self-service: het initiatief bij het aanwenden van IT ligt bij de gebruikers. De toepassingen

Transcriptie

1

2 In deze whitepaper bespreken we wat cloud computing voor uw organisatie kan beteken, en onder welke vormen het opduikt. Centraal bij cloud computing staan de termen on-demand en self-service: het initiatief bij het aanwenden van IT ligt bij de gebruikers. De toepassingen worden aangeboden via een netwerk dat alomtegenwoordig is, in de meeste gevallen is dat het internet. De vraag naar capaciteit komt vanuit een gemeenschappelijke infrastructuur waar de resources via pooling worden voorzien. Gebruikers kunnen in principe ook de capaciteit verhogen of verlagen op eigen verzoek. 1. Wie van de drie: Saas, IaaS en PaaS? Het huren van computercapaciteit en het betalen per gebruik dateren al van het mainframetijdperk. Maar net zoals veertig jaar geleden een revolutie werd ontketend onder bedrijven die zich geen mainframe konden veroorloven, zorgt cloud computing nu ook voor een omwenteling door bedrijven groot en klein (nagenoeg) eindeloze capaciteit ter beschikking te stellen tegen prijzen die voor iedereen haalbaar zijn. De keuze tussen oplossingen zelf huisvesten en aankopen ook wel on-premises genoemd - wordt nu uitgebreid met een relatief nieuwer optie: het gebruik van externe diensten, en dat via drie grote servicemodellen - SaaS (Software-as-a-Service), PaaS (Platform-as-a-Service), en IaaS (Infrastructure-as-a- Service). Bij SaaS gaat het om software die aan de klant wordt aangeboden als een dienst. Een belangrijke eigenschap van SaaS is dat de klant geen softwarelicentie meer koopt maar een maandelijks of jaarlijks bedrag betaalt voor de geleverde dienst. Platform as a service, of kortweg PaaS, gaat al een stap verder dan Saas. Hier wordt niet gewoonweg een toepassing als dienst aangeboden maar een heus ontwikkelplatform, van waaruit bedrijven hun eigen toepassingen snel kunnen ontwikkelen en publiek beschikbaar maken. Nog een stap verder is infrastructure as a service of IaaS. Hierbij besteedt een bedrijf de hele ICTinfrastructuur, ook de storage en connectiviteit, uit aan een dienstverlener, en betaalt hiervoor per maand (of per jaar) of per verbruik. Dit komt dicht bij het concept van managed services, met als grote verschil dat men deze diensten volledig online afneemt. Deze fundamenteel verschillende vormen van cloud computing hebben telkens een behoorlijke impact, bijvoorbeeld op de verantwoordelijkheden tussen de klant en de service provider die de diensten aanbiedt (zie figuur 1: separation of responsibilities ). 2

3 Figuur 1: Scheiding van verantwoordelijkheden Naast de indeling in het soort dienst, is er bij cloud computing een ander fundamenteel onderscheid: die inzake deployment modellen of verschijningsvormen van cloud computing. Zo heeft u de keuze tussen een public cloud, private cloud of een combinatie van deze twee. We analyseren deze drie opties en bekijken we welke architectuur geschikt is voor uw business. 3

4 2. Wie van drie: public, private of hybrid? Figuur 2: Drie soorten cloud 2.1. Alles samen: public cloud Bij public cloud sluit u aan op de gecentraliseerde omgeving van een cloud hostingprovider. Deze omgeving is uiterst schaalbaar: u kunt de capaciteit op elk moment verhogen of verlagen. U deelt de omgeving weliswaar met andere gebruikers maar dankzij de virtualisatietechnologie ondervindt u daar in principe weinig hinder van. Dit is cloud computing zoals men zich het meestal voorstelt: één toepassing of dienst die aan vele klanten tegelijk ter beschikking wordt gesteld. Bedrijven kunnen daarom op een efficiënte manier gebruikmaken van een platform, dat de mogelijkheid biedt om te groeien of te krimpen wanneer ze dit zelf willen. Doordat bij de public cloud een toepassing of dienst vaak aan vele klanten tegelijk ter beschikking wordt gesteld, zorgt dit voor schaalvergroting, een breed aanbod en vaak aantrekkelijke prijzen. In deze categorie zijn spelers als Amazon.com het meest bekend. Zij hebben de markt en het concept van public cloud bekend gemaakt, al bieden ook lokale bedrijven zo n gedeelde omgeving aan.en vaak is het een beter idee om voor zo n lokale partij te opteren. En die redenen hiervoor zijn van zowel technische als legale 4

