Huwelijksvermogensrecht en het Haags verdrag

Transcriptie

1 Huwelijksvermogensrecht en het Haags verdrag Justitie Omslag.indd :05:52

2 Gaat u trouwen, dan heeft dat allerlei gevolgen voor u en uw partner. Bijvoorbeeld voor de afstamming van de kinderen die tijdens uw huwelijk worden geboren en voor de onderhoudsverplichting van u en uw echtgenoot* tegenover elkaar. Uiteraard heeft uw huwelijk ook gevolgen voor het vermogen van u en uw echtgenoot. Hiervoor kent de wet bijzondere regels, die samen het huwelijksvermogensrecht vormen. Regelt u niets, dan bepaalt de wet in Nederland dat uw vermogen en dat van uw echtgenoot samenvloeien. Het gaat daarbij om de bezittingen en de schulden die u vóór uw huwelijk had en om de bezittingen en schulden die u tijdens uw huwelijk krijgt. U trouwt dan in algehele gemeenschap van goederen. Als u wilt, kunt u van deze algemene regels afwijken en bij de notaris huwelijkse voorwaarden laten maken. Volgens de Nederlandse wet kunt u dus trouwen in gemeenschap van goederen of onder huwelijkse voorwaarden. In andere landen gelden andere regels van huwelijksvermogensrecht. Deze regels verschillen van de Nederlandse regels. Met deze buitenlandse regels kunt u te maken krijgen als uw huwelijk internationale aspecten heeft. Vanaf 1 september 1992 geldt in Nederland het Haags Huwelijksvermogensverdrag Het verdrag heet Haags Huwelijksvermogensverdrag 1978 omdat het in 1978 in Den Haag is gesloten. In dit verdrag worden regels gegeven die bepalen of u onder het huwelijksvermogensrecht van Nederland valt of onder het huwelijksvermogensrecht van een ander land. In deze brochure wordt in het kort aangegeven wat het verdrag inhoudt. * Waar in deze brochure echtgenoot staat, wordt tevens bedoeld echtgenote Haags Verdrag.indd :05:31

3 Inhoud Huwelijksvermogensrecht in Nederland 3 Wettelijk stelsel 3 Huwelijkse voorwaarden 3 Huwelijksvermogensrecht in andere landen 4 Huwelijk met internationale aspecten 5 Internationaal privaatrecht 5 Het Haags Verdrag 6 Voor wie geldt het verdrag? 6 Welke mogelijkheden geeft het verdrag? 6 Rechtskeuze 6 Als u geen rechtskeuze maakt 9 U bent vóór 1 september 1992 getrouwd 15 Verdeling van ouderdomspensioen bij scheiding 16 Verdrag van 1905 en rechtspraak 17 Tot slot 18 Hebt u vragen of wilt u informatie 18 Lijst met nationaliteits- en woonplaatslanden Haags Verdrag.indd :05:32

4 Huwelijksvermogensrecht in Nederland Trouwt u, dan kunt u in Nederland voor uw huwelijksvermogen verschillende regelingen treffen. U kunt kiezen voor het wettelijk stelsel of voor huwelijkse voorwaarden. Wettelijk stelsel In Nederland bepaalt de wet dat alle bezittingen en schulden van u en uw echtgenoot samenvloeien op het moment dat u trouwt. Dit wordt de algehele gemeenschap van goederen genoemd. Na beëindiging van uw huwelijk door overlijden of echtscheiding wordt de boedel in beginsel zo verdeeld dat u elk de helft krijgt van de bezittingen en de schulden. Dit wettelijk stelsel geldt als u en uw echtgenoot zelf niets hebben geregeld. Huwelijkse voorwaarden U kunt van het wettelijk stelsel afwijken door met uw echtgenoot huwelijkse voorwaarden te maken. Hiermee kunt u bijvoorbeeld voorkomen dat de schulden van uw echtgenoot kunnen worden verhaald op uw eigen vermogen. Bovendien worden na de beëindiging van uw huwelijk door overlijden of echtscheiding de schulden en bezittingen verdeeld volgens de gemaakte voorwaarden. Huwelijkse voorwaarden moet u in Nederland laten maken door de notaris. De notaris zorgt ervoor dat de voorwaarden worden opgenomen in het openbare huwelijksgoederenregister. Dit register ligt voor iedereen ter inzage bij de griffie van de rechtbank in het arrondissement waar u bent getrouwd. Een schuldeiser van u of uw echtgenoot kan dus nagaan of u op huwelijkse voorwaarden bent getrouwd en zo ja welke voorwaarden in uw geval zijn gemaakt. In de voorwaarden kunt u niet onbeperkt regelen wat u wilt. De notaris kan alleen voorwaarden maken die de wet toestaat. Voorbeeld U gaat trouwen met iemand die een eigen bedrijfje heeft. U hebt nogal wat gespaard en uw ouders zullen u te zijner tijd ook wat geld nalaten. U laat vóór uw huwelijk voorwaarden opmaken om te voorkomen dat wat u hebt en later nog krijgt naar schuldeisers van uw echtgenoot gaat, als het met het bedrijfje eventueel minder goed loopt Haags Verdrag.indd :05:32

