zomer 2015 Professionals Vakblad voor Industriële Automatiserings Professionals Nederland

Transcriptie

1 IA Professionals Vakblad voor Industriële Automatiserings Professionals Nederland zomer 2015 In dit nummer:! Procesintensificatie en miniaturisering! Flowbewaking met thermodynamische sensoren! Systeemoplossingen, de uitkomst in aandrijftechniek! Efficiënt engineeren! Mijn Berlijnse avontuur! Nieuwe blancheer- en koellijn met moderne technieken! Op klus in het buitenland

2 Inhoudsopgave industrie Alweer? Ja! Procesintensificatie en miniaturisering Flexibeler, veiliger en efficiënter Tips & Tricks Netwerk problemen Agenda De technische agenda Flowbewaking met thermodynamische sensoren Zonder bewegende delen Systeemoplossingen De uitkomst in aandrijftechniek Efficiënt engineeren Uitdagingen van engineeringsafdelingen oplossen Mijn Berlijnse avontuur Stage lopen in het buitenland Blancheer- en Koellijn met moderne technieken Met behulp van SCRUM en ISA88 Op klus in het buitenland Verhalen over inbedrijfnames in het verre buitenland IA Professionals Industriële Automatisering Professionals Nummer 6, zomer 2015 Een uitgave van IA Professionals.nl Zweedsestraat 8A1-8A BG Deventer T. (0) info@iaprofessionals.nl Hoofdredacteur Maarten Bulsink Tekstschrijvers Dick Kalvenhaar Drukker Veldhuis Media Raalte Aan dit nummer werkten mee Aram Malas, Marc Waarle & Alexander Lok Industriële Automatisering Professionals verschijnt drie maal per jaar in een oplage van 5000 stuks Advertentieverkoop Baye Loerts adverts@iaprofessionals.nl Colofon Abonnementen Bent u als programmeur, engineer of projectleider werkzaam in de industriële automatisering, meld u dan aan voor een gratis jaarabonnement. Vermeld uw beroep en het bedrijf waar u werkt. Bent u geen engineer, programmeur of projectleider in de industriële automatisering, dan betaalt u slechts 40 voor een jaarabonnement. Opgeven kan via Reageren op artikelen of aanleveren informatie nieuwe producten Stuur een aan redactie@iaprofessionals.nl. Wij stellen uw reactie op prijs. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van IA Professionals. Het magazine van de iaprofessionals.nl en de LinkedIn groep IA Professionals Nederland

3 Industrie Alweer? Ja! Ook in IA Professionals hebben we het over Industrie 4.0. Er is al veel over geschreven en gesproken. Veel regeringsleiders hebben het op de politieke agenda gezet. Er is zoveel media aandacht voor geweest dat we van een hype kunnen spreken. Je zou bijna denken dat we Industrie 4.0 al hebben gerealiseerd. Maar het zal nog decennia duren voordat de Nederlandse industrie volledig SMART is. Industrie 4.0, wat is dat? Er is geen harde definitie. Het is meer een visie op de ontwikkeling van de industrie in de komende jaren: de vierde industriële revolutie. Apparaten, machines, goederen, sensoren en onderdelen worden steeds intelligenter en kunnen met elkaar gaan communiceren. Niet alleen binnen één productielocatie, maar ook daar buiten. Hierdoor worden onderneming overstijgende netwerken gecreëerd. De ontwikkelingen vinden op dit moment vooral plaats op het snijvlak van machinebouw, elektrotechnische industrie en de ICT. In een later stadium worden hier ook de logistieke- en energiebranches aan toegevoegd. Logistieke- en energienetwerken worden op die manier beter georganiseerd. Een fabriek, die weet wanneer er een overschot aan energie aanwezig is en voor welke prijs, kan het ideale moment uitzoeken om energie-intensieve processen te starten of te stoppen. Een ander voorbeeld: slimme voorraadsystemen. Sensoren en camera's registreren de actuele voorraad. Het ERP systeem levert data voor de geplande orders. Van verschillende leveranciers worden de actuele levertijden en prijzen ingezien en op het juiste moment wordt een nieuwe bestelling geplaatst. Door historische data mee te nemen in beslissingen voorspelt het systeem steeds beter wat de beste beslissing is. De uitdaging Wanneer meerdere partijen bij een project betrokken zijn, is communicatie één van de bepalende factoren om het project tot een succes te maken. Een interface opzetten met een andere machine kan tot veel problemen leiden als de communicatie niet goed is doordacht en gedocumenteerd. Dat zal bij Industrie 4.0 niet anders worden. Het klinkt mooi, maar hoe gaan al deze systemen met elkaar communiceren? Gaan leveranciers eigen protocollen opzetten of gaan ze samen open standaarden ontwikkelen? In hoeverre zijn bedrijven bereid om data te delen? Hoe zit het met cyber security? Dit zijn slechts een paar voorbeelden van de uitdagingen die ons te wachten staan. Door het opzetten van initiatieven tussen de overheid, universiteiten/hoge scholen en het bedrijfsleven probeert iedereen zich op de toekomst voor te bereiden. Veel grote leveranciers van industriële producten zijn bij dit soort initiatieven betrokken en erkennen de noodzaak van samenwerking. Dit geeft goede hoop dat er de komende decennia veel leuke en innovatieve veranderingen aan komen. Begin klein Voor veel bedrijven geldt: begin klein en begin op tijd! Probeer niet morgen je gehele productielocatie 'smart' te maken. Begin met kleine stappen. Ontsluit data uit je productieproces en maak je productielijnen flexibel. Waardoor je bijvoorbeeld bij een storing op de ene lijn, je verder kunt produceren op een andere lijn. Geef onderdelen informatie mee, zodat bewerkingsmachines 'zelf' beslissingen kunnen nemen. Geef klanten inzicht in de productiestatus. Betrek leveranciers bij het aanleveren van actuele levertijden. Als je met een team gaat brainstormen wordt duidelijk dat er genoeg mogelijkheden zijn om je eigen industriële revolutie te ontketenen. Succes! Maarten Bulsink IA Professionals Nederland: Een onafhankelijke groep engineers in de Industriële Automatisering. Hierbij valt te denken aan: Software Engineers (PLC / SCADA / Vision / MES / Robotica) Hardware Engineers (E / W) Projectleiders IA De doelstelling is om een platform te zijn voor de industriële automatisering waar: Engineers elkaar treffen Engineers kennis delen De IA word gepromoot Onze dank gaat uit naar: We bedanken MA-IT voor de tijd en resources die we gekregen hebben om deze groep te ontwikkelen. Zonder MA-IT was dit magazine nooit tot stand gekomen. Daarnaast willen we de bedrijven en mensen die een bijdrage leveren aan dit magazine zeer hartelijk bedanken. De redactie van IA Professionals IA Professionals - #06 - p. 3

