Cloud Computing: Het concept ontrafeld

Transcriptie

1 pagina 1 van 5 XR Magazine - Platform en online vakblad over Enterprise-, Bedrijfs- en ICT-architectuur Artikel Cloud Computing: Het concept ontrafeld Gepubliceerd: 09 september 2010 Door: Jack van Hoof Het aanbod van IT-diensten in de markt ontwikkelt zich in de richting van Cloud Computing. Er zijn gepassioneerde evangelisten die de accenten leggen op de voordelen van Cloud Computing en er zijn sceptici die de accenten leggen op de nadelen van Cloud Computing. Maar wat is Cloud Computing nu precies? Wat is Cloud Computing? Het National Institute of Standards and Technology 1 - NIST - heeft een definitie geformuleerd voor Cloud Computing. Deze definitie van het NIST vormt de basis voor dit artikel over Cloud Computing. Het NIST definieert Cloud Computing als volgt: Cloud computing is a model for enabling convenient, on-demand network access to a shared pool of configurable computing resources (e.g., networks, servers, storage, applications, and services) that can be rapidly provisioned and released with minimal management effort or service provider interaction. This cloud model promotes availability and is composed of five essential characteristics, three service models, and four deployment models. Vertaald in het Nederlands luidt deze definitie: Cloud Computing is een model voor het snel beschikbaar stellen van on-demand netwerktoegang tot een gedeelde pool van configureerbare IT-middelen (zoals netwerken, servers, opslag, applicaties en diensten), met een minimum aan management inspanning of interactie met de aanbieder. Dit cloudmodel legt de nadruk op beschikbaarheid en is samengesteld uit vijf essentiële kenmerken, drie delivery modellen (diensten) en vier deployment modellen. Deze definitie wordt in dit artikel nader verklaard. De belangrijkste kenmerken van Cloud Computing zullen worden toegelicht en tevens komen de bekendste delivery en deployment modellen van dit concept aan bod. IT als gelaagde stack van services Om Cloud Computing te kunnen begrijpen is het van belang om IT te beschouwen als een gelaagde stack van services. Iedere laag levert diensten aan de direct daarboven liggende laag. Daartoe maakt iedere laag gebruik van de diensten die door de direct daar onderliggende laag wordt geleverd en voegt daar functionaliteit (waarde) aan toe die een steeds hogere abstractie van de onderliggende technologie realiseert. De - vereenvoudigde - figuur 1 illustreert dit gezichtspunt. Van boven naar beneden zien we dat bedrijfsapplicaties de bedrijfsprocessen ondersteunen, de bedrijfsapplicaties worden ondersteund door een applicatie-infrastructuur (applicatieplatform oftewel hosting-omgeving), de applicatie-infrastructuur wordt ondersteund door een technische infrastructuur en de technische infrastructuur maakt gebruik van hardware.

2 pagina 2 van 5 Figuur 1: IT-services stack Door de markt aangeboden IT-diensten concentreren zich op elk van deze lagen. Pas als men dit gelaagde perspectief van IT begrijpt, is men in staat om de positionering van Cloud Computing als IT-delivery model te begrijpen. Kenmerken van Cloud Computing Als we het over Cloud Computing hebben springen een vijftal aspecten in het oog. Deze aspecten kunnen in gezamenlijkheid beschouwd worden als kenmerkend voor Cloud Computing. On demand self service Een afnemer kan op ieder willekeurig moment zelf servertijd, verwerkingscapaciteit, opslagcapaciteit en netwerkcapaciteit aanvragen zonder menselijke interactie met de aanbieder van de dienst. Toegang via netwerk De computerfaciliteiten zijn via het netwerk toegankelijk en kunnen benaderd worden via standaard mechanismen waardoor een diversiteit aan toegangsapparatuur gebruikt kan worden, zoals dunne of dikke client platformen (bijvoorbeeld PC, mobiele telefoons, laptops en PDA s). Gedeeld gebruik van middelen (resource pooling) De gebruikte fysieke IT-middelen worden via virtualisatie gedeeld over vele afnemers door middel van een multitenant model en dynamisch gealloceerd en weer vrijgegeven op basis van de vraag van de afnemers van de diensten. Er bestaat een mate van locatieonafhankelijkheid in die zin dat een afnemer geen controle heeft over of kennis van de exacte locatie van de voorzieningen. Echter op het niveau van land of staat kan de afnemer in staat worden gesteld keuzes te maken in verband met wettelijke beperkingen. Hoge mate van elasticiteit IT-middelen kunnen snel (minuten, uren) en flexibel (tijdvensters, capaciteit) beschikbaar worden gesteld en kunnen - eventueel automatisch - naar behoefte worden opgeschaald en weer teruggeschaald. Hierdoor lijken de voorzieningen een onbeperkte capaciteit te hebben zodat de afnemer dynamisch op ieder moment over iedere gewenste capaciteit kan beschikken. Measured services Cloud systemen beheren de middelen automatisch voor optimaal gebruik. Het gebruik van de middelen wordt voor de afnemer transparant inzichtelijk gemaakt op het niveau van het type dienst (bijvoorbeeld inzicht in tijd, opslag, verwerkingscapaciteit, bandbreedte en actieve gebruikersaccounts).

