Spinoza s Visie. Dag 2. Over God en de Natuur

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Spinoza s Visie. Dag 2. Over God en de Natuur"

Transcriptie

1 Spinoza s Visie Dag 2 Over God en de Natuur

2 Opzet cursus Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Over God Over de mens Over het geluk Inleiding Hoe zit de wereld in elkaar? Hoe verhoudt de mens zich tot de wereld? Waarin ligt het ultieme geluk?

3 Opzet cursus Dag 2 Wat God/Natuur is? Opdracht Over God Hoe zit de wereld in elkaar Spinoza s Metafysica Opdracht Gevolgen van deze metafysica

4 Wat God/Natuur is? Afhankelijk en onafhankelijk

5 Visie Aristoteles Individueel ding 2 Individueel ding 1 Individueel ding 3 Eigenschappen Drager Substantie Veranderlijk Afhankelijk Onveranderlijk Onafhankelijk

6 Soorten onafhankelijkheid Oorzakelijk Een zaak is onafhankelijk van oorzaken oorzaak van zichzelf Verandering Een zaak is onafhankelijk van verandering eigenschappen veranderen maar essentie niet

7 Oorzakelijk Verandering Wat is onafhankelijk? NEE NEE Individueel ding? NEE NEE Deel van individueel ding? JA? JA? Geheel van individuele dingen?

8 Tweedeling van alles wat is Substantie Individueel ding = Eigenschap van substantie = Mode

9 Eigenschappen van de substantie Substantie is oneindig Substantie is uniek Geen twee gelijke Er is één Substantie Substantie wordt niet veroorzaakt Substantie moet bestaan

10 Tweedeling van alles wat is Substantie eeuwig Alles wat er is onveranderlijk volmaakt onafhankelijk oneindig De Natuur God

11 Wat God niet is

12 planner Grijpt niet in bestuurder Geen persoon Geen Schepper Supermens Bestaat niet buiten de wereld Verhoort geen gebeden Beloont geen goed gedrag Heeft geen spijt

13 Metafysica Indeling van de Natuur

14 Attributen

15 Substantie Uitgebreidheid Invloed dus afhankelijkheid Denken

16 Substantie = God = Natuur Uitgebreidheid Denken = Attributen Bekend Onbekend Attribuut X

17 Substantie = God = Natuur Uitgebreidheid Denken = Attributen = Modi Afzonderlijke dingen Afzonderlijke ideeën

18 Eigenschappen attributen Attribuut is oneindig in zijn soort Attribuut is uniek Er zijn oneindig veel attributen Attribuut is onafhankelijk in zijn soort Attributen moeten bestaan

19 Attributen Uitgebreidheid Substantie = God = Natuur Denken Geen invloed Altijd parallel - Orde en verband gelijk Attributen zijn indelingen door het verstand en geen werkelijk onderscheid.

20 Modi

21 Substantie = God = Natuur Individueel ding = Mode = Eigenschap van substantie

22 Substantie = God = Natuur Individu Individu Individu

23 Lagere orde individu Is er een individu van de laagste orde? Is er een atoom? Is er een individu van de hoogste orde? Hogere orde individu

24 Lagere orde individu Is er een individu van de laagste orde? Is er een atoom? Een individu is een zaak waarvan de delen een vaste verhouding van beweging en rust hebben. De delen van een individu kunnen oneindig gedeeld worden. Geen atoom of kleinste deel. Beweging en rust zijn de altijd aanwezige factor. Het einde van de reeks zijn Beweging en rust.

25 Het individu van de hoogste orde is het totaal van alle modi. Is er een individu van de hoogste orde? Hogere orde individu

26 Lagere orde individu Beweging en rust Oneindige directe modi Eindige indirecte modi veroorzaakt door Eindige indirecte modi veroorzaakt door Eindige indirecte modi veroorzaakt door Eindige indirecte modi veroorzaakt door Enzovoort Eindige indirecte modi Drie soorten modi. Het geheel der dingen Oneindige indirecte modi Hogere orde individu

27 Volledige indeling

28 Substantie = God = Natuur Beweging en rust Oorzakelijk Oneindige verstand Oorzakelijk Naturende Natuur Onbekende attributen Indirect Genatuurde Natuur Volstrekt oneindige verstand Denken Direct Individueel idee Individueel idee Individueel idee Individueel idee Uitgebreidheid Direct Individueel ding Individueel ding Individueel ding Individueel ding Indirect Totale gezicht van de wereld Attributen modi

29 Denken Niet rechtstreekse oneindige modi Substantie = God = Natuur Rechtstreekse oorzaak Rechtstreekse oneindige modi Uitgebreidheid Modi = eigenschappen

30 Gevolgen van deze metafysica Wat doet dit met ons?

31 Gevolgen metafysica Er is geen doel of hoger plan. Alles is opgenomen in een keten van oorzaak en gevolg. Alles is noodzakelijk God/Natuur heeft geen vrije wil. Er kan geen toeval bestaan. Wereld is volmaakt. Er is geen goed en slecht.

32 Samenvatting

33 Waarin ligt ons geluk? Kennis Idee van God Bestaan van iets buiten ons Bestaan van de Natuur Gevolgen van de metafysica Hoe de Natuur werkt

34 Belangrijke lessen God/Natuur is niet een buiten de wereld staande Bepaler. God=Natuur is alles wat er is. Alles hangt van God/Natuur af en is hierin opgenomen. Iets kan niet uit niets voortkomen alles heeft een oorzaak. Vrije wil en toeval bestaan niet alles is noodzakelijk.