4 Procesintensificatie en miniaturisering Chemicaliën 'op locatie' produceren. Geen rokende giga-complexen meer, maar lokale minifabriekjes. Die geen energie verbruiken, maar produceren. Flowid bouwt modulaire en transporteerbare systemen die flexibeler, veiliger en efficiënter zijn dan traditionele reactoren. Daarmee zet het Eindhovense bedrijf een flinke stap richting procesintensificatie en miniaturisering. De SpinPro Reactor en SpinPro Extractor zijn hierin nog maar het begin. Als het aan Flowid ligt, ziet de procesindustrie er over 10 jaar compleet anders uit. Flowid, gevestigd op de universiteitscampus in Eindhoven, timmert aan de weg met een industriële toepassing van de multiple spinning disc-technologie genaamd de SpinPro Reactor. Deze technologie, ontwikkeld en gepatenteerd door de Technische Universiteit Eindhoven, laat chemische reacties en extracties flexibeler, veiliger en efficiënter plaatsvinden. Flowid bouwde een compacte hightechreactor waarin 3 schijven van dvd-formaat op hoge snelheid ronddraaien. De nauwsluitende behuizing zorgt voor betere menging van vloeistoffen of gassen en vergroot de veiligheid. Flowid, gevestigd in Eindhoven, gelooft in oplossingen die de veiligheid, efficiëntie en flexibiliteit van de proces industrie versterken, die ver buiten de bewandelde paden liggen. Om dit te bereiken heeft Flowid een echt andere aanpak, gebaseerd op continue technologieën. Flowid ontwikkelt procesoplossingen en producten die in alle stadia van de procesindustrie kunnen worden uitgevoerd: van lab naar pilot plants. Flowid's oplossingen zijn eenvoudig schaalbaar van prototype tot volle schaal productiecapaciteit. In deze behuizing is ook een geïntegreerde warmtewisselaar, die er voor zorgt dat uiterst exotherme reacties bij kamertemperatuur plaats kunnen vinden. De techniek levert vooral efficiëntievoordelen op voor processen met massaoverdracht als limiterende factor, omdat het beschikbare oppervlak door de snelle menging en verschillende draaiende schijven wordt vergroot. Ook voor neerslagreacties is de reactor geschikt, want door de pompende werking blijft de neerslag in beweging. Flexibeler, veiliger en efficiënter Traditionele fabrieken mengen chemische stoffen in enorme vaten. Om de temperatuur van deze massa's chemicaliën onder controle te houden, wordt het proces met koeling vertraagd. Om het eindproduct vervolgens te kunnen winnen, moet de volledige inhoud worden opgewerkt. Deze processen zijn zeer energie-intensief. De condities in de SpinPro Reactor zijn door het kleine volume beter beheersbaar en laten dus veel hogere temperaturen en drukken toe. De hoogwaardige warmte die vrijkomt kan opnieuw in het proces of op een andere plaats in de fabriek gebruikt worden. De energie-efficiëntie van de kleine reactor is hierdoor een stuk hoger dan bij traditionele reactoren. En het levert voordelen op voor de veiligheid en flexibiliteit. Eenmaal opgestart kun je een traditionele reactie in een groot vat chemicaliën niet meer zomaar afbreken. Het Flowid-proces is met één druk op de knop te stoppen, door de toevoer van chemicaliën aan de reactor af te sluiten. Flexibeler, veiliger en niet onbelangrijk: een stuk minder afval. Proces-intensificatie Traditionele batch-processen maken plaats voor flow-technologie. De compacte reactor van Flowid is hier een voorbeeld van. Deze 'miniaturisering' zorgt voor een procesintensificatie van chemische processen, een trend die stamt uit de jaren '70. Toen gebruikte hoogleraar Colin Ramshaw, één van de grondleggers van miniaturisering, als eerste een draaiende schijf om vloeistoffen te mengen. In eerste instantie was zijn doel om chemische fabrieken te verkleinen, maar later speelde ook efficiënter omgaan met energie, grondstoffen en het vergroten van de veiligheid mee. Het streven naar compactheid leidde ook tot statische mixers en compacte warmtewisselaars met een groot warmtewisselend oppervlak. De nieuwe reactor van Flowid combineert eigenschappen van de klassieke Ramshawschijf met die van een statische mixer, met als belangrijkste innovatie de behuizing en pompende werking over meerdere draaiende schijven. Hierdoor worden energie en massa vele malen efficiënter overgedragen, waardoor reacties sneller verlopen. Hierdoor heeft de kleine reactor toch een grote uitvoercapaciteit. Het magazine van de iaprofessionals.nl en de LinkedIn groep IA Professionals Nederland

5 Blijven ontwikkelen Na de ontwikkeling van de SpinPro Reactor volgde al gauw de SpinPro Extractor. Welke Flowid nu ook op de markt aanbiedt. De SpinPro Extractor is een drietraps tegenstroomse Extractor. Het integreert drie meng- en scheidingsapparaten in één klein volume apparaat. De mate van menging en scheiding kan onafhankelijk en zeer nauwkeurig worden gecontroleerd met een betere opbrengst en productkwaliteit. Extractie is een veel voorkomende work-up stap voor de chemische industrie. Hierin wordt een stof gewonnen uit een vloeibare fase in een andere vloeibare fase. Gewoonlijk zijn meerdere meng- en scheidingsstappen nodig. Op industriële schaal werd dit voorheen gedaan in grote extractiekolommen. Om dit te verbeteren, zijn zogenaamde centrifugale apparaten ontwikkeld waarin menging en scheiding wordt uitgevoerd. Het proces wordt geïntensiveerd en de verblijftijd in het extractie-apparaat blijft beperkt. De SpinPro technologie waarop Flowid het IP heeft, is ook een centrifugale extractor, maar met het voordeel dat binnen één apparaat meerdere meng- en scheidingsstappen kunnen worden uitgevoerd. De integratie van meerdere stappen reduceert de verwerkingstijd die de productkwaliteit verbeterd. De SpinPro Extractor is uniek omdat de mate van menging en scheiding individueel en zeer nauwkeurig kan worden geregeld. Het kan hierdoor materialen verwerken met lage oppervlaktespanning, kleine dichtheidsverschilen, hoge viscositeit en vaste stoffen terwijl hoge massaoverdrachtsnelheden behouden blijven. Interesse vanuit de markt Flowid voert al tientallen testen uit met verschillende klanten in hun pilot hal, maar ook op locatie bij de klant. En de aandacht groeit alleen maar. Flowid is zo snel mogelijk met de apparaten de markt op gegaan. We willen waken voor de klassieke techneutenfout, zegt Stam. Te lang doorontwikkelen en er niet mee naar de markt gaan. De laatste 20% ontwikkeling kost 80% van de tijd. Als je te lang blijft puzzelen op de millimeter is een ander je voor. De beste feedback krijg je uit de praktijk, niet uit het lab. De meeste klanten van Flowid komen uit de chemische of farmaceutische industrie. In hun productieprocessen is neerslag vaak een probleem; de vaste stoffen die ontstaan bij een chemische reactie. Met betere menging en scheiding kun je dat ondervangen. Bij ontwikkelingen stellen we altijd de klant centraal. Voor hen moet de techniek winst opleveren. Het moet een oplossing zijn voor hun probleem. Is daarvoor niet multiple spinning disc, maar een andere technologie meer geschikt, dan gaan we daarmee aan de slag. Key data: Chemische revolutie Met Flowid wil Stam samen met medeoprichters Wessel Hengeveld en Jeoffrey van den Berg een revolutie in de procesindustrie teweegbrengen. We willen lokale plants bouwen in plaats van grote fabrieken. Onze systemen zijn compact en makkelijk transporteerbaar. Maar de capaciteit is allesbehalve klein: één reactor kan zo'n 10 ton per dag produceren. Onze ambitie is om systemen dichterbij de eindgebruikers van het product te bouwen. Daarmee beperk je het vervoer van gevaarlijke chemicaliën; veiliger én beter voor het milieu. We willen van batch naar flow, van verspilling naar efficiëntie. Boeren zouden met een lokale unit op hun eigen boerderij melk kunnen pasteuriseren of hoogwaardige producten uit agrarisch afval kunnen maken. Als ze het dan ook nog in de nabije omgeving verkopen, gaan we echt naar een duurzame economie. SpinPro Reactor Doorzet: tot 10m3 per dag Maximale druk: 10bar(g) Maximale temperatuur: 160 C Reactor volume: 3 stages, 135mL (1mm gap size ) of 270mL (2mm gap size) Intensieve menging Onafhankelijke controle over menging en warmte in-/uitvoer Geïntegreerde warmtewisselaar SpinPro Extractor Doorzet: 100 Liter per uur Maximale druk: 10 bar(g) Maximale temperatuur 160 C Volume: 3 stages, 300 ml Tegenstrooms vloeistof-vloeistof extractor Onafhankelijke controle over de mate van menging en scheiding IA Professionals - #06 - p. 5

6 Tips & Tricks Netwerken in allerlei soorten vind je tegenwoordig overal om ons heen. Het is van cruciaal belang dat het goed werkt. Tegenwoordig heeft elk huishouden zijn eigen ethernet netwerk. Maar er gaat tegenwoordig geen machine de deur uit, zonder ethernet communicatie. Hoe configureer je de ethernetpoorten en eventueel de router? Hoe ga je de oorzaak achterhalen wanneer er geen communicatie is tussen deelnemers op het netwerk? Met dank aan Marnick Hartgers en Sander Lensen. DHCP server De meeste netwerken binnen bedrijven en huishoudens zijn voorzien van een DHCP server. In eenvoudige netwerken is deze DHCP server vaak ingebouwd in de router. Een DHCP server deelt IP-adressen uit aan deelnemers van het netwerk. In netwerken waar deelnemers nog wel eens verdwijnen en later terug komen is het raadzaam om een DHCP server te gebruiken. Die kijkt in feite gewoon naar een beschikbaar IP-adres voor nieuwe leden. Hierdoor voorkom je dus dat er verschillende deelnemers zijn met hetzelfde IP-adres en beschikbaar gekomen IP-adressen, door verlatende deelnemers, weer door nieuwe deelnemers gebruikt kunnen worden. Command Prompt / Opdrachtprompt Open het opdrachtpromptvenster door te klikken op de knop Start. Typ opdrachtprompt in het zoekvak en klik vervolgens op Opdrachtprompt in de lijst met resultaten. Of klik de knop Start kies 'uitvoeren' en typ 'cmd' in dit venster. Op Windows Server bestaat er zoiets als PowerShell. Dit lijkt op een gekleurde versie van de commandprompt. Maar dit beeld klopt niet. Met Powershell kunnen meer scripting commando s worden uitgevoerd. Sommige commandos die het in de commandprompt doen, werken echter niet of anders in de PowerShell. sio Tricks Industriële netwerken In veel industriële netwerken is geen DHCP server aanwezig. Dit betekent dat elke deelnemer een 'fixed' IP-adres heeft. Dat heeft als voordeel dat degene die het netwerk samengesteld heeft, precies weet welke deelnemer welk IP-adres heeft. Als componenten een webpagina hebben is deze eenvoudig te vinden, tevens is het handig voor diagnose. Bij netwerken met fixed IP adressen is het wel erg belangrijk om te voorkomen dat er geen dubbele adressen worden toegekend. n a ls N ederland ip T - Wat te doen bij communicatie problemen met PLC's of andere deelnemers Iedereen kent het wel. Alles moet volgens jou in orde zijn om een verbinding op te stellen. Maar op het moment dat je online mee wilt kijken in de PLC, of je wilt het PLC programma downloaden naar de PLC krijg je de melding dat er geen communicatie is. Hoe dit snel op te lossen? Probeer het volgende stappenplan eens!! Controleer Check eerst of er activiteit is over de ethernet kabel. Meestal kun je dit wel zien aan diagnose LEDs bij de ethernet poort, maar in Windows kun je bij ethernet adapters meestal ook wel een goede diagnose krijgen.! Probeer het IP-adres te pingen van een van de andere aanwezige deelnemers in het netwerk. Open Command Prompt en hierin type je het commando Ping gevolgd door het IP adres van de andere deelnemer bv ping Mocht er reply komen van de andere deelnemer kun je concluderen dat er zich een goed werkend netwerk bevindt tussen jouw computer en de andere deelnemer. Geslaagde ping, antwoord.! Indien er geen reply komt, kan het zijn dat de instellingen van de ethernetadapter niet juist zijn. Mislukte ping, antwoord niet Wanneer een deelnemer onbereikbaar is, kan dit verschillende oorzaken hebben. Het hoeft niet altijd het fysieke netwerk te zijn waarin een fout zit. Vaak zijn de netwerkinstellingen van je netwerkkaart niet correct in combinatie met het netwerk waarop je probeert te verbinden. s & Het magazine van de iaprofessionals.nl en de LinkedIn groep IA Professionals Nederland

7 ! Open de adapter instellingen en vervolgens TCP/IPv4 properties. In de meeste gevallen ziet het eruit als: -? Door -? Toe te voegen aan een commando wordt de help getoond. Probeer maar eens ping -? En je krijgt alle opties te zien welke je met dit commando kunt uitvoeren. Ctrl C Toets CTRL gelijk inhouden met c, breekt het actieve commando af Ping naam Ping IP adres Zelfde als bij de optie IP adres, maar dan op computernaam b.v. ping om te controleren of de internet verbinding en de DNS server goed zijn ingesteld. (Let wel op voor firewalls en routers, want die kunnen het ping commando blokkeren) Ping t laat de ping eindeloos doorlopen (ping t ) Ping l voor het specificeren van de verzonden pakketgrote in bytes, b.v. voor netwerk test (ping l 4000) ARP AdressResolutionProtocol ARP a Laat actuele lijst zien zijn van IP adressen gekoppeld aan MAC adressen, met daarbij Dynamic/Static toekenning Route Netwerk-routeringstabellen manipuleren IPconfig Bekijken van de instellingen van de netwerkkaarten in de PC (korte lijst) IPconfig /all Laat de uitgebreide lijst zien Ipconfig /renew Haal een nieuw IP adres op van de DHCP server Netstat Statistieken van netwerk data Netstat -e 3 elke 3 seconden wordt een overzicht gegeven van de hoeveelheid data over de netwerk aansluiting(en). Voor de meeste niet-industriële netwerken is deze instelling prima. Echter in een netwerk met fixed IP-adressen is dit niet juist. Klik hiervoor op de radio button met de tekst Use the following IP address:, vervolgens moet er een IP adres ingevuld worden, dat nog niet gebruikt wordt en in de meeste gevallen subnet mask: ! Probeer nogmaals te pingen naar een andere deelnemer of probeer eens het commando: Arp -a in command prompt. Hierdoor gaat je PC uitzoeken welke adressen bereikbaar zijn in het netwerk en geeft als resultaat een lijst met alle bereikbare IP adressen.! Heb je zelf het IP adres ingesteld? Controleer dan ook eens, of het IP adres binnen het netwerk al eens voorkomt. Dit gaat namelijk zeker problemen oplossen. Overige tools: SoftPerfect.com biedt een gratis scan om actieve deelnemers op een netwerk te vinden 29 september t/m 02 oktober Vakbeurs: Elektrotechniek 2015 Elektrotechniek toont de nieuwste innovaties in praktijk. In een woning, in de industrie, in de utiliteitsbouw en in de infrastructuur en energie. In de jaarbeurs worden die omgevingen op spectaculaire wijze nagebouwd. Exposanten presenteren hun totaaloplossingen en laten zien hoe ze werken. Elektrotechniek brengt de toekomst dichterbij. Locatie: Jaarbeurs, Utrecht 5 t/m 8 oktober Vakbeurs: Motek International trade fair for automation in production and assembly. The international trade fair Motek is the world s leading event in the fields of production and assembly automation, feed technology and material flow, streamlining through handling technology, and industrial handling. As such, Motek is the only trade fair to clearly focus on all aspects of mechanical engineering and automation and on the presentation of entire process chains. Locatie: Stuttgart(D) 6 t/m 8 oktober Vakbeurs: Energie Energie is hét jaarlijkse ijkpunt voor professionals om de balans op te maken op het gebied van energie. Drie dagen lang komt alles en iedereen op het gebied van energiebesparing en duurzame energieopwekking samen voor het grootste live energieplatform van Nederland. Locatie: Brabanthallen s Hertogenbosch IA Professionals - #06 - p. 7

