Docentenhandleiding. schoolplaten { WOII } h a a g s e. w w w..n l Docentenhandleiding

Transcriptie

1 1 Docentenhandleiding Den Haag in de Tweede Wereldoorlog In dit document vindt u alle informatie op een rij met betrekking tot de schoolplaat Poppenhuis (Den Haag ). De schoolplaat is onderdeel van de site Voor algemene informatie over de site en het museum verwijzen wij u naar de Algemene docentenhandleiding, welke ook op de site te downloaden is. In deze docentenhandleiding vindt u de volgende informatie: a. Lessuggesties voor op school b. Inhoudelijk verhaal, zoals te vinden op de site Inleiding Hoofdrollen schoolplaat Museumobjecten Den Haag anno nu Moeilijke woordenlijst

2 2 a. Lessuggesties op school Deze site biedt u als docent diverse mogelijkheden voor een gebruik in de klas. Zo kunt u een schoolplaat als ouderwetse (interactieve) vertelplaat gebruiken en deze als basis van een klassikale les inzetten, maar er zijn ook diverse opdrachten en quizzen beschikbaar. De docentenhandleiding zet alle informatie nog eens voor u op een rij in één document. Schoolplaat (klassikaal) De diverse digitale van het Haags Historisch Museum zijn zeer geschikt voor het gebruik in de klas. Daarbij kunt u de volgende stappen doorlopen: - ter introductie op het thema/ de schoolplaat die u gaat behandelen, klikt u de knop Algemene info aan en leest u het luisterverhaal voor dat onder het kopje Lees te vinden is. Bij sommige thema s is ook een korte film beschikbaar (onder de kop Kijk), of een audiofragment onder de kop Luister, die kunt u ook gezamenlijk bekijken en/of beluisteren. - Vervolgens bespreekt u de schoolplaat en de verschillende hoofdrollen daarop. Met een klik op de figuren of gebouwen krijgt u extra achtergrondinformatie, beeldmateriaal, doorverwijzingen naar objecten in de collectie van het museum, enzovoort. - Daarna kunt u één van de (interactieve) lesonderdelen inzetten: de (klassikale) quiz of het (zelfstandige) webspeurvel. Ter afsluiting bespreekt u de antwoorden klassikaal.

3 w w w..n l DocentenhanDleiDing 3 QuiZ (klassikaal) Met de Den haag in de tweede wereldoorlog-quiz kunnen leerlingen hun kennis testen. De quiz wordt klassikaal gespeeld, is opgezet in powerpoint en met een paar muisklikken heel eenvoudig te doorlopen. Laat de leerlingen alleen of in groepjes steeds nadenken over de opgaven en de volgens hen juiste antwoorden opschrijven. De leerling of het groepje met de meeste goede antwoorden wint en mag zich die dag Grote Kenner van Den Haag in de Tweede Wereldoorlog noemen. vraag 1 Wanneer was de Tweede Wereldoorlog? vraag 2 Wie bezetten Den Haag en de rest van Nederland? a : Van 1914 tot 1918 b : Van 1940 tot 1945 c : Van 1950 tot 1954 a : De Russen b : De Engelsen c : De Duitsers De antwoorden van de quiz: 1. b 2. c 3. a 4. b 5. c 6. b 7. b 8. c 9. a 10. a