5 Vóór en tijdens het huwelijk Huwelijkse voorwaarden kunt u zowel vóór als tijdens uw huwelijk laten maken. Laat u tijdens uw huwelijk voorwaarden maken, dan kost dat meer tijd en geld. Huwelijkse voorwaarden die vóór uw trouwdag zijn gemaakt, gelden vanaf het moment dat u trouwt. Wilt u na uw trouwdag huwelijkse voorwaarden maken dan moet u tenminste één jaar zijn getrouwd en toestemming hebben van de rechtbank. Daarbij is de tussenkomst van een advocaat nodig. Huwelijkse voorwaarden die tijdens uw huwelijk zijn gemaakt, gelden tussen u en uw echtgenoot vanaf het moment dat ze zijn gemaakt door de notaris. Tegenover anderen gelden zij echter pas nadat zij door de rechtbank zijn goedgekeurd en zijn ingeschreven in het huwelijksgoederenregister. Voorbeeld Toen u trouwde, had u allebei even weinig bezittingen en leek het niet nodig om huwelijkse voorwaarden te laten maken. Na zes jaar hebt u twee kinderen, een eigen huis en allebei een baan. Uw echtgenoot is niet zo tevreden en wil een eigen zaak beginnen. Om de risico s te verkleinen, laat u met toestemming van de rechtbank huwelijkse voorwaarden maken waarin onder meer staat dat het huis op uw naam komt te staan en dat uw echtgenoot aansprakelijk is voor de schulden uit het bedrijf. Huwelijksvermogensrecht in andere landen Andere landen hebben eigen regels van huwelijksvermogensrecht. Vaak zijn die verschillend van de Nederlandse regels. In andere landen bestaat het wettelijk stelsel bijna nooit uit een algehele gemeenschap van goederen zoals in het Nederlandse recht. Zo zijn er landen waar de regel geldt dat beide echtgenoten ook na de huwelijkssluiting eigenaar blijven van de eigen bezittingen. De andere echtgenoot heeft met die bezittingen niets te maken. Ook in die andere landen is het meestal mogelijk om van het wettelijk stelsel af te wijken door het maken van huwelijkse voorwaarden. In hoeverre dat kan, wordt geregeld door het recht dat in dat land geldt Haags Verdrag.indd :05:32

6 Huwelijk met internationale aspecten U kunt met buitenlands recht te maken krijgen als uw huwelijk internationale aspecten heeft. Uw huwelijk heeft internationale aspecten als u en / of uw (aanstaande) echtgenoot: een buitenlandse (dat wil zeggen niet-nederlandse) nationaliteit heeft; tijdens het huwelijk in het buitenland heeft gewoond en zich daarna in Nederland vestigt; tijdens het huwelijk in Nederland heeft gewoond en u van plan bent zich in het buitenland te vestigen; tijdens uw huwelijk een tijdlang in Nederland heeft gewoond en nu in het buitenland woont; tijdens het huwelijk van nationaliteit verandert (naturalisatie); bezittingen in het buitenland heeft (bijvoorbeeld een bankrekening of een huis). Uw huwelijk heeft geen internationale aspecten als u zelf Nederlander bent, en uw echtgenoot dat ook was op het moment dat u met hem trouwde, u bovendien altijd met uw echtgenoot in Nederland hebt gewoond, en u geen bezittingen in het buitenland hebt, en u geen plannen hebt om u in het buitenland te vestigen of daar een huis te kopen. Internationaal privaatrecht Het is niet vanzelfsprekend dat u onder het Nederlandse huwelijksvermogensrecht valt. Of u onder het Nederlandse recht of onder het recht van een ander land valt, wordt bepaald door de regels van internationaal privaatrecht. Ieder land heeft zijn eigen regels van internationaal privaatrecht. Zo zijn de regels van het Nederlandse internationaal privaatrecht anders dan die van bijvoorbeeld het Duitse internationaal privaatrecht. In Nederland worden de regels van het Nederlandse internationaal privaatrecht toegepast. U moet er dus op bedacht zijn dat als u bezittingen buiten Nederland hebt - bijvoorbeeld in Duitsland - niet de Nederlandse regels, maar de Duitse regels van internationaal privaatrecht door de Duitse autoriteiten worden toegepast Haags Verdrag.indd :05:32