3 pagina 3 van 5 Figuur 2: Cloud kenmerken Delivery modellen van Cloud Computing Er zijn drie delivery modellen van Cloud Computing te onderscheiden. Deze drie modellen hangen samen met de eerder genoemde lagen van de IT-services stack (zie figuur 3: IT-services stack en cloud delivery modellen). Door bedrijven met grote heterogene IT-omgevingen worden doorgaans alle drie de onderstaande modellen naast elkaar afgenomen en met elkaar geïntegreerd. Intrastructure as a Service (IaaS) IaaS is een dienst waarbij IT-infrastructuurvoorzieningen (opslag, processors, besturingssystemen, virtuele netwerken) gevirtualiseerd worden aangeboden via een netwerk (internet), waarbij de afnemer geen controle heeft over de onderliggende hardware en daar ook geen beheer over voert. Er is voor de afnemers slechts een beperkte mogelijkheid tot configuratie van de infrastructuur (bijvoorbeeld capaciteit, VPN, firewalls, keuze besturingssysteem). Een voorbeeld van IaaS: EC2 van Amazon 2. Platform as a Service (PaaS) PaaS is een dienst waarbij applicatiehosting voorzieningen (applicatie server, portal, ESB, DBMS) als platform wordt aangeboden via een netwerk (internet), waarbij de afnemer geen controle heeft over de platformtechnologie en de onderliggende infrastructuur en daar ook geen beheer over voert. De afnemer kan zelf zijn eigen applicaties op het platform laten hosten en integreren. Op het platform kunnen de afnemers ook SaaS diensten onderling en met eigen applicaties integreren. Er is voor de afnemers slechts een beperkte mogelijkheid tot configuratie van de platformfunctionaliteit. Een voorbeeld van PaaS: Cloud Burst van IBM 3. Software as a service (SaaS) SaaS is een dienst waarbij applicatiefunctionaliteit wordt aangeboden via een netwerk (internet), waarbij de afnemer geen controle heeft over de applicatietechnologie en het onderliggende platform en daar ook geen beheer over voert. Er is voor de afnemers slechts een beperkte mogelijkheid tot configuratie van de applicatiefunctionaliteit. De applicatiefunctionaliteit is toegankelijk vanaf verschillende devices via een thin client-interface, zoals een webbrowser. Een voorbeeld van SaaS: Gmail van Google 4.

4 pagina 4 van 5 Figuur 3: IT-services stack en cloud delivery modellen Deployment modellen van Cloud Computing Vanuit een governance perspectief kan Cloud Computing op een viertal verschillende manieren worden uitgerold. De keuze hangt in hoge mate af van het vertrouwen dat de afnemer heeft in de beveiliging en performance van de dienst. Private cloud Een private cloud is een cloudinfrastructuur die uitsluitend wordt geëxploiteerd voor een bepaalde organisatie. Een private cloud kan worden beheerd door de organisatie zelf of door een derde partij, waarbij de organisatie zelf of derde partijen de eigenaar van de middelen kunnen zijn. Community cloud Een community cloud is een cloudinfrastructuur die wordt gebruikt door verschillende organisaties en die een specifieke groep businesspartners ondersteunt. Een community cloud kan worden beheerd door één van de organisaties of door een derde partij, waarbij de organisatie(s) zelf of derde partijen de eigenaar van de middelen kunnen zijn. Een voorbeeld van een community: NS en ProRail. Public cloud Een public cloud is een cloudinfrastructuur die ter beschikking wordt gesteld aan een grote markt. De afnemers van de dienst zijn geen eigenaar van de middelen. Hybrid cloud Een hybrid cloud is een cloudinfrastructuur die bestaat uit een samenstelling van twee of meer clouds (private, community, public) die ieder afzonderlijk bestaan, maar met elkaar zijn verbonden door middel van gestandaardiseerde technologie om interoperabiliteit en portabiliteit van gegevens en van applicaties te ondersteunen. In grote organisaties en als migratiestrategie wordt doorgaans dit model toegepast.

5 pagina 5 van 5 Figuur 4: Cloud deployment modellen Conclusie De grote winst van het afnemen van clouddiensten zit in de snelheid en flexibiliteit van leveren, optimalisatie door marktbreed gedeeld gebruik van middelen en een hoge kwaliteit door verregaande standaardisatie en uitsluiten van menselijke interacties. Clouddiensten worden in de markt op drie niveaus van de ICT-services stack (ICT-waardeketen) aangeboden: software, platform en infrastructuur. Daarnaast kunnen clouddiensten op vier verschillende manieren geïmplementeerd worden: private, community, public en hybrid (dit is een combinatie voor drie voorgaande deployment modellen). Grote bedrijven zullen vanwege de technologische heterogeniteit van hun applicatielandschap in de praktijk clouddiensten op alle drie de niveaus van de stack afnemen. Tevens zullen grote bedrijven, zoals de Nederlandse Spoorwegen, migratiestrategieën ontwikkelen die gebaseerd zijn op hybrid deployment modellen. Links en referenties: NIST Amazon Elastic Compute Cloud (Amazon EC2) WebSphere CloudBurst IBM Google Gmail Bron-URL: