Isaac Rosa. De onzichtbare hand. wereldbibliotheek amsterdam

Transcriptie

1 Isaac Rosa De onzichtbare hand wereldbibliotheek amsterdam

2 Uit het Spaans vertaald door Peter Gelauff De vertaler ontving voor deze vertaling een werkbeurs van het Nederlands Letterenfonds Omslagontwerp Nico Richter Omslagillustratie Stephen Rutherford-Bate/Trevillion Images Oorspronkelijke titel La mano invisible 2011 Isaac Rosa en Editorial Seix Barral, S.A Peter Gelauff en Uitgeverij Wereldbibliotheek bv Nieuwezijds Voorburgwal rw Amsterdam isbn e-boek

3 Iedere keer dat hij binnenkomt, heeft hij de neiging te groeten. Niet een theatrale groet, stilstaan, de voeten tegen elkaar en een diepe buiging maken, ook al nodigt de plek daar wel toe uit, zelfs tot iets wat meer op een circusact lijkt: een aanloopje nemen, een aantal buitelingen maken en die afronden met een salto. Nee, wat hem betreft zou het volstaan zijn hand op te steken en naar links en naar rechts te zwaaien, misschien even te glimlachen, maar hij doet het niet, belachelijk. Hij komt binnen door de deur achterin en loopt dertig meter tot hij de plek bereikt waar het materiaal en de gereedschappen klaarstaan. Hoewel het al de tweede week is, wordt hij nog steeds een beetje zenuwachtig als hij binnenkomt. Hij loopt onnatuurlijk, met snelle stappen, zijn ogen op de grond gericht, zijn handen in zijn zakken, iedere beweging berekenend alsof hij naar zichzelf kijkt, wat voor effect zijn schuchtere gang heeft, hij trekt zijn buik in, heft zijn kin een beetje op, zouden ze hem al gezien hebben of nog niet. Zelfs zijn eerste bewegingen, als hij zijn helm opzet of de bezem pakt, doet hij voorzichtig en zonder geluid te maken, alsof hij op die manier nog een paar minuten alleen kan zijn voordat ze hem zien. Terwijl hij de restanten van de vorige dag, het fijne zand en het steengruis dat verspreid op de grond ligt, bij elkaar veegt, kijkt hij stiekem rond, waarbij hij zijn ogen dichtknijpt tegen het felle licht. Vanwege de schijnwerpers voor hem kan hij niets zien, een grijze, schitterende ondoordringbaarheid achter de reflectoren, maar door het gemompel, het gehoest, een

4 lach waarvan hij hoopt dat die niet door zijn komst is veroorzaakt, weet hij dat er mensen zijn. Het moeten er nog niet veel zijn, het is vroeg, op dit tijdstip is men met andere dingen bezig. Afijn, aan het werk, mompelt hij binnensmonds, en hij doet zijn handschoenen aan en zet zijn helm op. Hij heeft ze niet nodig, hij vindt het ook niet prettig, van de handschoenen krijgt hij warme handen en gaan ze jeuken, en hij heeft het nooit erg gevonden dat zijn vingers onder het cement komen. En wat de helm betreft, waar is die goed voor als je helemaal niet naar boven hoeft en er daarboven ook niemand is die op je hoofd kan vallen, had hij tijdens het kennismakingsgesprek gevraagd, maar ze stonden erop dat hij alles aandeed, de helm, de handschoenen, de overall die hij gewassen en gestreken had ontvangen en het reflecterende veiligheidsvest. Hoewel hij dit soort kledingstukken jarenlang heeft gedragen vindt hij ze raar, ook al verschillen ze in niets speciaals van andere werkkleding die hij heeft gedragen. Een vermomming, zei hij tegen zichzelf toen hij de eerste dag in zijn nieuwe overall en met de helm waar geen stofje op zat, in de spiegel van de kleedkamer keek, ze hebben me als metselaar verkleed zodat iedereen zegt wanneer ik opkom: kijk, daar heb je de metselaar. Afijn, aan het werk. Hij gaat naar het werkblad op schragen waarop het gereedschap ligt, gepoetst en in het gelid: troffels van verschillend formaat, voorhamers, beitels, koubeitels, pleisterspanen, plamuurmessen, een waterpas, een paar schietloden, alles even glimmend en op dezelfde wijze uitgestald als in de vitrine van een doe-het-zelfwinkel. Zo trof hij ze de eerste dag aan en zo laat hij ze ook aan het einde van de werkdag achter, hij poetst ze en legt ze weer terug waar ze lagen ook al heeft niemand hem dat gevraagd en gaat het tegen zijn jarenlange gewoonte in om zijn gereedschap zomaar ergens te laten liggen als het werk afgelopen is, alles op een hoop in een cementbak of op de grond bij de laatst gemetselde muur. Maar zo heeft hij het de eerste dag aangetroffen, toen de indruk dat hij in vermomming liep nog versterkt werd door het gevoel kind te zijn bij zijn bouwspeelgoed, allemaal pas gekocht, uitgestald, aan weerskanten van de werkbank een assortiment schoppen, emmers, spe-