7 Het Haags verdrag Toepassing van verschillende nationale regels van internationaal privaatrecht kan tot verschillende, soms tegenstrijdige resultaten leiden. Om dat te voorkomen sluiten landen verdragen. De landen die partij worden bij een verdrag passen dezelfde verdragsregels toe. Voor huwelijksvermogensrecht is in 1978 het Haags Huwelijksvermogensverdrag gesloten. Het verdrag is op 1 september 1992 in werking getreden. Momenteel zijn er drie landen bij het Haags Huwelijksvermogensverdrag 1978 aangesloten: Nederland, Frankrijk en Luxemburg. Voor wie geldt het verdrag? Het verdrag geldt voor iedereen die na 1 september 1992 is getrouwd. Het wordt toegepast als het huwelijksvermogen - bij echtscheiding of overlijden van u of uw echtgenoot - in één van de verdragslanden moet worden verdeeld. Officieel heet dat het afwikkelen van het huwelijksvermogen. Het verdrag wordt ook toegepast als er in een ander verband een vraag rijst over het huwelijksvermogen, bijvoorbeeld bij faillissement. Welke mogelijkheden geeft het verdrag? Rechtskeuze Het verdrag geeft u de mogelijkheid om te kiezen welk recht op uw huwelijksvermogen van toepassing zal zijn. Dit wordt het uitbrengen van een rechtskeuze genoemd. Waarom een rechtskeuze? Maakt u een keuze, dan weet u van tevoren welk recht wordt toegepast als bijvoorbeeld uw huwelijksvermogen moet worden verdeeld. Die keuze blijft namelijk geldig. In alle landen die bij het verdrag zijn aangesloten, zal met de rechtskeuze rekening worden gehouden. Een rechtskeuze is voor een huwelijk met een internationaal karakter sterk aan te bevelen. U kunt er zeker van zijn dat die keuze in elk geval in Nederland en in andere verdragslanden wordt gerespecteerd. Het is daarom van belang dat u samen met de notaris nagaat of u wel of niet een rechtskeuze zult uitbrengen en zo ja, voor welk recht. U moet echter wel bedenken dat een rechtskeuze die u in Nederland hebt gemaakt, niet altijd het gewenste effect heeft in landen die niet bij het verdrag zijn aangesloten. Niet overal wordt een rechtskeuze als rechtsgeldig beschouwd Haags Verdrag.indd :05:32

8 Wanneer kunt u kiezen? U kunt uw keuze maken voordat u trouwt en tijdens uw huwelijk. Ook kunt u tijdens uw huwelijk uw keuze wijzigen. In Nederland heeft u hiervoor geen toestemming van de rechter nodig. Welke keuzes hebt u? Het verdrag maakt het niet mogelijk om voor elk willekeurig recht te kiezen. U mag alleen een keuze uitbrengen voor het recht van een land waarmee u een band heeft. De regels van het verdrag zeggen dat u een keuze mag uitbrengen voor: het recht van het land waarvan u (of uw echtgenoot) de nationaliteit heeft, of het recht van het land waar u (of uw echtgenoot) woont, of het recht van het land waar u (of uw echtgenoot) direct na de huwelijkssluiting gaat wonen. Het gekozen recht is van toepassing op uw hele huwelijksvermogen (uw bezittingen en uw schulden). Voor onroerende zaken - bijvoorbeeld een huis - mag u echter een uitzondering maken. Voor een huis kunt u het recht aanwijzen van het land waar het huis zich bevindt. Dat kan van belang zijn, omdat er landen zijn die bepaalde regels dwingend opleggen voor onroerende zaken die zich op hun grondgebied bevinden. Dwingend recht wil zeggen dat het om regels gaat waarvan u niet mag afwijken. Hoe legt u uw rechtskeuze vast? De manier waarop u uw rechtskeuze vastlegt, moet voldoen aan de vormvoorschriften van het land waar u die keuze maakt of van het land waarvan u het recht kiest. Hiervoor gelden dezelfde vormvoorschriften als voor het maken van huwelijkse voorwaarden. Uw rechtskeuze moet in elk geval schriftelijk worden vastgelegd. Het stuk waarin u de rechtskeuze vastlegt, moet van een datum worden voorzien en door u en uw echtgenoot worden ondertekend. Notabene Het enkele vastleggen van uw rechtskeuze betekent dat alleen u en uw echtgenoot daaraan zijn gebonden, maar niet dat anderen daaraan zijn gebonden. Wilt u dat ook dat het geval is, dan moet u uw rechtskeuze laten registreren Haags Verdrag.indd :05:32