35 Volgende week Wat is de mens? Welke kennis kan de mens hebben? Welke emoties volgen daar uit? Welke zijn goed en welke slecht?

Spinoza s Visie. Dag 2. Over God en de Natuur

Spinoza s Visie. Dag 2. Over God en de Natuur Spinoza s Visie Dag 2 Over God en de Natuur Module 2 Herhaling dag 1 Over geluk, kennis en God Belangrijke lessen Streven naar eer, rijkdom en lust brengt niet het gewenste geluk. Denken, het opdoen van

Nadere informatie

Spinoza s Visie. Dag 3. Hoe verhoudt de mens zich tot de Natuur?

Spinoza s Visie. Dag 3. Hoe verhoudt de mens zich tot de Natuur? Spinoza s Visie Dag 3 Hoe verhoudt de mens zich tot de Natuur? Opzet cursus Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Over God Over de mens Over het geluk Inleiding Hoe zit de wereld in elkaar? Hoe verhoudt de mens zich

Nadere informatie

Spinoza s Visie. Dag 3. Hoe verhoudt de mens zich tot de Natuur?

Spinoza s Visie. Dag 3. Hoe verhoudt de mens zich tot de Natuur? Spinoza s Visie Dag 3 Hoe verhoudt de mens zich tot de Natuur? Module 3 Herhaling Belangrijke lessen dag 1 en 2 Kennis is de bron van ons geluk. Kennis van het hoogst denkbare geeft het grootst mogelijke

Nadere informatie

Spinoza s Visie. Dag 1. Wie is Spinoza en wat is ware kennis?

Spinoza s Visie. Dag 1. Wie is Spinoza en wat is ware kennis? Spinoza s Visie Dag 1 Wie is Spinoza en wat is ware kennis? Opzet cursus Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Over God Over de mens Over het geluk Inleiding Hoe zit de wereld in elkaar? Hoe verhoudt de mens zich tot

Nadere informatie

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 4

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 4 Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 4 Deel 1, Hoofdstuk 3 Dat de Natuur de oorzaak is. Rikus Koops 15 juni 2012 Versie 1.0 In de vorige toelichting heb ik de organisatie van de Natuur

Nadere informatie

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 2

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 2 Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 2 Deel 1, Hoofdstuk 2 - Wat God is. Rikus Koops 8 juni 2012 Versie 1.1 Inmiddels hebben we van Spinoza begrepen dat God bestaat, dat heeft hij ons

Nadere informatie

Spinoza s Visie. Dag 1. Wie is Spinoza en wat is ware kennis?

Spinoza s Visie. Dag 1. Wie is Spinoza en wat is ware kennis? Spinoza s Visie Dag 1 Wie is Spinoza en wat is ware kennis? Opzet cursus Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Over God Over de mens Over het geluk Inleiding Hoe zit de wereld in elkaar? Hoe verhoudt de mens zich tot

Nadere informatie

Samenvatting en structuur Ethica

Samenvatting en structuur Ethica SPINOZA NOTITIE Nummer 2 Samenvatting en structuur Ethica De structuur, een korte en een lange samenvatting van de Ethica Rikus Koops 27 november 2012 Versie: 1.0 STEEKWOORDEN: Ethica, structuur, samenvatting

Nadere informatie

Aristoteles. ( v. C.)

Aristoteles. ( v. C.) Aristoteles geschiedenis (384-322 v. C.) Een Europese verklaring van de wereld van vóór er moderne wetenschap was? Waar is de Europese cultuur ontstaan? Vóór de Grieken XVIIIde dynastie, tussen 1379 en

Nadere informatie

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 15

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 15 Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 15 Deel 2, Hoofdstuk 26, De ware vrijheid Rikus Koops 1 oktober 2012 Versie 1.0 We zijn toegekomen aan het laatste hoofdstuk van de Korte Verhandeling.

Nadere informatie

Heeft God het Kwaad geschapen?

Heeft God het Kwaad geschapen? Heeft God het Kwaad geschapen? Zondagavond 22 september 2013 (Genade & Waarheid Preek) Inleiding A. Genade & Waarheid Preken (Soms) Ingewikkelde of wettisch toegepaste onderwerpen bekeken vanuit Genade

Nadere informatie

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 1

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 1 Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 1 Deel 1, Hoofdstuk 1 - Dat er iets buiten ons bestaat. Rikus Koops 8 juni 2012 Versie 1.1 In de inleidende toelichting nummer 0 heb ik gesproken

Nadere informatie

Spinoza notitie Nummer 7. Spinoza over ideeën. De menselijke geest en zijn kennis. Rikus Koops

Spinoza notitie Nummer 7. Spinoza over ideeën. De menselijke geest en zijn kennis. Rikus Koops Spinoza notitie Nummer 7 De menselijke geest en zijn kennis Rikus Koops 13 juli 2016 Versie 1.0 Steekwoorden Spinoza, Ethica, deel 2, kennis, ideeën, menselijke geest, ware kennis Samenvatting Een kernpunt

Nadere informatie

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 0

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 0 Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 0 Inleiding tot de Korte Verhandeling Rikus Koops 6 juni 2012 Versie 1.1 De Korte Verhandeling van God de mens en zijn welstand is een zeer waardevol

Nadere informatie

Over geluk en kennis

Over geluk en kennis Uitgeschreven Lezing Nummer 1 Over geluk en kennis Hoe wij met de juiste kennis volgens Spinoza ons geluk kunnen bereiken Rikus Koops 6 januari 2014 Versie: 1.0 STEEKWOORDEN: Geluk, soorten kennis, rede,

Nadere informatie

Spinoza s visie. De wereld, de mens en ons geluk

Spinoza s visie. De wereld, de mens en ons geluk Spinoza s visie De wereld, de mens en ons geluk Rikus Koops oktober 2012 Spinoza s visie De wereld, de mens en ons geluk Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in readers en andere compilatiewerken

Nadere informatie

Spinoza - ook tafels hebben een ziel

Spinoza - ook tafels hebben een ziel Spinoza - ook tafels hebben een ziel In de zeventiende eeuw kwam de filosoof René Descartes met de beroemde stelling dat alles in de wereld tot twee substanties teruggeleid kan worden: lichaam of geest.