5 aard. Op technisch vlak betekent dichterbij simpelweg een snellere connectie alleen al puur om de netwerkafstand. Bovendien is een lokale leverancier sowieso gemakkelijker bereikbaar voor ondersteuning. Ook legaal zijn er goede redenen om het niet verder te gaan zoeken dan nodig. U kan rekenen op een gelijkaardig rechtssysteem, en betere mogelijkheden om geschillen uit te vechten voor een lokale rechtbank. Soms heeft men wettelijk geen keuze, bijvoorbeeld bij bedrijven in Luxemburg waarvan de data hun land niet mogen verlaten. Andere wettelijke gevoeligheid is de Amerikaanse Patriot Act, waarbij Amerikaanse bedrijven in principe inzake moge krijgen van data op servers op hun grondgebied uw eigen cloud: private cloud Voor ondernemingen die de voordelen van cloud willen benutten, maar niet willen aansluiten op een gecentraliseerde omgeving is een private cloud een antwoord. Hierbij wordt een volledig afgezonderde cloud architectuur ontworpen. De private cloud is dus het andere uiteinde van het spectrum: de cloud-infrastructuur wordt aan één enkel bedrijf of organisatie ter beschikking gesteld, al dan niet binnen de muren van dit bedrijf en al dan niet (mee) door de ICT-afdeling van het bedrijf zelf. De private cloud biedt bedrijven of organisaties de flexibiliteit om hun IT infrastructuur aan te passen aan hun eigen behoeften, terwijl ze er zelf wel nog meester over zijn. 5

6 Figuur 3: bekendheid cloud diensten (Bron: Freedom Dynamics) In vergelijking met de diverse Service- vormen (SaaS, IaaS en PaaS) is het concept van de private cloud, zo blijkt uit onderzoek van het bureau Freedom Dynamics, relatief goed ingeburgerd. Tegelijk is de private cloud eigenlijk de opvolger van de zogenaamde dedicated server. Traditioneel namen hun klanten capaciteit af onder de vorm van een eigen server, een zogenoemde dedicated server die u ter beschikking kreeg. Al is deze laatste op retour. Vaak omdat voor bedrijven één enkele server niet meer volstaat. De dedicated server van enkele jaren geleden is eigenlijk vervangen door zo n private cloud waarbij u als klant diverse servers voor u alleen ter beschikking krijgt. 6

7 Figuur 4: Vergelijkende tabel public versus private Bovenstaande tabel (figuur 4) zet de verschillen tussen public en private cloud nog even op een rijtje. Ook bij een public cloud zijn de computercapaciteit (CPU) en het geheugen (intern) geïsoleerd. Al hebben bedrijven bij een private cloud dan weer de beschikking over eigen (dedicated) hardware en een afgesloten netwerk (network isolation). Een belangrijk verschil is namelijk dat er bij een private cloud ook het netwerk gedeelte volledig dedicated is. Dit betekent dat u de netwerk verbinding, in tegenstelling tot bij public cloud, met niemand moet delen. U kunt met andere woorden dus ook niet gehinderd worden door vertragingen veroorzaakt door andere gebruikers Dubbele smaak: hybrid cloud Daarnaast is er nog een hybride vorm, de hybrid cloud, waarbij diverse infrastructuren gemixt worden. Dit is een combinatie van beide voorgaande modellen: een deel van de ICT-infrastructuur huist in een privé-wolk, een ander deel in een public cloud, en beide delen vloeien naadloos in elkaar over. Vaak is het aangewezen model aan het eind van de rit net deze hybrid cloud, dus niet of maar en. Dat is in veel gevallen dan een combinatie tussen public en private, alleen verschilt de mate waarin. Bij veel bedrijven gaat het om deze constellatie, ook al bestaan er hiervan diverse concrete invullingen. 7

