, de Sulveren Skries uit handen van gedeputeerde Hans Konst. Deze stimuleringsprijs, bestaande uit een zilveren lepel en een bedrag van Euro, wordt jaarlijks door de provincie uitgereikt voor het beste initiatief op het gebied van (agrarisch) natuur- en landschapsbeheer. De pilot van het project is gedraaid in de klystergemeenten Kollumerland c.a. en Dantumadeel. Alle scholen deden mee en dat resulteerde er in dat 762 kinderen uit de bovenbouw een dag hebben geholpen bij het elzensingelbeheer bij de boer. Het project is ontwikkeld door 4 organisaties namelijk: het IVN-consulentschap, Landschapsbeheer Friesland, de Vereniging Noardlike Fryske Wâlden en NME-Centrum De Klyster. Het geld wordt gebruikt om het project te continueren. Op de foto de prijswinnaars v.l.n.r. Douwe Hoogland (agrarische natuurvereniging Noardlike Fryske Wâlden, Anja Dijkstra en Arjan Woertink van IVN consulentschap Fryslân, Marik van Wijk van NFW, Kees Terwisscha van Scheltinga (Landschapsbeheer Friesland) en (NME-Centrum De Klyster)

4 KLYSTER HEEFT SPONSOR VOOR NATUURPAD De Klyster is zo langzamerhand uitgegroeid tot een klein goedlopend bedrijfje in de natuur- en milieueducatie. Op dit moment zijn er 3 professionele gidsen, 1 bureaumedewerker, 1 projectmedewerker en 1 coördinator bij de Klyster aan het werk en zijn er ook nog eens 10 vrijwilligers actief; 16 personen dus, die zich allemaal met hart en ziel inzetten om kinderen in contact te brengen met de natuur. Bedrijfje staat niet voor niets tussen aanhalingstekens, want een echt bedrijf maakt bij groei ook winst en dat is nou nét wat er niét gebeurt bij De Klyster. Het werk smyt niks op, tenminste als je het over geld hebt. De motivatie om toch te willen groeien, zit hem daar dus niet in, maar in het positieve effect van NME op lange termijn. De wetenschap dat kinderen die van jongs af aan met de natuur in aanraking komen meer zorg hebben voor de natuur en er meer van genieten, stimuleert ons om het bereik van De Klyster te vergroten. Maar zoals al gezegd: hoe meer activiteiten De Klyster organiseert, hoe duurder het wordt. En ja, geld is er niet genoeg. Daarom zijn we ook heel blij dat we twee sponsoren gevonden hebben die De Klyster een warm hart toe dragen. Deze bedrijven zijn Connecting Hands (agogische zorg) en Zorgmaatwerk die in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen beide een natuurproject van De Klyster hebben uitgekozen om te sponsoren. De Klyster is zeer ingenomen met het feit dat ook bedrijven zich aangetrokken voelen tot de missie van De Klyster en sprak met de directeur van Zorgmaatwerk, Marja Salverda, om er achter te komen wat het belang is van Zorgmaatwerk om De Klyster financieel te ondersteunen. Wat voor bedrijf is Zorgmaatwerk? Marja Salverda: Zorgmaatwerk is een zorgorganisatie die behandeling en ambulante begeleiding biedt aan volwassenen met een beperking op psychiatrisch gebied. Ambulant wil zeggen dat we bij mensen thuis komen. Deze begeleiding kan heel breed zijn. Op organisatorisch gebied, qua financiën en plannen van de huishouding, opvoedingsondersteuning, maar ook begeleiden naar een structuur in de dag, door bijv. zoeken naar dagbesteding en mogelijkheden voor ontspanning. Het kan om mensen gaan met bijvoorbeeld een depressie, persoonlijkheidsproblematiek, schizofrenie of mensen met ADD, PDD-NOS etc. De psychiater die aan Zorgmaatwerk verbonden is doet een groot deel van de behandelingen. Verder houden we ons bezig met woonprojecten (op dit moment in Leeuwarden) voor mensen die het net (nog) niet helemaal zelfstandig redden en het prettig vinden begeleiding in hun nabijheid te hebben. Verder verzorgen wij trainingen als Running Therapie, Emotieregulatietraining, G-training, Sociale Vaardigheidstraining en Health4 U maar ook trainingen om jezelf te (leren) ontspannen. In welke regio is Zorgmaatwerk actief? Marja Salverda: We werken in heel Friesland (met de Waddeneilanden) en de Noordoostpolder vanuit Winsum en Emmeloord en vanaf 1 juni ook vanuit Drachten met vaste teams. Zo kunnen we heel snel inspringen op vraag aan begeleiding. Er werken in totaal 55 mensen bij Zorgmaatwerk. Waarom sponsort Zorgmaatwerk een natuurproject van de Klyster? Marja Salverda: Om verschillende redenen. Wij zijn erg onder de indruk van de manier waarop de Klyster kinderen bij de natuur en het beleven van natuur betrekt. Het bewust zijn van je omgeving, de mogelijkheden die dat biedt zowel ter ontspanning als inspiratie passen ook bij onze visie. Als je dit al jong ontdekt, al is dat misschien nog niet zo bewust, draagt dat bij tot je gezondheid en de zorg voor een gezonde omgeving. Wij vinden dat we als organisatie daar ook ons (kleine) steentje in moeten bijdragen. En dat doen we natuurlijk graag. Zorgmaatwerk sponsort in mei en juni het natuurproject (kabouterpad) voor kleuters bij Botniahiem. Bijna 1000 kleuters gaan in de wei, het bos en langs de sloot allerlei leuke en spannende ervaringen opdoen zoals visjes vangen en een speurtocht door het bos. In de volgende nieuwsbrief een interview met de directeur van Connecting Hands.

5 FRYSKE PRIIS De mûnlinge fiertaal by De Klyster is yn e regel Frysk. Net allinnich oan de tillefoan mar ek by it jaan fan ynformaasje, de gearkomsten mei learkrêften en yn e kontakten mei wethâlders en riedsleden wurdt de Fryske taal brûkt. De Klyster is der foar 50 basisskoallen yn Noardeast Fryslân. De fiertaal fan de bern en harren learkrêften is ornaris Frysk. In fakgebiet lykas natuer en miljeu lient him by útstek om de Fryske taal te brûken, om t natoerûnderwerpen ticht by de bern steane. Men soe stelle kinne dat it fak better ta syn gerak komt omdat de memmetaal fan de bern brûkt wurdt. Boppedat binne der prachtige streekeigen Fryske nammen foar blommen en bisten! Dochs binne de leskisten altiten allinnich yn it Nederlânsk te krijen. De Klyster woe graach ek yn de leskisten omtinken jaan oan de Fryske taal. Dêrom hat De Klyster meidien oan in priisfraach en in idee yntsjinne bij de AFÛK: besteande leskisten twatalich meitsje. It plan fan De Klyster wie: Foar alle leskisten in opdracht yn de Fryske taal te ûntwikkeljen. Alle leskisten njonken de Nederlânske ek in Fryske titel jaan.oan al it nije materiaal fan 2009 ôf in Fryske aktiviteit keppelje. Op 14 novimber 2008 hat De Klyster de 1 e priis wûn foar it bêste taalbeliedsidee. De priis is in weardecheque fan Euro wêr t op dit stuit it idee foar útfierd wurdt troch Pyke Kroes. Wy binne der grutsk op dat takom skoaljier yn eltse leskist in Fryske les sitte sil! Kievit Ljip Madeliefje - Koblomke Even voorstellen: Even voorstellen: Mijn naam is Fernanda de Zwart, woon in Feanwâlden. Ik ben 49 jaar jong, mijn hobby s zijn tuinieren, fietsen, wandelen, decoreren en nog veel meer. Wat ik doe bij de Klyster : In grote lijnen, lesmateriaal uitlenen aan en terugontvangen van scholen. De leskisten nakijken, aanvullen, schoonmaken en tussendoor een kopje koffie drinken. Alle werkzaamheden die voorkomen wil ik graag doen, dan ben ik goed voorbereid op wat er gebeurt en wat ik doe. Allround dus. Geweldige locatie op een fantastische plek, midden in de natuur, waar ik enorm van hou. Samen bij dieren en mensen te zijn, groot en klein, dik en dun, ga zo maar door. Het fijne van de natuur is dat het elke dag geeft, de bloemen gaan bloeien, de bomen krijgen bladeren, daar kan ik enorm van genieten. Hallo, ik ben Anke van Hijum- Jacké. Per 1 maart 2009 volg ik Jacoba Talma op als beleidsmedewerker milieu van de gemeente Dantumadiel. Bij mijn functie behoort ook het onderdeel Natuur- en Milieueducatie en ik ben daarom als contactambtenaar vertegenwoordigd in de Stuurgroep en werkgroep van de Klyster. Ik heb de opleiding milieutechnologie gedaan op het Van Hall in Groningen. Lekker buiten spelen met m'n zoon vind ik het leukste wat er is. Uiteraard komen we dan ook in aanraking met de natuur. Spelenderwijs leert hij over koeien, kippen, vlinders, vogels en alles waar hij door wordt geboeid. Thuis beleef ik de milieueducatie dus in de praktijk. Wat de Klyster doet, spreekt me daarom ook heel erg aan.