4 4 Webspeuren (zelfstandig) Ook kunnen leerlingen als verwerking van de klassikale les zelfstandig aan de slag met het Webspeurvel Den Haag in de Tweede Wereldoorlog. Aan de hand van dit speurvel maken de leerlingen in eigen tempo een aantal vragen en opdrachten. Om deze goed te beantwoorden, speuren ze rond op de schoolplaat Den Haag in de Tweede Wereldoorlog. Het speurvel is te downloaden en uit te printen, leerlingen werken alleen of in duo s en vullen hun antwoorden op het vel in. Het SPEURvel zijn op de site te downloaden bij het tabblad docenten, onderdeel Lesmogelijkheden. WEB h a a g s e speurvel w w w.. n l Leerling-opdrachten thema Den Haag in de Tweede Wereldoorlog Wat weet je al van Den Haag in de Tweede Wereldoorlog? Met de onderstaande opdrachten kom je er achter. Speur vooral rond op de website! Dit helpt je de opdrachten op te lossen. { Den Haag in WOII } Opdracht 1 Opdracht 2 Dankzij deze meneer hebben we een goed beeld Door een rekenfoutje werd op 3 maart 1945 niet het van verschillende gebeurtenissen in Den Haag in Haagse Bos, maar het Bezuidenhout door de Engelsen de Tweede Wereldoorlog. gebombardeerd. Een nare fout, waarbij wel 500 mensen om het leven kwamen en nog veel meer mensen hun huis verloren. a. Wie is deze meneer? b. Wat was zijn beroep? Den Haag c. Waarom hebben we door hem zo n goed beeld bij bepaalde gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog? a. Waar ligt Bezuidenhout? Geef het aan op dit kaartje van Den Haag. b. Geef ook aan waar de bommen eigenlijk hadden moeten vallen. WEB Opdracht 3 WEB h a a g s e speurvel w w w.. n l Leerling-opdrachten thema Den Haag in de Tweede Wereldoorlog { Den Haag in WOII } Je kent vast Anne Frank wel. Zij was een Joods meisje dat een tijd lang ondergedoken zat in Amsterdam, om maar niet door de Duitsers meegenomen te worden naar een concentratiekamp. In die tijd schreef ze een dagboek, dat veel mensen inmiddels hebben gelezen. Den Haag heeft eigenlijk zijn eigen Anne Frank. Dit Joodse meisje schreef ook een dagboek dat later werd uitgegeven als boek. Hoe heet zij? 6 1 /4 Opdracht 4 Zes-en-een-kwart is een getal, maar ook de bijnaam voor een persoon. a. Wie was die persoon? b. Wat deed hij in Den Haag? Opdracht 5 Wie kwamen Den Haag uiteindelijk bevrijden van de Duitse bezetters? Zoek op de site minstens twee foto s van deze mensen, en leg uit wat je ziet. foto 1 foto 2 Opdracht 6 Zonder dat je het misschien zou weten, zijn er nog veel sporen te vinden van de Tweede Wereldoorlog in de stad. a. Is er in jouw eigen wijk nog iets terug te vinden dat aan de Tweede Wereldoorlog herinnert? Een monument, een straatnaam, of nog iets anders? Zoek het uit en omschrijf of teken wat het is. c. Waarom moesten de Engelse vliegtuigen eigenlijk het Haagse Bos bombarderen? c. Waarom had hij die bijnaam? b. Wist je van te voren dat dit monument/ deze straatnaam/ iets anders met de oorlog te maken had? Waarom wel/ niet? De antwoorden van het webspeurvel: 1. a. Wim Berssenbrugge b. fotograaf c. Hij nam tijdens de oorlog stiekem foto s van wat er allemaal in Den Haag gebeurde. 2. a. Bij de rode ster ligt het Bezuidenhout. b. Bij de blauwe ster hadden de bommen eigenlijk moeten vallen. c. Omdat de Duitsers daar V2 raketten opgeslagen hadden liggen. 3. Edith van Hessen 4. a. Seyss-Inquart b. Hij was de baas in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij werd door de Duitsers benoemd tot rijkscommissaris van Nederland. c. Omdat hij mank liep, alsof zijn ene been korter was dan zijn andere been. 5. Uiteindelijk kwamen de Amerikanen, Canadezen en Engelsen Nederland en dus Den Haag bevrijden. Verder: Eigen invulling. 6 a. eigen invulling b. eigen invulling

5 5 Introductie museum (klassikaal) Bezoekt u binnenkort het Haags Historisch Museum met uw leerlingen en vertelt u de kinderen van tevoren graag meer over het museum zelf? Met een introductiefilmpje geeft u de leerlingen alvast een goed beeld van het museum: waar ligt het, wat kun je zien, hoe is het ontstaan? De film duurt 6 min 25 en is te bekijken op: Op de site vindt u onder Docenten, Introductie museum een korte toelichting die u in de klas kunt gebruiken als begeleidend verhaal bij het filmpje. Meer informatie Het museum heeft in de loop der tijd divers educatief materiaal ontwikkeld dat betrekking heeft op het thema Den Haag in de Tweede Wereldoorlog. Dit materiaal kunt u op de site downloaden, zie tabblad Docenten, lesmogelijkheden. De volgende informatie is beschikbaar: Met eigen ogen: Tweede Wereldoorlog Met eigen ogen: Bommen op het Bezuidenhout Krant: Den Haag in de Tweede Wereldoorlog Haags Nieuws: Den Haag en de wereldoorlogen ( )

6 6 b. Inhoudelijk verhaal Den Haag in de Tweede Wereldoorlog In de 20ste eeuw groeide Den Haag enorm, de stad breidde zich in alle richtingen uit. Aan de bloei van Den Haag kwam abrupt een einde toen de Duitsers op 10 mei 1940 ons land binnenvielen. Omdat de Duitse Rijkscommissaris Seyss-Inquart zich in de stad vestigde, bleef Den Haag tijdens de bezetting het centrum van het bestuur. De stad heeft tijdens de bezetting zwaar geleden. Omdat Den Haag aan de kust lag, werd een groot gedeelte ontruimd en bezaaid met Duitse bunkers, mijnenvelden, kanonnen en tankgrachten. Vanuit de stad werden door de Duitsers V2-raketten richting Londen gelanceerd. De foto s die Wim Berssenbrugge ( ) vaak stiekem- tijdens de oorlog maakte, geven een duidelijke indruk van de oorlogsjaren en de bevrijding.

7 Hoofdrollen schoolplaat De gemarkeerde termen in de tekst zijn na te zoeken in de moeilijke woordenlijst verderop 7 De Duitsers Den Haag was van 1940 tot en met 1945 bezet door Duitsland. Maar de Duitsers hadden niet alleen Den Haag en Nederland veroverd. Ze wilden toen heel Europa veroveren. Deze periode noemen we de Tweede Wereldoorlog. Wist je dat er aan het begin van de 20ste eeuw ook al een wereldoorlog was geweest, namelijk de Eerste? Deze oorlog duurde van 1914 tot Nederland was hierbij, in tegenstelling tot de Tweede Wereldoorlog, eigenlijk niet betrokken. Edith van Hessen Edith van Hessen (1925-nu) was Joods. Daarom moest zij in 1941 van de Duitsers naar het Joods Lyceum in Den Haag. Deze school was door de Duitsers speciaal opgericht voor Joodse leerlingen. Zij mochten niet meer naar gewone scholen, maar kregen apart les. Edith kreeg op het Joods Lyceum Latijnse en Griekse les van doctor Italie. Hij was ook Joods. Ze hielden alle twee een dagboek bij tijdens de Tweede Wereldoorlog. Wist je dat Edith haar dagboek later uitgeeft als boek? Je kunt haar herinneringen aan de oorlog dus zelf nalezen. Doctor Gabriel Italie Doctor Italie ( ) gaf Latijnse en Griekse les op het Joods Lyceum in Den Haag. Dat moest hij omdat hij Joods was. Want de Duitsers wilden niet dat Joden op gewone scholen zaten. Doctor Italie schreef alles op wat hij meemaakte in zijn dagboek. Bijvoorbeeld hoe de Duitsers de Joodse leerlingen weghaalden bij hun klasgenoten. En dat ze naar het Joods Lyceum werden gestuurd. Edith van Hessen was één van zijn leerlingen. Doctor Italie en Edith overleefden gelukkig alle twee de oorlog. Wist je dat Gabriel Italie een tijdje in een concentratiekamp in Tsjechië heeft gezeten? Gelukkig werd hij aan het eind van de oorlog bevrijd en kon hij terug naar Den Haag. Arthur Seyss-Inquart Arthur Seyss-Inquart ( ) was de baas in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij werd door de Duitsers benoemd tot rijkscommissaris van Nederland. Dat gebeurde op 29 mei 1940 in de Ridderzaal in Den Haag. Seyss-Inquart noemde zichzelf graag toezichthouder. Want hij zou alles in de gaten houden. Maar Seyss-Inquart deed in de Tweede Wereldoorlog heel nare dingen. Daarom werd hij na de oorlog ter dood veroordeeld. Wist je dat Seyss-Inquart mank liep en daarom in Nederland al snel een bijnaam kreeg, namelijk zes-en-een-kwart? Wim Berssenbrugge Wim Berssenbrugge ( ) woonde tijdens de Tweede Wereldoorlog in Den Haag. Hij was lid van verzetsgroep Organisatie G. Wim was een fotograaf. Hij deed vooral spionagewerk. voor zijn verzetsgroep. Hij maakte stiekem veel foto s van de Duitsers én

8 van Den Haag tijdens de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding. Wist je dat Wim een heel speciale foto heeft gemaakt van een V2raket die bij het Vredespaleis wordt afgevuurd? Van de lancering van dit gevreesde Duitse wapen vanaf Nederlands grondgebied zijn nooit andere foto s gemaakt. 8 Janke van der Kooi Janke van der Kooi ( ) was aan het eind van Tweede Wereldoorlog goede vrienden met fotograaf Wim Berssenbrugge. Ze zaten alle twee in verzetsgroep. Organisatie G. De schuilnaam van Janke was Joke. Die verzonnen naam was nodig. Want zo wisten de Duitsers niet wie er echt bij de roep hoorden. Wist je dat Janke er voor zorgt dat Wim voor de verzetsgroep gaat werken en geheime documenten kopieert op microfilm? Koningin Wilhelmina Koningin Wilhelmina ( ) wordt vaak de moeder van het volk genoemd. Die naam kreeg ze omdat ze zich veel zorgen maakte om Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Eigenlijk zoals een moeder zich zorgen kan maken om haar kinderen. De koningin moest tijdens de oorlog naar Engeland vluchten. Via Radio Oranje konden Nederlanders nog wel Wilhelmina horen. Op de radiozender vertelde de koningin dat ze meeleefde met de mensen hier. En dat ze het helemaal niet eens was met wat de Duitsers deden. Koningin Wilhelmina was de oma van koningin Beatrix. Wist je dat Koningin Wilhelmina bijna 50 jaar koningin was? Eigenlijk nog iets langer; haar vader overleed toen zij 10 jaar was, maar ze was nog te jong om echt koningin te zijn. Haar moeder Emma heeft het toen tot haar 18de verjaardag voor haar waargenomen. De bevrijders Amerikaanse, Canadese en Engelse soldaten reden op 8 mei 1945 met hun grote militaire voertuigen door de Haagse straten. Zij waren de bevrijders van Nederland. Want zij versloegen de Duitsers en zorgden dat Nederland weer van Nederlanders werd. Iedereen was daarom heel blij met deze soldaten. Vol gejuich werden ze begroet. Eindelijk was Den Haag na 5 jaar bezetting bevrijd! Wist je dat Zuid Nederland (onder de grote rivieren) al in september 1944 bevrijd werd? De rest van Nederland, dus ook Den Haag, moest helaas nog wat langer wachten op de vrijheid, en maakte een verschrikkelijke hongerwinter mee. Hans Calmeyer Hans Calmeyer ( ) werkte voor de Duitsers. Hij was de baas van een afdeling waar werd besloten wie in Nederland Joods was en wie niet. Daardoor besliste Calmeyer over leven en dood. Want het was in de Tweede Wereldoorlog levensgevaarlijk om Joods te zijn. Veel mensen zeiden daarom dat ze niet Joods waren en vervalsten hun papieren. Vaak wist Calmeyer dat, maar hij liet ze toch gaan. Zo heeft hij duizenden Joden gered van vernietigingskampen.

9 Museumobjecten schoolplaat Wim Berssenbrugge Foto door Wim Berssenbrugge, 1941 Wim Berssenbrugge ( ) was een fotograaf in het verzet. Met zijn verzetsgroep Organisatie G hield hij zich vooral bezig met spionagewerk. Zijn foto s werden stiekem naar Londen gebracht. Zo wisten de geallieerden precies waar bijvoorbeeld Duitse raketten waren. 9 Janke van der Kooi Foto door Wim Berssenbrugge, 1941 Net als verzetsfotograaf Wim Berssenbrugge was Janke van der Kooi ( ) ook lid van verzetsgroep Organisatie G. Haar schuilnaam was Joke. Wist je dat Janke tegen het einde van de oorlog werd opgepakt door de Duitsers en gevangen genomen? Op de pier van Scheveningen Foto door Wim Berssenbrugge, 1941 Hoewel Nederland in oorlog was, kon je ook nog een beetje genieten van de zon. Wim Berssenbrugge maakte deze foto van zonneaanbidsters op de Scheveningse pier. Wist je dat de Duitsers vanaf mei 1942 niemand meer op het strand van Scheveningen toelieten? Het werd voor iedereen verboden. Vissen op de pier van Scheveningen Foto door Wim Berssenbrugge, 1941 Vanaf 1942 was het verboden om op de pier te komen. Want de Duitsers gebruikten de pier als opslagplaats. Hier bewaarden ze allemaal spullen. Maar dat duurde niet lang: het jaar daarop verwoestte een grote brand de oude, houten Scheveningse pier. Nog voordat de Duitsers de pier inpikten, maakte Wim Berssenbrugge deze foto van de visvangst vanaf de pier. Wist je dat de pier pas in 1961 weer werd opgebouwd? Spionagerapport Rapport door Organisatie G, 1944 Dit spionagerapport werd geschreven door verzetsgroep. Organisatie G op 31 december In het document staat waar de Duitsers ongeveer 100 V2-raketten bewaarden: onder de bomen van het Haagse Bos. Wist je dat de Engelsen daarom het Haagse Bos in maart 1945 met vliegtuigbommen wilden bombarderen? Ze maakten alleen een rekenfoutje, waardoor niet het Haagse Bos, maar het Bezuidenhout door het bombardement verwoest werd. Opstijgende V2-raket in volle vlucht Foto door Wim Berssenbrugge, 1944 Dit is een hele zeldzame foto, want dit is de enige foto waarop je een afgeschoten V2-

