Risicobeoordeling rond het bord

Transcriptie

1 Risicobeoordeling rond het bord Balanceren tussen onafhankelijkheid en relevantie 2 februari 2012 E.G. Schouten

2 Opbouw Inleiding en loopbaan Minicollege over de titel Risico s vergelijken: epidemiologisch onderzoek Risico s beoordelen : blootstelling aan gevaar Relevant adviseren: preventie en risicobeheersing

3 Voedsel en voeding Voedsel en voeding zijn Hot Voedsel: wat beschikbaar is Voeding: keuze uit het aanbod Iedereen heeft belang Onrijpe en tegenstrijdige informatie Ongefundeerde gezondheidsclaims

4 Loopbaan Huisarts Zorg Individu Voedingswetenschapper Wetenschap Populatie Directeur risicobeoordeling Tussen wetenschap en beleid Voor overheid en burger

5 Huisarts Plattelandsdokter Veel zelf doen

6

7 Huisarts Plattelandsdokter Veel zelf doen Toepassen van wetenschap Evidence based medicine Gericht op belang van de individuele patiënt

8 Wetenschappelijk onderzoeker Landbouwhogeschool Wageningen University Humane epidemiologie Voeding Wetenschap beoefenen Gaat om juiste, valide kennis Gericht op populaties

9 Directeur Risicobeoordeling Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) Tussen wetenschap en handhaving Tussen wetenschap en beleid Onafhankelijke positie

10 Risicobeoordeling rond het bord Balanceren tussen onafhankelijkheid en relevantie

11 Gezondheidsrisico Gevaar: dreiging van schade Blootstelling: in aanraking komen met gevaar Risico: kans dat schade optreedt Afhankelijk van blootstelling Risicobeoordeling: Is er een risico? Zo ja, hoe groot? Voorbeeld: Radioactief besmet voedsel

12 Onafhankelijk Geen storende belangen + Persoonlijke integriteit Voor goede wetenschapspraktijk Geeft garantie tegen misleiding Draagt bij aan betrouwbaar imago

13 Relevantie van risicobeoordeling Waarde voor risicobeheersing en preventie Van belang voor overheid, bedrijfsleven en burger Onafhankelijk: Beoordeling scheiden van beheersing Praktijk: combinatie met advisering nodig Balanceren tussen onafhankelijkheid en relevantie

14 Risico s vergelijken Analytische epidemiologie: ziekteoorzaken vinden Risico s waarnemen door groepen te volgen Voorbeeld: Visconsumptie en risico op hart- en vaatziekten Eskimo s: laag risico Viseters lager risico dan onthouders Oorzaak: Omega-3 vetzuren? Verklaring: hartritmestoornissen? Probleem: verstoring (confounding)

15 Hartritmestoornissen 1 Promotie 1991: ECG en sterfte Autonoom zenuwstelsel Relatie met hartritmestoornissen? Vervolgonderzoek: ECG en incidentie HVZ

16 Hartritmestoornissen 2 2 Visolie trials Geen effect op ECG, hartritmevariabiliteit en baroreflexgevoeligheid bij gezonden Geen effect op extrasystolen bij patiënten met frequente extrasystolen Effect bij ernstige ritmestoornissen bv. na hartinfarct niet uitgesloten extrasystole

17 Visolietrials 2: de Europese SOFA trial Patiënten met ICD-imlantatie wegens ritmestoornis ICD: Implantable Cardioverter Defibrillator Geen effect van visolie aangetoond Conclusie: Nog geen zekerheid over effect van omega-3 uit vis op hartritmestoornissen

18 Voeding en erfelijke gevoeligheid 1 Erfelijkheid en voeding werken samen Genvariatie (polymorfisme) beïnvloedt die samenwerking Onderzoeksprogramma: Voeding en chronische ziekten: de rol van erfelijke gevoeligheid. Post HuGO Effect van individuele polymorfismen onderzocht

19 Voeding en erfelijke gevoeligheid 2 Conclusie: - Geen goede voorspelling van wie ziek wordt - Onstaan van ziekte te complex - Nieuwe genomics technieken veelbelovend - Personalized diet, maatdieet nog ver weg Genomics:DNA chip

20 Onafhankelijk? Universiteit: goede basis Meer externe financiering brengt andere belangen Mogelijke bedreigingen: Bemoeienis met onderzoek of conclusies Tegenhouden of uitstellen van publicatie Gedragscode Wetenschapsbeoefening

21 Risico s beoordelen Eén van de kerntaken van de NVWA Wetenschappelijk gefundeerd Identificeren en beschrijven van gevaren Blootstelling vaststellen Risico schatten

22 De NVWA Handhaving Risicobeoordeling Risicocommunicatie Werkterrein Voedsel- en productveiligheid Diergezondheid en welzijn Plantgezondheid Voorbeeld: Dioxine in Iers varkensvlees

23 Bureau Risicobeoordeling en onderzoeksprogrammering Signaleren en beoordelen Nieuwe en al bekende gevaren Voorbeeld nieuw gevaar: nanotechnologie Blootstelling schatten Altijd onzekerheid, gebrek aan gegevens Voorbeeld: Melamine in diervoeder Voorzorg Voorbeeld: EHEC

24 Onafhankelijk? Nodig voor juistheid van de risicobeoordeling Afwezigheid van storende belangen Ook van NVWA en Beleid Nodig voor geloofwaardigheid en consumentenvertrouwen Extra borging: Wet onafhankelijke risicobeoordeling VWA

25 Relevant adviseren 1 Adviseren: invloed zonder macht Relevantie vraagt: opzij zetten strikte onafhankelijkheid Meedenken in de oplossing Mogelijkheden, uitvoerbaarheid en belangen meenemen Hierbij in de toekomst Voordelen en nadelen meewegen Kosten en baten meewegen

26 Relevant adviseren 2 Onafhankelijkheid en integriteit bewaren Cave financiële vergoedingen Cave overschatting eigen onderzoek

27 Spanning Adviezen niet altijd onderschreven Voorbeeld: advies toxoplasmose Schade en schadeclaims door maatregelen Gevoelig punt: Openbaarmaking Roept vragen op noodzaakt tot verantwoording

28 Balanceren Relevant adviseren Met oog voor de realiteit Zodat advies doel treft ÈN Onafhankelijkheid behouden blijft alleen geloofwaardig bij goede balans en transparantie

29 Conclusie Onafhankelijkheid helpt bij de zoektocht naar de waarheid die wetenscahppelijk onderzoek en risicobeoordeling zijn. Zij moet daarom zorgvuldig worden gekoesterd. Publiceren en transparantie zijn afgeleiden van onafhankelijkheid die essentieel zijn voor behoud van geloofwaardigheid.