8 Flowbewaking met thermodynamische sensoren Flowbewaking volgens het thermodynamische principe is een betrouwbare manier van flow-bewaking zonder bewegende delen. Een temperatuursensor meet de medium temperatuur en een tweede temperatuursensor zal een iets hogere temperatuur aannemen wanneer er geen stroming is. Bij stroming wordt er warmte afgevoerd en zal het temperatuurverschil kleiner worden. Hieruit wordt de stroming afgeleid. Volgende eigenschappen zijn van belang bij dit soort sensoren:! warmte geleidbaarheid! warmte capaciteit! viscositeit Voor waterachtige vloeistoffen zijn uitvoeringen leverbaar tot 300 cm /sec flowsnelheid. Voor olieachtige producten kunnen deze waarden hoger zijn. Kenmerkend voor de constructie van de sensor zijn de hoge temperatuur gradiënt van 250 K/minuut en de druk tot 100 bar voor vloeistof stroming sensoren. Standaard zijn de sensoren uit RvS vervaardigd maar andere materiaal soorten zoals ticonal en hastelloy zijn ook leverbaar. Cematic-Electric is een adviserende elektrotechnische handelsonderneming met diverse buitenlandse vertegenwoordigingen voor de Nederlandse markt. Wij leveren een breed scala aan producten die aan de diverse sectoren van de Nederlandse markt worden geleverd. Dit zijn o.a. de installatie bedrijven, chemische en voedingsmiddelen industrie, machinebouw, agro-industrie en de industriële automatisering. Cematic-Electric BV Diamantstraat TA Hengelo Leverbare uitvoeringen Er zijn compacte uitvoeringen en uitvoeringen met gescheiden sensor en versterker. De versterkers en de compacte uitvoeringen zijn uitgevoerd met een LED indicatiebalk, die direct de situatie aangeeft. Temperatuurbewaking en andere opties behoren tot de mogelijkheden. Ook zijn in-line uitvoeringen leverbaar. Hier wordt het meetbereik niet aangegeven in cm/sec maar in liters of cc per minuut. Deze worden in diverse uitvoeringen geleverd met een maximaal meetbereik van ca. 100 liter/minuut. Deze zijn met een ledbalk of met een digitale uitlezing uitgevoerd. Ook voor Ex toepassingen, zowel voor vloeistoffen als gassen, zijn sensoren met de bijbehorende ATEX certificaten leverbaar. Inbouwrichtlijnen vloeistof stroming sensoren Optimaal is een locatie waar een laminaire stroming is te verwachten. Dus niet direct in de buurt van koppelingen en bochten. Als in- en uitlooplengte wordt voor en na de sensor ongeveer 5.10x de buis diameter aanbevolen. Dit is afhankelijk van de snelheid van het medium. Bij voorkeur de sensor plaatsen in een stijgleiding omdat deze altijd gevuld is. Bij kleinere diameters kan men ermee volstaan dat de sensorpunt geheel in de stroming zit. Bij grotere diameters en/ of lage stroming kan het zijn dat een langere uitvoering een optimaler resultaat geeft. Voor luchtstroom sensoren gelden ook soortgelijke richtlijnen. Deze sensoren zijn o.a. toe te passen op stilstand, overflow, onder flow en als droogloop beveiliging. De 4 groene leds geven afhankelijk van de instelling een deel van het meetbereik weer. Individuele flow bewaking van sproeikoppen Toepassingen Overal waar vloeistoffen of lucht stromingen moeten worden bewaakt vinden deze producten hun toepassing. Denk hierbij aan o.a. koelcircuits en warmte wisselaars. Groot voordeel is dat ze ook toepasbaar zijn bij demi-watertoepassingen zonder geleidbaarheid. Dit is een pluspunt in vele toepassingen. Ook voor klant specifieke oplossingen biedt EGE veel mogelijkheden. Dit kan variëren van een eigen logo tot een specifieke constructie. Door de korte lijnen met de fabrikant kan hierop snel en efficiënt worden ingespeeld SDN 552 in-line uitvoering SN450 uitvoering SC440 uitvoering Het magazine van de iaprofessionals.nl en de LinkedIn groep IA Professionals Nederland

