Praktische opdracht ANW Zelfbewustzijn apen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Praktische opdracht ANW Zelfbewustzijn apen"

Transcriptie

1 Praktische opdracht ANW Zelfbewustzijn apen Praktische-opdracht door een scholier 3540 woorden 3 juni ,6 32 keer beoordeeld Vak ANW Lekker eten... Leven in gevangenschap leuk? Vrij in de natuur is pas fijn! Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave 2. Voorwoord 3. Beantwoorden van de hoofdvraag en de deelvragen 4. Videoverslag; Monkey in the mirror 5. Het verslag over dit onderwerp 6. Het betoog 7. Nawoord Voorwoord; Wat wil ik bereiken? Ik wil meer te weten komen over het zelfbewustzijn van het dier. Ook wil ik uitzoeken hoe we weten waarneer een organisme zelfbewustzijn heeft. Het lijkt me een zeer leerzame opdracht. Beantwoorden van; Hoofdvraag; Wat onderscheidt de mens wezenlijk van andere organismen? Voor het onderzoek; Ik vind deze hoofdvraag erg interessant omdat ik het zelf eigenlijk niet zou kunnen bedenken. Nadat ik de video heb gezien over de apen is het onderwerp de mens en andere organismen wel steeds duidelijker geworden. Alleen welk onderscheidt zou je moeten maken? Wat is precies het verschil? Tussen welke organisme is de meeste overeenkomst? Als ik deze vragen nader ga onderzoeken kan ik waarschijnlijk deze Pagina 1 van 9

2 hoofdvraag beantwoorden. Tijdens het onderzoek; Ik ging naar en ik typte mensapen en de mens in, vervolgens kreeg ik een lijst met verschillende sites en begon bij de eerste. Dat was dit is een pagina met het ontstaan van de aap en vervolgens de mens. Samenvatting van de site; Diegene die deze site in elkaar heeft gezet komt met een aantal stellingen en conclusies. Het komt erop neer dat de mens niet afstamt van de aap maar van een voorouder van de aap. Als we nu aan apen denken, denken we aan een organisme slingerend in een boom. Men beweerd hier dat we nog nooit een aap geheel rechtop hebben zien lopen. Maar men bewijst hier ook het tegendeel door te zeggen dat de apen wel veel weg hebben van het gedrag van de mens. Hier noemt men voorbeelden zoals; het communiceren, de gebaren, de geluiden, het tonen van emoties, enz. Men vertelt hier ook dat de mens veel met chimpansees gemeen heeft maar dat betekend niet dat er helemaal geen verschil is. Daarna ben ik nog verder gaan zoeken. En vond ik deze site; Hier stonden zeer bruikbare bronnen en conclusies. Samenvatting van de site; Op deze site staan veel bruikbare dingen. Op deze site staan allemaal feiten samengevat. De overeenkomsten tussen de mens en de mensaap, de verschillen tussen de mens en de mensaap, enz. Nu kan ik door middel van deze site mijn Hoofdvraag beantwoorden; Als we als ander organisme nou de mensaap nemen hebben we meteen een goed voorbeeld. De mensaap heeft veel overeenkomsten met de mens zoals; het DNA is met 98% het zelfde, de grootte van de hersenen, ze kunnen problemen oplossen, instrumenten gebruiken, tekens leren, ook de zwangerschap loopt bijna hetzelfde, en ze verzorgen het kind tot het zichzelf kan verzorgen. Ook hebben ze ingewikkelde vingerafdrukken en vlakke nagels. Ook vertrouwen ze meer op de ogen dan op de neus. Nu het verschil tussen de mensapen en de mens; De mensapen hebben langere en gespierdere armen, hiermee kunnen ze zich goed voortbewegen in de bomen. Ook kunnen ze zowel met de handen en de voeten voorwerpen beetpakken. Dit kunnen wij als gewone mensen niet. Ook hun lichaam is vrijwel overal behaard behalve op hun hoofd, oren, kont en onder de voeten. En ten slotte hebben ze andere stembanden waardoor ze niet kunnen praten. Na het onderzoek; Hieruit kunnen we wel concluderen dat je de mens kan onderscheiden van ander organisme. Veel dieren zien er anders uit dan de mens wat natuurlijk al verschil oplevert. Maar dat niet alleen, ook kunnen de dieren niet praten. Nu zul je meteen denken aan de papagaai, dit dier heeft bijna dezelfde stembanden als de mens waardoor hij dingen na kan praten. Maar hij zou ons nooit begrijpen of zelf iets verzinnen om te zeggen. Pagina 2 van 9

3 Deelvraag 1 Is de mens het enige wezen met zelfbewustzijn? Voor het onderzoek; Ja, zouden er meerdere wezens bewust zijn van hun leven? Ik denk van wel, maar ik wil nader gaan uitzoeken welke dieren dat dan zijn. Ik ga naar de zoekpagina Google. Hier typ ik in de zoekbalk zelfbewustzijn dieren dan komt er een hele lijst met websites. Ik klik de 5de optie aan. Dat was deze site; Wat kon je vinden op deze site? Ze hebben het hier over 2 groepen dieren. Het dier zelf met bewustzijn, of een hele groep van dieren die een gezamenlijk bewustzijn hebben. Ze geven als voorbeeld van gezamenlijk bewustzijn de varkens. Ze weten in een groep dat ze bestaan, maar individueel merken ze het niet. En als voorbeeld van dieren met een individueel bewustzijn geven ze de voorbeelden; een dolfijn, zeekoe, walvis en panda. Na het onderzoek; Op deze website stond genoeg informatie om te zeggen dat de mens niet het enige wezen is met zelfbewustzijn. De voorbeelden die er zijn gegeven dat de dolfijn, de zeekoe, de panda en de walvis ook een individueel bewustzijn hebben geeft al antwoord op de vraag. Deelvraag 2 Op welke wijze kun je zelfbewustzijn vaststellen? Voor het onderzoek; Ik denk dat je zelfbewustzijn kunt vaststellen als het organisme weet van zijn bestaan. Zoals de mens, die herkent zich als die zichzelf ziet in bijv. een spiegel. Maar ook de mensaap herkend zich in de spiegel. Dat heb ik gezien in de video. Ik wil onderzoeken hoe wetenschappers zelfbewustzijn vaststellen. Tijdens het onderzoek en de conclusie; Welke wijze heb je nodig om zelfbewustzijn vast te leggen? Ik heb wat verhalen en krantenartikelen gelezen waarin veel informatieve informatie in stond. De conclusie is uiteindelijk dat de mensapen allemaal zelfbewustzijn hebben. Maar hoe kunnen we dat bewijzen, we zullen het nooit te weten komen of het echt zo is. Maar door veel onderzoek is men erachter gekomen dat deze mensapen ook veel gemeen hebben met de mens. Zoals de verschillende culturen, het gebruik van gereedschappen en medicijnen, ook de strijd om macht speelt bij de mensapen een grote rol. Bij het maken van veel vrienden in de groep kun je als leider geaccepteerd worden. Ook kennen de apen (in het wild) alleen diegene die bij de groep horen dit zijn dan vrienden/familie. Met de bekenden zoeken zij contact, tegen de buitenstaanders doen zij niets. Dus er zijn vele overeenkomsten tussen de mens en de mensaap. Hoe kun je het dus vastleggen dat een organisme zelfbewustzijn heeft? Door veel onderzoek en vergelijking Pagina 3 van 9