8 Figuur 4: Drie opties van hybrid cloud Ook hier zijn 3 opties mogelijk (Figuur 5): de klant kan de cloud omgeving in zijn bedrijf koppelen met de public of private cloud bij zijn hostingbedrijf, hij kan de public en private cloud mixen of public of private cloud combineren met dedicated solutions. Ondanks de opmars van cloud blijven eigen toepassingen, geïnstalleerd in de organisatie zelf ( on premise in het jargon), nog altijd van tel. Want cloud is (nog) niet voor elke toepassing de meest ideale oplossing. Zo wordt er soms nog gekozen om databank toepassingen op dedicated servers te plaatsen, omdat daar telkens de volledige capaciteit beschikbaar is. 3. Hoe flexibel is uw cloud? Hoe zit het met de flexibiliteit van deze verschillende vormen? De flexibiliteit is duidelijk aangegeven op Figuur 6 (zie onder). Zoals reeds aangehaald is public cloud het meest flexibel. Op elk moment is up- en downgraden mogelijk. Bij private cloud zet de hostingprovider een cloud architectuur op die voorzien is op groei. Capaciteit verlagen is moeilijk omdat dit een dedicated omgeving is. Capaciteit verhogen kan minder flexibel dan bij public cloud omdat er fysieke machines moeten worden bijgeplaatst. De flexibiliteit is het minst bij dedicated servers. Indien de capaciteit moet worden verhoogd moeten er manueel resources in de machines worden bijgeplaatst zoals geheugenkaarten of harde schijven of moeten er fysieke machines worden bijgeplaatst. 8

9 Figuur 6: Flexibiliteit van de Cloud Hoe zit het met het financiële aspect? Een private cloud is maatwerk dus bij een beperkte capaciteit duurder dan het alternatief via een public cloud. Echter vanaf een bepaalde capaciteit raakt u het break-even punt. Vanaf dat punt is het dan wellicht goedkoper om te kiezen voor een private cloud oplossing. Ook al is migreren van public naar een private cloud dankzij de virtualisatietechnologie niet zo n moeilijk proces, het is toch beter om vanaf dag 1 het juiste model te kiezen, om latere migratiekosten te vermijden. Welke vorm u ook kiest, in cloud computing gaat u van kapitaalsinvestering naar periodieke kost, of om het in CFO-termen te zeggen: van CAPEX gaat u naar OPEX. De mogelijkheid om hardware- en softwarekosten als investering uit hun boekhouding te schrappen is voor veel managers een belangrijke drijfveer om naar de cloud over te schakelen voor bijvoorbeeld een snellere go to market van projecten. De nodige IT resources zijn onmiddellijk beschikbaar zonder dat u per definitie terug in een aankoopproces geduwd wordt. 9

10 4. De keuze voor uw cloud: managed of unmanaged? Welke keuze moet u maken? Dit hangt af van de noden van uw business. Fluctueren uw noden qua capaciteit bijvoorbeeld erg snel dan is de public cloud een optie. Gaat het om toepassingen die toch vooral eigen servers en een eigen netwerk behoeven, dan is een private cloud mogelijk eerder geschikt. Al is het, zoals eerder aangehaald, vaak een combinatie van de twee. Overigens houdt u ook best rekening met het beheer van de cloud omgeving. Zo is er een fundamenteel onderscheid tussen een zogenaamde managed cloud enerzijds waar de leverancier alles (of het meeste werk) op zich neemt. En anderzijds de unmanaged cloud die leveranciers als Amazon.com bieden en waarbij u als klant zelf over flink wat expertise moet beschikken. Let wel, het gaat hier om twee uitersten van de managed cloud. Vaak zit de verhouding ergens tussen de twee. Figuur 7: Flexibiliteit van de Cloud (bron: Freedom Dynamics) 10

11 Uit een rondvraag van Freeform Dynamics blijkt dat de private cloud voor een doorsnee bedrijf de belangrijkste rol zal spelen in functie van IT voor zijn of haar organisatie. Maar dan de public cloud, in functie van hoeveel IT er naar deze twee vormen zal gaan. Overigens gaat het zeker niet alleen om een keuze tussen private en public. In tien jaar tijd zijn de IT services geëvolueerd van unmanaged naar managed. In het begin plaatsten ondernemingen alle IT binnenshuis. Vervolgens werd alle IT verplaatst naar een datacenter maar het beheer werd door eigen mensen gedaan (unmanaged). De laatste jaren doen ondernemingen meer en meer beroep op expertise van hostingprovider (managed). Cruciaal in de vraag rond private en public is dus het aspect managed cloud. Veel omgevingen zijn feitelijk managed private clouds, oftewel infrastructuren die specifiek voor één organisatie zijn ingericht. Dat staat natuurlijk haaks op de unmanaged public cloud die al is ontworpen én uitgerold, maar waarvan het prijsmodel vaak zo aantrekkelijk lijkt dat u het toch eens overweegt. Heeft u de nodige resources ter beschikking, is een lage prijs voor u cruciaal en storen de typische kenmerken van de public cloud (zie onder) u totaal niet, dan is deze vorm voor uw organisatie mogelijk de aangewezen keuze. 11

