Uitstrijkjesspreekuur Bernhoven: afwijkend uitstrijkje, colposcopie en lusexcisie

Transcriptie

1 Uitstrijkjesspreekuur Bernhoven: afwijkend uitstrijkje, colposcopie en lusexcisie U heeft een verwijzing gekregen naar het uitstrijkjespreekuur omdat u een afwijkende uitslag heeft van het uitstrijkje van de baarmoedermond. Op het uitstrijkjespreekuur wordt door de gynaecoloog onderzocht wat hiervan de oorzaak is. Als het nodig en mogelijk is, worden afwijkingen ook meteen behandeld. De meeste vrouwen met een afwijkend uitstrijkje zullen nooit baarmoederhalskanker krijgen, maar soms is behandeling wel verstandig. Deze folder vertelt u meer over het onderzoek, de diagnose en de behandeling. Een afwijkende uitslag De uitslag is afwijkend bij vijf van de honderd vrouwen die bij het bevolkingsonderzoek een uitstrijkje laten maken, maar zelf geen klachten hebben. Hoe ontstaan de afwijkingen in de cellen? Het is bekend dat afwijkingen in de cellen iets te maken hebben met een infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Het virus zit in slijmvliezen en huid en wordt door seksueel contact verspreid. Verreweg de meeste vrouwen die seksueel contact hebben (80 tot 90%) worden minstens een keer geïnfecteerd met HPV. Condoomgeberuik beschermt hier niet helemaal tegen. Een HPV infectie geeft geen klachten en geneest bij veel vrouwen vanzelf en het heeft geen zin om partners hiervoor te behandelen. Het duurt ongeveer twee jaar voordat uw lichaam het virus opruimt. Enkele vrouwen houden het virus bij zich en worden dus drager. Sommige soorten van dit virus verhogen het risico op het krijgen van baarmoederhalskanker. Alleen als het virus langdurig in het lichaam aanwezig is, kan het cellen beschadigen. Bevolkingsonderzoek Bij het bevolkingsonderzoek (BVO) naar baarmoederhalskanker wordt eerst gekeken of het HPV virus aanwezig is. Als het virus aanwezig is, wordt verder gekeken of er afwijkende cellen aanwezig zijn. Wat betekent uw uitslag? De baarmoederhals bevat twee soorten cellen: plaveiselcellen en cilindercellen (zie figuur). De plaveiselcellen bekleden de buitenkant van de baarmoederhals en de schede, de cilindercellen bekleden de binnenkant van de baarmoederhals. Het gebied tussen deze twee soorten cellen heet de overgangszone. Van deze overgangszone worden bij een uitstrijkje cellen afgenomen en deze worden beoordeeld. De uitslag die het meest gebruikt wordt is die volgens Papanicolaou. Die wordt ook de Pap-uitslag genoemd en gaat van 1 tot 5. Hoe hoger het cijfer hoe meer afwijkend het uitstrijkje is.

2 De overgangszone De Pap-uitslagen en het advies dat daarbij hoort Pap uitslag advies 1 normaal nieuw uitstrijkje over zes maanden 2 enkele cellen anders colposcopie (kijkonderzoek) van 3a1 de baarmoedermond door gynaecoloog, eventueel biopten 3a2 licht afwijkende cellen colposcopie door gynaecoloog, eventueel biopten of lusexisie 3b meer afwijkende cellen colposcopie door gynaecoloog met lusexisie 4 sterkere afwijking dan bij 3b colposcopie door gynaecoloog met lusexisie 5 sterk afwijkende cellen colposcopie door gynaecoloog; er is een kans dat de afwijkingen passen bij baarmoederhalskanker Een afwijkend uitstrijkje: hoe nu verder? Bij u is er reden voor verder onderzoek door middel van een colposcopie. Een colposcopie is een inspectie van de baarmoedermond. De gynaecoloog bekijkt de baarmoedermond met een microscoop en neemt zo nodig een stukje weefsel weg voor nader onderzoek (biopsie). Het is ook mogelijk dat u direct behandeld wordt met een lusexcisie: bij een lusexcisie neemt de gynaecoloogeen kegelvormig stukje weefsel weg uit de baarmoedermond. De patholoog beoordeelt deze stukjes weefsel van de baarmoedermond om te kijken of er echt afwijkingen in zitten en hoe groot die afwijkingen zijn. De uitslag van dit weefselonderzoek ontvangt u meestal telefonisch binnen 14 dagen. Wat gebeurt er bij een colposcopie? Bij colposcopie onderzoekt de arts het weefsel van de baarmoedermond U ligt in de beensteunen. De gynaecoloog plaatst een spreider (speculum) in de schede. De microscoop staat voor u, voor de schede. Om het weefsel beter te kunnen beoordelen maakt de gynaecoloog de baarmoedermond nat met een een azijnoplossing en later met jodium. Dit kan prikken. De gynaecoloog bekijkt met de microscoop de baarmoedermond en baarmoederhals. Hij of zij probeert de overgangszone goed te overzien en beoordeelt de plaveiselcellen en de cilindercellen. Ziet u erg tegen het onderzoek op, vertel dat dan aan de gynaecoloog. Tijdens het onderzoek kunt u, als u dat wilt meekijken op een tweede scherm. Colposcopie