4 met het gaan en doen van de mens kun je ontdekken dat een organisme zelfbewustzijn heeft. Maar helemaal zeker zullen wij hierover nooit zijn. We hebben niet de bevoegdheid om met dieren te communiceren dus dit komt de mens waarschijnlijk nooit voor 100% te weten. Deelvraag 3; Wat wordt hierover vanuit de wetenschap gemeld? Voor het onderzoek; Wat zegt de wetenschap over de theorie dat meerdere organisme zelfbewustzijn hebben? We kennen allemaal de theorie van Darwin, wat beweerd hij over het zelfbewustzijn van dieren? Dat wil ik hier gaan onderzoeken. Tijdens het onderzoek; Darwin heeft ooit gezegd dat de mensaap kan blozen, hier geeft hij dus aan dat een mensaap zich kan schamen. Dus een mensaap heeft gevoel, ik concludeer hieruit dat hij het zelfbewustzijn had ontdenkt bij de mensaap. Veel wetenschappers hebben het zelfbewustzijn bij vooral mensapen en dolfijnen onderzocht en deze onderzoeken wijzen er allemaal op dat het deze wezens waarschijnlijk zelfbewustzijn zullen hebben. Conclusie; De wetenschap is er al eeuwen lang mee bezig. De onderzoekers willen voor 100% zekerheid dat er meerdere organismen zijn met zelfbewustzijn. Maar dit zullen ze nu eenmaal nooit kunnen bewijzen omdat we waarschijnlijk nooit met deze organisme kunnen communiceren. Maar we hebben wel genoeg onderzoek gedaan waardoor we kunnen weten dat deze organisme wel weten van hun bestaan. Ik WEET dat ik lief ben! Opgave 1 Verplichte onderdelen Videoverslag Monkey in the mirror Wij hebben onder de lesuren van ANW een bijzondere video gekeken over een vergelijking tussen de mensapen en de mens. Deze video duurde ongeveer 3 a 4 lesuren van 50 minuten. In totaal zou deze video korter zijn maar af en toe werd deze video afgezet om de aantekeningen af te ronden of om duidelijkheid te krijgen over het onderwerp. (de leraar gaf hier iedere keer extra informatie). De inleiding; De video begon meteen al met een stelling/vraag. Deze luidde; Hoe groot is het werkelijke verschil tussen mensen en mensapen? Om deze vraag te beantwoorden moeten er eerst onderzoeken plaatsvinden. Bij het eerste onderzoek keek men naar de verschillen tussen een opgroeiende baby en tussen een Pagina 4 van 9

5 opgroeiende mensaap genaamd Marlin. Marlin was nog maar 12 maanden oud toen hij werd verstoten door zijn eigenlijke moeder en werd opgenomen in een pleeggezin met mensen als ouders. In dit gezin werd Marlin opgevoed zoals een normale baby ook zou worden opgevoed. Marlin werd iedere dag verzorgd door de zelfde personen waardoor dit leidde tot een hechte band met de pleegouders. Een echte baby gaat zijn ouders/verzorgers ook vertrouwen en dit komt dus overeen met de reactie van Marlin. Na mate het onderzoek vorderde ontdekte men dat de reactie van de mensaap vrijwel helemaal overeen kwam met de reactie van de baby. Bijv. Een lepel met voedsel werd aangereikt en de aap neemt een hap, de baby doet hetzelfde. Nog een belangrijk onderzoek met Marlin was het zelfbewustzijn van deze aap. De aap werd voor de spiegel neergezet en er werd gekeken of hij zichzelf herkende of dat hij zou denken dat hij een andere aap zag. Zijn eerste reactie was dat hij een andere aap herkende, maar later veranderde dit en werd hij er bewust van dat hij zichzelf zag. Maar hoe kwam de aap erachter dat hij diegene in de spiegel was? Hij bewoog zijn arm, liep een rondje, liep van voor naar achter en hij zag dat diegene in de spiegel precies hetzelfde deed. Daardoor herkende hij zichzelf en ging over op gekke bekken trekken! Ook keek hij zijn oren na en keek zichzelf recht in de ogen. De mensenbaby zou precies hetzelfde reageren. Kern; Pas toen Marlin een jaar ouder was begonnen er veranderingen op te treden. De mensenbaby bleek een verdere ontwikkeling te hebben dan Marlin. Marlin leerde wel steeds meer maar het ging langzamer dan dat de mensenbaby zich ontwikkelde. Toen kwam er weer een onderzoek, hierbij onderzocht men of Marlin een goede keuze kon maken om bijvoorbeeld voedsel te krijgen. Marlin zag twee vrouwen, een van deze vrouwen liet een bekertje met sap per ongeluk vallen en de andere vrouw goot het bekertje met opzet leeg op e grond. Marlin mocht kiezen welke van deze vrouwen men een bekertje met sap aan mocht rijken. En hij koos de juiste vrouw. Ook een tweede onderzoek naderde dit onderzoek werd gedaan met figuurtjes die in een blok moest passen als je het juiste figuur in de juiste vorm zetten. Marlin begreep dit niet en zag niet de overeenkomst tussen het figuur en de vorm. De mensenbaby wist wel hoe deze figuurtjes in de vormen konden, en dus zagen de onderzoekers dat dit al een verschil was tussen de aap en de mens. Slot; Maar hierbij hield het onderzoek niet op, de onderzoekers ging verder. Ze bestudeerde niet de aap Marlin meer maar gingen verder. Men onderzocht mensapen in een reservaat en in de natuur. Hierbij kwamen ze het volgende te weten; - De apen maakte gebruik van werktuigen zoals; een steen om noten open te maken, een tak om mieren op te lokken en ze zo op te eten - De apen geven hun cultuur door aan de kinderen, zo ontstaat er verschil tussen het gaan en doen van de dieren onderling. - De apen hebben een soort van medicijnen uitgevonden bij buikklachten. De apen eten de merg van een tak op bij deze aandoening. - Alle apen een andere persoonlijkheid hebben(net zoals de mens) Conclusie (op basis van de video); Ik ben tot de conclusie gekomen dat; Pagina 5 van 9

