Domiciliefraude en sociale fraude: do s & don ts

Transcriptie

1 Domiciliefraude en sociale fraude: do s & don ts Annelies Huys Arbeidsauditoraat Gent (Oost- en West-Vlaanderen) 22 februari 2016 Inhoud 1. Rol van het arbeidsauditoraat 2. Domiciliefraude en sociale fraude 3. COL Domiciliefraude 4. Do s en Don ts 5. Praktische werkwijze 2 1

2 1. Rol van het arbeidsauditoraat 3 1. Rol van het arbeidsauditoraat Het arbeidsauditoraat: onbekend en/of onbemind? Dubbele opdracht: 1. burgerrechtelijk: adviezen arbeidsrechtbank bijv. OCMW, RVA, RIZIV, Famifed (voorheen RKW), pensioenen) 2. strafrechtelijk: opsporingsonderzoek (zelfde onderzoeksmogelijkheden als PK) 4 2

3 1. Rol van het arbeidsauditoraat Verschil PK & AA criterium = inbreuk sociaal strafwetboek 5 1. Rol van het arbeidsauditoraat Strafrechtelijke bevoegdheden, onder meer: Zwartwerk werknemers (DIMONA) Tewerkstelling van vreemdelingen Mensenhandel (tewerkstelling van een werknemer in strijd met de menselijke waardigheid) Georganiseerde sociale fraude (bijv. via vennootschappen) Arbeidsongevallen met inbreuken welzijnswet Verhinderen van toezicht Niet betaling van loon Sociale dumping (detacheringsfraude) Fraude met sociale uitkeringen Domiciliefraude 6 3

4 1. Rol van het arbeidsauditoraat SOCIAAL STRAFRECHT = inbreuken sociaal strafwetboek Bevoegdheid AA (PJ overmaken aan auditeur) GEMEEN STRAFRECHT = inbreuken strafwetboek / bijzondere wetten Bevoegdheid PK (PJ overmaken aan procureur) COMBINATIE VAN INBREUKEN SOCIAAL STRAFWETBOEK ÉN GEMEEN STRAFRECHT zowel AA als PK kunnen zaak behandelen (nl. bij samenhang onderling overleg) 7 1. Rol van het arbeidsauditoraat Sociaal strafwetboek, boek 2, hoofdstuk 10 bepalingen die belangrijk zijn in de strijd tegen domicilie- en sociale fraude! artikel 232 SSW: valsheid en het gebruik van valse stukken in het sociaal strafrecht teneinde sociaal voordeel te bekomen, te doen bekomen, te behouden, te doen behouden Bijv. valse huurovereenkomst 8 4

5 1. Rol van het arbeidsauditoraat artikel 233 SSW: Een onjuiste of onvolledige verklaring afleggen of nagelaten hebben om een verplichte verklaring af te leggen Bijv. nalaten mee te delen aan sociale instelling dat u samenwoont of dat iemand bij u is komen wonen artikel 235 SSW: Oplichting in het sociaal strafrecht Met het oogmerk ten onrechte een sociaal voordeel te bekomen, te doen bekomen, te behouden of te doen behouden O.m. gebruik maken van valse adressen 9 1. Rol van het arbeidsauditoraat BELANGRIJK: Sociaal strafrecht beschikt over eigen strafbepaling m.b.t. valsheid en gebruik van valse stukken: artikelen 196 en 197 Sw zijn uitdrukkelijk uitgesloten voor materies die onder het SSW vallen AA pas bevoegd in geval van opzet, namelijk: om ten onrechte een sociaal voordeel te bekomen, te doen bekomen, te behouden of te doen behouden 10 5

6 1. Rol van het arbeidsauditoraat Alle voormelde wetsbepalingen stellen éénieder strafbaar die voormelde inbreuken stelt (dus niet louter uitkeringsgerechtigde! zowel primaire én secundaire fraudeur zie hierna) Alle voormelde strafbepalingen strafbaar met sanctieniveau 4 - gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar en een geldboete van 600 tot 6000 Euro (x6) - of één van de straffen alleen Ingeval van correctionele vervolging is een verbeurdverklaring van de vermogensvoordelen met tot teruggave aan de instelling mogelijk Rol van het arbeidsauditoraat Beslissing AA inzake strafrechtelijke dossiers: Dagvaarding strafrechter Minnelijke schikking Zonder gevolg : administratieve geldboete Merk op: alles krijgt een gevolg 12 6

7 2. Domiciliefraude & sociale fraude Domiciliefraude Principe werkelijke verblijfplaats = Plaats inschrijving bevolkingsregister Domiciliefraude werkelijke verblijfplaats Plaats inschrijving bevolkingsregister 14 7

8 2. Domiciliefraude Vaststelling van bewoning op een adres zonder bijbehorende domiciliëring Vaststelling van domiciliëring op een adres zonder effectieve bewoning Domiciliefraude Domiciliefraude Andere fraude 16 8

9 2. Domiciliefraude & sociale fraude Domiciliefraude Sociale fraude Domiciliefraude & sociale fraude Waarom? Voorbeeld Leefloon (OCMW) Samenwonende 555,81 Alleenstaande 833,71 Persoon met gezinslast 1111,

10 2. Domiciliefraude & sociale fraude Waarom? Voorbeeld - Minimum werkloosheidsuitkering (RVA) Samenwonende 729,04 Alleenstaande 972,14 Persoon met gezinslast 1157, Domiciliefraude & sociale fraude Waarom? Voorbeeld ziekteuitkering (RIZIV) Samenwonende 40% gederfde loon Alleenstaande 55% gederfde loon Persoon met gezinslast 65% gederfde loon 20 10

11 2. Domiciliefraude & sociale fraude Wie? Dag, ik heb domicilieadres nodig. Goedkoop mogelijk. Dat ik kan inschrijven bij gemeente en mijn posten kan ophalen verder hoef ik niet blijven wonen. Ik zoek een gemeubelde ruimte om alleen domicilie te kunnen plaatsen. Primaire fraudeur ontvangt het onrechtmatig verkregen financiële voordeel Domiciliefraude & sociale fraude Wie? Bent u op zoek naar een tijdelijk adres of wilt u niet uitgeschreven worden dan bent u hier op het juiste adres: een mooi ingericht appartement ( ) het pand is bewoond u kunt zich inschrijven tegen 100 euro per (maand) Te huur: gemeubelde kamer voor domicilieadres. 225 / maand huurwaarborg- huurovereenkomst jaarlijks opzegbaar -vrij 1 april 2014 Secundaire fraudeur ontvangt onrechtmatige huurinkomsten 22 11

12 2. Domiciliefraude & sociale fraude Verliezers? Rechtstreekse financiële schade voor de instellingen van sociale zekerheid Gevolgschade voor het maatschappelijk weefsel COL Domiciliefraude 24 12

13 3. COL Domiciliefraude COL 17/2013 Omzendbrief betreffende de strijd tegen de sociale fraude ten gevolge van fictieve domiciliëringen ( COL Domiciliefraude ) COL Domiciliefraude Inwerkingtreding: 1 september 2013 Vertrouwelijk karakter 26 13

14 3. COL Domiciliefraude - doelstellingen Snelle(re) procedures instellen om de onrechtmatige uitbetaling van uitkeringen onverwijld te kunnen stopzetten Verbetering van de informatiedoorstroming tussen gerechtelijke overheden, politie, sociale inspectie, instellingen van sociale zekerheid en overheidsdiensten COL Domiciliefraude - informatie De lokale overheid (dienst bevolking) en lokale politiedienst (wijkagent) Andere politiediensten De sociale inspectiedienst (art. 29 Sv.) Het OCMW (art. 29 SV) De burger 28 14

15 3. COL Domiciliefraude mogelijke inbreuken De primaire fraudeur: Sociale uitkeringsfraude Valsheid en gebruik van valse stukken (art. 232 SSW) Valse verklaringen (art. 233 en 235 SSW) Inbreuken op wetgeving sociale woninghuur De secundaire fraudeur: (Mede)daderschap (bijv. aan sociale uitkeringsfraude) Gemeenrechtelijke misdrijven bijv. inbreuken op de stedenbouwkundige voorschriften, huisjesmelkerij, corruptie) COL Domiciliefraude - bevoegdheidsregeling Primaire fraudeurs Is er domiciliefraude + sociale fraude? Zo ja PV aan AA Zo neen VPV (COL 8/2005) Secundaire fraudeurs Is er (mede)daderschap aan sociale fraude? Zo ja PV aan AA Zo neen PV aan PK (overleg) 30 15

16 4. Do s en Don ts Do s & don ts Onderzoek Buurtonderzoek Rijksregister / Belgisch Staatsblad / KBO Observatie buiten BOM-wetgeving Huiszoeking met toestemming (ev. fotodossier) Infofiches + PV s ISLP nakijken Telecomoperatoren: vaste lijn, internet Bankonderzoek Verbruiksgegevens nutsbedrijven 32 16

17 Buurtonderzoek Belang nadere precisering: periode fraude, identiteit buren, data buurtonderzoek - cf. zaak die in Gent naar CR ging: - PV: via buuronderzoek komen wij ter kennis dat (X) effectief zou verblijven te bij zijn echtgenote (Y) en kinderen. Volgens buurtbewoners zou het ganse gezin daar altijd gewoond hebben. (Y) zou een voertuig Mercedes C van witte kleur gebruiken en (X) zou zich steeds verplaatsen met een camionette van grijze kleur 33 Buurtonderzoek Belang nadere precisering: periode fraude, identiteit buren, data buurtonderzoek - cf. zaak die in Gent naar CR ging: - tussenvonnis: in het strafdossier bevindt zich geen verklaring van de buren enkel de vermelding volgens de buurtbewoners zou het ganse gezin daar altijd gewoond hebben en zouden er altijd een Mercedes en een camionette op de oprit staan. Wat bedoeld wordt met altijd weten wij niet, is dit vanaf 2009? noch of dit de interpretatie is van de verbalisant of de correcte weergave van een gesprek met de buren, welke buren? 34 17

18 Buurtonderzoek Belang nadere precisering: periode fraude, identiteit buren, data buurtonderzoek - cf. zaak die in Gent naar CR ging: - Bijkomend kantschrift: op ( ) kwam de zaak (X) voor de correctionele rechtbank. De rechtbank vraagt aanvullend onderzoek. Derhalve verzoek ik u: de buurtinspecteur waarvan sprake in uw pv nader te identificeren en desgevallend zijn bevindingen letterlijk te voegen; de buren gehoord in hoofde van het onderzoek nader te identificeren en te vragen om zo precies mogelijk hun bevindingen mede te delen. Desgevallend een nieuw buurtonderzoek te organiseren. 35 Observatie buiten BOM-wetgeving Art. 47sexies Sv - Maximum 5 dagen na elkaar of 5 dagen gespreid over een periode van 1 maand (te rekenen vanaf de eerste vaststelling) - Grondige observatie: brievenbus, gordijnen, aanbellen, voertuigen, - Quid met administratieve onderzoeken? 36 18