9

10 Systeemoplossingen, de uitkomst in aandrijftechniek De integratie van aandrijven en besturen heeft meestal als hoofddoel technische processen eenvoudiger te maken. Als neveneffect wordt het mogelijk om energiestromen te beheren, wordt er bijgedragen aan een vermindering van het energiegebruik en het terugwinnen van energie uit het proces. Een geïntegreerd systeem ook wel aangeduid als 'systeemoplossing'. Elsto Drives en Controls heeft vanuit haar leidende rol op het gebied van aandrijven en besturen een duidelijke visie op het fenomeen systeemoplossing en is betrokken bij een groot aantal applicaties. De in industrie en voertuigtechnologie steeds strenger wordende eisen voor wat betreft energie-efficiëntie en CO2-uitstoot heeft Bonfiglioli-Vectron er toe gebracht om de reeds krachtige systeemmogelijkheden van hun frequentieregelaars speciaal voor dit doel verder uit te breiden. Mooi voorbeeld van een door ELSTO ontwikkelde systeemoplossing is de combinatie van een set frequentieregelaars met een geavanceerd energiemanagementsysteem en door ELSTO ontwikkelde ultra compacte vloeistofgekoelde ACmotoren. Voor advies, engineering, productie, installatie en nazorg van complete aandrijf- en besturingsprojecten op maat is Elsto Drives & Controls dé partner bij uitstek. Elsto Drives legt zich toe op het ontwikkelen, produceren en verkopen van elektromechanische aandrijfsystemen. Daarnaast bouwen en ze wereldwijd in eigen huis ontwikkelde waterfiltratiesystemen. Elsto Controls is specialist in besturingsoplossingen, paneelbouw en servotechniek. Dagelijks bedenkt deze groep technologische hoogstandjes, als standaard oplossingen geen uitkomst bieden Ze maken deel uit van de Stokvis Group waar circa 300 mensen werkzaam zijn. Door de compacte bouw en de vanzelfsprekende waterdichtheid werden deze motoren ingepast in de wielaandrijvingen van een landbouwvoertuig. Normaliter worden de naafaandrijvingen van hydromotoren gebruikt maar, door het hoge intrinsieke rendement van 94% van de gebruikte elektromotoren, werd op deze wijze in bepaalde bedrijfssituaties een energiebesparing gerealiseerd van maar liefst 60% ten opzichte van hydromotoren die worden aangedreven door een powerpack. Door gebruikt te maken van elektromotoren en slimme regelaars kan ook een onafhankelijke toerental regeling per wiel (het zogenaamde elektronisch differentieel) en een elektronische besturing met wielhoekdifferentiatie op alle wielen worden gerealiseerd. Veiligheidsfuncties als sperdifferentieel werking, ABS en een stabiliteitssysteem worden in deze systeemoplossing op elektronische wijze relatief eenvoudig gerealiseerd. Maar ook toerentalregeling en koppelbegrenzing voor de elektrisch aangedreven PTO. Bovenstaand voorbeeld maakt gebruik van frequentie geregelde AC motoren. Maar ook voor mobiele DC toepassingen kunnen geïntegreerde systeemoplossingen worden ontworpen, waarbij met name de interactie tussen energiegebruik, opwekking en opslag de aandacht krijgt. Niet alleen bij mobiele toepassingen komen systeemoplossingen tot hun recht. Juist in de industrie en het bedrijfsleven zijn er talloze toepassingen waar systeemoplossingen het verschil kunnen maken. Niet alleen wat gebruiksgemak of efficiëntie betreft maar ook wat betreft duurzaamheid, veiligheid en energiegebruik. Door de modulaire bouwwijze en de vrijwel oneindige aanpasbaarheid van de systeemcomponenten hebben machineen installatiebouwers door toepassing van systeemoplossingen voortaan de mogelijkheid om te voldoen aan zelfs de meest veeleisende OEM'er. Productiviteit, flexibiliteit en energieverbruik kunnen zo op een hoger plan worden gebracht. Zowel bij nieuwbouw projecten, als bij het moderniseren van bestaande installaties. Ter illustratie een aantal voorbeelden van de vrijwel onbegrensde mogelijkheden. Electronic Line Shafting Electronic steering Load sharing Het magazine van de iaprofessionals.nl en de LinkedIn groep IA Professionals Nederland