6 - de aap en de mens niet zoveel verschillen - het verschil in de 1ste jaren niet groot is - de aap en de mens dezelfde voorouders hebben namelijk; de Primaat. 2. Een verslag; De sites waar ik bruikbare informatie vandaan heb; De mensaap kan emoties tonen dus heeft zelfbewustzijn, of niet? Na veel onderzoek is men het er over eens dat wij niet de enige zijn met zelfbewustzijn. Voor 100% zeker zullen we dat nooit weten maar door verschillende onderzoeken is gebleken dat de mensaap, de dolfijn, de walvis, de zeekoe en de panda ook zelfbewustzijn hebben. De eerste die dit bewees was de bekende Charles Darwin. Deze man heeft veel gedaan voor de natuurwetenschap en heeft veel mensen ook weten te beïnvloeden door zijn theorie. Hierdoor is men steeds meer onderzoek gaan plegen waardoor men steeds meer kwam te weten over het gaan en doen van andere organisme. In dit verslag neem ik de mensaap als voorbeeld over zelfbewustzijn. Zelfbewustzijn, wat is het eigenlijk? Hebben alle mensen zelfbewustzijn of is het allemaal maar aangeleerd? Ik heb vooral door alle vragen te beantwoorden veel geleerd over het bewustzijn van de mensaap maar is dit bewustzijn even groot als bij de mens? De mens ontwikkelt zich het snelste in de eerste 3 levensjaren. Na deze ontwikkeling is het zelfbewustzijn aanwezig. Meestal in de 3de fase gaat men het zelfbewustzijn ontwikkelen. De mens gaat zichzelf dan herkennen, hij heeft door dat hij/zij leeft. Door een onderzoek met een baby die zichzelf herkend in een spiegel heeft men gezien dat de baby zelfbewustzijn heeft. Hoe ontstaat deze zelfbewustzijn? Ik denk dat deze zelfbewustzijn ontstaat doordat de baby van alles meemaakt, de baby ziet zijn ouders iedere dag en leert hoe zij/hij de aandacht van hun moet opwekken, door bijv. te gaan huilen. Na een tijdje leert het kind allemaal nieuwe dingen van de ouders zoals eten met mes en vork. Na een tijdje weet de baby wie hij is, waar hij hoort, enz. Als je hem dan een spiegel geeft is de ontwikkeling al zover dat de baby zichzelf zou herkennen. Maar hoe zit het nou met het zelfbewustzijn van de mensaap? Door vele onderzoeken is men erachter gekomen dat in de eerste 4 jaren van een mensenbaby en een mensapenbaby precies hetzelfde kunnen. Men heeft ooit een onderzoek gedaan met een aap genaamd Marlin. Deze aap kon evenveel leren als de baby. Ze maakte beide dezelfde ontwikkelingen door een deze aap herkende zich dan ook in de spiegel. Na deze jaren ging de ontwikkeling van de mens door, maar de ontwikkeling van de aap verslechterde en ging tamelijk langzamer. Maar de onderzoeken met Marlin gingen voort. Marlin had nog wel het verstand om een goede keuze te kunnen maken. Hij mocht kiezen tussen twee vrouwen die hem een drankje aanboden. De ene vrouw liet het glas per ongeluk vallen en de andere vrouw express. Hij maakte hierbij de goede keuze, maar hij had zich niet zover ontwikkeld dat hij vormen in het juiste gat kon plaatsen. Dit kon een baby van dezelfde leeftijd wel doen. Pagina 6 van 9

7 Een aap herkent zichzelf, maar wat voor trekjes heeft de aap die overeenkomen met de mens? Darwin heeft ooit beweerd dat alleen een mens emoties kon vertonen, maar dat kan de mensaap ook als de beste. Een aap kan zich schamen waardoor hij gaat blozen, of verlegen worden, zich schuldig voelen, enz. Maar niet alleen deze overeenkomsten vertonen de apen, ook lichaamscontacten zoals; omhelzing, hand uithouden, stemgeluiden enz. komen bij apen regelmatig voor. Natuurlijk is er wel een verschil tussen de emoties van de apen en de mens. Maar dat ligt aan de verschillende culturen, de aap leeft in een andere cultuur als de mens. Dat komt ook bij de mens voor, iemand in China reageert anders dan in Nederland. Typische emoties (mens) Darwin gaf emotie een typisch menselijk kenmerk, maar zou dat echt zo zijn? Daar zullen we nooit achterkomen. We komen nooit te weten of een aap zich echt schaamt als hij zo n emotie toont. Wat kijk IK sjaggie! 3. Betoog; Mens en dier verenigen? Als we het over mensapen gaan hebben noem ik het hoe dan ook dieren. Ook na alle onderzoeken die ik heb verricht blijf ik bij mijn standpunt dat apen dieren blijven en wij mensen. Maar waarom zou ik deze stelling afkeuren? Eigenlijk worden deze apen hier alleen maar beter van, of ziet u dat anders? Ik ben aan de ene kant voor de stelling en aan de andere kant tegen de stelling. Zoals men deze apen onderzocht hebben op hun zelfbewustzijn, wijst het erop dat de apen evenveel bewust zijn van het leven als de mens. Ze hebben dezelfde hulpmiddelen en vele gewoonten zoals de mens zoals; gebruik van gereedschap, gebruik van medicatie, hun jongen verzorgen tot ze dat zelfstandig kunnen leven, de jongen leren hoe ze zich moeten gedragen, macht uitoefenen in de groep, enz. Zo zie ik zelf veel overeenkomst tussen mens en dier(de mensaap). Het nadeel is alleen dat de mens alle macht over de dieren hebben genomen. Ik heb het hier niet alleen over de verschillende jachten die georganiseerd worden maar ook over de dierenmishandeling en de dierenhandel. De jachten op walvissen zijn ondertussen vrijwel overal verboden of er zit een limiet op het aantal walvissen dat geslacht mag worden. Dit is dat wel weer een positief punt, maar de macht over de walvissen hebben we nog steeds. Ook over de dierenmishandeling heb ik nog genoeg te vertellen. Denkt u nog steeds dat alle dieren in het circus voor hun lol die trucjes uitvoeren? De tijgers, beren, apen, enz. Leven zelf ook liever in de vrije natuur. Maar de vrije natuur is hen ontnomen door stropers. Dit kun je ook wel dierenhandel noemen, alleen zullen ze voor deze dieren minder krijgen. Voor bijv. een papagaai(een zeldzaam soort) kunnen de stropers veel meer verdienen. Maar deze worden vaak streng gecontroleerd en leven in beschermde gebieden. Deze zijn dus moeilijk weg te smokkelen. Maar apen zijn een gemakkelijk slachtoffer. Vaak worden zij voor verschillende doeleinden gebruikt. Pagina 7 van 9

8 Natuurlijk zijn veel apen in een diertuin ook dolgelukkig, ze leven vaak in een groep waar ze geaccepteerd zijn, alles met elkaar delen, en met elkaar spelen. Maar dat kan ook niet zo zijn, als je bent weggerukt bij jouw eigen familie wil je natuurlijk altijd terug naar diegene waar je van houd. Maar wat als een ander organisme jouw heeft tegenhouden, de mens dus. Hier kunnen de dieren dus niet tegenop, de dieren kunnen geen mening geven over het gedrag van de mens. Daarom maakt dit dieren een gemakkelijk slachtoffer voor geweld. Naar de rechter zouden deze dieren niet gaan, maar deze beestjes hebben wel gevoel. Dat vergeten veel mensen, diegene die dieren mishandeld zou zelf jarenlange pijn moeten lijden. Zo gaan wij niet met andere organismen om, stelt u zich eens voor dat het andersom was. Wij doodsbange dieren waren, die dagelijks mishandeld worden en uiteindelijk dood gaan van de honger? Noemt men dit nou rechtvaardigheid? Dit is een van de grootste misdaden op de hele wereld, daar kan geen bankroof tegenop! Daarom ben ik aan de ene kan ook voor deze stelling. Als men gaat instellen dat Amnesty International zich ook gaat bemoeien met de dieren, nemen we als voorbeeld de mensaap. Dan zal dit alleen maar een beter leven voor de dieren opleveren. De apen worden hierdoor alleen maar extra beschermt en het uitstreven zou met mate afnemen. Hierdoor zullen onze nakomelingen de mensaap in het wild ook nog kunnen bewonderen. Maar waarom ook tegen deze stelling? Natuurlijk is iedereen voor een gezonde, vrije natuur. Maar de recht van de mens is ook erg belangrijk! Sinds men met oorlogen begonnen is, is er steeds meer geweld ontstaan in de wereld. Dit moet natuurlijk ook bestreden worden, dat is de taak van Amnesty. Deze stichting zet zich al jaren in voor de mensenrechten, deze worden regelmatig geschonden, door de mensen zelf. De slachtoffers voelen zich net zoals de dieren, onder dwang, ze zijn bang. Daarom is het ook belangrijk deze mensen te helpen. Ik denk ook als Amnesty zich zou gaan bemoeien met de Oerangoetang of de Bonobo dat we het verschil tussen mens en dier niet meer goed zien. Een ook het Wereld Natuurfonds kan voor de apen dan ook minder betekenen. WNF of Amnesty bedoelt voor apen? We moeten niet vergeten dat de mens, de rechten van een dier niet mag schenden. Maar er is nu eenmaal verschil tussen mens en dier. Dat staat zwart op wit, er is verschil. Mij hoor je niet zeggen dat wij hierdoor de bevoegdheid hebben om ons beter te voelen dan de dieren of deze beesten te kwellen. We moeten de dieren juist respecteren. We moeten met de dieren gaan samenwerken om hierdoor een vredige wereld te creëren. Maar nu is het anders, mensen maken elkaar en de andere organismen kapot, ze bestrijden elkaar alsof hun leven er vanaf hangt. Maar waar draait dit uiteindelijk op uit? Een wereld zonder natuur, vol met macht, geen rechten. Is geld nu echt het belangrijkste in de wereld, geld maakt niet gelukkig! Wat wilt men hier uiteindelijk mee bereiken? Nawoord; Ik heb door het maken van deze P.O. veel geleerd over het zelfbewustzijn van zowel de mens al het dier. Ik heb het een en ander geleerd over Darwin en over de wetenschap. Ook door het zien van deze video heb ik Pagina 8 van 9

9 veel geleerd over het gedrag van de aap. Ik ben erachter gekomen dat de mens veel gemeen heeft met de aap, niet alleen de bouw van het lichaam maar ook het gedrag. Ik ben blij dat we deze opdracht mochten maken en ik heb er veel van opgestoken! Pagina 9 van 9

INHOUD. Inleiding Mensapen Haaien Wolven Walvissen Vleermuizen Kwallen Panda s...

INHOUD. Inleiding Mensapen Haaien Wolven Walvissen Vleermuizen Kwallen Panda s... INHOUD Inleiding...6 1 Mensapen...8 2 Haaien... 10 3 Wolven... 12 4 Walvissen... 14 5 Vleermuizen... 16 6 Kwallen... 18 7 Panda s... 20 8 Olifanten... 22 9 Uilen... 24 10 Dolfijnen... 26 11 Spinnen...

Nadere informatie

Stap 1. Stap2. Stap3. Stap4. Opstel door een scholier 1979 woorden 11 januari keer beoordeeld. Nederlands. Stappenplan.

Stap 1. Stap2. Stap3. Stap4. Opstel door een scholier 1979 woorden 11 januari keer beoordeeld. Nederlands. Stappenplan. Opstel door een scholier 1979 woorden 11 januari 2007 5 18 keer beoordeeld Vak Nederlands Stappenplan. Stap 1 Wat is kindermishandeling? Wat zijn de gevolgen? Wat moet je doen? Bel je de kindertelefoon?

Nadere informatie

6,6. Werkstuk door een scholier 2141 woorden 6 januari keer beoordeeld. Nederlands

6,6. Werkstuk door een scholier 2141 woorden 6 januari keer beoordeeld. Nederlands Werkstuk door een scholier 2141 woorden 6 januari 2007 6,6 478 keer beoordeeld Vak Nederlands Voorwoord Ik heb het onderwerp pesten bedacht voor mijn werkstuk. Ik heb dat gedaan omdat ik meer over pesten

Nadere informatie

Opdracht Levensbeschouwing Doodstraf

Opdracht Levensbeschouwing Doodstraf Opdracht Levensbeschouwing Doodstraf Opdracht door een scholier 1930 woorden 14 maart 2003 6,2 18 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 0. Geef een korte argumentatie waarom jij tegen of voor de doodstraf

Nadere informatie

Werkstuk Levensbeschouwing Boeddhisme

Werkstuk Levensbeschouwing Boeddhisme Werkstuk Levensbeschouwing Boeddhisme Werkstuk door een scholier 1997 woorden 8 april 2001 5,1 112 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 1) Geef een korte omschrijving wat het boeddhisme volgens jou voor

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands Een honderd jaar oude vriend door Bianca Schepel

Boekverslag Nederlands Een honderd jaar oude vriend door Bianca Schepel Boekverslag Nederlands Een honderd jaar oude vriend door Bianca Schepel Boekverslag door een scholier 1384 woorden 14 jaar geleden 2 2 keer beoordeeld Auteur Genre Bianca Schepel Jeugdboek Eerste uitgave

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands Dodelijk verliefd door Gerry Velema

Boekverslag Nederlands Dodelijk verliefd door Gerry Velema Boekverslag Nederlands Dodelijk verliefd door Gerry Velema Boekverslag door een scholier 1688 woorden 15 jaar geleden 7,7 14 keer beoordeeld Auteur Genre Gerry Velema Jeugdboek Eerste uitgave 2001 Vak

Nadere informatie

Werkstuk Verzorging Kindermishandeling

Werkstuk Verzorging Kindermishandeling Werkstuk Verzorging Kindermishandeling Werkstuk door een scholier 2457 woorden 9 april 2007 6,5 170 keer beoordeeld Vak Verzorging Inleiding Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik het erg interessant vind

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands Wij zijn wegwerpkinderen

Boekverslag Nederlands Wij zijn wegwerpkinderen Boekverslag Nederlands Wij zijn wegwerpkinderen door Thea Beckman Boekverslag door een scholier 1406 woorden 6 oktober 2008 7,6 23 keer beoordeeld Auteur Genre Thea Beckman Jeugdboek Eerste uitgave 1980

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Psychosociale ontwikkeling

Psychosociale ontwikkeling Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

4 Heer, u hebt aan de mensen uw regels gegeven. Zo weet ik wat ik moet doen. 5 Ik wil leven volgens uw wetten, en dat volhouden, elke dag weer.

4 Heer, u hebt aan de mensen uw regels gegeven. Zo weet ik wat ik moet doen. 5 Ik wil leven volgens uw wetten, en dat volhouden, elke dag weer. Psalmen Psalm 119 Heer, ik wil leven volgens uw wetten 1 Gelukkig zijn mensen die altijd het goede doen, die leven volgens de wet van de Heer. 2 Gelukkig zijn mensen die altijd denken aan de woorden van

Nadere informatie

Samenvatting Mensen ABC

Samenvatting Mensen ABC Samenvatting Mensen ABC Week 1ABC: Wie zijn wij? Info: Wie zijn wij mensen Mensen zijn verschillend. Iedereen is anders, niemand is hetzelfde. Dat noem je uniek. Een mens heeft een skelet van botten. Daarom

Nadere informatie

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?