12 5. Public versus private: voor- en nadelen Vergelijking public versus private cloud (op basis van aanpak van Combell Solutions als partij die private cloud ondersteunt): Public Cloud Private Managed Cloud WAN / external network shared shared data centre shared shared LAN shared dedicated systems shared dedicated virtualisation shared dedicated resources shared with other organisations and/or even individuals other departments in the same organization data may change location yes, some providers do so no, unless ordered by customer Can be fine-tuned to your needs no yes Enterprise-grade SLA no yes Pay-Per-Use risk on Vendor lock-in Sign today, start tomorrow? integrates with legacy applications and hardware Insourcing model? often yes often to some extent; especially the choice for virtualisation technologies other than VMware will limit your options to move to another supplier yes, since the hardware layer is already in place Often not yes, IaaS is exactly that: customer will have to have its ICT staff at the ready at any time of day yes, but with lower granularity since recurring fees will obviously take the hardware into account no; fully industry-standard and based on virtualisation technology with the highest market penetration no, the hardware will be built up specifically for customer and a delivery term of weeks will apply yes, allow full integration of virtual and physical assets into one homogeneous network and will even accept direct connections with your office to include 'local' legacy applications no, proposition is outsourcing rather than insourcing. Local support larger cloud suppliers often don't offer this and use off-shore call centres (and a layered support system) yes, and not through a call centre but by directly accessing the engineers 12

13 Zoals bovenstaande vergelijking aantoont zitten er serieuze verschillen in het model van public cloud enerzijds en private cloud anderzijds. Er zijn technische verschillen (LAN, systems en virtualisatie) maar ook een grondig onderscheid op het vlak van support, timing, lock-in en de integratie van eigen toepassingen. 6. Vragen voor uw cloud provider Bij elk cloud project zijn er een heleboel overwegingen die u moet maken. En tegelijk ook flink wat vragen die u aan uw cloud provider moet stellen. En dit geldt zowel bij een public cloud provider als bij een specialist in private clouds. De public cloud is in veel gevallen interessant op het vlak van: Flexibiliteit: hoe snel kan u extra capaciteit toevoegen of verminderen? Als u zelf over de aangepaste werkkrachten beschikt die zelf met de dienst aan de slag kunnen, is een public cloud vaak flexibeler en meer schaalbaar. Want public clouds zijn in de meeste gevallen nu eenmaal unmanaged. Die flexibiliteit geeft u de mogelijkheid om zeer snel in te spelen op veranderende omstandigheden. Prijs, omdat (bijna) alle randvoorwaarden bij de public cloud zodanig worden vastgelegd dat de prijs door de ruime schaalvoordelen vaak behoorlijk scherp kan worden vastgelegd. Zeker voor schaalbare en eerder uniforme diensten. Toch blijft de vraag op basis waarvan deze prijs is vastgelegd en wat bij eventuele storingen? Anderzijds laat een public cloud zich niet of nauwelijks aanpassen customizen. Even samenvatten in enkele aspecten en aandachtspunten. Legacy. Het inpassen van een legacy-systeem in die public infrastructuur is bijvoorbeeld nauwelijks mogelijk. Een hybride cloud op de hostinglocatie is overigens eveneens meestal geen optie; Customisatie. Het beheermodel bij public cloud staat van tevoren vast. De aanbieder is niet ingericht op afwijkende beheermodellen waarbij de scheidslijn van verantwoordelijkheden anders zou komen liggen. Maatwerkafspraken zijn dan ook vaak onmogelijk; Policy. Public clouds zijn opgezet conform de standaarden en security policy van de cloud provider. Het is niet mogelijk om daarvan af te wijken. Bij een private cloud wordt er een omgeving op maat van uw business gemaakt, waardoor het mogelijk is om uw eigen policies vast te leggen, zoals voor toegangsrechten en mogelijkheden van beheerders. 13