9 Uw rechtskeuze kan onderdeel zijn van huwelijkse voorwaarden of tegelijk met het maken van huwelijkse voorwaarden worden vastgelegd. Maar dat hoeft niet. U kunt ook een rechtskeuze maken zonder dat u huwelijkse voorwaarden maakt. Voorbeeld U maakt uw rechtskeuze in Nederland voor Nederlands recht. De vormvoorschriften van het Nederlandse recht zijn van toepassing. Het Nederlandse recht schrijft een notariële akte voor. U gaat als Nederlandse huwen met een Engelsman. U kiest in Nederland voor Engels recht. In dit geval zijn er twee mogelijkheden voor de vorm waarin de rechtskeuze moet worden neergelegd. U kunt kiezen voor de vorm van het Nederlandse recht (plaats van keuze). In dat geval hebt u een notarië - le akte nodig. U kunt ook kiezen voor de vorm van het Engelse recht (het door u gekozen recht). Het Engelse recht kent geen wettelijke vormvoorschriften voor zo'n geval. Dat betekent dat u de keuze kunt neerleggen in een schriftelijk stuk, voorzien van een datum en ondertekend door u en uw echtgenoot. Registratie van uw keuze Andere personen dan uzelf en uw echtgenoot - bijvoorbeeld schuldeisers - zijn niet zonder meer gehouden aan het huwelijksvermogensrecht dat u en uw echtgenoot hebben gekozen. Door uw keuze te laten registreren, kunt u ervoor zorgen dat de regels van het door u gekozen recht ook tegenover anderen gelden. Dat geldt ongeacht het recht dat u hebt gekozen. Voor het registreren is een akte van een Nederlandse notaris nodig. Gebeurt dit niet en wonen u en uw echtgenoot in Nederland, dan mag een in Nederland wonende schuldeiser aannemen dat u bent getrouwd volgens het Nederlandse wettelijke stelsel. Tenzij hij op een andere manier weet of kan weten dat dat stelsel niet voor u van toepassing is. Notabene Een schuldeiser wordt pas veertien dagen nadat de registratie heeft plaatsgevonden geacht daarvan op de hoogte te zijn. Zijn uw huwelijkse voorwaarden en / of uw rechtskeuze in een Nederlandse notariële akte opgenomen, dan zorgt uw notaris voor registratie daarvan in het huwelijksregister. Maakt u de keuze tijdens uw huwelijk, dan mogen anderen daarvan geen nadeel ondervinden. Als het gaat om schulden die op het moment van de rechtskeuze al bestaan, dan blijft op die schulden het recht gelden dat van toepassing was voordat u uw rechtskeuze maakte Haags Verdrag.indd :05:32

10 Voorbeeld U hebt de Nederlandse nationaliteit en trouwt met een Fransman. Na het huwelijk woont u beiden in Nederland. U regelt verder niets. Het Nederlandse recht is van toepassing en het betekent in uw geval dat u in algehele gemeenschap van goederen bent getrouwd. U leent een grote som geld. Voordat het geld is afbetaald, maakt u een keuze voor het Franse recht. Die keuze betekent dat u niet langer in algehele gemeenschap van goederen bent getrouwd. De bank kan echter de schuld zowel op uw bezittingen als op die van uw echtgenoot verhalen, als u niet aan uw betalingsverplichtingen voldoet. Immers, deze schuld valt nog in de algehele gemeenschap van goederen. Leent u het geld veertien dagen nadat uw keuze is ingeschreven in het huwelijksregister, dan kan de bank weten dat een ander recht op uw huwelijksvermogen van toepassing is. Zij kan er zich dan niet meer op beroepen dat u eerst in algehele gemeenschap van goederen was getrouwd. Het Franse recht bepaalt welke verhaalsmogelijkheden de bank heeft, als u niet aan de betalingsverplichting voldoet. Als u zich vanuit het buitenland in Nederland vestigt Hebt u in een ander land gewoond en daar een rechtskeuze gemaakt voor niet - Nederlands recht en vestigt u zich in Nederland dan is het voor u van belang om die keuze te laten vermelden bij het huwelijksgoederenregister bij de griffie bij de rechtbank Den Haag. Die vermelding gebeurt aan de hand van een verklaring die u door een Nederlandse notaris moet laten opmaken. Voor anderen is dan duidelijk dat op uw huwelijksvermogen geen Nederlands recht, maar vreemd recht van toepassing is. Als u geen rechtskeuze maakt Als u geen rechtskeuze maakt, geeft het verdrag dwingende regels om na te gaan welk recht van toepassing is op uw huwelijksvermogen. Hierbij wordt gekeken naar de nationaliteit van u en uw echtgenoot en de eerste woonplaats van u en uw echtgenoot na de huwelijkssluiting. Eerst worden drie begrippen van het verdrag uitgelegd. Daarna volgen de regels die gelden als u geen rechtskeuze uitbrengt Haags Verdrag.indd :05:32

11 Begrippen Nationaliteitslanden In sommige landen geldt de regel dat het huwelijksvermogensrecht van het land van toepassing is, waarvan de beide echtgenoten de nationaliteit hadden op het moment van huwelijkssluiting. Sluit een land zich aan bij het verdrag, dan kan het daarbij een verklaring afleggen dat het een nationaliteitsland is. Er zijn dus nationaliteitslanden die wel zijn aangesloten bij het verdrag en nationaliteitslanden die niet zijn aangesloten bij het verdrag. Al deze landen worden in deze brochure nationaliteitslanden genoemd. Woonplaatsland In andere landen daarentegen geldt de regel dat het huwelijksvermogensrecht van het land van toepassing is, waar beide echtgenoten direct na de huwelijkssluiting een gemeenschappelijke woon- en verblijfsplaats (verder in deze brochure woonplaats genoemd) hebben gevestigd. Sluit een land zich bij het verdrag aan en legt het niet de verklaring af dat het een nationaliteitsland is, dan is het een woonplaatsland. Er zijn dus woonplaatslanden die wel bij het verdrag zijn aangesloten en woonplaatslanden die niet bij het verdrag zijn aangesloten. Al deze landen worden in deze brochure woonplaatslanden genoemd. Gemeenschappelijke nationaliteit Als u en uw echtgenoot vóór het huwelijk dezelfde nationaliteit hebben, dan hebt u volgens het verdrag een gemeenschappelijke nationaliteit. U hebt ook een gemeenschappelijke nationaliteit als één van u de nationaliteit van de ander vrijwillig door het huwelijk of na de huwelijkssluiting hebt gekregen. Dat is het geval als één van de echtgenoten daarvoor opteert of die nationaliteit niet afwijst, terwijl dat wel mogelijk is. Als u allebei meer dan één gemeenschappelijke nationaliteit hebt, dan hebt u volgens de regels van het verdrag geen gemeenschappelijke nationaliteit. * Zie lijst met nationaliteits- en woonplaatslanden achterin Haags Verdrag.indd :05:32

12 Voorbeeld U en uw echtgenoot hebben allebei zowel de Nederlandse als de Italiaanse nationaliteit. U hebt allebei deze twee nationaliteiten vrijwillig verkregen. Voor de uitleg van de regels van het verdrag moet u er van uitgaan dat u geen gemeenschappelijke nationaliteit hebt. Welke regel geldt als u geen rechtskeuze uitbrengt? Hoofdregel Hebt u geen rechtskeuze gemaakt voor uw huwelijksvermogen, dan is het recht van het land waar u samen direct na de huwelijkssluiting gaat wonen van toepassing. Voorbeeld U hebt de Franse nationaliteit en uw echtgenoot heeft de Britse nationaliteit. U gaat na uw huwelijk in Nederland wonen. Dan is Nederlands recht van toepassing. Notabene In het zoëven genoemde voorbeeld en de volgende voorbeelden wordt telkens aangegeven welk recht in Nederland of in een ander bij het verdrag aange sloten land toepasselijk is. U moet er rekening mee houden dat het resultaat anders kan zijn als een vraag naar het toepasselijk recht in een niet - verdragsland rijst. Op deze hoofdregel worden drie uitzonderingen gemaakt. Die uitzonderingen doen zich voor als u en uw echtgenoot een gemeenschappelijke nationaliteit hebben. Eerst uitzondering U en uw echtgenoot hebben de gemeenschappelijke nationaliteit van een nationaliteitsland dat bij het verdrag is aangesloten. In dat geval geldt het recht van de gemeenschappelijke nationaliteit. Notabene Bovenstaande uitzonderingsregel op de hoofdregel geldt weer niet als u allebei voor uw huwelijk al vijf jaar in een woonplaatsland woonde en daar na uw huwelijk blijft wonen. Dan geldt weer de hoofdregel, dat wil zeggen dat het recht van de woonplaats van toepassing is Haags Verdrag.indd :05:33

13 Voorbeelden U en uw echtgenoot hebben allebei de Nederlandse nationaliteit en gaan na uw huwelijk in Engeland wonen. Nederland is een nationaliteitsland. Nederlands recht is van toepassing op uw huwelijksvermogen. U en uw echtgenoot hebben allebei de Nederlandse nationaliteit. U gaat na uw huwelijk in Engeland wonen. Engeland is een woonplaatsland. U woonde daar overigens allebei al meer dan vijf jaar. In dit geval is Engels recht op uw huwelijksvermogen van toepassing. Tweede uitzondering U hebt de gemeenschappelijke nationaliteit van een nationaliteitsland dat niet is aangesloten bij het verdrag. U gaat allebei wonen in een nationaliteitsland. Of het land waar u gaat wonen wel of geen partij is bij het verdrag doet er niet toe. In dat geval geldt het recht van de gemeenschappelijke nationaliteit. Voorbeeld U en uw echtgenoot hebben allebei de Duitse nationaliteit. Duitsland is een nationaliteitsland dat niet bij het verdrag is aangesloten. U gaat beiden na uw huwelijk in Nederland wonen. Dan is Duits recht van toepassing. Derde uitzondering U hebt een gemeenschappelijke nationaliteit en vestigt zich na uw huwelijk niet in hetzelfde land als uw echtgenoot. Het doet er niet toe of u in dit geval de nationaliteit van een nationaliteits- of van een woonplaatsland hebt. Nu geldt het recht van de gemeenschappelijke nationaliteit. Voorbeelden U en uw echtgenoot hebben beide de Britse nationaliteit. Engeland is een woonplaatsland dat niet bij het verdrag is aangesloten. Na uw huwelijk gaat u in Nederland wonen, maar uw echtgenoot blijft in Engeland wonen. Dan is Engels recht van toepassing. U en uw echtgenoot hebben allebei de Duitse nationaliteit. Duitsland is geen verdragsland maar wel een nationaliteitsland. Uw eerste gezamenlijke woonplaats is in Engeland. Engeland is een woonplaatsland maar geen verdragsland. Dan is Engels recht van toepassing Haags Verdrag.indd :05:33