Nadere informatie

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17 Inhoud Waarom dit boek? 7 1 De ik-fabriek, wat is dat? 10 2 Lichaamsseintjes 14 3 Je lichaam is net een fabriek 17 4 De ik-fabriek, hoe ziet die eruit? 18 4.1 De eerste verdieping: voelen 20 4.2 De tweede

Nadere informatie

inhoud blz. Inleiding 1. De olifant 2. De chimpansee 3. De dolfijn 4. De rat 5. De inktvis 6. De papegaai 7. De orang-oetan 8. Het varken 9.

inhoud blz. Inleiding 1. De olifant 2. De chimpansee 3. De dolfijn 4. De rat 5. De inktvis 6. De papegaai 7. De orang-oetan 8. Het varken 9. Slimme dieren inhoud blz. Inleiding 3 1. De olifant 4 2. De chimpansee 5 3. De dolfijn 6 4. De rat 7 5. De inktvis 8 6. De papegaai 9 7. De orang-oetan 10 8. Het varken 11 9. De duif 12 10. De eekhoorn

Nadere informatie

Psychosociale ontwikkeling

Psychosociale ontwikkeling Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Zee-otter

Werkstuk Biologie Zee-otter Werkstuk Biologie Zee-otter Werkstuk door een scholier 1340 woorden 8 maart 2003 5,8 129 keer beoordeeld Vak Biologie Waar leeft de zee-otter? Vroeger kwamen ze nog in het grootste deel van de grote oceaan

Nadere informatie

Werkstuk Nederlands Ontstaan van leven in het heelal en de aarde

Werkstuk Nederlands Ontstaan van leven in het heelal en de aarde Werkstuk Nederlands Ontstaan van leven in het heelal en de aarde Werkstuk door een scholier 2441 woorden 4 april 2008 5,9 74 keer beoordeeld Vak Nederlands Ontstaan van leven in het heelal en de aarde

Nadere informatie

Gemeente van Jezus Christus,

Gemeente van Jezus Christus, Gemeente van Jezus Christus, Ik heb geen bedelaar in mijn kennissenkring. Wat zegt dat van mij? Maar ik heb er natuurlijk wel eens een gezien. In Utrecht, in Amsterdam, in steden in het buitenland Als

Nadere informatie

W I K K E N & W E G E N

W I K K E N & W E G E N W I K K E N & W E G E N Voor je ligt het leerwerkboek Wikken en Wegen, basisbegrippen levensbeschouwing. Een leerwerkboek is een boek om uit te leren en om in te werken. Het is van jezelf, verzorg het

Nadere informatie

Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN

Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN Waarom? Alle kinderen in de hele wereld hebben rechten. Jij dus ook. Omdat jij het recht hebt om je eigen rechten te kennen, hebben wij dit boekje speciaal

Nadere informatie

Kinderrechtenverdrag. Voor kinderen en jongeren

Kinderrechtenverdrag. Voor kinderen en jongeren Kinderrechtenverdrag Voor kinderen en jongeren 2 Waarom? Alle kinderen in de hele wereld hebben rechten. Jij dus ook. Omdat jij het recht hebt om je eigen rechten te kennen, hebben wij dit boekje speciaal

Nadere informatie

inhoud 1. Apen 3 2. Gert de gorilla 4 3. Sjors de chimpansee 6 4. Goof de gibbon 8 5. Boris de bonobo Ollie de orang oetan 12 7.

inhoud 1. Apen 3 2. Gert de gorilla 4 3. Sjors de chimpansee 6 4. Goof de gibbon 8 5. Boris de bonobo Ollie de orang oetan 12 7. Apen inhoud. Apen 3. Gert de gorilla 4 3. Sjors de chimpansee 6 4. Goof de gibbon 8 5. Boris de bonobo 0 6. Ollie de orang oetan 7. Filmpjes 4 Pluskaarten 5 Bronnen en foto s 7 Colofon en voorwaarden 8

Nadere informatie

Waarom zijn er ongelukkige mensen?

Waarom zijn er ongelukkige mensen? Eerste Communieproject 8 Waarom zijn er ongelukkige mensen? De mensen doen niet wat God wil Je hebt gezien wat geluk is. Als mensen van jou houden, word je gelukkig. Niet iedereen is gelukkig. Als andere

Nadere informatie

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als 4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.

Nadere informatie

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? Linda van de Weerd

Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? Linda van de Weerd Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? 1 Linda van de Weerd Inhoud Moet je horen! 3 Trillingen 4 Luister! 5 Hard en zacht 6 Dichtbij en ver weg 7 Hoog en laag 8 Doof zijn 9 Moeilijke

Nadere informatie

Papa, je snapt er ook helemaal niets van he!

Papa, je snapt er ook helemaal niets van he! TIM VAN DER VLIET Papa, je snapt er ook helemaal niets van he! HANDBOEK MET LESSEN VAN KINDEREN Over mij Ik... heb twee regels als het over de opvoeding van mijn kinderen gaat. 1 Je hebt je eigen pad 2

Nadere informatie

toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes)

toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes) 1 Omgaan met en uiten van eigen gevoelens en ervaringen toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes) laat non-verbaal zien dat hij/zij iets niet wil (bijv. slaat fles weg, draait hoofd als

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Neushoorn Inleiding De neushoorn is een groot en zwaar landdier en kan wel 60 jaar oud worden. De witte neushoorn is de grootste en weegt wel 3000 kilo. Alleen de olifant is groter. De neushoorn is één

Nadere informatie

Preekje - Gezinsdienst. Ik ben de goede herder. Jubilate - 22 april uur. Voorganger: ds. Bert de Wit

Preekje - Gezinsdienst. Ik ben de goede herder. Jubilate - 22 april uur. Voorganger: ds. Bert de Wit Preekje - Gezinsdienst Jubilate - 22 april 2018-10.00 uur Ik ben de goede herder Voorganger: ds. Bert de Wit Schriftlezing: Johannes 10:11-16 (Bijbel in Gewone Taal) Gemeente van onze Heer, Jezus Christus,

Nadere informatie

Noach bouwt een ark Genesis 6-8

Noach bouwt een ark Genesis 6-8 2 Noach bouwt een ark Genesis 6-8 Het is niet fijn meer op de aarde. De mensen maken ruzie, ze vechten en ze zijn God vergeten. Maar er is één man die anders is. Dat is Noach. Op een dag praat God met

Nadere informatie

Extra materiaal nummer 8.1 Groep 5&6

Extra materiaal nummer 8.1 Groep 5&6 Extra materiaal nummer 8.1 Groep 5&6 1. Ouderbrief 2. Kenmerken familie, les 1, afronden 3. Het verhaal van Ruth, les 1, extra 4. De oude grootvader en zijn kleinzoon, les 3, extra. Beste ouders, We hebben

Nadere informatie

Sociale/pedagogische vragenlijst

Sociale/pedagogische vragenlijst Bijlage 1 Sociale/pedagogische vragenlijst voor ouders en begeleiders van mensen met een matige tot (zeer) ernstige verstandelijke beperking, al dan niet in combinatie met een lichamelijke beperking 1

Nadere informatie

15 februari: Ik ben het brood dat leven geeft (Johannes 6:32-40)

15 februari: Ik ben het brood dat leven geeft (Johannes 6:32-40) Liturgisch bloemstuk bij de 40 dagen tijd en Pasen 2015 Elke week wordt één kaars gedoofd, van de kandelaar met 8 kaarsen. Er is elke week een boog bekleed met klimop, als beeld van het verbond van God

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Sommige meisjes zijn heel snel verliefd, andere meisjes zullen niet snel of misschien zelfs helemaal niet verliefd worden. Dit is bij ieder meisje anders. Wat gebeurt

Nadere informatie

Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN

Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN UITGAVE VAN UNICEF NEDERLAND Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN 2 Kinderrechtenverdrag voor kinderen en jongeren Waarom? Alle kinderen in de hele

Nadere informatie

3 HELPENDE TIPS OM BIJ JEZELF TE BLIJVEN ALS ER ANGST OF DWANG IN JE GEZIN VOORKOMT

3 HELPENDE TIPS OM BIJ JEZELF TE BLIJVEN ALS ER ANGST OF DWANG IN JE GEZIN VOORKOMT 3 HELPENDE TIPS OM BIJ JEZELF TE BLIJVEN ALS ER ANGST OF DWANG IN JE GEZIN VOORKOMT Thea van Bodegraven-Boonstra Maart 2016 Voorwoord Wat kun je verwachten in dit e-book? Als er iemand in jouw gezin last