14 Service level Agreement. Wat zijn de percentages en garanties op het vlak van beschikbaarheid? Wat is het maximum aantal storingen per tijdsperiode en de duur van de storingen? Wat is de zogenaamde mean time between failures (MTBF)? Financieel. Hoe zit het betalingsmodel? In de praktijk blijkt het private cloud -concept de flexibiliteit en financiële voordelen te bieden die in dit marktsegment nodig zijn. Vooral het bijzondere investeringsplan en het OPEX-model rond private cloud van heel wat cloud providers speelt hierbij een hoofdrol. Wetgeving. De specifieke wensen van de eindgebruikers en eisen vanuit wetgeving en industriestandaards, maken het voor de softwareleverancier vaak erg moeilijk om een kant-en-klaarcloud softwareplatform aan te bieden. Het beste voorbeeld is de standaard van de betaalkaartindustrie, PCI DSS: deze stelt namelijk als eis dat er geen derden op de infrastructuur mogen meedraaien ; Schaalgrootte. De public cloud is per definitie grootschalig omdat het concept zoveel mogelijk afnemers tracht te bereiken om zo het voordeel van de schaalgrootte te bereiken. Het bestrijkt dan ook meestal een internationaal gebied en gaat dus standaard uit van internet als medium om de beoogde grote doelgroep te bereiken. De filosofie biedt weinig of geen kansen om op andere manieren de software te ontsluiten (bijvoorbeeld via huurlijnen van een telecomaanbieder); Focus. Hoe belangrijk is een specifieke focus? De private cloud is gericht op een veel kleinere groep bij elkaar horende gebruikers (van vaak één organisatie), is dan ook specifiek voor die groep ontwikkeld en kan allerlei specifieke componenten bevatten. Daaronder valt dus een directe huurlijn maar ook een tape library die de klant zou kunnen gebruiken. Die mogelijkheden vindt u niet terug in de typische massale public cloud; Internationaal. Uw virtuele machines kunnen bij sommige public cloud-diensten weleens in het buitenland komen te draaien, zodat u dus ook rekening moet houden met de lokale wetgeving aldaar. In IJsland werd enige jaren terug bijvoorbeeld het informatiegeheim ingericht. Het Iceland Modern Media Initiative (IMMI) biedt vergaande bescherming aan anonieme bronnen, klokkenluiders, digitale communicatie en de storage van data. U kunt het vergelijken met het Zwitserse bankgeheim. Ontwikkeling. Kan u verder ontwikkelen op de bestaande systemen? Als de service eenmaal in gebruik is genomen, heeft de afnemer van een public cloud-dienst geen directe invloed op de verdere ontwikkeling van de onderliggende infrastructuur. Als de markt, doelgroep en/of propositie van de eigen organisatie aan verandering onderhevig is/zijn, kan de private cloud wél mee evolueren met de 14

15 gewijzigde omstandigheden. Een public cloud kan dat veel minder goed; iedere wijziging geldt dan namelijk voor álle andere gebruikers en leidt tot meerkosten en/of overlast voor alle klanten. Certificaat. Waar staan uw data? Bij een public cloud weet u lang niet altijd waar uw data komen te staan (en of ze wel altijd op dezelfde fysieke locatie zullen blijven). Wie bijvoorbeeld een ISO audit wil organiseren maar zelfs niet kan vertellen waar de data fysiek staat, kan dat certificaat absoluut vergeten. Security. Hoe regelt uw cloud provider de security? Wat met tracebility, role-based access, authenticatie of autorisatie? Disaster recovery. Wat zijn de garanties op het vlak van disaster recovery van uw cloud provider, en meer bepaald in functie van RPO (Recovery Point Objective) en RTO (recovery time objective)? Ondersteuning. Tenslotte zijn er voor de ISV, SaaS- en PaaS-uitbater bovendien vele extra redenen om eerder níet voor de welbekende public cloud te kiezen. De public cloud biedt vaak beperkte ondersteuning in de vorm van een online helpdesk of forum. Dit maakt het risicovol om er bedrijfskritieke applicaties op te draaien. De kans is meer dan behoorlijk dat u in noodgevallen de uitvoerende ingenieurs vaak niet eens kan bereiken. Kortom Welke Cloud architectuur is geschikt voor mijn business? Het was de beginvraag van deze whitepaper en het te verwachten antwoord is: dat hangt af van uw wensen, behoeften en verwachtingen. We hebben in deze paper de grote verschillen tussen de public en private cloud verder trachten te ontrafelen. We hebben aspecten en aandachtspunten van beide aangehaald, en de nadruk gelegd op de brede waaier van keuzes die u bij een cloud project moet maken. En vooral: de vragen die u uw provider moet stellen. Want de ene cloud is de andere niet. 15