3 Hoe bereidt u zich voor op een colposcopie? In principe is pijnstilling tijdens dit onderzoek niet nodig. Als u dat wilt, mag u één uur voor het onderzoek twee tabletten paracetamol 500 mg. innemen. Voor dit onderzoek hoeft u niet nuchter te zijn dus u kunt gewoon eten en drinken. CIN-uitslag bij colposcopie Voor de uitslag van dit onderzoek maakt men gebruik van de CIN-indeling. CIN is een afkorting van Cervicale (van de baarmoederhals) Intra-epitheliale (in de bekledende laag) Neoplasie (nieuw weefsel) Als het weefsel afwijkt, wordt dit dysplasie genoemd. Dat betekent dat de opbouw van het weefsel anders is dan normaal. Bij CIN I heeft het weefsel lichte afwijkingen, lichte dysplasie. Er is een zeer grote kans dat de afwijking vanzelf verdwijnt. Bij CIN II zijn de afwijkingen wat duidelijker, matige dysplasie. Ook hier bestaat de kans dat de afwijking vanzelf verdwijnt. Die kans maakt u groter door niet te roken en gezond te leven. Afhankelijk van verschillende factoren kiest de arts soms voor een lusexisie en soms voor afwachten mt vervolgcontroles. Bij CIN III zijn er sterkere afwijkingen van de opbouw van het weefsel, sterkere dysplasie. Deze afwijking verdwijnt niet vanzelf en de arts adviseert u een behandeling te ondergaan. De meeste vrouwen bij wie een CIN III wordt gevonden, krijgen waarschijnlijk nooit baarmoederhalskanker, ook niet als zij niet behandeld worden. Mogelijke behandelingen bij een colposcopie Blijkt bij colposcopie dat de cellen afwijkend zijn, dan zijn er verschillende mogelijkheden: de gynaecoloog vindt afwachten verantwoord hij of zij kan een biopsie nemen of het is mogelijk dat u het advies krijgt direct te behandelen met een lusexcisie Geen afwijkingen of beeld passend bij CIN I - CIN II Het kan zijn dat het beeld er bij colposcopie zo normaal uitziet dat de gynaecoloog een uitgebreide behandeling niet nodig vindt. De verwachting is dat de afwijking vanzelf verdwijnt door af te wachten. Bij twijfel over de afwijking beslist u samen met de gynaecoloog tot het verrichten van een biopsie om te zien of een uitgebreidere behandeling d.m.v. een lusexcisie toch nodig is. In sommige gevallen kunt u bij de verdenking op CIN II samen met de gynaecoloog toch beslissen tot het uitvoeren van een lusexcisie. Verdenking CIN III Bij CIN III bestaat de behandeling uit een lusexcisie. U beslist in overleg met uw gynaecoloog of u deze behandeling laat uitvoeren. Wat is een biopsie?