Nadere informatie

Alle rechten op een rij:

Alle rechten op een rij: Alle rechten op een rij: voor iedereen 18 JAAR onder de 8 Kinderrechtenverdrag voor kinderen en jongeren Artikel 01 Wie is een kind? Een persoon die jonger dan achttien jaar is, is een kind. Alles wat

Nadere informatie

Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN

Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN UITGAVE VAN UNICEF NEDERLAND Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN 2 Waarom? Alle kinderen in de hele wereld hebben rechten. Jij dus ook. Omdat jij

Nadere informatie

DE ORANG OETAN. Bosmens

DE ORANG OETAN. Bosmens DE ORANG OETAN Bosmens Sommige mensen hebben last van hoogtevrees. Dit langharige bosmens heeft het omgekeerde. Hoog in de bomen van het tropische regenwoud zoekt hij naar rijp fruit om te eten. Hij komt

Nadere informatie

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling: Omgaan met zichzelf

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling: Omgaan met zichzelf Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling: Omgaan met zichzelf 1. Wijst dingen aan die het wil, herkent zichzelf in de spiegel, is zich bewust waar het wel en niet van houdt. (Het kind wordt bewust

Nadere informatie

Verliefd zijn is dat je iemand meer dan aardig vindt, eigenlijk véél meer dan aardig.

Verliefd zijn is dat je iemand meer dan aardig vindt, eigenlijk véél meer dan aardig. Verliefd Savannah (11) Verliefd zijn is dat je iemand meer dan aardig vindt, eigenlijk véél meer dan aardig. Massimo (11) Dat je iemand ziet die je heel mooi vindt. Dan wil je gewoon bij haar zijn. Misschien

Nadere informatie

inhoud Slimme dieren 3 1. De olifant 4 2. De chimpansee 5 3. De dolfijn 6 4. De rat 7 5. De inktvis 8 6. De papegaai 9 7. De orang-oetan 10 8.

inhoud Slimme dieren 3 1. De olifant 4 2. De chimpansee 5 3. De dolfijn 6 4. De rat 7 5. De inktvis 8 6. De papegaai 9 7. De orang-oetan 10 8. Slimme dieren inhoud Slimme dieren 3. De olifant 4. De chimpansee 5 3. De dolfijn 6 4. De rat 7 5. De inktvis 8 6. De papegaai 9 7. De orang-oetan 0 8. Het varken 9. De kraai 0. De eekhoorn 3. De duif

Nadere informatie

Handleiding voor de leerling

Handleiding voor de leerling Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek

Nadere informatie

Lelijke griet. Dino is nog steeds te verbaasd om iets normaals te zeggen. Het enige dat hij kan bedenken is: Heet je echt Belle?

Lelijke griet. Dino is nog steeds te verbaasd om iets normaals te zeggen. Het enige dat hij kan bedenken is: Heet je echt Belle? Rolstoeltaxi Dino, wil jij even helpen? Dino reageert niet. Hij is ingespannen bezig met zijn tekening. De opdracht is om het bovenaanzicht van de school te maken. En dat valt niet mee. Dino, vraagt de

Nadere informatie

Televisie. binnenwerk_herrie 64 pagina s inclusief schutbladen_ indd 4

Televisie. binnenwerk_herrie 64 pagina s inclusief schutbladen_ indd 4 Televisie 4 binnenwerk_herrie 64 pagina s inclusief schutbladen_26 03 2014.indd 4 Weet jij wat ik nou weleens zou willen weten? riep Herrie. Ik zou weleens willen weten waarom ik weer geen televisie mag

Nadere informatie

2

2 1 2 3 4 5 6 Mt 16,21 7 8 9 10 Ze spraken met elkaar over alles wat er gebeurd was. 15 Terwijl ze zo liepen te praten, kwam er iemand bij hen lopen. Het was Jezus, 16 maar de leerlingen herkenden hem niet.

Nadere informatie

WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT

WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT 1 Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Laterale Sclerose heeft. Het is een lang woord en

Nadere informatie

Uitleg van het thema. De Bijbel wereldwijd

Uitleg van het thema. De Bijbel wereldwijd Uitleg van het thema De Bijbel wereldwijd Gedicht: Een Boek De buurvrouw heeft een mooi boek met allemaal mooie verhalen Ik wil ook graag zo één mama, ik zal het zelf betalen Verhalen over lang geleden,

Nadere informatie

Je zintuigen kunnen lang niet alles waarnemen. Veel dieren kunnen beter zien, horen, proeven en ruiken dan de mensen.

Je zintuigen kunnen lang niet alles waarnemen. Veel dieren kunnen beter zien, horen, proeven en ruiken dan de mensen. Fantasie en Werkelijkheid Werkstuk gemaakt door Eline uit groep 6 Inhoudsopgave: H 1 Wat is de werkelijkheid? Blz. 1 H 2 Fantasie is geen werkelijkheid. Blz. 3 H 3 Fantasie bij kinderen. Blz. 3 Fantasieplaatje.

Nadere informatie

Hoe zou je dit vertellen aan iemand die er vandaag niet bij is? Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: Vragen die: Ben je het er mee eens?

Hoe zou je dit vertellen aan iemand die er vandaag niet bij is? Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: Vragen die: Ben je het er mee eens? Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: 1 2 Welke strategie heb je gebruikt? 3 Ben je het er mee eens? Ben je het er mee oneens? 4 Zou je die vraag aan de klas kunnen stellen? 5 Kun je je 6 Wil 7 oplosmethode

Nadere informatie

Les 3: en toen ging het mis. Het begin

Les 3: en toen ging het mis. Het begin Les 3: en toen ging het mis Het begin Les 3: en toen ging het mis. Dit verhaal kun je lezen in Genesis 3 Heerlijk, wat is het hier toch heerlijk! Eva voelt de zonnestralen op haar blote armen. Ze loopt

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands Echte mannen eten geen kaas door Maria Mosterd

Boekverslag Nederlands Echte mannen eten geen kaas door Maria Mosterd Boekverslag Nederlands Echte mannen eten geen kaas door Maria Mosterd Boekverslag door M. 1904 woorden 7 april 2013 6,2 5 keer beoordeeld Auteur Genre Maria Mosterd Biografie Eerste uitgave 2008 Vak Methode

Nadere informatie

6,8. Werkstuk door een scholier 1479 woorden 24 januari keer beoordeeld. Geschiedenis. Inhoudsopgave:

6,8. Werkstuk door een scholier 1479 woorden 24 januari keer beoordeeld. Geschiedenis. Inhoudsopgave: Werkstuk door een scholier 1479 woorden 24 januari 2004 6,8 300 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoudsopgave: 2. Inhoudsopgave 3. Voorwoord 4. Probleemstelling 5. Historische inleiding 6. Hoofdstukken

Nadere informatie

Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons:

Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons: Lesbrief 54: januari 2019 Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons: redactie@onzetaal.nl. Alarm! 3660 talen worden bedreigd! Uit een recent onderzoek

Nadere informatie

Wereldgodsdiensten. Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum. Naam:

Wereldgodsdiensten. Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum. Naam: Wereldgodsdiensten Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum Naam: Inhoudsopgave Inleiding Schema Beoordeling Deel 1 Test jezelf! Deel 2 Kies je onderwerp en aan de slag! Deel 3 Het ervaren

Nadere informatie

Die bus heeft hij van zijn vader gekregen, waar hij heel goed mee kan opschieten.