10 raket ziet boven Nederland. Wim Berssenbrugge werkte voor het verzet als fotograaf. Hij maakte deze foto vanuit zijn raam. De raket werd 100 meter verderop afgeschoten, bij het Vredespaleis. Wist je dat het afschieten van V2-raketten nog wel eens misging? Zo n bom viel dan meteen naar afvuren naar beneden, met alle gevolgen van dien. 10 Spoor van een opstijgende V2-raket Foto door Wim Berssenbrugge, 1944 In december 1944 schoten de Duitsers V2-raketten af op Londen. Dat deden ze vanuit Den Haag. Hier zie je het vuurspoor van de raket na het afschieten. Wim Berssenbrugge maakte deze foto. Op de achterkant schreef Wim dat de geallieerden veel informatie uit die vuurbaan konden halen. Bijvoorbeeld over hoe de raket omhoog werd geschoten. Wist je dat er wel meer dan 1000 van die raketten vanuit Den Haag richting Londen zijn afgevuurd? Tankwagen met vloeibare zuurstof voor V2-raket Foto door Wim Berssenbrugge, winter In de Tweede Wereldoorlog reden er vaak grote militaire wagens door Den Haag. Hier zie je een tankwagen met vloeibare zuurstof in de Laan van Meerdervoort. Die zuurstof was nodig voor de V2-raketten van de Duitsers. Wim Berssenbrugge maakte stiekem deze foto. Want het was verboden om militaire dingen te fotograferen. Aflossing van de wacht Foto door Wim Berssenbrugge, jaartal onbekend In de oorlog mocht je geen militaire dingen fotograferen. Maar dat deed Wim Berssenbrugge toch. Hij maakte stiekem deze foto vanonder zijn jas. Je ziet hier de wisseling van de wacht op het Plein. Daar was vroeger het Ministerie van Defensie en het hoofdkwartier van de Duitsers in Nederland. Op deze plek besloten ze wat er in Nederland moest gebeuren. Wist je dat een paar jaar geleden voor de film Zwartboek, een Nederlandse film over de Tweede Wereldoorlog, op het Plein gefilmd is? Het Plein werd een paar dagen helemaal omgebouwd tot filmset, alsof het weer de jaren 40 van de vorige eeuw was. Wilhelminastraat en Emmapark na het bombardement op Bezuidenhout Op 3 maart 1945 werd de Haagse woonwijk Bezuidenhout beschoten door Engelse bommenwerpers. Het was een vreselijke vergissing; de geallieerden wilden de Duitse V2-raketten raken. Maar die lagen verderop, in het Haagse Bos. Wist je dat het bombardement is uitgevoerd door 56 bommenwerpers van de Engelse RAF (Royal Air Force)? Wilhelminastraat en Theresiastraat na het bombardement op Bezuidenhout Twee maanden voor het einde van de oorlog werd de Haagse woonwijk Bezuidenhout

11 beschoten door de Engelse geallieerden. Het was een grote fout. De Engelsen wilden namelijk niet de woonwijk bombarderen. Ze wilden de Duitse V2-raketten raken. De illegale verzetskrant. Het Parool noemde het bombardement het Haagse drama. Wist je dat er na het bombardement veel branden woedden, maar dat de brandweer niet goed kon blussen omdat veel brandweerwagens waren afgepakt door de Duitsers en omdat er te weinig bluswater was? 11 Voedseldropping bij Laan van Meerdervoort Eind april 1945 zagen Hagenaren weer vliegtuigen van de geallieerden overkomen. Dit keer lieten de vliegtuigen geen bommen vallen, maar voedselpakketten. Enthousiast klommen mensen op hun daken om naar de vliegtuigen te zwaaien. Hier zie je die mensen ter hoogte van de Laan van Meerdervoort nummer 27. Wist je dat de mensen zo blij waren met het eten uit de lucht, omdat ze net de verschrikkelijke Hongerwinter achter de rug hadden en er bijna niets meer te eten in de stad was? Brandende NSB-inventaris op het Spui Op 6 mei 1945 werden op het Spui een kantoor van de NSB in brand gestoken. Hier zie je mensen kijken naar de smeulende spullen. De NSB was een politieke partij in Nederland. Tijdens de oorlog werkten zij vaak samen met de Duitsers. Na de Tweede Wereldoorlog werd de partij verboden. Wist je dat veel mensen die bij de NSB waren, na de oorlog een tijdje gevangen hebben gezeten? Bloemen als welkom voor de bevrijders Buitenlandse soldaten hadden Nederland bevrijd van de Duitsers. Toen zij in Den Haag aankwamen op 7 mei 1945, werden ze met bloemen ontvangen bij paleis Noordeinde. Wist je dat toen de Hagenaars eenmaal gehoord hadden dat Nederland bevrijd was, Den Haag veranderde in één groot feest? Overal zag je oranje en rood/wit/blauwe linten. De bevrijders worden toegejuicht Iedereen was heel blij om de bevrijders te zien. Deze soldaten werden daarom flink toegejuicht toen ze bij Den Haag kwamen. Hier zie je de enthousiaste mensen vanaf het spoorviaduct over de Rijswijkseweg. De foto werd gemaakt op 8 mei Aankomst van de Canadezen Op 8 mei 1945 kwamen de Canadese soldaten aan op de Hofplaats in Den Haag. Zij hoorden bij de geallieerden. Ook hier zorgde een grote menigte voor een enthousiast welkom.