Nadere informatie

DUALISME. René Descartes ( )

DUALISME. René Descartes ( ) DUALISME René Descartes (1596-1650) HET CORPUSCULAIRE WERELDBEELD Galileo Galilei (veroordeling 1633 vanwege Dialogen) Descartes - Le Monde (voltooid in 1633) HET CORPUSCULAIRE WERELDBEELD PRIMAIRE QUALITEITEN

Nadere informatie

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen Zondag 52 Zondag 52 gaat over de zesde bede. Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid, in der eeuwigheid. Amen. Lees de tekst

Nadere informatie

Het bewijs van het bestaan van God

Het bewijs van het bestaan van God Spinoza notitie Nummer 8 Een analyse van Ethica deel 1 stelling 1 tot en met 11 Rikus Koops 6 december 2016 Versie 1.0 Steekwoorden Spinoza, bewijs van God, Korte Verhandeling Samenvatting In deze notitie

Nadere informatie

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 11

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 11 Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 11 Deel 2, Hoofdstuk 5 tot en met 14 De evaluatie van de aandoeningen. Rikus Koops 26 september 2012 Versie 1.0 In de vorige toelichting heb ik

Nadere informatie

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 5

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 5 Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 5 Deel 1, Hoofdstuk 4 en 6 De volmaakte natuur en het niet bestaan van toeval Rikus Koops 24 juni 2012 Versie 1.0 Hoewel het vierde hoofdstuk op

Nadere informatie

Over individu en modus

Over individu en modus Spinoza notitie Nummer 6 Wat de kleine fysica ons over de modi kan vertellen Rikus Koops 29 augustus 2015 Versie 1.0 Steekwoorden modus, modi, lichaam, individu, kleine fysica, eenvoudigste individu, oneindig

Nadere informatie

BOEK VAN HET SCHEPPEN

BOEK VAN HET SCHEPPEN BOEK VAN HET SCHEPPEN Boek van het scheppen 1-208.indd 1 27-02-18 09:38 Dit is Biblos-serie deel 7 Uitgeverij AnkhHermes is pionier op het gebied van bewustwording, spiritualiteit, gezondheid en nieuwe

Nadere informatie

Transcendentale vrijheid tegenover natuurlijke kausaliteit bij Immanuel Kant

Transcendentale vrijheid tegenover natuurlijke kausaliteit bij Immanuel Kant Transcendentale vrijheid tegenover natuurlijke kausaliteit bij Immanuel Kant Ulrich Grün, stud.nr.: 9212647 7 juli 2006 Inleiding In een wereld bestaande uit materie vinden veranderingen, zoals wij ze

Nadere informatie

CONTEMPLATIEVE FOTOGRAFIE BEWUST ANDERS WAARNEMEN

CONTEMPLATIEVE FOTOGRAFIE BEWUST ANDERS WAARNEMEN CONTEMPLATIEVE FOTOGRAFIE BEWUST ANDERS WAARNEMEN Inleiding Wat wij beogen met deze drie dagen is een verdieping in fotograferen. Dat doen we door het effect van foto s te bestuderen. In algemeenheid geven

Nadere informatie

Wijkgemeente Ichthus Noordwijk. Met de rug tegen de. LEER ME LEREN 5, bewaarexemplaar. Ds. F. van Roest, zondag 15 december

Wijkgemeente Ichthus Noordwijk. Met de rug tegen de. LEER ME LEREN 5, bewaarexemplaar. Ds. F. van Roest, zondag 15 december LEER ME LEREN 5, bewaarexemplaar Wijkgemeente Ichthus Noordwijk Met de rug tegen de muur 1 Ds. F. van Roest, zondag 15 december De HEERE is een alwetend God, Zijn daden zijn recht. Hanna 2 H.C. zondag

Nadere informatie

Wijsgerige Antropologie

Wijsgerige Antropologie Wijsgerige Antropologie Er was een grote overlap tussen filosofie en theologie in de middeleeuwen. Wat de mens scheidt van een dier is het verstandelijke vermogen, het vermogen tot taalgebruik en het besef

Nadere informatie

Module 1. Bewustwording.

Module 1. Bewustwording. Module 1. Bewustwording. Dag 3. Visioning Ontdek wat jouw ziel te zeggen heeft over jouw bestemming en werk. Je staat op het punt om te gaan luisteren naar de wijsheid van je ziel als het gaat over jouw

Nadere informatie

Spinoza s metafysica: Ethica I. Spinozalyceum Amsterdam 20 februari 2010. Wiep van Bunge

Spinoza s metafysica: Ethica I. Spinozalyceum Amsterdam 20 februari 2010. Wiep van Bunge 1 Spinoza s metafysica: Ethica I Spinozalyceum Amsterdam 20 februari 2010 Wiep van Bunge Vanmiddag maken we een begin met de studie van de niet-geometrische Ethica, en dat vanuit de gedachte dat het misschien

Nadere informatie

Het belangrijkste verhaal is eigenlijk een samenvatting van alles wat Hij gedaan heeft

Het belangrijkste verhaal is eigenlijk een samenvatting van alles wat Hij gedaan heeft Kunt u mij een (voor u) belangrijk verhaal over Jezus vertellen? Het belangrijkste verhaal is eigenlijk een samenvatting van alles wat Hij gedaan heeft Zijn twee belangrijkste geboden: Heb je God lief

Nadere informatie

Ethica van Spinoza. (vertaald door D. Burger)

Ethica van Spinoza. (vertaald door D. Burger) Ethica van Spinoza (vertaald door D. Burger) Deze tekst is uitsluitend voor persoonlijk gebruik. Commercieel gebruik is niet toegestaan. Evenmin is het toegestaan de tekst te wijzigen, bewerken, geheel

Nadere informatie

Wijsgerige antropologie:

Wijsgerige antropologie: Wijsgerige antropologie: 1. De mens is een dier dat kan denken Een mens is tegelijkertijd het subject en het object van het onderzoek in de wijsgerige antropologie, zowel onderzoeker als datgene wat onderzocht

Nadere informatie

Er zal geen verzengende hitte, geen dorst en geen honger meer zijn want Hij zal ze weiden aan water dat vloeit uit het hart der woestijn.

Er zal geen verzengende hitte, geen dorst en geen honger meer zijn want Hij zal ze weiden aan water dat vloeit uit het hart der woestijn. VESPER op woensdag maart 016 in de Dorpskerk te Bloemendaal aanvang: 19.15 uur Liturgen: Agneta Markusse en Ali Bos Pianist: Janny van der Meer Thema: 'De vreemdeling in ons midden' STILTE VOOR DE VESPER

Nadere informatie

4. Welk geloof wordt bedoeld? Het gaat om het zaligmakende geloof. Dus niet om een historiëel, tijd- of wondergeloof.

4. Welk geloof wordt bedoeld? Het gaat om het zaligmakende geloof. Dus niet om een historiëel, tijd- of wondergeloof. NGB artikel 1: DE ENIGE GOD Wij geloven allen met het hart en belijden met de mond, dat er een Enig en eenvoudig geestelijk Wezen is, dat wij God noemen: eeuwig, ondoorgrondelijk, onzienlijk, onveranderlijk,

Nadere informatie

Handreiking voor overdenking en gebed Ook te downloaden via www.navigatorboeken.nl onder downloads

Handreiking voor overdenking en gebed Ook te downloaden via www.navigatorboeken.nl onder downloads Handreiking voor overdenking en gebed Ook te downloaden via www.navigatorboeken.nl onder downloads Deze handleiding biedt een manier om na te denken over Het zwerversevangelie, voor één hoofdstuk tegelijk.

Nadere informatie

1 Delers 1. 3 Grootste gemene deler en kleinste gemene veelvoud 12

1 Delers 1. 3 Grootste gemene deler en kleinste gemene veelvoud 12 Katern 2 Getaltheorie Inhoudsopgave 1 Delers 1 2 Deelbaarheid door 2, 3, 5, 9 en 11 6 3 Grootste gemene deler en kleinste gemene veelvoud 12 1 Delers In Katern 1 heb je geleerd wat een deler van een getal

Nadere informatie

De Bijbel open 2013 47 (30-11)

De Bijbel open 2013 47 (30-11) 1 De Bijbel open 2013 47 (30-11) Zie, hij bidt. Dat lezen we in Hand. 9 over Paulus. Zie hij bidt., het wordt verteld na zijn bekering op de weg naar Damascus. En het wordt gezegd alsof het iets heel bijzonders

Nadere informatie

In de naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle TAWHEED. Door: Dr. Abu Ameenah Bilal Philips

In de naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle TAWHEED. Door: Dr. Abu Ameenah Bilal Philips In de naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle TAWHEED Door: Dr. Abu Ameenah Bilal Philips Tawheed betekent letterlijk iets één maken of iets één noemen. In het Nederlands wordt het één maken van

Nadere informatie

Inhoud: Religie voor in bed, op het toilet of in bad

Inhoud: Religie voor in bed, op het toilet of in bad Inhoud: Religie voor in bed, op het toilet of in bad 1. Religie en spiritualiteit 11 Religie voor in bed, op het toilet of in bad 11 De twee hoofdaspecten van religie 11 De vorm en de inhoud 12 Weerstand

Nadere informatie

Theosofie Noordwest

Theosofie Noordwest Eeuwige wijsheid uit de Moderne Filosofie. Citaten uit The Perenial Wisdom Welwillende toestemming verleend voor publicatie door de bibliotheek van The Theosophical Society (Pasadena). De volgende citaten

Nadere informatie

Vraag 62 : Maar waarom kunnen onze goede werken niet de gerechtigheid voor God of een stuk daarvan zijn?

Vraag 62 : Maar waarom kunnen onze goede werken niet de gerechtigheid voor God of een stuk daarvan zijn? Voor 16 jaar en ouder! Zondag 24 Zondag 24 gaat over de goede werken. Zondag 24 vraag en antwoord 62, 63 en 64. Vraag 62 : Maar waarom kunnen onze goede werken niet de gerechtigheid voor God of een stuk

Nadere informatie

filosofie vwo 2015-II

filosofie vwo 2015-II Opgave 1 Over vrijheid en christelijk geloof 1 maximumscore 2 Een uitleg in welk opzicht Mill vindt dat het calvinistische idee van gehoorzaamheid niet overeenstemt met het christelijk geloof: als de mens

Nadere informatie

Verdeling van de samenvattingen van de hoofdstukken:

Verdeling van de samenvattingen van de hoofdstukken: Verdeling van de samenvattingen van de hoofdstukken: deel hoofdstuk Ko René 1 I II.A II.B II.C III.A III.B IV V 2 I II III IV V VI VII VIII IX X Besluit 1 VIA GOD NAAR DE ANDER is een studie van Ko Steketee

Nadere informatie

Toen God Adam en Eva schiep, bereikte de Schepping haar hoogste niveau: inderdaad, het was zeer goed. (v. 31).

Toen God Adam en Eva schiep, bereikte de Schepping haar hoogste niveau: inderdaad, het was zeer goed. (v. 31). Les 2 voor 9 januari 2016 Licht was God schiep zes e dingen op eerste zes dagen van de Schepping (Genesis 1): Land en zee waren Vegetatie was Het uitspansel was Zeedieren en vogels waren En God zag al

Nadere informatie

De gelijkenis van de twee zonen. Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten

De gelijkenis van de twee zonen. Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten De gelijkenis van de twee zonen Lees : Mattheüs 21:28-32 Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel

Nadere informatie

Namen van God en van Christus in de eerste brief aan Timoteüs

Namen van God en van Christus in de eerste brief aan Timoteüs Kris Tavernier Namen van God en van Christus in de eerste brief aan Timoteüs 1 Timoteüs 1-6 Het is mijn bedoeling in dit artikel een overzicht te geven van de namen van God en van Zijn Zoon Jezus, die

Nadere informatie

Evenbeeld van God blok A - nivo 2 - avond 1

Evenbeeld van God blok A - nivo 2 - avond 1 Evenbeeld van God blok A - nivo 2 - avond 1 Tijd Wat gaan we doen 19.00 Mentorkwartiertje 19.15 Geschapen naar Gods Beeld - woordweb 19.25 Bespreken Genesis 1: 26-28 / psalm 8 19.35 Ik ben Gods Beeld dus..

Nadere informatie

2 Vragenlijst. 1 Waar ben je werkzaam? Enkele keuze Algemeen Vraag / variabele Type In vragenlijst Taalinstelling

2 Vragenlijst. 1 Waar ben je werkzaam? Enkele keuze Algemeen Vraag / variabele Type In vragenlijst Taalinstelling 2 Vragenlijst 1 Waar ben je werkzaam? Waar ben je werkzaam? Waar ben je werkzaam? Als ambtenaar bij de overheid 292 92% Als bestuurder bij een overheidsorgaan 5 2% Anders 20 6% Gemiddelde: 1.2 ± 0.7 2

Nadere informatie

De Dordtse Leerregels. Hoofdstuk 1. Artikel 12 t/m 14. Werkboek 3

De Dordtse Leerregels. Hoofdstuk 1. Artikel 12 t/m 14. Werkboek 3 De Dordtse Leerregels Hoofdstuk 1 Artikel 12 t/m 14 Werkboek 3 Dordtse Leerregels Hoofdstuk 1 artikel 12 t/m 14 In werkboek 3 gaan we verder met het bespreken van de Dordtse Leerregels. Jullie weten waarom

Nadere informatie

Fundamenten van het Christelijk geloof. Deel 2: Omgang met God -Kringleidershandleiding-

Fundamenten van het Christelijk geloof. Deel 2: Omgang met God -Kringleidershandleiding- Fundamenten van het Christelijk geloof Deel 2: Omgang met God -Kringleidershandleiding- Beste kringleider, Hieronder vind je per hoofdstuk een aantal aanvullende gedachten bij het kringmateriaal Fundamenten

Nadere informatie

Lucia Lermond: De vorm van de mens; de essentie van de mens in de Ethica van Spinoza 1

Lucia Lermond: De vorm van de mens; de essentie van de mens in de Ethica van Spinoza 1 Samenvatting Lucia Lermond: De vorm van de mens; de essentie van de mens in de Ethica van Spinoza 1 Voorwoord Lucia Lermond zet uiteen dat haar studie van de Ethica zich beperkt tot de Ethica als zodanig.

Nadere informatie

BREEK DE MACHT KORTE OMSCHRIJVING SPEL SPELDOELEN LEERDOELEN AANTAL DEELNEMERS

BREEK DE MACHT KORTE OMSCHRIJVING SPEL SPELDOELEN LEERDOELEN AANTAL DEELNEMERS BREEK DE MACHT KORTE OMSCHRIJVING SPEL Breek de Macht is een spel waarin leerlingen ervaren wat het betekent als er geen rechtsstaat is. Breek de Macht speel je met een hele klas. Aan het begin van elke

Nadere informatie

Nieuwe regels voor het rijbewijs A. Voor bestuurders van een motor of motorscooter

Nieuwe regels voor het rijbewijs A. Voor bestuurders van een motor of motorscooter Nieuwe regels voor het rijbewijs A Voor bestuurders van een motor of motorscooter Wilt u binnenkort uw rijbewijs halen voor het besturen van een motor of motorscooter? Dan moet u rekening houden met nieuwe

Nadere informatie

Sessie 1 De eudaimonistische ethiek van Aristoteles

Sessie 1 De eudaimonistische ethiek van Aristoteles Sessie 1 De eudaimonistische ethiek van Aristoteles Wat vertelde Aristoteles lang geleden in Athene in zijn colleges aan het Lyceum over ethiek? Wat beschouwde hij als het doel van handelen? Wat verstond

Nadere informatie

Rand Mental Health Inventory Dutch Version

Rand Mental Health Inventory Dutch Version Rand Mental Health Inventory Dutch Version Hoe gelukkig, tevreden of voldaan was u gedurende de afgelopen maand? 1. Uiterst gelukkig erg gelukkig 3. Over het geheel genomen tevreden ongelukkig of ontevreden

Nadere informatie

Actielessen. Les 5. Feest in de buurt! Wat leert u in deze les? Veel succes! http://www.edusom.nl

Actielessen. Les 5. Feest in de buurt! Wat leert u in deze les? Veel succes! http://www.edusom.nl http://www.edusom.nl Actielessen Les 5. Feest in de buurt! Wat leert u in deze les? Nieuwe woorden Grammatica: werkwoorden in de verleden tijd Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente

Nadere informatie

Samenvatting Filosofie Emoties

Samenvatting Filosofie Emoties Samenvatting Filosofie Emoties Samenvatting door een scholier 1030 woorden 28 mei 2013 3,2 2 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Cogito Filosofie samenvatting Emoties (theorie en primaire teksten) THEORIE

Nadere informatie

Training interviewen Communicatie jaar 1 2010, periode 1, week 4

Training interviewen Communicatie jaar 1 2010, periode 1, week 4 Training interviewen Communicatie jaar 1 2010, periode 1, week 4 Welk interview observeer je? Soort interview: Radio Datum interview: 20-09-2010 Interviewer(s): Frenk van der Linden Geïnterviewde: Rudolf

Nadere informatie

Als votum Ps 121: 1,2 Na groet Ps 121: 3,4 Gebed Lezen Matt 6: 1-9; Zingen GK 227: 1,4,5 GK Alles Alles Preek HC 45 (mn ) Zingen

Als votum Ps 121: 1,2 Na groet Ps 121: 3,4 Gebed Lezen Matt 6: 1-9; Zingen GK 227: 1,4,5 GK Alles Alles Preek HC 45 (mn ) Zingen Als votum Ps 121: 1,2 Na groet Ps 121: 3,4 Gebed Lezen Matt 6: 1-9; 31-34 Zingen GK 227: 1,4,5 GK06 110 Alles Alles Preek HC 45 (mn 117-119) Zingen Ps 138: 1,4 Gebed GK 180d GK06 181d Onze Vader Collecte

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie

eerste en laatste cijfers Jaap Top

eerste en laatste cijfers Jaap Top eerste en laatste cijfers Jaap Top JBI-RuG & DIAMANT j.top@rug.nl 3-10 april 2013 (Collegecarrousel, Groningen) 1 laatste, eerste?! over getallen 2,..., 101,..., 2014,...... laatste cijfers hiervan: 2,...,

Nadere informatie

De Onze Vader- Weg in Goch

De Onze Vader- Weg in Goch De Onze Vader- Weg in Goch Gebedenboekje voor kinderen Lieve kinderen, Het Onze Vader is het gebed dat Jezus ons heeft geleerd, zodat we niet zonder na te denken met God spreken. Alle christelijke geloofsrichtingen

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Eén van de oudste onderwerpen van filosofisch debat in de Oudheid is het probleem van de oneindige deelbaarheid van continua, zoals lijnen, tijd en beweging. Het was Zeno die de

Nadere informatie

Het Mystieke Kruis het symbool van het ECC

Het Mystieke Kruis het symbool van het ECC Het Mystieke Kruis is een verbinding van het zogenaamde Calvariekruis - met de verticale arm langer dan de horizontale - en het gelijkarmige kruis. In het centrum van het kruis bevindt zich een boek, dat

Nadere informatie

Lees Zoek op Om over na te denken

Lees Zoek op Om over na te denken Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in

Nadere informatie

Johannes 15:1-10. Colofon. Wim van der Schee 2011 datum en plaats 09-01-11 Amsterdam-ZW

Johannes 15:1-10. Colofon. Wim van der Schee 2011 datum en plaats 09-01-11 Amsterdam-ZW Johannes 15:1-10 preek Johannes 15:1-10 Colofon Wim van der Schee 2011 datum en plaats 09-01-11 Amsterdam-ZW orde morgendienst welkom zingen Psalm 84,2.5 Psalm 36,2.3 stil gebed votum en groet zingen Opwekking

Nadere informatie

Liturgie voor de scholendienst 2015

Liturgie voor de scholendienst 2015 Liturgie voor de scholendienst 2015 Kerk van de Nazarener & Christelijke Basisschool De Vliet Klaaswaal Zondag 1 februari Thema: Bestaat God (eigenlijk wel)? Welkomstwoord Uitleg over de kerk Kinderopwekking

Nadere informatie

Chr. Geref. Kerk Ontswedde LITURGIE. voor de morgendienst op zondag 2 september 2012. in deze dienst zal. Julia Brugge.

Chr. Geref. Kerk Ontswedde LITURGIE. voor de morgendienst op zondag 2 september 2012. in deze dienst zal. Julia Brugge. Chr. Geref. Kerk Ontswedde LITURGIE voor de morgendienst op zondag 2 september 2012 in deze dienst zal Julia Brugge gedoopt worden thema: Zoals klei in de hand van de pottenbakker Voorganger: ds. J.J.

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20358 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20358 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20358 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Witsenburg, Tijn Title: Hybrid similarities : a method to insert relational information

Nadere informatie

Nieuwe functies zijn ontstaan door minimumwaarden voor functies (of elementen daaruit) uit Neufert met elkaar te samen te voegen, en dat geheel 2.

Nieuwe functies zijn ontstaan door minimumwaarden voor functies (of elementen daaruit) uit Neufert met elkaar te samen te voegen, en dat geheel 2. Hoe kan ik luxegevoel inzetten als leidraad voor de plattegronden van hotelkamers? Door functies / voorzieningen te formuleren, en volgens heersende standaarden daarvoor ruimtes, en de relatie daartussen

Nadere informatie

Vragen stellen 2. Vragenspel

Vragen stellen 2. Vragenspel Vragen stellen 2 Vragenspel Samenvatting Vragen bepalen een richting Vragen creëren mogelijkheden Vragen kunnen kennis verschaffen Vragen zetten vraagtekens, antwoorden zetten punten Een dwaas kan meer

Nadere informatie

De ijnmanager. Cartoons april 2012. Luc Timmers

De ijnmanager. Cartoons april 2012. Luc Timmers De ijnmanager Cartoons april 2012 Luc Timmers Alle cartoons mogen gratis gekopieerd en verspreid worden Gratis? Jazeker! Tegenprestatie? De Lijnmanager Gratis is voor bijna niks Volg @Delijnmanager op

Nadere informatie

De Dordtse Leerregels

De Dordtse Leerregels De Dordtse Leerregels Hoofdstuk 1 Artikel 6 t/m 11 Werkboek 2 Dordtse Leerregels Hoofdstuk 1 artikel 6 t/m 11 In werkboek 2 gaan we verder met het bespreken van de Dordtse Leerregels. In werkboek 1 staat

Nadere informatie

30 dagen werkboek.

30 dagen werkboek. Hij is 30 dagen werkboek www.lookaroumdthecorner.com Lieve Zussen, Dit werkboek heeft als thema: De eigenschappen van God. HIJ IS.. Je mag dit werkboek gratis downloaden voor eigen gebruik. Mocht je graag

Nadere informatie

De rijkdom van het evangelie

De rijkdom van het evangelie 22 sep 07 20 okt 07 17 nov 07 15 dec 07 12 jan 08 23 feb 08 22 mrt 08 De rijkdom van het evangelie De gerechtigheid van God God maakt levend Gods Geest en het echte leven Het herstel van Israël Leven als

Nadere informatie

CURSUSMAP 1 (NBG) Discipelen van Jezus. Leren leven in de kracht van Jezus. Dr. Bob Gordon Kees de Vlieger. Een Kerygma cursus

CURSUSMAP 1 (NBG) Discipelen van Jezus. Leren leven in de kracht van Jezus. Dr. Bob Gordon Kees de Vlieger. Een Kerygma cursus CURSUSMAP 1 (NBG) Discipelen van Jezus Leren leven in de kracht van Jezus Dr. Bob Gordon Kees de Vlieger Een Kerygma cursus Copyright Stichting Kerygma Nederland Baron van Nagellstraat 9a 3781 AP Voorthuizen

Nadere informatie

Het vermijden van medelijden. i

Het vermijden van medelijden. i Het vermijden van medelijden. i Carien de Jonge Compassie. Het is een thema dat eigenlijk altijd relevant en actueel is. Hoe verhoudt zich dat nou precies tot medelijden, mededogen en naastenliefde? Toen

Nadere informatie

E-book: over het selecteren van winnende ideeën

E-book: over het selecteren van winnende ideeën E-book: over het selecteren van winnende ideeën Iets voor jou, dit e-book? Op zoek naar vernieuwing & onderscheid van diensten? Vraag jij je ook af hoe je uit een berg ideeën de beste selecteert? Lees

Nadere informatie

Eindexamen vwo filosofie 2013-I

Eindexamen vwo filosofie 2013-I Opgave 2 Zelfverwerkelijking in een zinloze wereld 8 maximumscore 3 Sartres omschrijving van het essentialisme: de opvatting dat de mens een kern en daarmee een vooraf gegeven bedoeling heeft 1 met verwijzing

Nadere informatie

Bruno Ernst Symposium

Bruno Ernst Symposium Bruno Ernst Symposium Betegelingen en behanggroepen symmetrie in wiskundige termen Jeanine Daems Universiteit Leiden Voorbeelden van symmetrische figuren: wat is symmetrie in de wiskunde? symmetrie

Nadere informatie

Orde van dienst voor de viering van zondag 10 november 2013 Wijkgemeente Ambacht-Oost Bethelkerk Vlaardingen

Orde van dienst voor de viering van zondag 10 november 2013 Wijkgemeente Ambacht-Oost Bethelkerk Vlaardingen Orde van dienst voor de viering van zondag 10 november 201 Wijkgemeente Ambacht-Oost Bethelkerk Vlaardingen voorganger : Ds. Jan de Geus orgel : Kees van den Berg 1 De kaarsen worden aangestoken Wij bereiden

Nadere informatie

Geloven is vertrouwen. Ik geloof het wel. de waarheid omtrent iets of iemand aannemen. Over het

Geloven is vertrouwen. Ik geloof het wel. de waarheid omtrent iets of iemand aannemen. Over het Geloven Geloven is vertrouwen GGeloven is ten diepste je vertrouwen hechten aan iets of iemand, de waarheid omtrent iets of iemand aannemen. Over het geloven in God zegt de Bijbel: Het geloof is de vaste

Nadere informatie

Zaken die niet meer zo zeker zijn

Zaken die niet meer zo zeker zijn Een goed gesprek over Zaken die niet meer zo zeker zijn Met u praten wij vaak over zekerheid. Dat is namelijk ons vak: het organiseren van uw zekerheid. Dat kan op vele manieren. Bijvoorbeeld door verstandig

Nadere informatie

Thema: Elke golf is de zee. Lezingen: Citaat van Willigis Jäger (zie orde van dienst) Johannes 14: 6-11a

Thema: Elke golf is de zee. Lezingen: Citaat van Willigis Jäger (zie orde van dienst) Johannes 14: 6-11a PREEK 22 APRIL 2012 PGN NUENEN Thema: Elke golf is de zee Lezingen: Citaat van Willigis Jäger (zie orde van dienst) Johannes 14: 6-11a Preek Hoe kunnen we het besef ontwikkelen, of weer wakker roepen,

Nadere informatie

Kwaliteitssysteem Zorgboerderijen

Kwaliteitssysteem Zorgboerderijen Jaarverslag November 2012 - december 2012 Boerderijnummer: 1576 Kwaliteitssysteem Zorgboerderijen Versie 4.1, juni 2011. Federatie Landbouw en Zorg Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd of openbaar

Nadere informatie

Sterke ouders OCMW-klanten aan de slag met de opvoedingswijzer van Cedes

Sterke ouders OCMW-klanten aan de slag met de opvoedingswijzer van Cedes Sterke ouders OCMW-klanten aan de slag met de opvoedingswijzer van Cedes Programma 1. Voorstelling kansen voor kinderen 2. De cursus sterke ouders 1. Ontstaan en inhoud 2. Ervaringen en aanpassingen 3.

Nadere informatie

Handleiding voor docenten en opleiders bij de film Verslaafd in het Hoofd

Handleiding voor docenten en opleiders bij de film Verslaafd in het Hoofd Handleiding voor docenten en opleiders bij de film Verslaafd in het Hoofd Door Alie Weerman In de film komen vier mensen aan het woord die hersteld zijn van hun verslaving. Vanwege de variatie aan achtergrond,

Nadere informatie

Elk hoofdstuk heeft een aantal studievragen. Het boek is keurig uitgegeven, gebonden, degelijk, overeenkomstig de inhoud.

Elk hoofdstuk heeft een aantal studievragen. Het boek is keurig uitgegeven, gebonden, degelijk, overeenkomstig de inhoud. 4 Recensies over de Vreugde van God 1. Oogst - januari 2008 De vreugde van God Recensie door W.A. Waar is God blij mee? Waar vindt God vreugde in? Is het belangrijk dat te weten? Ja, zeker! Een man zal

Nadere informatie

6.8. Opstel door een scholier 3364 woorden 19 januari keer beoordeeld. Filosofie. Determinisme of Vrije Wil? Door: Rogier v. A.

6.8. Opstel door een scholier 3364 woorden 19 januari keer beoordeeld. Filosofie. Determinisme of Vrije Wil? Door: Rogier v. A. Opstel door een scholier 3364 woorden 19 januari 2011 6.8 31 keer beoordeeld Vak Filosofie Determinisme of Vrije Wil? Door: Rogier v. A. Inleiding: Dit stuk gaat over de eeuwig lijkende discussie of de

Nadere informatie

Monitor Volwaardige Arbeidsrelaties

Monitor Volwaardige Arbeidsrelaties Monitor Volwaardige Arbeidsrelaties in de architectenbranche QUICKSCAN mei 2013 Inhoud Monitor Volwaardige Arbeidsrelaties 3 Resultaten 6 Bureau-intermediair I Persoonlijk urenbudget 6 Keuzebepalingen

Nadere informatie

15-12-2015 ONS VERANDERENDE WERELDBEELD

15-12-2015 ONS VERANDERENDE WERELDBEELD 15-12-2015 ONS VERANDERENDE WERELDBEELD 1 15-12-2015 ONS VERANDERENDE WERELDBEELD 2 MENSEN WILLEN STRUCTUREN ZIEN 15-12-2015 ONS VERANDERENDE WERELDBEELD 3 DE MENS BEGON TE BESCHRIJVEN WAT HIJ AAN DE HEMEL

Nadere informatie

Universiteit van het leven

Universiteit van het leven Universiteit van het leven Eerste druk, april 2012 2012 Lucien M. Verkooijen Corrector: Elly van de Vlugt Fotografie: Fred van Welie Coverbeeld: schilderij De Parel, olieverf op paneel, door Lia Vonk isbn:

Nadere informatie

TRAINING POSITIEVER DENKEN, LEVEN, WERKEN

TRAINING POSITIEVER DENKEN, LEVEN, WERKEN TRAINING POSITIEVER DENKEN, LEVEN, WERKEN INHOUD De training is gebaseerd op 7 hoofdonderwerpen. De 7 sleutels tot positieve verandering: 1. Bevorder je positieve emoties 2. Denk positiever 3. Waardeer

Nadere informatie

11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets

11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets 11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets Opdracht 1 Wat is de Sokratische methode? Opdracht 2 Waarom werd Sokrates gedwongen de gifbeker te drinken? Opdracht 3 Waarom zijn onze zintuigen

Nadere informatie

God heeft de wereld geschapen

God heeft de wereld geschapen L e s 1 God heeft de wereld geschapen Thema: God roept ons door Zijn werken Bijbelgedeelte: Genesis 1:1-25 Bijbeltekst: Openbaring 4:11 Herhalingsspel In verband met een nieuw thema en de introductie van

Nadere informatie

Kerstviering Kleuters

Kerstviering Kleuters Kerstviering Kleuters welkom Welkom, welkom, dit is het moment om de dag te vieren. Welkom, welkom, dit is het moment; goed dat jij er bent. Er staat een kaarsje en het brandt, het glimlacht naar ons allen,

Nadere informatie

De Broglie. N.G. Schultheiss

De Broglie. N.G. Schultheiss De Broglie N.G. Schultheiss Inleiding Deze module volgt op de module Detecteren en gaat vooraf aan de module Fluorescentie. In deze module wordt de kleur van het geabsorbeerd of geëmitteerd licht gekoppeld

Nadere informatie

Luisteren naar de Heilige Geest

Luisteren naar de Heilige Geest Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,

Nadere informatie