Die bus heeft hij van zijn vader gekregen, waar hij heel goed mee kan opschieten. Boekverslag door B. 1451 woorden 11 maart 2014 5,6 6 keer beoordeeld Auteur Carry Slee Genre Jeugdboek Eerste uitgave 2003 Vak Nederlands Samenvatting De vader van Paco heeft een garage met allemaal oldtimers.

Nadere informatie

Het feest van de olifant

Het feest van de olifant Het feest van de olifant door Marike Jongsma In een land hier ver vandaan leefde eens een mooie olifant. Olifant had vele vrienden in het woud. Maar zijn vrienden hadden olifant al een poosje niet meer

Nadere informatie

De sprookjesverzamelaar

De sprookjesverzamelaar De sprookjesverzamelaar Lieve ogen die dit boek lezen, lieve warme handen die het vasthebben. Sprookjes zijn de beste reizigers en de succesvolste migranten die ooit op onze prachtige planeet hebben bestaan.

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands Idil, een meisje door Yasmine Allas

Boekverslag Nederlands Idil, een meisje door Yasmine Allas Boekverslag Nederlands Idil, een meisje door Boekverslag door een scholier 1753 woorden 17 november 2003 7,2 25 keer beoordeeld Auteur Genre Psychologische roman, Jeugdboek Eerste uitgave 1998 Vak Nederlands

Nadere informatie

Ik heb dit boek gekozen, omdat ik hem kreeg bij de Grote Lijsters vorig jaar. Toen ik de achterkant had gelezen, wilde ik weten hoe het zou aflopen.

Ik heb dit boek gekozen, omdat ik hem kreeg bij de Grote Lijsters vorig jaar. Toen ik de achterkant had gelezen, wilde ik weten hoe het zou aflopen. Boekverslag door een scholier 1942 woorden 16 juni 2007 7 13 keer beoordeeld Auteur Genre Tim Krabbé Psychologische roman Eerste uitgave 2002 Vak Nederlands I Beschrijvingsopdracht. 1. Motivatie van mijn

Nadere informatie

Je mag stralen je mag huilen je mag dwalen je mag schuilen je mag vragen je mag dromen je mag klagen je mag komen Hij wacht op jou

Je mag stralen je mag huilen je mag dwalen je mag schuilen je mag vragen je mag dromen je mag klagen je mag komen Hij wacht op jou Je mag stralen je mag huilen je mag dwalen je mag schuilen je mag vragen je mag dromen je mag klagen je mag komen Hij wacht op jou Heb je naar aanleiding van dit dagboek vragen of opmerkingen? Mail me

Nadere informatie

1. Bij een nieuw begin

1. Bij een nieuw begin Inhoudsopgave Bij een nieuw begin 13 Een bijeenkomst beginnen 37 Bij het begin van de dag 59 Bij een goed gesprek 85 Bij verdriet 119 Bij vreugde 147 Bij twijfel 183 Bij zorgen 215 Bij ziekte 245 Om troost

Nadere informatie

Inleiding Begrijpend lezen Spelling Woordenschat Grammatica

Inleiding Begrijpend lezen Spelling Woordenschat Grammatica Taal Groep 7/8 Inleiding Begrijpend lezen Spelling Woordenschat Grammatica Begrijpend lezen Slim als een kraai Opgave 1 1. Jij hebt vast weleens een paar kraaien gezien. Wat wil de schrijver met deze tekst?

Nadere informatie

Hoofdstuk 17 - Willem en Ielynke

Hoofdstuk 17 - Willem en Ielynke Een hoofdstuk uit Kort maar krachtig, portretten van extreem kleine mensen; Cornelie van Well. Uitgeverij De Tijdstroom. http://www.wijwell.nl/kmk/ Hoofdstuk 17 - Willem en Ielynke Wij zijn gelukkig zoals

Nadere informatie

Over ruzie en hoe je dat oplost natuurlijk!

Over ruzie en hoe je dat oplost natuurlijk! Over ruzie en hoe je dat oplost natuurlijk! Hoe werk je met een spreekbeurtwerkplan? Het eerste deel bestaat uit vragen. Met een moeilijk woord noemen we dat theoretisch onderzoek. In het tweede deel vind

Nadere informatie

LESPAKKET GEDRAG. Naam. Dierenrijk is onderdeel van

LESPAKKET GEDRAG. Naam. Dierenrijk is onderdeel van LESPAKKET GEDRAG VMBO Naam Docent Klas LEKKER BEESTEN TUSSEN DE DIEREN Dierenrijk is onderdeel van WELKOM IN DIERENRIJK GEDRAG Om ervoor te zorgen dat je een leuke en leerzame excursie hebt, volgen hier

Nadere informatie

Het koninkrijk van God vlakbij

Het koninkrijk van God vlakbij Het koninkrijk van God vlakbij Dit werkboek is van : Cellessen voor kinderen van 8-12 jaar Serie lessen voor kleine groepen; leeftijd 8-12 jaar Lessen zijn geschreven op basis van het boek Natuurlijk BOVENnatuurlijk

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands Met mijn ogen dicht door Maren Stoffels

Boekverslag Nederlands Met mijn ogen dicht door Maren Stoffels Boekverslag Nederlands Met mijn ogen dicht door Maren Stoffels Boekverslag door J. 1301 woorden 29 oktober 2016 5,2 31 keer beoordeeld Auteur Genre Maren Stoffels Jeugdboek Eerste uitgave 2010 Vak Nederlands

Nadere informatie

Het sprekende hart. van. Louise Hay

Het sprekende hart. van. Louise Hay Het sprekende hart van Louise Hay Ik draag dit boek op aan jouw hart. Je hart is jouw machtscentrum. Ik heb geleerd dat creëren makkelijk is als gedachten van liefde recht uit je hart komen. Maak nu aanspraak

Nadere informatie

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf. Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel

Nadere informatie

Spreekbeurt Maatschappijleer Seksuele Intimidatie

Spreekbeurt Maatschappijleer Seksuele Intimidatie Spreekbeurt Maatschappijleer Seksuele Intimida Spreekbeurt door een scholier 1814 woorden 23 maart 2003 6,3 99 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Seksuele Intimida: Ik wil mijn spreekbeurt houden over

Nadere informatie

Boek 1 De jongen in de gestreepte pyjama

Boek 1 De jongen in de gestreepte pyjama Boek 1 De jongen in de gestreepte pyjama Zakelijke gegevens: 1. Titel van het boek: De jongen in de gestreepte pyjama. 2. Het boek heeft geen ondertitel. 3. De auteur van het boek is John Boyne 4. Het

Nadere informatie

Als iemand slachtoffer is geworden van incest moet abortus ook kunnen worden gepleegd.

Als iemand slachtoffer is geworden van incest moet abortus ook kunnen worden gepleegd. Spreekbeurt door een scholier 1609 woorden 12 februari 2003 7.2 79 keer beoordeeld Vak Nederlands De redenen voor een abortus. Je kan wel zo zeggen van ik wil geen kind en daarom wil ik een abortus, maar

Nadere informatie

Het leven van Max en z,n mama *week 11*

Het leven van Max en z,n mama *week 11* Het leven van Max en z,n mama *week 11* Op naar de drie maanden toe, want Max is nu 11 weken oud. Daarna nog een maand van aftellen, dan zitten de vier maanden erop die Daan heeft geleefd. Hopelijk wordt

Nadere informatie

Pijlen van vriendschap Sabbat

Pijlen van vriendschap Sabbat LES Pijlen van vriendschap Sabbat Doe Lees 1 Samuël 20. Heb je ooit een geheime manier van communiceren geleerd? Of gebarentaal? Heb je een geheime manier om te praten met je beste vriend(in)? Twee vrienden

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Kennisles Mediawijs: Wat is waar?