5 cietroggen, stapels zakken cement, pallets stenen nog in fabrieksverpakking, een paar kuipen van verschillende afmetingen, en wat gereedschap en materiaal waarvan hij niet begreep waarom het daar stond: een ladder, een steiger van twee verdiepingen op wielen, een gele cementmolen, een kruiwagen, twee stapels dozen met tegels, zakken gips en pleisterkalk. Als ze daar stonden, dacht hij aanvankelijk, was het omdat hij ze op een dag nodig zou hebben, dat ze hem zouden vragen iets anders te maken, iets ingewikkelders te bouwen, maar naarmate de dagen vorderden raakte hij overtuigd van het tegendeel, hij zou ze nooit nodig hebben, ze staan daar uit onkunde, omdat ze aangeschaft zijn door iemand die nooit een steen heeft gemetseld en het ook nooit heeft zien doen, of erger nog: ze staan daar als decoratie, om een sfeer op te roepen, een decor dat past bij zijn vermomming: dit is een metselaar en dit is een bouwplaats. Afijn, aan het werk. Hij pakt het benodigde gereedschap en knielt op de vloer om met het meten te beginnen. Voor hem hoeft dat niet, hij zou in staat zijn een muurtje op het oog te metselen zonder ook maar één profiel of metseltouw, en hij zou geen centimeter afwijken, maar het maakt deel uit van de overeenkomst, er moet eerst gemeten worden, doen alsof het de eerste keer is, dus hij zet een aantal tekentjes op de grond, rekent opnieuw en brengt correcties aan, zet hier een kruis en daar nog een en verbindt ze dan met een rechte lijn. Ten slotte spijkert hij de twee stelprofielen op de overeengekomen afstand vast en pakt het schietlood om er zeker van te zijn dat ze loodrecht staan. Voor hem hoeft het niet, evenmin als de waterpas die hij ook gebruikt, hij zou het met gesloten ogen kunnen, maar als zij dat willen, wie is hij dan om dwars te gaan liggen, hoe meer hij te doen heeft hoe sneller de morgen voorbijgaat, en wanneer hij zich omdraait om de waterpas op te rapen kijkt hij opnieuw naar het donkere gat achter de schijnwerpers maar ziet niets. Als het stelprofiel eenmaal staat, haalt hij duimstok en potlood uit zijn zak en begint hij de lat van onder naar boven te meten en af te tekenen, of liever gezegd te doen alsof hij meet en aftekent, want op het hout staan de streepjes nog die vanaf de eerste dag kloppen. Dan komt hij overeind en loopt naar de werktafel om

6 de haspel te pakken waarmee hij het metseltouw voor de eerste rij aanbrengt door het horizontaal op een paar centimeter van de grond te bevestigen. Hij loopt weer naar de tafel en pakt een koubeitel en een vuisthamer, gaat op zijn hurken zitten en hakt met kleine tikken langs de afgetekende lijn op de vloer om het oppervlak op te ruwen zodat het metselwerk goed hecht, zachte tikjes omdat het eigenlijk niet nodig is aangezien de vloer al behoorlijk ruw is door al de muurtjes die er al hebben gestaan. Aan de andere kant aangekomen hakt hij tot aan de voet van het stelprofiel en als hij klaar is laat hij de koubeitel en de hamer los, die met veel kabaal op de grond vallen. Zijn eerste neiging was ze naar de tafel terug te brengen en op hun plaats te leggen, ze schoon te maken en weer blinkend tussen de andere gereedschappen achter te laten, maar deze keer doet hij dat niet en laat hij ze liggen waar ze terechtkwamen. Hij komt overeind en zijn hand gaat op dat moment automatisch naar het borstzakje van zijn overhemd om zijn shag te pakken, een jarenlang herhaald gebaar, het sigaretje tussen het einde van de ene en het begin van de volgende taak, maar hier niet, hier mag niet worden gerookt, of zo lijkt het tenminste, dat heeft hij evenmin gevraagd en niemand heeft het hem ook gezegd, en hoewel hij soms de indruk heeft dat zich rondom de schijnwerpers zoiets als een rookwolkje vormt, neemt hij aan dat er in een gesloten ruimte als deze niet mag worden gerookt, dus wacht hij tot het moment van de lunchpauze om naar buiten te gaan, roken zou hem trouwens ook een ongemakkelijk gevoel geven zoals hij zich ook ongemakkelijk voelt als hij niks doet, of hij nou staat of zit, ook al heeft hij geen haast zijn werk af te maken omdat hij weet wat er daarna komt. En nu, dames en heren, gaan we de specie maken, zegt hij zachtjes, het heet specie maar je mag het ook mortel noemen, of gewoon cement, mompelt hij alsof er een microfoon aan de omslag van zijn overall zit en hij verslag moet doen van zijn werkzaamheden, dat ontbreekt er nog maar aan, glimlacht hij.