SrnTEN. '?,ïjhorrand. Lid Gedeputeerde Staten. 1 6 MEr an)weber. Aan Provinciale Staten t.a.v. de commissie Duurzame Ontwikkeling

Transcriptie

1 Lid Gedeputeerde Staten SrnTEN Mr. J.F. (Han) Weber Contact '?,ïjhorrand Postadres Provinciehuis Postbus LP Den Haag T Aan Provinciale Staten t.a.v. de commissie Duurzame Ontwikkeling Datum Ons kenmerk 1 6 MEr 2018 DOS Uw kenmerk Onderwerp Uitspraken Rechtbank Den Haag Bi lagen Uitspraken Rechtbank Den Haag d.d. 14 mei 2018 inzake het vangen en doden van ganzen Geachte Statenleden, Hierbijstuur ik u een tweetal uitspraken van de Rechtbank Den Haag door. Deze uitspraken zijn gedaan op 14 mei 2018 en hebben betrekking op de door de Omgevingsdienst Haaglanden namens Gedeputeerde Staten verleende toestemming voor het vangen en doden met CO2van grauwe ganzen en brandganzen. Beroep was ingesteld door de Stichting Dierenradar en Stichting De Faunabescherming. Het vangen van grauwe ganzen en brandganzen gebeurt in de ruiperiode. Het gaat dan per definitie om ganzen die het gehele jaar doorbrengen in Nederland, de zogenoemde standganzen ofjaarrondganzen. Het vangen en doden van deze ganzen is onderbouwd door de forse schade aan landbouwgewassen en de risico's voor de veiligheid van het luchtverkeer. De Rechtbank heeft echter geoordeeld dat onvoldoende is aangetoond dat er een relatie bestaat Bezoekadres Zuid-Hollandplein AW Den Haag Tram I en de buslijnen 90, 385 en 386 stoppen dichtbij het provinc ehuis. Vanaf station Den Haag CS is het tien minuten lopen. Ðe parkeerruimte voor auto's is beperkt. tussen juist deze populaties ganzen en de risico's voor het luchtverkeer. Daarnaast was de Rechtbank van oordeel dat onvoldoende is aangetoond dat er een causale relatie bestaat tussen de omvang van de populaties grauwe gans en brandgans enerzijds en de schade aan de landbouw anderzijds. Het besluit is door de Rechtbank vernietigd en de Rechtbank heeft ons opgedragen om een nieuw besluit te nemen met inachtneming van de uitspraak. ln overleg met de Faunabeheereenheid Zuid-Holland en de Omgevingsdienst Haaglanden beraden we ons op de inhoud van het te nemen besluit. Hoogachtend, z J an)weber

2 uitspraak RECHTBANK DEN HAAG Bestuursrecht zaaknummer: SGR 17/7955 uitspraak van de meervoudige kamer van 14 mei 2018 in de zaak tussen Stichting De Faunabescherming, te Amstelveen, eiseres (gemachtigde: mr. B.N. Kloostra), en het college van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, verweerder (gemachtigde: rnr. E.M. Drouen-Gemser). Als derde-partij heeft aan het geding deelgenomen: Faunabeheereenheid Zuid-Holland, te Den Haag (gemachtigde: M. Huber). Procesverloop Bij besluit van 20 april 2017 (het primaire besluit) heeft verweerder, onder het stellen van voorschriften, tot 31juli 2020 jaarlijks voor de periode van 15 mei tot en met 31 juli in afwijking van het bepaalde in de artikelen 3.1, eerste lid, en 3.4, eerste lid, van de Wet natuurbescherming (Wnb) een opdracht op grond van artikel 3.1$, eerste lid, van de Wnb gegeven aan personen met schriftelijke toestemming van de faunabeheereenheid Zuid Holland ter beperking van de omvang van de poptilatie van de grauwe gans, brandgans, Canadese gans en gedomesticeerde grauwe gans in de provincie Zuid-Holland waarbij enkel gebruik kan worden gemaakt van de in het besluit genoemde methoden en middelen. Bij besluit van 6 oktober (het bestreden besluit) heeft verweerder het bezwaar van eiseres gedeeltelijk gegrond verklaard en de bij het primaire besluit gegeven opdracht onder een aanvullende motivering in stand gelaten. Eiseres heeft tegen het bestreden besluit beroep ingesteld. Verweerder heeft een verweerschrift ingediend. De derde-partij heeft een reactie ingediend. Eiseres heeft nadere stukken ingediend. De zaak is op 11 april 2018 ter zitting gevoegd behandeld met de zaak geregistreerd onder nummer SGR 17/8035. Eiseres heeft zich laten vertegenwoordigen door haar gemachtigde en H.H. Niesen. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door zijn gemachtigde en H.K. Meichers MSc. De derde-partij heeft zich laten vertegenwoordigen door haar gemachtigde.

3 zaaknummer: SGR 1 7/ Namens de zijde van verweerder is tevens verschenen A. den Hertog, werkzaam bij Duke Faunabeheer. Na de zitting zijn de zaken weer gesplitst en wordt heden afzonderlijk uitspraak gedaan. Overwegingen 1. De rechtbank gaat bij de beoordeling uit van de volgende feiten en omstandigheden. Op 10 november 2015 heeft verweerder het Faunabeheerplan ganzen Zuid-Holland (faunabeheerplan) goedgekeurd. Het uitgangspunt van het in het Faunabeheerplan omschreven beheer voor standganzen is dat overgegaan dient te worden tot het terugbrengen van de ganzenpopulatie tot het in het Faunabeheerplan omschreven doel is bereikt. Daaraan ligt ten grondslag dat verjaging van ganzen ter voorkoming van schade niet (langer) voldoet dan wel effectief is en een groei van de populatie valt te verwachten. Naar aanleiding van het voorgaande heeft verweerder op grond van artikel 3.1$ van de Wnb besloten een opdracht te geven ter beperking van de omvang van de populatie van de grauwe gans, brandgans, Canadese gans en gedomesticeerde grauwe gans in de provincie Zuid-Holland. Deze opdracht is gegeven ter aanvulling van de verleende vrijstelling op grond van de Verordening uitvoering Wet natuurbescherming Zuid-Holland en de op 28januari 2016 verleende zogenoemde zomerganzenontheffing, waarbij een ontheffing is verleend om de voortplanting van diverse ganzensoorten te beperken en om ganzen te doden met het geweer. 2. Bij het bestreden besluit heeft verweerder in navolging van het advies van de bezwarencommissie het primaire besluit, onder aanvulling van de motivering, in stand gelaten. Zo is in het bestreden besluit overwogen dat de opdracht wordt verleend overeenkomstig het op 10november2015 door Gedeputeerde Staten van Ztiid-Holland goedgekeurde Faunabeheerplan. Tevens is verdtiideljkt dat de opdracht jaarlijks het gehele etmaal en zeven dagen per week geldig is in de periode van 15 mei tot en met 3 1juli, eindigend op 31juli Verder is de tekst onder het kopje Bijlage op pagina twee van de opdracht vervangen door Bijlage 1 (NL) bij het besluit d.d. 13 mei 2015 tot toelating van het middel Duke s Carbon Dioxide, toelatingsnummer NL , zoals opgenomen in bijlage 1 bij dit besluit, en is voormelde bijlage bij het besluit gevoegd. Verweerder heeft voorts voorschrift 1 van de opdracht aangepast door te bepalen dat de toepassing van het middel Duke s Carbon Dioxide slechts geschiedt door Duke Faunabeheer te Lelystad met toestemming van de in het voorschrift onder b, dan wel in gezelschap van de in het voorschrift onder a, b of c genoemde personen. Ten slotte is voorschrift 7 van de opdracht gewijzigd door te bepalen dat het middel Duke s Carbon Dioxide slechts mag worden gebruikt volgens het toegelaten gebruik en de gebruiksvoorschriften, zoals deze zijn vermeld onder punt 3 en 5 van bijlage 1. Indien bijlage 1 wordt gewijzigd, dient conform de meest actuele versie te worden gehandeld. 3. Eiseres betoogt in de eerste plaats dat het doel van de verleende ontheffing en de wettelijke grondslag daarvan onduidelijk is. In dat kader voert zij aan dat verweerder in strijd met het bepaalde iti artikel 3.18, eerste lid, van de Wnb heeft nagelaten te specificeren op grond van welke in artikel 3.17, eerste lid, aanhef en onder a, van de Wnb neergelegde reden een ontheffing nodig zou zijn.