11 Op- en afwikkelen van oneindig materiaal 'Point to point' positionering Tot slot Bij op- en afwikkelinstallaties is een constante baanspanning en/of baansnelheid essentieel om productschade of verstoringen van het proces te voorkomen. Doordat op diverse plaatsen in het proces encoders en sensoren zijn ingezet die 'real time' informatie aan een intelligente regelaar sturen, is het voor de regelaar mogelijk voortdurend draairichting, snelheid en kracht van de motoren aan de actuele behoefte aan te passen. De regeneratieve energie die bij het afwikkelen vrijkomt kan met behulp van de juiste regelaar weer voor hergebruik geschikt worden gemaakt. Elektronische gelijkloop met directe synchronisatie Bij sommige productieprocessen (bijvoorbeeld druk- en lamineerprocessen) moeten meerdere walsen of cilinders volledig synchroon lopen of juist gecontroleerd asynchroon, zoals bij wals- en strekprocessen. In al deze gevallen is het elektronisch koppelen en sturen van individuele aandrijvingen dé oplossing. Zo kan een zeer nauwkeurige gelijkloop worden gerealiseerd en worden aanpassingen aan het product of in het productieproces probleemloos real-time worden doorgevoerd. Bij hijs- of treklieren met een grote draadberging is netjes op- en afspoelen van de kabel vaak problematisch. Mechanische kabelgeleidingssystemen voldoen bij een groot aantal kabellagen vaak minder goed. Een elektrisch aangestuurd systeem vergelijkt tijdens het bedrijf de 'real time' verkregen informatie van encoders met de vooraf ingestelde waarden in de regelaar en varieert bewegingsrichting, snelheid en slaglengte van de kabelgeleider, afhankelijk van de meetwaarden. Zelfs bij een groot aantal - vaak dunne - kabellagen is met dit systeem een goed opspoelgedrag te realiseren. Lastkoppel verdelen over meerdere motoren In de praktijk worden regelmatig meerderde motoren op één aandrijving aangestuurd door één enkele regelaar. Hiermee kan het vermogen per motor niet individueel worden geregeld en in extreme gevallen kan zelfs één van de motoren als generator gaan werken, terwijl andere motoren extra hard moeten werken. Los van een hoge mechanische slijtage verhoogt deze manier van aansturen ook de vermogensbehoefte met een hoger energiegebruik of zelfs grotere motoren als resultaat. De hierboven beschreven voorbeelden zijn slechts een greep uit de talloze mogelijkheden. Het ontwikkelen van modulair opgezette systeemoplossingen vraagt dan ook per project steeds weer een herbezinning wat de optimale oplossing zal zijn. Bij ELSTO zijn wij er van overtuigd dat het opzetten van een projectorganisatie bestaande uit engineers en productspecialisten van Elsto Drives & Control, al dan niet aangevuld met externe specialisten van leveranciers als Bonfiglioli- Vectron en/of gerenommeerde kennisinstellingen, de beste manier is om zorgvuldig en snel de voor de klant optimale oplossing te realiseren Meer weten? ELSTO controls in Voorhout of bekijk: Positioneren met spindelassen Wanneer gewerkt wordt met meerdere hefspindels biedt het elektronisch koppelen van deze assen duidelijke voordelen. Op basis van encoderinformatie en naderingsschakelaars kunnen de regelaars het platform, ook bij ongelijke belasting, horizontaal en gelijkmatig bewegen. Zo kan een platform of luik ook goed in een ( waterdichte) sponning worden aangedrukt, waarbij individuele koppelbegrenzing zorgt voor een gelijkmatig aandraaien ook als de uitgangs- en eindpositie niet exact in hetzelfde vlak liggen. De oplossing is het toepassen van meerdere regelaars die in een zogeheten 'masterslave' opstelling werken. Daarbij is één motor de baas en de rest zonder verwringing of verhoogd stroomverbruik volgt. positioning en synchronizing IA Professionals - #06 - p. 11

12 Efficiënt engineeren Machinebouwers voelen continu de druk om te veranderen. Nieuwe regels vanuit de overheid, toegenomen concurrentie, klanten die sneller hun product willen, lagere kosten, industry 4.0, waarbij alles transparant en verbonden is Zomaar enkele voorbeelden van uitdagingen waar de verschillende engineeringsafdelingen voor staan. In dit artikel een praktijk voorbeeld om efficiënter te engineeren met SOLIDWORKS Electrical. Vanuit het project hadden we de uitdaging om de mechanische projecten en de electrical projecten met elkaar te integreren. Het was belangrijk om het bedrijfsproces inzichtelijk te hebben. Het bleek dat het elektrische en mechanische ontwerpproces niet goed op elkaar afgestemd waren. In veel gevallen bleek dat beschikbare ruimte(s) voor de besturingskasten werd bepaald in het mechanisch ontwerp, zonder dit met de electrical afdeling kort te sluiten. Een ander probleem was de bekabeling. Dit resulteerde in wijzigingen van het mechanisch model in verband met de kabelloop waardoor de doorlooptijd van projecten verder toenam. Belangrijk is dat de keuzes die in de engineeringsfase worden gemaakt 70% bedragen van de totale kosten. Terwijl de meeste kosten worden gemaakt in de logistieke en productiefase. Dit bedraagt ongeveer 80%. Hier kunnen we de winst niet halen. Met andere woorden: de mechanische- en elektrische engineers zijn de sleutel. Op zich is dit geen nieuws, want een fout herstellen in de engineeringsfase is goedkoper dan het herstellen van dezelfde fout in de productiefase. Het omlaag brengen van de kans op fouten was dan ook één van de speerpunten in dit project. Kostenbesparing is noodzakelijk om de concurrentie voor te blijven maar er is meer nodig. Machinebouwers die zich in de huidige markt willen onderscheiden, doen dit door hun producten sneller te ontwikkelen. Daarnaast moeten ze een betere kwaliteit leveren dan de concurrentie uit Oost-Europa en Azië. Een steeds kortere time-to-market wordt geëist door de klanten en er worden steeds hogere kwaliteitseisen gesteld aan de oplossingen die machinebouwers maken. Als de prijs concurrerend is dan geven kwaliteit en snelheid de doorslag. Waar ging het 'fout' bij deze machinebouwer? Daarnaast is deze software makkelijk te gebruiken en bevat het een uitgebreide bibliotheek van diverse elektrocomponenten. SolidWorks Electrical bestaat uit twee modules: Solidworks Electrical Schematic en SolidWorks Electrical 3D. Cadmes optimaliseert ontwerp- en productieprocessen door het leveren van intelligente ICTproducten (CAD, CAM, CAE, PDM en PCF), consultancy, training en de beste support in de industrie. Het hoofdkantoor staat in 's- Hertogenbosch, waarnaast Cadmes eigen vestigingen heeft in Almelo (NL), Gent, Gosselies (B), Keulen en Hannover (D). Tijdens het gehele proces van elektrotechnische documentatie kunnen er fouten gemaakt worden. Na inventarisatie bleek dat er een aantal aandachtspunten waren;! Maken van schema's kost te veel tijd! Wijzigingen doorvoeren kost te veel tijd! Inconsequente bedrading & bekabeling! Ontwerpgegevens verschillen tussen Elektro en Mechanische afdelingen! Foutieve aansluitingen door het ontbreken van klemmen en kabellijsten Na evaluatie van diverse elektropakketten bleek dat SolidWorks en SolidWorks Electrical de beste oplossing is voor de integratie van mechanische en elektrische projecten. Het magazine van de iaprofessionals.nl en de LinkedIn groep IA Professionals Nederland