6 VOORAANKONDIGING GROOT VLINDER- PROJECT In september 2009 krijgen alle scholen in de klysterregio een vlinderhotel met daarin eitjes, rupsen en poppen van het Groot Koolwitje. Connecting Hands, in de agogische zorg sponsort dit prachtige en unieke vlinderproject waardoor het mogelijk is om iedere groep 3 dit pakket aan te bieden. Nadere informatie volgt direct na de zomervakantie. NME-coordinator BRAAKBALLEN PLUIZEN De natuur kun je ook in de klas halen. Veel de leerkrachten vonden dat een goed idee en tekende in voor een braakballes van klystergids Betty Kooistra. Betty trok er 19 keer op uit om les te geven over Titus en Titia Kerkuil. De kinderen luisterden geboeid naar de verhalen over de bruidschat van Titus, de bijzondere ogen en oren van de uil en het bijgeloof vroeger dat de kerkuil -het spook van de nacht- ongeluk bracht. Tot slot mochten de kinderen met een pincet een eigen uilebal uitpluizen. De botjes en schedeltjes konden ze met een tandenborstel schoon poetsen en met behulp van de zoekkaart konden de kinderen o.a. uitzoeken of er een veldmuis, spitsmuis of woelmuuis op het menu van de kerkuil had gestaan. En dan aan het eind natuurlijk tellen in wiens braakbal het meeste muizenschedeltjes zaten. Dit jaar hebben 762 kinderen een braakbal uitgeplozen. De leerkrachten en leerlingen waren allemaal enthousiast. Wilt u ook eens braakballen pluizen met uw klas? Bel dan met De Klyster Op de foto ziet u Betty Kooistra en leerlingen van groep 5 van juf Trienke van der Veen van de Julianaschool uit Kollum in opperste concentratie braakballen pluizen. Afscheid Jacoba Talma WATERPLANT SCHOOLKRANT Jacoba Talma heeft als beleidsmedewerker milieu van de gemeente Dantumadeel vanaf 2001 tot begin 2009 deel uitgemaakt van de Stuurgroep en werkgroep van de Klyster. Jacoba heeft binnen de gemeente Dantumadeel een andere functie gekregen en is daarmee niet langer betrokken bij de Klyster. Jacoba was altijd erg betrokken bij de Klyster. Naast de beleidstaken die haar functie met zich meebracht was Jacoba ook altijd inzetbaar voor allerlei praktische zaken. Bovendien heeft ze veel mooie foto s gemaakt voor de Klyster. Wij willen Jacoba hierbij hartelijk bedanken voor haar inzet en enthousiasme in de afgelopen jaren. In deze klysternieuwsbrief treft u 1 exemplaar aan van een gloednieuwe schoolkrant van de KNNV (vereniging voor veldbiologie). Dit leuke kleurige schoolkrantje heeft dit keer als onderwerp Waterplanten en is tegen zéér geringe kosten te bestellen voor uw leerlingen. Stuur een mailtje naar marijke.van.damme@knnv.nl en geef aan hoeveel schoolkranten u wilt ontvangen. Vergeet niet de naam en het adres van de school in de mail te vermelden. Binnen een week hebt u de schoolkranten in huis.