4 stelt weliswaar dat de gewasschade veroorzaakt door ganzen is toegenomen door toename schade is niet aangetoond. Evenmin is aangetoond dat met het vergassen van ganzen de Volgens eiseres bestaat er geen noodzaak voor het verlenen van de ontheffing. Verweerder afgelopen jaren derhalve niet effectief te zijn geweest, laat staan dat een noodzaak is aangetoond. Het vangen en doden van de ganzen is bovendien geen bevredigende oplossing vtiegveiligheid tvordt gediend. Ondanks het afschot van de afgelopen jaren, zijn de ganzenpopulaties eerder toegenomen. Het doden van ganzen rond Schiphol blijkt de van de ganzenpoptilatie, maar het verband tussen het aantal ganzen en de omvang van de 3 voor het voorkomen van schade aan landbouwgewassen en incidenten tussen ganzen en het vliegverkeer. Eiseres betoogt voorts onder verwijzing naar het Gidsdocument voor de jacht bedrijfsvoering hebben gekozen voor zeer aantrekkelijke agrarische gronden, terwijl dient te worden beschouwd. Dit geldt temeer voor zover boeren in het kader van hun gemengde en minder eiwitrjke graslanden minder aantrekkelijk voor ganzen zijn. Bovendien mocht verweerder zijn besluitvorming niet baseren op bij agrariërs getaxeerde schade, maar diende uit te worden gegaan van de daadwerkelijk ciitbetaalde schade. Het in het kader van Richtlijn 79/409/EEG van de Raad inzake het behoud van de vogelstand Vogelrichtljn) en artikel 3.3 van de Wnb. Volgens eiseres zijn er alternatieve oplossingen als bedoeld in artikel 9 van de Richtlijn 2009/147/EG van het Europees Parlement en de Raad van 30 november 2009 inzake het behoud van de vogelstand (PB 2010 L 20) (de uitgelegd, nu deze regelingen tot doel hebben de vogelpoptilaties te beschermen. schadebegrip neergelegd in de Vogelrichtlijn en de Wnb dient restrictief te worden Voorts betoogt eiseres dat de ontheffing in strijd is met artikel 9, tweede lid, van de Artikel 3.9, tweede lid, aanhef en onder a, van het Besluit natuurbescherming (Bnb) middelen die op grond van de Wet gewasbeschermingsmiddelen zijn toegelaten. De vermeldt slechts een algemene, ruime, categorie chemische middelen, namelijk alle beschikkingen waarbij het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) bepaalde middelen in Nederland toelaat, betreffen geen wetgeving. De worden toegepast volgen slechts uit de toelatingsbeschikking en niet uit de wet. Artikel 3.9, bovendien in haar uitspraak van 4januari 2012 (ECLI:NL:RVS:20l2:BVOIO7) bevestigd zaak Commissie/Italië, C-l 1 $194. Verder is voor het doden een verrjdbare container nodig, middel of methode wordt evenmin in een wettelijke regeling genoemd. Dit geldt eveneens voorwaarden waaronder en het doel waarvoor het middel Duke s Carbon Dioxide mag tweede lid, aanhef en onder a, van het Bnb is daarom in strijd met artikel 9, tweede lid, van afleidt uit het arrest van het Hof van Justitie van de Etiropese Unie (Hof van Justitie) in de toegepast, met een toedieningsinstallatie en doserit1gs- en meetapparatutir. Een dergelijk voor het vangen van op het water rustende ganzen met bootjes, vlonders, netten en hekken. hetgeen op grond van de Wnb evenmin is toegestaan, aldus eiseres. de Vogelrichtljn. De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (Afdeling) heeft Vogelrichtljn, nu op grond daarvan toepassing van een middel bij wettelijke regeling moet dat een deel van de door ganzen veroorzaakte opgevoerde schade als ondernemersrisico zijn toegestaan. Uit de wet volgt niet dat het is toegestaan ganzen te doden met C02-gas. dat middelen specifiek in een wettelijke regeling moeten worden opgenomen, hetgeen zij die zodanig is ingericht dat het C02-gas op de juiste wijze kan worden gedoseerd en worden Ten slotte zorgt het opdrjven van de ruiende ganzen met honden voor groot dierenleed, zaaknummer: SGR 17/7955

5 - in - ter bescherming van flora en fauna; - ter a) - in het belang van de volksgezondheid en openbare veiligheid; artikelen 5 tot en met 8: voorkoming van belangrijke schade aan gewassen, vee, bossen, visserij en wateren; het belang van de veiligheid van het luchtverkeer; geen andere bevredigende oplossing bestaat, om onderstaande redenen afwijken van de 4.1 Ingevolge artikel 9, eerste lid, van de Vogelrichtljn mogen de lidstaten, indien er 4 verboden deze vogels: vogels, of Ingevolge het tweede lid kunnen gedeputeerde staten ontheffing verlenen en kunnen 4.4 Ingevolge artikel 3.4, eerste lid, van de Wnb is het, ingeval het vangen of doden van vogels als bedoeld in artikel 3.1, eerste lid, bij of krachtens deze wet is toegestaan, bedoeld in het eerste lid. provinciale staten bij verordening vrijstelling verlenen van een of meer van de verboden, de Vogelrichtljn, overeenkomstig de daar beschreven wijze. b. te achtervolgen met behulp van vervoermiddelen, genoemd in bijlage IV, onderdeel b, bij 2. middelen, installaties of methoden voor massaal of niet-selectief vangen of doden van 3. middelen, installaties of methoden waardoor een soort plaatselijk kan verdwijnen, of 1. middelen, genoemd in bijlage IV, onderdeel a, bij de Vogelrichtlijn; a. te vangen of te doden met: (...). of methoden; a. de middelen, installaties of methoden voor het vangen of doden, waarbij enkel het gebruik aanzien van vogels van daarbij aangewezen soorten, dan wel ten aanzien van hun nesten, ontheffing verlenen van verboden als bedoeld in artikel 3.1 of artikel 3.2, zesde lid, ten rustplaatsen of eieren. voorschriften opgenomen, onderscheidenljk regels gesteld, over: Ingevolge het vijfde lid worden in een ontheffing, onderscheidenljk vrijstelling in elk geval wordt toegestaan van bij algemene maatregel van bestuur aangewezen middelen, installaties 4.3 Ingevolge artikel 3.3, eerste lid, van de Wnb kunnen gedeputeerde staten Vogelrichtljn te doden of te vangen. in Nederland in het wild levende vogels van soorten als bedoeld in artikel 1 van de 4.2 Ingevolge artikel 3.1, eerste lid, van de Wnb is het verboden opzettelijk van nature e) welke controles zullen worden uitgevoerd. van tijd en van plaats deze afwijkende maatregelen mogen worden genomen; b) welke middelen, installaties of methoden voor het vangen of doden zijn toegestaan; d) welke atitoriteit bevoegd is te verklaren dat aan die voorwaarden is voldaan, en te a) voor welke soorten mag worden afgeweken; c) onder welke voorwaarden met betrekking tot het risico en onder welke omstandigheden Ingevolge het tweede lid moet in de in lid 1 bedoelde afwijkende bepalingen worden vermeld: beslissen welke middelen, installaties of methoden mogen worden aangewend, binnen welke grenzen en door welke personen; (...). zaaknummer: SGR 17/7955

6 4.5 Ingevolge artikel 3.17, eerste lid, van de Wnb verlenen gedeputeerde staten ten 3.8, eerste en vijfde lid, 3.9, tweede lid, of 3.10, tweede lid, in samenhang met artikel 3.8, artikel 3.1, eerste lid, of van dieren van soorten als bedoeld in artikel 3.5, eerste lid, of 3.10, behoeve van de beperking van de omvang van een populatie van vogels als bedoeld in eerste lid, ontheffing als bedoeld in artikel 3.3, eerste, vierde en vijfde lid, 3.4, tweede lid, 5 a. ingevat van vogels: 1. in het belang van de volksgezondheid of de openbare veiligheid; 2. in het belang van de veiligheid van het luchtverkeer; 3. ter voorkoming van belangrijke schade aan gewassen, vee, bossen, visserij of wateren, of 4. ter bescherming van flora en fauna; 4.6 Ingevolge artikel 3.1$ van de Wnb ktinnen gedeputeerde staten aan van een bij de opdracht aangeduide populatie van vogels of van dieren van soorten als 4.7 Ingevolge artikel 3.9. eerste lid. aanhef en onder b, van het Bnb worden als niet zijnde lange honden. lid, onderdeel a, van de Wnb aangewezen: a. het doden met gebruikmaking van middelen die krachtens de Wet b. het vangen door middel van bijeendrjven, waaronder in elk geval wordt begrepen het (...). 5. De rechtbank komt tot de volgende beoordeling. 5.1 Ten aanzien van het betoog van eiseres dat het doel van de verleende opdracht en de wettelijke grondslag daarvan niet duidelijk zijn, overweegt de rechtbank dat in het het Faunabeheerplan. In dit hoofdstuk zijnde in artikel 3.17, eerste lid, van de Wnb de hand van de schadehistorie is gebleken dat het ontstaan van schade aan de landbouw primaire besluit op pagina zes onder de kop belang wordt verwezen naar hoofdstuk 6 van neergelegde belangen nader uitgeschreven. In het primaire besluit wordt overwogen dat in hoofdstuk 6 van het faunabeheerplan wordt aangegeven op welke wijze het belang van de veiligheid van het vliegverkeer binnen de provincie in het geding kan komen. Daarnaast wordt in het primaire besluit onder verwijzing naar het faunabeheerplan overwogen dat aan gewasbeschermingsmiddelen en biociden zijn toegelaten of vrijgesteld, met inbegrip van de gebruikmaking van alle middelen of installaties die noodzakelijk zijn om die middelen toe te middelen als bedoeld in artikel 3.3, vijfde lid, onderdeel a, van de Wnb aangewezen honden, gebruik van de vangkraal in combinatie met een middel als bedoeld in onderdeel a; Ingevolge het tweede lid van het Bnb worden als methoden als bedoeld in artikel 3.3, vijfde passen; onderscheidenljke redenen, genoemd in artikel 3.17, eerste lid, onderdelen a, b en c. De personen, of aan personen opdracht geven om, in afwijking van het bepaalde bij of krachtens de artikelen 3.1, 3.4, eerste lid, 3.5, 3.9, eerste lid, en 3.10, eerste lid, de omvang bedoeld in artikel 3.5, eerste lid, of 3.10, eerste lid, te beperken als dat nodig is om de artikelen 3.3, vierde en vijfde lid, 3.8, vijfde lid, en 3.10, tweede lid, zijn van faunabeheereenheden of wildbeheereenheden, aan andere samenwerkingsverbanden van overeenkomstige toepassing op die opdracht. (...). tweede lid, indien deze beperking nodig is: Ingevolge het tweede lid wordt een ontheffing als bedoeld in het eerste lid verleend aan een faunabeheereenheid, die handelt overeenkomstig het daartoe vastgestelde en goedgekeurde faunabeheerplan. zaaknummer: SGR 17/7955

7 zaaknummer: SGR 17/ rechtstreeks afhankelijk is van de aantallen ganzen. Dat verweerder artikel 3.17, eerste lid, aanhef en a, onder 2 en 3, van de Wnb niet expliciet heeft genoemd, brengt naar het oordeel van de rechtbank niet met zich dat het bestreden besluit om deze reden een gebrek bevat. Anders dan eiseres betoogt, blijkt uit de besluitvorming duidelijk welke van de in artikel 3.17, eerste lid, van de Wnb neergelegde belangen venveerder aan de verleende opdracht ten grondslag heeft gelegd. Voorts is in het bestreden besluit nader verduidelijkt dat de opdracht is verleend overeenkomstig het op 10 november door Gedeputeerde Staten van Zuid-Hol land goedgekeurde faunabeheerplan ganzen Zuid-Hol land Dit betoog slaagt dan ook niet. 5.2 In haar uitspraak van 2$ juni 2017 (ECLI:NL:RVS:201 7:1701) heeft de Afdeling onder verwijzing naar de jurisprudentie van het Hof van Justitie overwogen dat de lidstaten, aangezien het hier gaat om een uitzonderingsregeling die strikt moet worden uitgelegd en volgens welke de autoriteit die het besluit neemt voor elke afwijking moet bewijzen dat aan de gestelde voorwaarden is voldaan, moeteti waarborgen dat elke ingreep die de beschermde soorten raakt slechts wordt toegestaan op basis van besluiten die steunen op een nauwkeurige en treffende motivering die verwijst naar de in artikel 9, eerste en tweede lid, van de Vogelrichtljn opgesomde redenen, voorwaarden en vereisten. Voorts heeft het Hof van Justitie overwogen dat de afwijking van de in de Vogelrichtljn neergelegde verbodsbepalingen moet voldoen aan nauwkeurig omschreven vormvoorwaarden, die tot doel hebben de afwijkingen tot het strikt noodzakelijke te beperken. Ofschoon artikel 9 van de Vogelrichtljn een ruime afwijking van de algemene beschermingsregeling toestaat, moet het niettemin een concrete en gerichte toepassing vinden teneinde tegemoet te komen aan nauwkeurige vereisten en specifieke situaties, aldus de Afdeling in haar uitspraak. 5.3 Verweerder heeft zich onder verwijzing naar paragraaf 6.4 van het Faunabeheerplan op het standpunt gesteld dat de verleende opdracht noodzakelijk is in verband met de veiligheid van het luchtverkeer als genoemd in artikel 3.17, eerste lid, aanhef en ondera, onder 2, van de Wnb. In deze paragraaf is neergelegd dat aanvaringen tussen ganzen en vliegtuigen tot ongewenste en zeer gevaarlijke situaties kunnen leiden, omdat motoren niet gansproof zijn en ganzen vanwege hun massa ook elders aan vliegtuigen grote schade kunnen veroorzaken. Vliegende ganzen vormen een risico voor de veiligheid van het luchtverkeer van Rotterdam The Hague Airport. Uit tabel 6.3 volgt dat rondom het vliegveld het aantal ganzen over de jaren is toegenomen. Tot op heden is één aanvaring geconstateerd. Wat betreft de luchthaven Schiphol is in het Faunabeheerplan neergelegd dat met de toename van het aantal ganzen in de omgeving van Schiphol, ook het aantal (risicovolle) bewegingen van ganzen door het luchtruim direct rond de luchthaven is toegenomen. Deze toename is in alle maanden van het jaar geconstateerd, waardoor het risico op een aanvaring tussen gans en vliegtuig inmiddels jaarrond op een onacceptabel hoog niveau ligt. Uit tabel 6.4 volgt dat er in de periode zeven incidenten met ganzen hebben plaatsgevonden. Aanvaringen tussen ganzen en vliegtuigen zijn jaarrond vastgesteld met een minimum in het broedseizoen en een maximum in de nazomer en najaar. Er zijn zes soorten als oorzaak van een incident gemeld, waarvan de grauwe gans, de Canadese gans en de nijlgans al meerdere keren. Een aanzienlijke en noodzakelijk geachte reductie in aantallen ganzen draagt bij aan de verbetering van de veiligheid van het luchtverkeer. Het is evident dat met een vermindering van het aantal ganzen rondom Schiphol ook het aantal vliegbewegingen van ganzen door de in- en uitvliegfunnels aanmerkelijk afneemt. Het uitsluitend reduceren van het aantal ganzen in de 10 kilometerzone rond Schiphol, zal tot gevolg hebben dat het gebied weer snel zal worden bezet door ganzen van bctiten het gebied. Door ook buiten de 10 kilometerzone in te grijpen wordt de kolonisatie vertraagd, de groei van de populatie beperkt, de dichtheid verlaagd en

8 zaaknttmmer: SGR 17/ worden vliegbewegingen van ganzen op en rond de luchthaven voorkomen, zo is in het Fatinabeheerplan vermeld. 5.4 Ter zitting heeft verweerder desgevraagd nader toegelicht de in geding zijnde maatregel noodzakelijk te achten, aangezien de verschillende ganzenpopulaties de afgelopen jaren in de omgeving van zowel Itichthaven Rotterdam The Hague Airport als Schiphol in omvang zijn toegenomen. Een toename van het aantal ganzen heeft tot gevolg dat het aantal vliegbewegingen van ganzen evenzeer toeneemt. Een toename van het aantal vliegbewegingen leidt tot een stijging van het aantal incidenten met vliegverkeer. Volgens verweerder is het causale verband tussen de omvang van de ganzenpopttlaties en het aantal incidenten daarmee aangetoond. Weliswaar is het aantal incidenten dat in de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden niet zeer hoog, maar dit neemt volgens verweerder niet weg dat elk incident ernstige gevolgen met zich brengt en daardoor een te groot risico oplevert. De rechtbank stelt vast dat in tabel 6.4 van het Fatinabeheerplan niet is opgenomen welke ganzensoort verantwoordelijk is geweest voor de desbetreffende incidenten in op Schiphol. Verweerder noch de derde-partij heeft hierover ter zitting duidelijkheid kunnen verschaffen. Ter zitting heeft de derde-partij desgevraagd te kennen gegeven dat met name de toename van het aantal zomerganzen de oorzaak is van het toenemende aantal incidenten. Uit tabel 6.4 in het Faunabeheerplan volgt evenwel dat, behoudens één geval op 3 1juli 2013, de opgetreden incidenten buiten de zomerperiode zijn voorgevallen, zodat onduidelijk is op grond waarvan deze incidenten moeten worden toegewezen aan de standganzen. Het is evenmin duidelijk op welke vlieghoogte de incidenten hebben plaatsgevonden, zodat ook om deze reden niet zonder meet kan worden geconcludeerd dat de incidetiten zijn veroorzaakt door standganzen en niet door bijvoorbeeld overwinterende trekganzen. Bovendien is niet ondenkbaar dat de toename van het luchtverkeer op zich heeft geleid tot een toename van het aantal incidenten. Dergelijke andere mogelijke oorzaken zijn in het bestreden besluit en in het onderliggend onderzoek ten onrechte niet in ogenschouw genomen. Naar het oordeel van de rechtbank ontbreekt dan ook een deugdelijk en concludent onderzoek waarttit de door verweerder gestelde causale relatie blijkt tussen de specifieke ganzenpopulaties waarvoor de opdracht is verleend en de geconstateerde incidenten. De rechtbank is dan ook van oordeel dat verweerder, in het licht van de onder 5.2 genoemde jurisprudentie, niet deugdelijk heeft gemotiveerd dat de verleende opdracht noodzakelijk is met het oog op de veiligheid van het luchtverkeer. 5.5 Aan de verleende opdracht heeft verweerder tevens het in artikel 3.17, eerste lid, aanhef en onder a, onder 3, van de Wnb neergelegde belang van het voorkomen van belangrijke schade aan gewassen ten grondslag gelegd. Uit het Faunabeheerplan volgt dat in de periode van 2007 tot en met 2013 de poptilatie grauwe ganzen is toegenomen van naar , de populatie brandganzen van naar en de populatie Canadese ganzen van naar Hoewel wat betreft deze populaties beheer heeft plaatsgevonden, onder meer in de vorm van afschot en nestbehandeling, heeft dit onvoldoende effect gesorteerd, nu de getaxeerde schade die aan standganzen kan worden toegerekend is toegenomen. In dat kader heeft verweerder verwezen naar paragraaf van het Faunabeheerplan. Daarin is neergelegd dat gewasschade veroorzaakt door ganzen in de zomerperiode toeneemt. De getaxeerde schade in Zuid-Holland is van ongeveer in 2003 tot in de afgelopen jaren toegenomen.

9 deze periode toegenomen van naar l M00 euro schade in tot een piek in 2011/12 met een getaxeerd bedrag van naar ,-. De getaxeerde schade veroorzaakt door de brandgans is over schade veroorzaakt door de grauwe gans over de periode is toegenomen van zomerperiode. In tabel 6.1 van het Faunabeheerplan is weergegeven dat de getaxeerde ruim ,-. De schade in de winterperiode is dus bijna twee keer zo hoog als in de In de winterperiode is ook een stijgende lijn vvaarneembaar van ongeveer $ bepaalt zij dat verweerder aan eiseres het door haar betaalde griffierecht vergoedt. 7. Omdat de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit gegrond verklaart, oordeel dat het bestreden besluit is genomen in sti ijd met het in artikel 3:2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) neergelegde zorgvuldigheidsvereiste en het in artikel 7:12, eerste gegrond. Het bestreden besluit komt voor vernietiging in aanmerking. Verweerder zal een nieuw besluit op bezwaar moeten nemen met inachtneming van deze uitspraak. De rechtbank ziet geen aanleiding voor het toepassen van een bestutirljke lus, aangezien dat naar het zich laat aanzien geen doelmatige en efficiënte afdoeningswijze zou inhouden. Immers, gelet op de complexiteit van het benodigde onderzoek is onzeker op welke termijn grond van artikel 8:72, vijfde lid, van de Awb ambtshalve een voorlopige voorziening te treffen, 15 nti per mei 2018 van de bij het primaire besluit verleende ontheffing gebruik mag worden gemaakt en uitvoering van de ontheffing onomkeerbare gevolgen heeft voor de primaire besluit tot zes weken nadat een nieuw besluit op bezwaar is genomen. ganzen. De rechtbank zal derhalve de voorziening treffen inhoudende de schorsing van het lid, van de Awb neergetegde vereiste van een deugdelijke motivering. Het beroep is dan ook de uitkomsten daarvan kunnen worden verwacht. Wel ziet de rechtbank aanleiding om op 6. Gelet op hetgeen hiervoor onder 5.4 en 5.6 is overwogen, is de rechtbank van de populatie brandganzen in het jaar 2013 is gestegen, terwijl de getaxeerde schade van de getaxeerde schade evenmin aangetoond. De enkele omstandigheid dat zowel de van weersinvloeden. Tevens kan de claimbereidheid van mensen die schade hebben geleden een rol spelen. Verweerder heeft zich op het standpunt gesteld dat door het bezien van de tussen de omvang van de ganzenpopulaties waarvoor de opdracht is verleend en de omvang omvang van de verschillende ganzenpopulaties als de omvang van de getaxeerde schade de afgelopen jaren is toegenomen, betekent niet zonder meer dat reeds op grond daarvan het bestaan van een causaal verband mag worden aangenomen. Zoals eiseres ter zitting nader getaxeerde schade gedurende een langere periode dergelijke omstandigheden als het ware deugdelijk en concludent onderzoek acht de rechtbank een en ander niet toereikend heeft toegelicht, kan een verklaring voor de toename van de getaxeerde schade eveneens zijn gelegen in het stijgen van de prijzen van de landbouwgewassen dan wel het gevolg zijn worden uitgemiddeld waardoor een representatief beeld ontstaat, maar bij gebreke van een gemotiveerd. In dat kader wijst de rechtbank erop dat zowel de populatie grauwe ganzen als veroorzaakt door deze beide populaties blijkens tabel 6.1 van het faunabeheerplan in datzelfde jaar ten opzichte van het jaar 2012 is afgenomen. Uit het Faunabeheerplan blijkt daarom onvoldoende dat een relatie bestaat tussen de populaties grauwe ganzen en brandganzen en de omvang van de schade in de provincie, hetgeen verweerder niet op een andere wijze toereikend heeft gemotiveerd. Verweerder heeft dan ook niet afdoende gemotiveerd waarom het doden van ganzen een effectieve oplossing is om belangrijke schade aan gewassen te voorkomen. 5.6 Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder het bestaan van een relatie zaaknummer: SGR 17/7955

10 8. De rechtbank veroordeelt verweerder in de door eiseres gemaakte proceskosten. Deze kosten stelt zij op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een het beroepschrift en 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van 9 zaaknummer: SGR 17/7955 derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op 1.002,- (1 punt voor het indienen van 501,- en een wegingsfactor 1).

11 - verklaart - vernietigt - schorst - draagt De rechtbank: het beroep gegrond; het bestreden besluit van 6 oktober 2017; venveerder op een nieuw besluit te nemen op het bezwaar met inachtneming het primaire besluit tot zes weken nadat een nieuw besluit op bezwaar is van deze uitspraak; Beslissing 10 Tegen deze uitspraak kan binnen zes weken na de dag van verzending daarvan hoger beroep worden ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Als hoger verzocht om het treffen van een voorlopige voorziening. beroep is ingesteld, kan bij de voorzieningenrechter van de hogerberoepsrechter worden Rechtsmiddel Afschrift verzonden aan partijen op: 1 MEI 2018 griffier is in het openbaar uitgesproken op 14 mei /zf voorzitter mr. M.M. Meessen, leden, in aanwezigheid van mr. L.S.N. Geerlings, gffier. De beslissing Deze uitspraak is gedaan door mr. F.X. Cozijn, voorzitter, en mr. D.A.J. Overdijk en - draagt - veroordeelt verweerder in de proceskosten van eiseres tot een bedrag van 1.002,-. genomen; verweerder op het betaalde griffierecht van 333,- aan eiseres te vergoeden; zaaknummer: SGR 17/7955

12 uitspraak RECHTBANK DEN HAAG Bestuursrecht zaaknummer: SGR 17/8035 uitspraak van de meervoudige kamer van 14 mei 2018 in de zaak tussen Stichting Dierenradar, te Krimpenerwaard, eiseres (gemachtigde: mr. M. van Duijn), eti het college van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, verweerder (gemachtigde: mr. E.M. Drouen-Gemser). Als derde-partij heeft aan het geding deelgenomen: Faunabeheereenheid Zuid-Holland, te Den Haag (gemachtigde: M. Huber). Procesverloop Bij besluit van 20 april 2017 (het primaire besluit) heeft verweerder, onder het stellen van voorschriften, tot 3 1juli 2020 jaarlijks voor de periode van 15 mei tot en met 31juli in afwijking van het bepaalde in de artikelen 3.1, eerste lid, en 3.4, eerste lid, van de Wet natuurbescherming (Wnb) een opdracht op grond van artikel 3.18, eerste lid, van de Wnb gegeven aan personen met schriftelijke toestemming van de Fatinabeheereenheid Ztiid Holland ter beperking van de omvang van de populatie van de grauwe gans, brandgans, Canadese gans en gedomesticeerde grauwe gans in de provincie Zuid-Holland waarbij enkel gebruik kan worden gemaakt van de in het besluit genoemde methoden en middelen. Bij besluit van 13 oktober (het bestreden besluit) heeft verweerder het bezwaar van eiseres gedeeltelijk gegrond verklaard en de bij het primaire besluit gegeven opdracht onder een aanvullende motivering in stand gelaten. Eiseres heeft tegen het bestreden besluit beroep ingesteld. Verweerder heeft een verweerschrift ingediend. De derde-partij heeft een reactie ingediend. Eiseres heeft nadere stukken ingediend. De zaak is op 11 april 2018 ter zitting gevoegd behandeld met de zaak geregistreerd onder nummer SGR 17/7955. Eiseres heeft zich laten vertegenwoordigen door haar gemachtigde en S. van Rooy. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door zijn gemachtigde. De derde-partij heeft zich laten vertegenwoordigen door haar gemachtigde. Namens de zijde van verweerder is tevens verschenen A. den Hertog, werkzaam bij Duke Faunabeheer. Na de zitting zijn de zaken weer gesplitst en wordt heden afzonderlijk uitspraak gedaan.

13 1. De rechtbank gaat bij de beoordeling uit van de volgende feiten en doel is bereikt. Daaraan ligt ten grondslag dat veijaging van ganzen ter voorkoming van omstandigheden. Op 10 november heeft verweerder het Faunabeheerplan ganzen Zuid-Holland (Faunabeheerplan) goedgekeurd. Het uitgangspunt van het in het Faunabeheerplan omschreven beheer voor standganzen is dat overgegaan dient te worden tot he terugbrengen van de ganzenpopulatie tot het in het Faunabeheerplan omschreven Ovenvegïngen 2 ganzenpopulaties en de omvang van schade aan landbouwgewassen niet heeft aangetoond. Volgens haar zijn er andere bevredigende oplossingen om schade aan landbouwgewassen te voorkomen. Voorts is het bestreden besluit in strijd met artikel 9, tweede lid, aanhef en onder b, van de Richtlijn 2009/147/EG van het Etiropees Parlement en de Raad van tot stand gekomen, nu de toegestane middelen, methoden en installaties niet in afwijkende bepalingen worden vermeld dan wel onvoldoende specifiek en duidelijk zijn, hetgeen in achtervolgingsvaartuigen, fuiken, netten en vergassingsinstallatie deel uitmaken van de natuurbescherming (het Bnb). Ook indien middelen deel uitmaken van een methode, is een wettelijk voorschrift vereist. methode als bedoeld in artikel 3.9, eerste lid. aanhef en onder b, van het Besluit strijd is met de rechtszekerheid. Verweerder neemt ten onrechte het standpunt in dat gelaten. Zo is in het bestreden besittit overwogen dat de opdracht wordt verleend etmaal en zeven dagen per week geldig is in de periode van 1 5 mei tot en met 3 1juli, bezwarencommissie het primaire besluit, onder aanvulling van de motivering, in stand overeenkomstig het op 10november2015 door Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland goedgekeurde faunabeheerplan. Tevens is verduidelijkt dat de opdracht jaarlijks het gehele toestemming van de in het voorschrift onder b, dan wel in gezelschap van de in het voorschrift onder a, b of c genoemde personen. Ten slotte is voorschrift 7 van de opdracht gebruikt volgens het toegelaten gebruik en de gebruiksvoorschriften, zoals deze zijn eindigend op 31 juli Verder is de tekst onder het kopje Bijlage op pagina twee van voorts voorschrift 1 van de opdracht aangepast door te bepalen dat de toepassing van het middel Duke s Carbon Dioxide slechts geschiedt door Dtike Faunabeheer te Lelystad met gewijzigd door te bepalen dat het middel Duke s Carbon Dioxide slechts mag worden vermeld onder punt 3 en 5 van bijlage 1. tndien bijlage 1 wordt gewijzigd, dient conform de meest actuele versie te worden gehandeld. van de Wnb besloten een opdracht te geven ter beperking van de omvang van de populatie van de grauwe gans, brandgans, Canadese gans en gedornesticeerde grauwe gans in de en de op 28januari 2016 verleende zogenoemde zomerganzenontheffing, waarbij een 2. Bij het bestreden besluit heeft verweerder in navolging van het advies van de de opdracht vervangen door Bijlage t (NL) bij het besluit d.d. 13 mei 2015 tot toelating van het middel Duke s Carbon Dioxide, toelatingsnummer NL , zoals opgenomen in bijlage 1 bij dit besluit, en is voormelde bijlage bij het besluit gevoegd. Verweerder heeft 3. Eiseres betoogt dat verweerder het causale verband tussen de omvang van de 30 november 2009 inzake het behoud van de vogelstand (PB 2010 L 20) (de Vogelrichtlijn) schade niet (langer) voldoet dan wel effectief is en een groei van de populatie valt te ganzen te doden met het geweer. verwachten. Naar aanleiding van het voorgaande heeft venveerder op grond van artikel provincie Zuid-Holland. Deze opdracht is gegeven ter aanvulling van de verleende vrijstelling op grond van de Verordening uitvoering Wet natuurbescherming Zuid-Holland ontheffing is verleend om de voortplanting van diverse ganzensoorten te beperken en om zaaknummer: SGR 17/8035

14 zaaknummer: SGR 17/ Het niet vermelden van een middel bij wettelijk voorschrift is in strijd met artikel 9, tweede lid, aanhef en onder b, van de Vogelrichtljn. Voorts wordt het middel Duke s Carbon Dioxide niet in een door de Vogelrichtlijn voorgeschreven wettelijk voorschrift vermeld. Het middel wordt slechts in de door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) verleende toelatingsbeschikking aan Duke Faunabeheer genoemd, maar niet in de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden zelf. Verder is de verleende opdracht volgens eiseres in strijd met het toelatingsbesluit van het Ctgb van 13 mei 2015 waardoor het middel Duke s Carbon Dioxide op de Nederlandse markt is toegestaan. Anders dan in de gebruiksvoorschriften wordt vermeld, wordt het middel namelijk teveiis gebruikt voor andere gronden dan in de omgeving van luchthavens en landbouwgebieden. De gebruiksvoorschriften beogen de inzet van het middel tot een minimum te beperken. Verder is het aanpassen van voorschrift 7 van de opdracht in strijd met de rechtszekerheid. Daardoor wordt liet namelijk mogelijk dat de rechtsgevolgen van het besluit wijzigen, nadat liet besluit formele rechtskracht heeft gekregen. Eiseres voert voorts aan dat handhaving van de opdracht bij voorbaat reeds niet mogelijk is, nu zich in de desbetreffende gebieden ook niet ruiende ganzen en kuikens bevinden en het C02-gas uitsluitend mag worden toegepast op ruiende ganzen. Bovendien valt niet uit te sluiten dat ook andere diersoorten worden vergast, aldus eiseres. 4.1 Ingevolge artikel 9, eerste lid, van de Vogelrichtljl1 mogeti de lidstaten, indien er geen andere bevredigende oplossing bestaat, om onderstaande redenen afwijken van de artikelen 5 tot en met 8: a) - in het belang van de volksgezondheid en openbare veiligheid; - in liet belang van de veiligheid van het luchtverkeer; - ter voorkoming van belangrijke schade aan gewassen, vee, bossen, visserij en wateren. - ter bescherming van flora en fauna; (...). Ingevolge het tweede lid moet in de in lid 1 bedoelde afwijkende bepalingen worden vermeld: a) voor welke soorten mag worden afgeweken; b) welke middelen, installaties of methoden voor het vangen of doden zijn toegestaan; c) otider welke voorwaardeti met betrekking tot het risico en onder welke omstandigheden van tijd en van plaats deze afwijkende maatregelen mogen worden genomen; d) welke autoriteit bevoegd is te verklaren dat aan die voorwaarden is voldaan, en te beslissen welke middelen, installaties of methoden mogen worden aangewend, binnen welke grenzen en door welke personen; e) welke controles zullen worden uitgevoerd. 4.2 Ingevolge artikel 3.1, eerste lid, van de Wnb is het verboden opzettelijk van nature in Nederland in het wild levende vogels van soorten als bedoeld in artikel 1 van de Vogelrichtlijn te doden of te vangen. 4.3 Ingevolge artikel 3.3, eerste lid, van de Wnb kunnen gedeputeerde staten ontheffing verlenen van verboden als bedoeld in artikel 3.1 of artikel 3.2, zesde lid, ten aanzien van vogels van daarbij aangewezen soorten, dan wel ten aanzien van him nesten, rustplaatsen of eieren. Ingevolge het vijfde lid tvorden in een ontheffing, onderscheidenlijk vrijstelling in elk geval voorschriften opgenomen, onderscheidenljk regels gesteld, over:

15 a. de middelen, installaties of methoden voor het vangen of doden. tvaarbij enkel het gebrtiik van vogels als bedoeld in artikel 3.1, eerste lid, bij of krachtens deze wet is toegestaan, 4.4 Ingevolge artikel 3.4, eerste lid, van de Wnb is het, ingeval het vangen of doden (...). of methoden; wordt toegestaan van bij algemene maatregel van besttmr aangewezen middelen, installaties 4 a. te vangen of te doden met: 1. middelen, genoemd in bijlage IV, onderdeel a, bij de Vogelrichtljn; 2. middelen, installaties of methoden voor massaal of niet-selectief vangen of doden van 3. middelen, installaties of methoden waardoor een soort plaatselijk kan verdwijnen, of b. te achtervolgen met behulp van vervoermiddelen, genoemd in bijlage IV, onderdeel b, bij de Vogelrichtljn, overeenkomstig de daar beschreven wijze. 4.5 Ingevolge artikel 3.17, eerste lid, van de Wnb verlenen gedeptiteerde staten ten 3.8, eerste en vijfde lid, 3.9, tweede lid, of 3.10, tweede lid, in samenhang met artikel 3.8, a. ingeval van vogels: 1. in het belang van de volksgezondheid of de openbare veiligheid; 2. in het belang van de veiligheid van het luchtverkeer; 3. ter voorkoming van belangrijke schade aan gewassen, vee, bossen, visserij of wateren, of 4. ter bescherming van flora en fauna; 4.6 Ingevolge artikel 3.18 van de Wnb kunnen gedeputeerde staten aan 4.7 Ingevolge artikel 3.9, eerste lid, aanhef en onder b, van het Bnb worden als lid, onderdeel a, van de Wnb aangewezen: middelen als bedoeld in artikel 3.3, vijfde lid, onderdeel a, van de Wnb aangewezen honden, niet zijnde lange honden. Ingevolge het tweede lid van het Bnb worden als methoden als bedoeld in artikel 3.3, vijfde personen, of aan personen opdracht geven om, in afwijking van het bepaalde bij of faunabeheereenheden of wildbeheereenheden, aan andere samenwerkingsverbanden van krachtens de artikelen 3.1, 3.4, eerste lid, 3.5, 3.9, eerste lid, en 3.10, eerste lid, de omvang bedoeld in artikel 3.5, eerste lid, of 3.10, eerste lid, te beperken als dat nodig is om de artikelen 3.3, vierde en vijfde lid, 3.8, vijfde lid, en 3.10, tweede lid, zijn van overeenkomstige toepassing op die opdracht. onderscheidenljke redenen, genoemd in artikel 3.17, eerste lid, onderdelen a, ben c. De van een bij de opdracht aangeduide populatie van vogels of van dieren van soorten als (...). tweede lid, indien deze beperking nodig is: artikel 3.1, eerste lid, of van dieren van soorten als bedoeld in artikel 3.5, eerste lid, of 3.10, behoeve van de beperking van de omvang van een populatie van vogels als bedoeld in eerste lid, ontheffing als bedoeld in artikel 3.3, eerste, vierde en vijfde lid, 3.4, tweede lid, Ingevolge het tweede lid wordt een ontheffing als bedoeld in het eerste lid verleend aan een faunabeheereenheid, die handelt overeenkomstig het daartoe vastgestelde en goedgekeurde faunabeheerplan. verboden deze vogels: vogels, of provinciale staten bij verordening vrijstelling verlenen van een of meer van de verboden, Ingevolge het tweede lid kunnen gedeputeerde staten ontheffing verlenen en kunnen bedoeld in het eerste lid. zaaknummer: SGR 1 7/$035

16 a. het doden met gebruikmaking van middelen die krachtens de Wet b. het vangen door middel van bijeendrjven, waaronder in elk geval wordt begrepen het 5. De rechtbank komt tot de volgende beoordeling. (...). passen; gewasbeschermingsmiddelen en biociden zijn toegelaten of vrijgesteld, met inbegrip van de gebruikmaking van alle middelen of installaties die noodzakelijk zijn om die middelen toe te gebruik van de vangkraal in combinatie met een middel als bedoeld in onderdeel a; 5 kunnen veroorzaken. Vliegende ganzen vormen een risico voor de veiligheid van het risico op een aanvaring tussen gans en vliegtuig inmiddels jaarrond op een onacceptabel veiligheid van het luchtverkeer als genoemd in artikel 3.17, eerste lid, aanhef en onder a, onder 2, van de Wnb. In deze paragraaf is neergelegd dat aanvaringen tussen ganzen en vliegtuigen tot ongewenste en zeer gevaarlijke situaties kunnen leiden, omdat motoren niet luchtverkeer van Rotterdam The Hague Airport. Uit tabel 6.3 volgt dat rondom het vliegveld geconstateerd. Wat betreft de luchthaven Schiphol is in het Faunabeheerplan neergelegd dat (risicovoile) bewegingen van ganzen door het luchtruim direct rond de luchthaven is toegenomen. Deze toename is in alle maanden van het jaar geconstateerd, waardoor het hoog niveau ligt. Uit tabel 6.4 volgt dat er in de periode zeven incidenten met vastgesteld met een minimum in het broedseizoen en een maximum in de nazomer en Canadese gans en de nijigans al meerdere keren. Een aanzienlijke en noodzakelijk geachte ganzen hebben plaatsgevonden. Aanvaringen tussen ganzen en vi iegtu igen zijn jaarrond reductie in aantallen ganzen draagt bij aan de verbetering van de veiligheid van het luchtverkeer. Het is evident dat met een vermindering van het aantal ganzen rondom Schiphol ook het aantal vliegbewegingen van ganzen door de in- en uitvliegfunnels bezet door ganzen van buiten het gebied. Door ook buiten de 10 kilometerzone in te grijpen aanmerkelijk afneemt. Het uitsluitend reduceren van het aantal ganzen in de wordt de kolonisatie vertraagd, de groei van de populatie beperkt, de dichtheid verlaagd en najaar. Er zijn zes soorten als oorzaak van een incident gemeld, waarvan de grautve gans, de gansproof zijn en ganzen vanwege hun massa ook elders aan vliegtuigen grote schade onder verwijzing naar de jurisprudentie van het Hof van Justitie overwogen dat de lidstaten, aangezien het hier gaat om een uitzonderingsregeting die strikt moet worden tiitgelegd en volgens welke de autoriteit die het besluit neemt voor elke afwijking moet bewijzen dat aan nauwkeurige en treffende motivering die verwijst naar de in artikel 9, eerste en tweede lid, verbodsbepalingen moet voldoen aan nauwketirig omschreven vorrnvoorwaarden, die tot nauwkeurige vereisten en specifieke situaties, aldtis de Afdeling in haar uitspraak. soorten raakt slechts wordt toegestaan op basis van besluiten die steunen op een van de Vogelrichtljn opgesomde redenen, voorwaarden en vereisten. Voorts heeft het Hof van Justitie overwogen dat de afwijking van de in de Vogelrichtljn neergelegde het niettemin een concrete en gerichte toepassing vinden teneinde tegemoet te komen aan 5.1 In haar uitspraak van 28juni 2017 (ECLI:NL:RVS:2017:1701) heeft de Afdeling de gestelde voorwaarden is voldaan, moeten waarborgen dat elke ingreep die de beschermde doel hebben de afwijkingen tot het strikt noodzakelijke te beperken. Ofschoon artikel 9 van de Vogelrichtljn een ruime afwijking van de algemene beschermingsregeling toestaat, moet 5.2 Verweerder heeft zich onder verwijzing naar paragraaf 6.4 van het Faunabeheerplan op het standpunt gesteld dat de verleende opdracht noodzakelijk is in verband met de het aantal ganzen over de jaren is toegenomen. Tot op heden is één aanvaring met de toename van het aantal ganzen in de omgeving van Schiphol, ook het aantal 10 kilometerzone rond Schiphol, zal tot gevolg hebben dat het gebied weer snel zal worden zaaknummer: SGR 17/8035

17 zaaknummer: SGR 1 71$035 6 worden vliegbewegingen van ganzen op en rond de luchthaven voorkomen, zo is in het Faunabeheerplan vermeld. 5.3 Ter zitting heeft verweerder desgevraagd nader toegelicht de in geding zijnde maatregel noodzakelijk te achten, aangezien de verschillende ganzenpopulaties de afgelopen jaren in de omgeving van zowel luchthaven Rotterdam The Hague Airport als Schiphol in omvang zijn toegenomen. Een toename van het aantal ganzen heeft tot gevolg dat het aantal vliegbewegingen van ganzen evenzeer toeneemt. Een toename van het aantal vliegbewegingen leidt tot een stijging van het aantal incidenten met vliegverkeer. Volgens verweerder is het causale verband tussen de omvang van de ganzenpopulaties en het aantal incidenten daarmee aangetoond. Weliswaar is het aantal incidenten dat in de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden niet zeer hoog, maar dit neemt volgens verweerder niet weg dat elk incident ernstige gevolgen met zich brengt en daardoor een te groot risico oplevert. De rechtbank stelt vast dat in tabel 6.4 van het faunabeheerptan niet is opgenomen welke ganzensoort verantwoordelijk is geweest voor de desbetreffende incidenten in op Schiphol. Verweerder noch de derde-partij heeft hierover ter zitting duidelijkheid kunnen verschaffen. Ter zitting heeft de derde-partij desgevraagd te kennen gegeven dat met name de toename van het aantal zornerganzen de oorzaak is van het toenemende aantal incidenten. Uit tabel 6.4 in het faunabeheerplan volgt evenwel dat, behoudens één geval op 31 juli 2013, de opgetreden incidenten buiten de zomerperiode zijn voorgevallen, zodat onduidelijk is op grond waarvan deze incidenten moeten worden toegewezen aan de standganzen. Het is evenmin duidelijk op welke vlieghoogte de incidenten hebben plaatsgevonden, zodat ook om deze reden niet zonder meer kan worden geconcludeerd dat de incidenten zijn veroorzaakt door standganzen en niet door bijvoorbeeld overwinterende trekganzen. Bovendien is niet ondenkbaar dat de toename van het luchtverkeer op zich heeft geleid tot een toename van het aantal incidenten. Dergelijke andere mogelijke oorzaken zijn in het bestreden beslttit en in het onderliggend onderzoek ten onrechte niet in ogenschouw genomen. Naar het oordeel van de rechtbank ontbreekt dan ook een deugdelijk en concludent onderzoek waaruit de door verweerder gestelde causale relatie blijkt tussen de specifieke ganzenpopulaties waarvoor de opdracht is verleend en de geconstateerde incidenten. De rechtbank is dan ook van oordeel dat verweerder, in het licht van de onder 5.2 genoemde jurisprudentie, niet deugdelijk heeft gemotiveerd dat de verleende opdracht noodzakelijk is met het oog op de veiligheid van het luchtverkeer. 5.4 Aan de verleende opdracht heeft verweerder tevens het in artikel 3.17, eerste lid, aanhef en onder a, onder 30, van de Wnb neergelegde belang van het voorkomet1 van belangrijke schade aan gewassen ten grondslag gelegd. Uit het Faunabeheerplan volgt dat in de periode van 2007 tot en met 2013 de populatie grauwe ganzen is toegenomen van naar , de populatie brandganzen van naar en de populatie Canadese ganzen van naar Hoewel wat betreft deze populaties beheer heeft plaatsgevonden, onder meer in de vorm van afschot en nestbehandeling, heeft dit onvoldoende effect gesorteerd, nu de getaxeerde schade die aan standganzen kan worden toegerekend is toegenomen. In dat kader heeft verweerder verwezen naar paragraaf van het Faunabeheerplan. Daarin is neergelegd dat gewasschade veroorzaakt door ganzen in de zomerperiode toeneemt. De getaxeerde schade in Zuid-Holland is van ongeveer ,- in 2003 tot in de afgelopen jaren toegenomen. In de winterperiode is ook een stijgende lijn waarneembaar van ongeveer etiro schade in tot een piek in 201 1/12 met een getaxeerd bedrag van ruim De schade in de w interperiode is dus bijna twee keer zo hoog als in de zomerperiode. In tabel 6. 1 van het Faunabeheerplan is weergegeven dat de getaxeerde schade veroorzaakt door de grauwe gans over de periode is toegenomen van

18 zaakntimmer: SGR 1 7/ ,- naar ,-. De getaxeerde schade veroorzaakt door de brandgans is over deze periode toegenomen van 5.72$,- naar , Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder het bestaan van een relatie tussen de omvang van de ganzenpopulaties waarvoor de opdracht is verleend en de omvang van de getaxeerde schade evenmin aangetoond. De enkele omstandigheid dat zowel de omvang van de verschillende ganzenpopulaties als de omvang van de getaxeerde schade de afgelopen jaren is toegenomen, betekent niet zonder meer dat reeds op grond daarvan het bestaan van een causaal verband mag worden aangenomen. Zoals eiseres ter zitting nader heeft toegelicht, kan een verklaring voor de toename van de getaxeerde schade eveneens zijn gelegen in het stijgen van de prijzen van de landbouwgewassen dan wel het gevolg zijn van weersinvloeden. Tevens kan de claimbereidheid van mensen die schade hebben geleden een rol spelen. Verweerder heeft zich op het standpunt gesteld dat door het bezien van de getaxeerde schade gedurende een langere periode dergelijke omstandigheden als het ware worden uitgemiddeld waardoor een representatief beeld ontstaat, maar bij gebreke van een deugdelijk en concludent onderzoek acht de rechtbank een en ander niet toereikend gemotiveerd. In dat kader wijst de rechtbank erop dat zowel de populatie grauwe ganzen als de poptilatie brandganzen in het jaar 2013 is gestegen, terwijl de getaxeerde schade veroorzaakt door deze beide populaties blijkens tabel 6.1 van het faunabeheerplan in datzelfde jaar ten opzichte van het jaar 2012 is afgenomen. Uit het faunabeheerplan blijkt daarom onvoldoende dat een relatie bestaat tussen de populaties grauwe ganzen en brandganzen en de omvang van de schade in de provincie, hetgeen venveerder niet op een andere wijze toereikend heeft gemotiveerd. Verweerder heeft dan ook niet afdoende gemotiveerd waarom het doden van ganzen een effectieve oplossing is om belangrijke schade aan gewassen te voorkomen. 6. Gelet op hetgeen hiervoor onder 5.3 en 5.5 is overwogen, is de rechtbank van oordeel dat het bestreden besltiit is genomen in strijd met het in artikel 3:2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) neergelegde zorgvuldigheidsvereiste en het in artikel 7: 12, eerste lid, van de Awb neergelegde vereiste van een deugdelijke motivering. Het beroep is dan ook gegrond. Het bestreden besluit komt voor vernietiging in aanmerking. Verweerder zat een nieuw besluit op bezwaar moeten nemen met inachtneming van deze uitspraak. De rechtbank ziet geen aanleiding voor het toepassen van een bestuurlijke lus, aangezien dat naar het zich laat aanzien geen doetmatige en efficiënte afdoeningswijze zou inhouden. Immers, gelet op de complexiteit van het benodigde onderzoek is onzeker op welke termijn de uitkomsten daarvan kunnen worden verwacht. Wel ziet de rechtbank aanleiding om op grond van artikel 8:72, vijfde lid, van de Awb ambtshalve een voorlopige voorziening te treffen, nu per 15 mei 201 $ van de bij het primaire besltiit verleende ontheffing gebruik mag worden gemaakt en uitvoering van de ontheffing onomkeerbare gevolgen heeft voor de ganzen. De rechtbank zal derhalve de voorziening treffen inhoudende de schorsing van het primaire besluit tot zes weken nadat een nieuw besluit op bezwaar is genomen. 7. Omdat de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit gegrond verklaart, bepaalt zij dat verweerder aan eiseres het door haar betaalde griffierecht vergoedt. 8. De rechtbank veroordeelt verweerder in de door eiseres gemaakte proceskosten. Deze kosten stelt zij op grond van het Besluit proceskosten bestucirsrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op 1.002,- (1 punt voor het indienen van het beroepschrift en 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van 501,- en een wegingsfactor 1). Voorts wordt aan eiseres een bedrag van 16,- toegekend,

19 zaaknummer: SGR 17/8035 $ zijnde reiskosten naar de rechtbank op basis van reiskosten openbaar vervoer tweede klas.

20 zaaknummer: SGR 17/ Beslissing De rechtbank: - verklaart - schorst - draagt - veroordeelt het beroep gegrond; vernietigt het bestreden besluit van 6 oktober 2017; draagt verweerder op een nieuw besluit te nemen op het bezwaar met inachtneming van deze uitspraak; het primaire besluit tot zes weken nadat een nieuw besluit op bezwaar is genomen; verweerder op het betaalde griffierecht van 333,- aan eiseres te vergoeden; verweerder in de proceskosten van eiseres tot een bedrag van 1.018,-. Deze uitspraak is gedaan door mr. F.X. Cozijn, voorzitter, en mr. D.A.J. Overdijk en mr. MM. Meessen, leden, in aanwezigheid van mr. L.S.N. Geerlings, griffier. De beslissing is in het openbaar uitgesproken op 14 mei griffie Afschrift verzonden aan partijen op: 7 4 Rechtsmiddel Tegen deze uitspraak kan binnen zes weken na de dag van verzending daarvan hoger beroep worden ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Als hoger beroep is ingesteld, kan bij de voorzieningenrechter van de hogerberoepsrechter worden verzocht om het treffen van een voorlopige voorziening.