Kennisles Mediawijs: Wat is waar? Kennisles Mediawijs: Wat is waar? Wat is nu eigenlijk de waarheid? In het woordenboek staat: Iets dat waar is. Woorden overeenstemmen met feiten. Het probleem is alleen dat er maar heel weinig sprake is

Nadere informatie

6.4. Boekverslag door V woorden 11 april keer beoordeeld. Inhoudsopgave. Inleiding. Groep van het dierenrijk

6.4. Boekverslag door V woorden 11 april keer beoordeeld. Inhoudsopgave. Inleiding. Groep van het dierenrijk Boekverslag door V. 1256 woorden 11 april 2006 6.4 729 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave Inleiding Groep van het dierenrijk Hoe is de koala opgebouwd? Waar leeft de koala? Welke leefgewoonte heeft

Nadere informatie

DE APPEL VALT NIET VER VAN DE BOOM

DE APPEL VALT NIET VER VAN DE BOOM BIG BANG EVOLUTIE ERFELIJKHEID DE APPEL VALT NIET VER VAN DE BOOM Erfelijkheid en evolutie DE APPEL VALT NIET VER VAN DE BOOM Doelstellingen Algemeen. Wetenschappelijk onderbouwde argumenten voor biologische

Nadere informatie

Ha lo! Ik ben dokter Jesse 1 Toen ik op de basisschool zat, kreeg ik zomaar opeens epilepsie. Ik wist toen helemaal niet dat dat bestond. Bij mij is het overgegaan. Ik ben dokter geworden en leg nu aan

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands De ijzeren maagd door Bobje Goudsmit

Boekverslag Nederlands De ijzeren maagd door Bobje Goudsmit Boekverslag Nederlands De ijzeren maagd door Bobje Goudsmit Boekverslag door een scholier 1871 woorden 12 maart 2006 6,1 70 keer beoordeeld Auteur Genre Bobje Goudsmit Oorlogsroman, Jeugdboek Eerste uitgave

Nadere informatie

Gemaakt door: Kelly.

Gemaakt door: Kelly. De kanjertraining. Gemaakt door: Kelly. Inhoud. Inhoud. 1 Inleiding. 2 Wat is de Kanjertraining? 3 Hoe en wanneer is de Kanjertraining ontstaan? 4 Wanneer ga je naar de Kanjertraining? 6 Welke stappen

Nadere informatie

Een interpretatie van communicatie Rumi Knoppel

Een interpretatie van communicatie Rumi Knoppel Deel 1 Een interpretatie van communicatie Rumi Knoppel Voorwoord Om te beginnen met het uiteenzetten van een interpretatie van communicatie en de daarbij behorende analyse ben ik gehouden om aan te geven

Nadere informatie

Verpleegkunde RETO

Verpleegkunde RETO Verpleegkunde RETO - 2009 ? Kan Pictogrammen jij deze vragen beantwoorden? Voor deze activiteit heb je lijm nodig. Hier mag je een naam schrijven of je stempel zetten. Wat is niet juist. Zet er maar een

Nadere informatie

Werkstuk Levensbeschouwing Relaties

Werkstuk Levensbeschouwing Relaties Werkstuk Levensbeschouwing Relaties Werkstuk door een scholier 2503 woorden 3 maart 2008 6,6 10 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 1 Wie versiert wie? De jongen het meisje? Andersom? Of kan het beide?

Nadere informatie

LES 9. Eet, drink en blijf gezond. Doe Lees. Lees. Schrijf Vraag thuis om een leeg blik, Loop Leer. Bid dat je gezonde beslissingen zal.

LES 9. Eet, drink en blijf gezond. Doe Lees. Lees. Schrijf Vraag thuis om een leeg blik, Loop Leer. Bid dat je gezonde beslissingen zal. Eet, drink en blijf gezond Sabbat Doe Lees Daniël 1 door. Lees Zondag 'Eet, drink en blijf gezond.' Schrijf Vraag thuis om een leeg blik, schrijf de power text op een stuk papier en plak deze op het blik.

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands De junival door Jan Wolkers

Boekverslag Nederlands De junival door Jan Wolkers Boekverslag Nederlands De junival door Jan Wolkers Boekverslag door een scholier 1549 woorden 1 december 2000 3,3 44 keer beoordeeld Auteur Genre Jan Wolkers Psychologische roman Eerste uitgave 1982 Vak

Nadere informatie

Christendom. Wat uit dit geloof spreekt je aan?

Christendom. Wat uit dit geloof spreekt je aan? Christendom In Christendom zijn de Bijbel en Jezus het belangrijkste. In de wereld is het de grootste godsdienst, gevolgd door de Islam. In het Christendom geloven de mensen in één God, die uit Drie Personen

Nadere informatie

Lesbrief bij Romeo is op Julia en Layla op Majnun

Lesbrief bij Romeo is op Julia en Layla op Majnun Lesbrief bij Romeo is op Julia en Layla op Majnun Inleiding: U gaat binnenkort naar Romeo is op Julia en Layla op Majnun met uw klas. Voordat u deze theatervoorstelling bezoekt, kunt u al het een en ander

Nadere informatie

Wat is een normale ontwikkeling?

Wat is een normale ontwikkeling? Wat is een normale ontwikkeling? Van een normale ontwikkeling is sprake als een kind alle fasen doorloopt naar de volwassenheid op het gebied van fijne en grove motoriek, groei, sociale emotionele vaardigheden

Nadere informatie

Pestprotocol Kanjermethode

Pestprotocol Kanjermethode Pestprotocol Kanjermethode Inhoudsopgave: 1. Waarom een pestprotocol? Blz. 2 2. Uitleg van de petten van de Kanjertraining Blz. 2 3. Pestprotocol voor alle kinderen Blz. 2 4. Pestprotocol voor het gepeste

Nadere informatie

Kinderkerstfeest van de Kindernevendienst 26 december Kerstverhaal

Kinderkerstfeest van de Kindernevendienst 26 december Kerstverhaal Kinderkerstfeest van de Kindernevendienst 26 december 2016 Kerstverhaal Heel lang geleden was er een jonge vrouw, Maria. Zij woonde in het dorpje Nazareth. Maria was een heel gewone vrouw, net zo gewoon

Nadere informatie

Vergeven is de schuld bij jezelf zoeken Vreemd hè? Je denkt dat iemand anders jou iets heeft aangedaan, en toch moet je de schuld bij jezelf zoeken.

Vergeven is de schuld bij jezelf zoeken Vreemd hè? Je denkt dat iemand anders jou iets heeft aangedaan, en toch moet je de schuld bij jezelf zoeken. Vergeven Wat is dat eigenlijk? Vergeven is de schuld bij jezelf zoeken Vreemd hè? Je denkt dat iemand anders jou iets heeft aangedaan, en toch moet je de schuld bij jezelf zoeken. Ik zal proberen om het

Nadere informatie

HET JUNGLEBOEK Drie verhalen over Mowgli. Rudyard Kipling. in makkelijke taal

HET JUNGLEBOEK Drie verhalen over Mowgli. Rudyard Kipling. in makkelijke taal HET JUNGLEBOEK Drie verhalen over Mowgli Rudyard Kipling in makkelijke taal Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen Inhoud Over dit boek... 7 De broers van Mowgli... 9 De hongerdans van Kaa... 31 Tijger,

Nadere informatie