14 Notabene Er zijn behalve de genoemde uitzonderingsgevallen nog andere gevallen waarin sprake is van een gemeenschappelijke nationaliteit. In al die gevallen geldt de hoofdregel, nl. toepasselijkheid van het recht van de gemeenschappelijke woonplaats. Geen gemeenschappelijke nationaliteit, geen gemeenschappelijke woonplaats Hebben u en uw echtgenoot geen gemeenschappelijke woonplaats en ook geen gemeenschappelijke nationaliteit dan is het recht van het land van toepassing waarmee uw huwelijksvermogen het nauwst is verbonden. Voorbeeld U hebt de Nederlandse nationaliteit en uw echtgenoot heeft de Luxemburgse. U blijft na uw huwelijk in Nederland wonen en uw echtgenoot in Luxemburg. Samen hebt u een echtelijke woning in Nederland en het vermogen van u beiden is in Nederland belegd. Dan is Nederlands recht van toepassing op het huwelijksvermogen. Als er tenminste geen andere omstandigheden zijn, waardoor het vermogen sterker is verbonden met het Luxemburgse recht. Het recht dat van toepassing is, kan veranderen Als u geen keuze maakt en ook geen huwelijkse voorwaarden hebt laten maken, kan het recht dat van toepassing is na verloop van tijd van de ene op de andere dag worden vervangen door het recht van een ander land. Van deze verandering krijgt u geen bericht. De verandering van het toepasselijke recht heeft gevolgen. Bijvoorbeeld voor de aansprakelijkheid van schulden en de manier waarop uw huwelijksvermogen wordt verdeeld na echtscheiding of overlijden van een van u beiden. U moet erop bedacht zijn dat dan voor uw vermogen twee soorten recht gelden: uw vermogen dat u vóór de verandering hebt opgebouwd valt onder het toepasselijke recht van vóór de verandering, uw vermogen dat ná de verandering is opgebouwd, valt onder het recht van ná de verandering. Aan deze ingewikkelde situatie kunt u ontkomen door alsnog voor uw hele vermogen - volgens de voorschriften die gelden voor de rechtskeuze - voor het nieuwe recht te kiezen waaronder u na de verandering valt Haags Verdrag.indd :05:33

15 U kunt ook alsnog een rechtskeuze uitbrengen voor een ander recht, zoals hiervoor op blz. 6 e.v. staat beschreven. Anderen, bijvoorbeeld schuldeisers, mogen echter van uw keuze geen nadeel ondervinden. Op welk moment vindt de verandering plaats? Bent u na 1 september 1992 gehuwd en doet u geen rechtskeuze en laat u ook geen huwelijkse voorwaarden maken, dan kan in de volgende gevallen het toepasselijke recht worden vervangen door een ander recht: U gaat wonen in het land waarvan u allebei de nationaliteit hebt of allebei de nationaliteit door naturalisatie verkrijgt. Het recht van dat land wordt van toepassing. Voorbeeld U bent Nederlander en uw echtgenoot heeft de Franse nationaliteit. U trouwt en woont beiden nog een paar jaar in Nederland. Op uw huwelijksvermogen is Nederlands recht van toepassing. Na een paar jaar verhuist u samen naar Luxemburg. Daar krijgt u na een aantal jaren beiden de Luxemburgse nationaliteit. Vanaf dat moment valt uw huwelijksvermogen onder Luxemburgs recht. U en uw echtgenoot wonen sinds uw huwelijk meer dan tien jaar in hetzelfde land, waarvan u niet de nationaliteit hebt. Het recht van dat land wordt van toepassing. Voorbeeld U hebt beiden de Turkse nationaliteit, trouwt in Turkije en gaat daar wonen. Op uw huwelijksvermogen is Turks recht van toepassing. Na een paar jaar verhuist u beiden naar Nederland. Als u tien jaar in Nederland woont, valt uw huwelijksvermogen onder Nederlands recht en bent u in algehele gemeenschap van goederen getrouwd. U en uw echtgenoot gaan in hetzelfde land wonen. Uw huwelijksvermogen viel onder het recht van de gemeenschappelijke nationaliteit omdat u direct na uw huwelijk niet in hetzelfde land ging wonen. Het recht van het land waar u later samen bent gaan wonen, is van toepassing Haags Verdrag.indd :05:33

16 Voorbeeld U en uw echtgenoot hebben, als u trouwt, allebei de Deense nationaliteit. Na uw huwelijk reist u zelf een paar jaar over de hele wereld, u vestigt zich nergens terwijl uw echtgenoot in Denemarken blijft wonen. Op uw huwelijksvermogen is in die periode Deens recht van toepassing. Na zes jaar vestigt u zich allebei in Nederland. Vanaf dat moment is Nederlands recht van toepassing en bent u in algehele gemeenschap van goederen getrouwd. Registratie, ook als u geen rechtskeuze hebt gemaakt Ook als u geen rechtskeuze hebt gemaakt en op grond van de hierboven genoemde regels ander recht dan het Nederlandse op uw huwelijksvermogen van toepassing is, hebt u er belang bij om een notariële akte te laten registreren waaruit dit blijkt. Voorbeeld U en uw echtgenoot hebben de Marokkaanse nationaliteit. U komt samen in Nederland wonen. Op uw huwelijksvermogen is Marokkaans recht van toepassing. U kunt door middel van een notariële akte van een Nederlandse notaris laten opnemen dat u niet onder Nederlands recht valt. Deze akte kan worden geregistreerd. U bent voor 1 september 1992 getrouwd In de wettelijke regels over de inwerkingtreding van het Haags verdrag is ook een bepaling opgenomen voor huwelijken die vóór 1 september 1992 zijn gesloten. In die bepaling staat dat als u vóór de datum waarop het verdrag in werking treedt, bent getrouwd en een keuze voor het recht van een bepaald land hebt gemaakt, die keuze in beginsel van toepassing is. Tenminste voor zover u niet valt onder een oud verdrag van De regels van dat oude ver - drag zijn namelijk in een aantal gevallen nog van toepassing Haags Verdrag.indd :05:33

17 Verdeling van ouderdomspensioen bij scheiding De Wet verevening pensioenrechten bij scheiding gaat over de verdeling van het ouderdomspensioen bij scheiding. Beide ex-partners hebben recht op de helft van het huwelijksouderdomspensioen, dat is het ouderdomspensioen dat tussen de sluiting van het huwelijk en de scheiding is opgebouwd. Als u of uw ex-partner niet de Nederlandse nationaliteit heeft, kan het zijn dat de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding niet voor u geldt. Dat kan ook het geval zijn als u tijdens uw huwelijk of geregistreerd partnerschap een tijd in het buitenland hebt gewoond of gewerkt. Of de wet in dat geval op u van toepassing is, wordt bepaald door regels van internationaal privaatrecht. Ieder land heeft zijn eigen regels van internatio - naal privaatrecht. Zo zijn de regels van het Nederlandse internationaal privaatrecht anders dan die van bijvoorbeeld het Duitse internationaal privaatrecht. In Nederland worden de regels van Nederlands internationaal privaatrecht toegepast. De wettelijke regels houden voor ex-echtgenoten het volgende in: a. pensioenrechten opgebouwd involge een Nederlandse pensioenregeling, komen steeds voor verevening in aanmerking overeenkomstig de Nederlandse wet. Niet van belang is hierbij welk recht het huwelijksvermogensregime van de echtgenoten beheerst; b. pensioenrechten, opgebouwd involge een buitenlandse pensioenregeling, komen ook in aanmerking voor verevening overeenkomstig de Nederlandse wet, maar alleen indien Nederlands recht het huwelijksvermogensregime beheerst; c. als buitenlands recht van toepassing is op het huwelijksvermogensregime van de echtgenoten, komen eventuele ingevolge een buitenlandse pensioenregeling opgebouwde pensioenrechten alleen voor verevening in aanmerking als dat buitenlandse recht daarin voorziet. De wettelijke regels zijn van toepassing op scheidingen die op of na 1 maart 2001 tot stand zijn gekomen. In geval van een scheiding die vóór die datum tot stand is gekomen, bepalen de instanties belast met de uitvoering van de pensioenregeling, of eventueel de rechter, of er in een internationaal geval aanspraak is op verevening van pensioenrechten. Voor inlichtingen hierover kunt u zich wenden tot de betrokken pensioenuitvoerder. Meer informatie over pensioenverdeling vindt u in de brochure Verdeling van ouderdomspensioen bij scheiding Haags Verdrag.indd :05:33