19 Infofiches + PV s ISLP nakijken Vroegere interventies kunnen nuttige info opleveren: oplijsten in PV: wanneer, waarvoor, nuttige info. Indien eerdere PV s: minstens verwijzen naar PV-nummer en indien mogelijk afschrift meesturen 37 Infofiches + PV s ISLP nakijken Vb: dossier september 2014 Uit een analyse van de talrijker interventies sinds 2006 tot heden komen wij tot de vaststelling dat tal van interventies plaatsvonden te nr. 32/2, zijnde de domicilie van X. Bij deze interventies (huiselijke moeilijkheden, gezinsconflicten, opzettelijke slagen en verwondingen, beschadigingen, ) bleek telkenmale dat Y aanwezig was in het appartement van X, hetzij als melder, getuige of betrokken partij. Uit de verklaring van Y d.d. 6/9/12 blijkt hij reeds 13 jaar een relatie te hebben met X doch woonachtig is op een andere locatie, zijnde (BG ); in een andere verklaring laat Y opmerken dagelijks aanwezig te zijn in het appartement van X (navolgend PV d.d. 1/5/12). Een kopie van beide verklaringen wordt gevoegd in bijlage aan huidig bundel

20 Telecom: vaste lijn/internetverbinding KS: gelieve na te gaan bij Telenet, klantendienst,, of X ( 22/02/xxxx) en wonende te nog openstaande schulden heeft. Wie heeft het afgelopen jaar haar rekeningen betaald (klantnummer, accountnummer ) Antw: het contract van X werd reeds enkele jaren geleden opgezegd wegens wanbetaling. X heeft daarna eerst een contract afgesloten op naam van Y (op het adres van X). Ook deze rekeningen werden niet betaald waardoor ook dit adres werd opgezegd. Daarna heeft X via haar dochter een nieuw contract afgesloten met Telenet. En ook hier volgde afsluiting na wanbetaling.! Bij eerste ondervraging kan het dus nuttig zijn na te gaan bij welke telecomoperatoren men aangesloten is! 39 Bankonderzoek - Enkel o.b.v. kantschrift - Soms meevaller uit onverwachte hoek - Bijv: uit het bankonderzoek komt betaling van mutualiteit naar voor waaruit vele doktersbezoeken blijken; op vraag AA wordt nagegaan bij welke huisarts men gaat: die blijkt steevast aan de andere kant van het land te liggen - Bijv: inkopen met bankkaart / geldafhalingen steeds in andere provincie dan waar men beweert te wonen 40 20

21 Nutsbedrijven Voor het opvragen van verbruiksgegevens (privacygevoelige info): - Ofwel kan de politie aan betrokkene zelf vragen om vrijwillig zijn verbruiksfacturen (eindafrekening + betaalbewijzen) voor te leggen - Ofwel kan de politie bij derden, zoals de netbeheerder gas- en elektriciteit of watermaatschappij, inlichtingen opvragen met de uitdrukkelijke toestemming van betrokkenen - Ofwel kan de politie bij derden, zoals de netbeheerder gas- en elektriciteit of watermaatschappij, inlichtingen opvragen via een kantschrift van een magistraat. 41 Nutsbedrijven Opvragen energieverbruik van 1 jaar bij nutsbedrijven met analyse van de resultaten Vergelijk met een gemiddeld referentiepersoon. Vb: Steeds in concreto rekening houden met de leefomstandigheden van de betrokken persoon 42 21

22 Creatief zijn vuilnisophaling: Op 22/02/2016 nemen wij telefonisch contact op met IDM, de ophaaldienst van vuilnis te Zelzate. Voor de woning gelegen te 25 kan men ons het volgende meedelen: tussen 01/01/14 en 13/05/14 gebeurden volgende ophalingen: - januari: 2 ophalingen: 1 kg en 7,5 kg - Februari: 1 ophaling: 6 kg - Maart: 1 ophaling: 8,5 kg - Voor de woning gelegen te 19A kan men ons het volgende meedelen: tussen 01/01/14 en 13/05/14 gebeurden volgende ophalingen: - januari: 2 ophalingen: 22,5 kg en 29,5 kg - Februari: 2 ophalingen: 26,5 kg en 22 kg - Maart: 2 ophalingen: 29 kg en 24 kg - Uit buurtonderzoek blijkt dat X en de twee kinderen in het appartement gelegen te 19A verlbijven en daar verschillende dagen per week blijven slapen. Dit verklaart waarom er meer afval (in gewicht) wordt aangeboden op het 19A dan in Creatief zijn voertuigen: Op naam van X staan twee voertuigen ingeschreven: - Een grijze Mercedes E 200 met nummerplaat XXX222 - Een Audi A6 met nummerplaat YYY333 Op naam van Y staat een zwarte Mini Cooper ingeschreven met nummerplaat ZZZ444 Wij stippen aan dat wij Y reeds hebben zien rijden met de grijze Mercedes ingeschreven op naam van X