4 Met een kleine tang neemt de gynaecoloog een of meerdere stukjes weefsel uit het afwijkende gebied. Dat kan even pijn doen. Als u hoest op het moment dat het weefsel wordt afgenomen, voelt u de pijn minder. Door deze ingreep ontstaat een klein wondje dat licht kan bloeden. Soms kan de gynaecoloog een zilverstokje tegen het bloedende gebied aanhouden om het bloeden te verminderen. U voelt dan wat lichte krampen in de onderbuik. Blijft het wondje bloeden, dan kan een tampon in de schede worden ingebracht. Het bloedverlies verdwijnt meestal vanzelf. De patholoog onderzoekt het weefsel onder de microscoop. De uitslag van dat onderzoek komt na ongeveer twee weken. Als de uitslag past bij CIN III wordt alsnog een lusexcisie geadviseerd. Biopsie Wat is een lusexcisie? Een lusexcisie is een iets uitgebreider onderzoek dan een biopsie. Dit betekent dat het stuk weefsel dat wordt weggenomen aanmerkelijk groter is dan bij een biopsie. Dit gebeurt : als de baarmoedermond duidelijk afwijkend is (CIN III) als de overgangszone niet zichtbaar is, terwijl er wel afwijkingen in het uitstrijkje zijn als de uitslag van de biopsie daar aanleiding toe geeft Hoe verloopt de lusexcisie? De lusexcisie vindt plaats op de behandelkamer. U krijgt een aantal prikken om de baarmoedermond plaatselijk te verdoven. Dat kan even pijn doen. U kunt hier ook een versnelde hartslag van krijgen. U krijgt een plastic plakker op uw been om de stroom te geleiden. De gynaecoloog gebruikt voor het wegnemen (excisie) een dunne metalen lis, die elektrisch verhit wordt. Van de lusexcisie zelf voelt u meestal niets. Wel geeft het wegbranden soms een onaangenaam geluid of een branderige geur en kunt u wat rook zien. De patholoog onderzoekt het weefsel onder de microscoop. De uitslag van dat onderzoek komt na twee weken. Na een lusexcisie kunt u aantal weken licht bloederige afscheiding hebben tot de wond genezen is. Heeft u na een lusexcisie langere tijd last van ruim bloedverlies dat meer is dan bij een gewone menstruatie, of krijgt u abnormale afscheiding, neem dan contact op met het ziekenhuis. De kans op (te) veel bloedverlies is ongeveer vijf procent. Zolang u bloedverlies of bloederige afscheiding hebt, is het verstandig geen seksueel contact te hebben en niet te zwemmen of in bad te gaan. U mag wel douchen. Controles

5 Als alle uitslagen bekend zijn, bespreekt de gynaecoloog met u hoe de controles zullen verlopen. Meestal krijgt u het advies een nieuw uitstrijkje te laten maken na een halfjaar tot één jaar. Bij negen van de tien vrouwen met een afwijkend uitstrijkje, wordt het uitstrijkje direct weer normaal. Soms laat het uitstrijkje, ook na behandeling, nog steeds afwijkingen zien. Bij de helft van deze langer bestaande afwijkingen wordt het vanzelf alsnog normaal. Is dat niet zo en blijft het uitstrijkje afwijkend dan adviseert de gynaecoloog opnieuw colposcopie. Heeft u nog vragen? Deze kunt u altijd bespreken met uw gynaecoloog. Meer informatie vindt u op Polikliniek gynaecologie & verloskunde, op werkdagen van te bereiken op: / Route 150 Bron: Gebaseerd op de NVOG patiëntenfolder UITSTRIJKJE, COLPOSCOPIE, LISEXCISIE EN CONISATIE, aangepast aan het uitstrijkjesspreekuur in Bernhoven. Bovenstaande informatie is geschreven samen met artsen en (gespecialiseerd) verpleegkundigen van de genoemde afdeling(en). De afdeling communicatie & patiëntenvoorlichting verzorgt de eindredactie van deze folder. Heeft u vragen en/of opmerkingen over deze folder? Belt u dan met de genoemde afdeling(en) of stuur een naar PatiëntService, psb@bernhoven.nl. Bernhoven Nistelrodeseweg PT UDEN Ga naar Postbus AS UDEN T: E: communicatie@bernhoven.nl I: Code: Datum gewijzigd: maandag 5 augustus 2019