12 Aankomst van een Canadese carrier Deze Canadese tank heet een carrier. De tank kwam 8 mei 1945 het Buitenhof oprijden. Misschien herken je op de achtergrond het standbeeld van Willem II. Dat standbeeld staat nu nog altijd op het Buitenhof. 12 Aankomst van de Canadezen bij het oude stadhuis De Canadezen rijden op 8 mei 1945 ook langs het oude stadhuis aan de Groenmarkt in Den Haag. In de verte staat een regiment van de Binnenlandse Strijdkrachten. De Binnenlandse Strijdkrachten waren alle Nederlandse verzetsgroepen samen. Canadees verkenningsvoertuig Alle vlaggen hangen uit: de oorlog is voorbij! Tussen de vlaggen zie je een Canadees verkenningsvoertuig rijden over de Laan van Meerdervoort. In de verte zie je de kruising met de Trompstraat. Wist je dat op 6 mei de Hagenaars een grote Nederlandse vlag op de toren van de Grote Kerk had gehangen? Wegtrekkende Duitsers Op 7 mei 1945 komen de eerste Amerikaanse, Canadese en Engelse soldaten aan in Den Haag. Zij hoorden bij de geallieerden. De Duitsers zijn dan nog niet weg. Zij vertrekken een dag later. Daardoor is Den Haag op 8 mei 1945 echt bevrijd. Hier zie je de Duitsers op hun terugweg over de Laan van Meerdervoort rijden. Aankomst van generaal Eisenhower Op 10 oktober 1945 was de Amerikaanse generaal Eisenhower in Den Haag. Op deze foto is hij op weg naar het paleis van koningin Emma op het Lange Voorhout. Eisenhouwer was opperbevelhebber van de Geallieerde Strijdkrachten. Dit waren de legers van de landen die samen vochten tegen de Duitsers. Later werd Eisenhouwer president van Amerika. Wist je dat naast Amerika, ook Engeland, China en de Sovjet Unie bij de geallieerden hoorden? Aankomst van generaal Eisenhower Wim Berssenbrugge maakte veel foto s tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar hij maakte ook foto s van de bevrijding. Hier zie je de Amerikaanse generaal Eisenhower in Den Haag. Hij rijdt langs het Malieveld langs duizenden blije Hagenaren. Op 10 oktober 1945 maakte Wim deze foto.

13 13 Den Haag anno nu In Den Haag zijn nog veel sporen van de Tweede Wereldoorlog terug te vinden. Ontdek het zelf met één van de vier wandelingen. Je kunt kiezen voor een route in de Bloemenbuurt, Duindorp, de Joodse Buurt of Clingendael. Zie tabblad Docenten, onderdeel Den Haag anno nu. Moeilijke woordenlijst Verzetsgroep Een groep mensen die zich stiekem verzetten tegen de Duitsers Spionagewerk In het geheim zoveel mogelijk informatie zoeken over wat de vijand allemaal doet Vernietigingskampen Plekken waar mensen naartoe werden gebracht en vermoord Het verzet Een geheime organisatie die zich verzette tegen de Duitsers Geallieerden De landen die samen vochten tegen de Duitsers Verzetsgroep Een groep mensen die zich stiekem verzetten tegen de Duitse bezetting Spionagerapport Hierin staat allemaal informatie over wat de vijand allemaal doet Verzetskrant Dit was een geheime krant, want hij werd verboden door de Duitsers Regiment Een deel van een leger Opperbevelhebber De belangrijkste persoon van een leger