23 Creatief zijn Post: Gelieve bij Bpost na te vragen of de post van de heer X in de periode van werd doorgestuurd naar een ander adres. Dit kantschrift geldt als vordering. 45 Creatief zijn Facebook Info Facebook: Op het publieke facebook profiel van X kunnen wij op 22/02/2016 zien dat bij rubriek info en tijdlijn vermeld staat woont in Eeklo

24 Creatief zijn Track & trace KS: met verzoek de Track & Tracegegevens van X ( 22/02/xxxx) op te vragen bij zijn werkgever YYY voor de periode van 2011 tot op heden Praktische werkwijze 48 24

25 5. Praktische werkwijze Navraag bij instellingen = verzoek tot inlichting = één naar SPOC van RVA, Famifed (voorheen: RKW), RIZIV, RVP, DG voor Personen met een handicap, POD Maatschappelijke integratie met gezond verstand - bijv. 20-jarige: geen RVP Praktische werkwijze SPOC s instellingen: RVA ccdscc@rva.be RKW cel.fraude@famifed.be RIZIV adresfraude@riziv.fgov.be RVP fraude@onprvp.fgov.be Directie-generaal Personen met een handicap Nadine.elias@minsoc.fed.be POD Maatschappelijke integratie vraag@mi-is.be 50 25

26 5. Praktische werkwijze Voorbeeld mail voor navraag instellingen: In het kader van een onderzoek naar mogelijke fraude met sociale uitkeringen, verzoek ik u mij mede te delen - of [NAAM+RRN] bij uw diensten gekend is, zo ja met welk adres en welke gezinssituatie; - of betrokkene sociale voordelen ontvangt, zo ja, in welke periode; - op welk rekeningnummer de uitkering wordt uitbetaald; Praktische werkwijze Uitnodiging verhoor «onderzoek woonplaats/gezin sociale voordelen» (Salduz cat. 3) geen reactie: voorstel ambtshalve schrapping verhoor: bij ontkennen: betaalbewijzen water, gas, elektriciteit + navraag huurcontract en betaalbewijzen huur 52 26

27 5. Praktische werkwijze Resultaat van het onderzoek - via PV aan arbeidsauditeur alle vaststellingen en alle documenten periode vermelden! - indien onderzoek start met klacht RVA of andere diensten, hen op de hoogte houden van einde onderzoek (niet inhoud), PV zal door arbeidsauditoraat aan hen worden overgemaakt Praktische werkwijze Arbeidsauditeur - Doorgeefluik of vervolgen - voorbeelden - Ev. nog vraag tot berekening vermogensvoordelen om tot beslag over te gaan doel: teruggeven aan instellingen sociale zekerheid (primaire fraudeur) of verbeurdverklaring (secundaire fraudeur) PLUKteam FGP inschakelen indien nodig 54 27

28 5. Praktische werkwijze Vademecum van COL Bijlagen van COL: - Uitwerking vragenlijst verhoor Ev. interne richtlijnen 55 Motivatie Doorgeven van vermoedens domiciliefraude door alle partners bijzonder belangrijk Zonder ogen en oren van de lokale politie en zonder PV, geen bestrijding van domiciliefraude Correcte toebedeling van overheidsgeld 56 28

29 Motivatie Klikspaan? NEEN, wel sociaal verantwoord De kleine man aanpakken? Vaak administratieve afhandeling; geldt ook voor grote man (secundaire fraudeur) 57 Vragen? Bedankt voor uw aandacht! 58 29