18 Verdrag van 1905 en rechtspraak Verdrag van 1905 Aan het begin van deze eeuw, in 1905, is door een aantal landen - waaronder Nederland - een verdrag over het huwelijksvermogensrecht aangesloten. In dat verdrag werd geregeld dat het recht van de nationaliteit van de man op het moment dat hij trouwt, het geldend recht was voor het huwelijksvermogen. Nederland heeft het verdrag van 1905 op 23 augustus 1977 opgezegd. In een klein aantal gevallen moeten de regels van dit oude verdrag toch nog worden toegepast. In Nederland valt u onder het oude verdrag, als u vóór 23 augustus 1977 bent getrouwd en de man op de trouwdag de nationaliteit had van één van de landen die bij het oude verdrag was aangesloten. Hebt u echter ná 23 augustus 1977 een rechtskeuze gemaakt, dan wordt die keuze in beginsel als geldig erkend. Het verdrag van 1905 geldt op dit moment alleen nog voor Italië, Portugal en Roemenië. Rechtspraak Na de opzegging van het verdrag van 1905 ontwikkelde de rechtspraak (voor het grootste deel van de gevallen) nieuwe regels om het toepasselijke recht te bepalen. Hebt u geen keuze gemaakt, dan zal de notaris of de rechter de regels toepassen, die de Hoge Raad heeft gegeven in een arrest van 10 december Dat zijn de volgende regels: is er een gemeenschappelijke nationaliteit als men trouwt, dan geldt het recht van het land waarvan men op dat moment de gemeenschappelijke nationaliteit heeft. is er geen gemeenschappelijke nationaliteit, dan is het recht van het eerste land waar men nà de huwelijkssluiting woonde van toepassing. is er geen gemeenschappelijke nationaliteit en ook geen eerste woonland, dan geldt het recht van het land, waarmee beide echtgenoten, alle omstandigheden in aanmerking genomen, de nauwste band hebben. De regels die de Hoge Raad indertijd gaf, komen grotendeels overeen met de regels van het Haags Verdrag. De regels gelden voor het hele huwelijksvermogen Haags Verdrag.indd :05:33

19 Tot slot Het Haags Huwelijksvermogensverdrag 1978 behandelt een belangrijk onderwerp. Het gaat immers om het huwelijksvermogensrecht tussen echtgenoten en de gevolgen daarvan voor anderen. De regels van het verdrag zijn op u van toepassing als u nà 1 september 1992 bent getrouwd. De regels van de rechtskeuze zijn, op een kleine uitzondering na, ook op u van toepassing als u vóór 1 september 1992 bent getrouwd. Heeft uw huwelijk internationale aspecten, dan kan het maken van een rechtskeuze veel problemen voorkomen. Wilt u hierover nadere informatie, dan kunt u advies vragen aan een notaris die bij u in de buurt is gevestigd. De adressen en telefoonnummers vindt u in het telefoonboek. Hebt u vragen of wilt u meer informatie Voor algemene informatie en het aanvragen van brochures, kunt u contact opnemen met de telefonische informatielijn van de gezamenlijke ministeries: Postbus 51 Infolijn, Telefoon (gratis) Openingstijden maandag t/m vrijdag van 9.00 uur uur Internet: vragen@postbus51.nl Aan de totstandkoming van deze brochure is medewerking verleend door de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie en het Internationaal Juridisch Instituut Haags Verdrag.indd :05:33

20 Lijst met nationaliteits- en woonplaatslanden Nationaliteitslanden: Woonplaatslanden: Noord-Europa Finland Noorwegen IJsland West-Europa Duitsland België Griekenland Cyprus Italië Denemarken Liechtenstein Frankrijk Nederland Ierland Oostenrijk Verenigd Koninkrijk Portugal Zweden Spanje Zwitserland Turkije Vaticaan Oost-Europa Albanië landen behoren tot de Bulgarije voormalige USSR (waaronder Hongarije Kazachstan, Tadzjikistan, Joegoslavië Letland) Polen Tsjechië Roemenië Slowakije Noord-Amerika Verenigde Staten Canada Midden-Amerika Dominicaanse Republiek rest van Midden-Amerika Haïti Zuid-Amerika Suriname rest van Zuid-Amerika Afrika Algerije Botswana Angola Burkina Faso Egypte Burundi Kaapverdische Republiek Kenia Marokko Nigeria Senegal Sierra Leone Somalië Sudan Tsjaad Zuid Afrika Tunesië Zaïre Azië Afghanistan Hong Kong Indonesië India Irak Israël Libanon Jemen Japan Maleisië Jordanië Singapore Koeweit Volksrepubliek China Korea Syrië Thailand Verenigde Emiraten Haags Verdrag.indd :05:33

21 Aan de inhoud van deze brochure kunt u geen rechten ontlenen Haags Verdrag.indd :05:33

22 Justitie maakt rechten en plichten duidelijk Het leven kent vele gebeurtenissen met juridische gevolgen. Justitie is verantwoordelijk voor de wetten die uw familie- en gezinsaangelegenheden regelen. Zo weet u welke rechten en plichten gelden voor u, uw gezin of uw familie. Uitgave Ministerie van Justitie, juli 2006 code 6139 oplage Justitie Omslag.indd :05:51