13 Solidworks Electrical 3D biedt real-time synchronisatie tussen de schema's en het 3D-model. Hierdoor hebben de mechanische- en elektro-engineers er meteen zicht op welke componenten reeds geplaatst zijn en welke componenten 'vergeten' zijn. Terwijl SolidWorks Electrical Schematic gebruikt wordt voor onder andere het realiseren van de elektrotechnische schema's en alles wat daarbij hoort. Denk hierbij aan diverse rapportages waaronder materiaal- en stickerlijsten. Maar ook 'intelligente' PDF's waarmee, bijvoorbeeld, de service afdeling sneller inzicht heeft in de machine. Multidisciplinaire aanpak Door de begeleiding van Cadmes bij de invoering van Solidworks Electrical is het veranderingsproces multidisciplinair bij de mechanische en elektrische afdeling opgepakt. Bij de elektrische afdeling werd voor het maken van de schema's, in de oude situatie, gebruik gemaakt van AutoCAD LT. Nadat de SolidWorks Electrical training gevolgd was bij Cadmes bleek dat - om succesvol multidisciplinair te werken - standaardisatie van essentieel belang is. Dit bestond uit het inrichten van een standaard symbolen bibliotheek en een bibliotheek van herbruikbare deelblokken/macro's. Hiermee werd er al efficiënter gewerkt in de 2D omgeving. Standaardisatie De volgende stap in het efficiënter engineeren was de standaardisatie van de te gebruiken elektro componenten. Hierbij is voor leveranciers gekozen die al 3D componenten beschikbaar hebben. Door het inrichten van een catalogus binnen Solidworks Electrical is aan de artikelnummers meteen het juiste 3D component gekoppeld. Is er nog geen 3D component beschikbaar dan wordt er aan de hand van de afmetingen bij het artikel automatisch een 3D model gegenereerd. Zo wordt toch de correcte ruimte gealloceerd. Een bijkomend voordeel is dat de Service-afdeling bij calamiteiten minder componenten op voorraad hoeft te hebben. De laatste stap in dit project was om de 'brug' te slaan tussen de electrical en mechanical afdeling. Hiervoor werd SolidWorks Electrical 3D bij de meachnische afdeling geïmplementeerd. Dit betekende voor mechanical engineers, die een 'feeling' hebben met electrical, een veranderde manier van werken. Door de beide ontwerppakketten met elkaar te integreren konden nu de relevante elektrocomponenten in het virtuele prototype geplaatst worden. Een wijziging in 2D had dus meteen effect in 3D en vice versa. Nadat de componenten geplaatst waren werd in samenwerking met de electrical engineer de 'routing' bepaald. Routing In de oude situatie werden de kabels pas getrokken nadat het eerste prototype daadwerkelijk gebouwd werd. Op dit moment werd ook pas duidelijk of kabels daadwerkelijk gelegd konden worden of dat er een aanpassing aan de machine noodzakelijk was. Vervolgens werd er, om de lengtes van de kabels te bepalen, met een bolletje touw door de machine gekropen, waardoor meteen de lengtes voor de toekomstige machines van dezelfde serie bekend waren. Samengevat betekent dit dat, door van SolidWorks Electrical gebruik te maken, de tijd om de elektroschema's te maken verkort is. Dit komt omdat de software repeterende taken, zoals het nummeren van componenten en kruisverwijzingen automatisch op de relevante tekeningen doorvoert. Door één druk op de knop worden automatisch de klemmen-, kabel- en bedradingslijsten gegenereerd zonder dat dit meer tijd kost. Hierdoor worden de aansluitfouten in de productie verminderd hetgeen heeft geresulteerd in een systematische werkmethode. Met SolidWorks Electrical 3D worden de componenten in 3D geplaatst en aangesloten om eenvoudig de exacte lengtes van de leidingen, kabels, draden en draadbomen (harnesses) te bepalen. In dit project heeft dit een tijdsbesparing van 75%, voor wijzigingen doorvoeren in de schema's, opgeleverd. 20% minder fouten in de productie en 20% kortere doorlooptijden Met 'routing' wordt hier bedoeld het pad waar de kabels langs gelegd moeten worden. Hierdoor worden al in het digitale prototype de exacte lengtes van de kabels bepaald en tevens kan men controleren of er genoeg ruimte voor de kabels beschikbaar is. Ook houdt de software rekening met de buigradius van de kabels, waardoor een realistische weergave van de bekabeling en bedrading in de machine ontstaat. Gerald te Wierik Senior Consultant Cadmes IA Professionals - #06 - p. 13

14 Mijn Berlijnse avontuur De jeugd heeft de toekomst. Daarom laten we regelmatig studenten aan het woord over de ervaringen die ze opdoen tijdens de stage. Deze keer Lennart Groen die stage in Duitsland mocht lopen. Wat er aan vooraf ging Ik rondde op mijn 15e de opleiding VMBO KBL installatietechniek af. Daarna volgde een 'werkend leren' traject op MBO niveau 2 tot Monteur elektrotechnische installaties aan het Deltion College te Zwolle. Daarnaast werkte ik in de panelenbouw voor de klimaatbeheersing en waterschap. Ik haalde mijn diploma maar uiteindelijk miste ik de uitdaging als paneelbouwer en ben ik als servicemonteur van melkrobots aan de slag gegaan. Maar het bedrijf was helaas niet 'Kenteq' geregistreerd en ik ben met mijn opleidingstraject voor MBO Niveau 3 gestopt. Bovendien was er ook hier voor mij niet echt voldoende uitdaging. Zo kwam ik tijdens sollicitaties voor het eerst in aanraking met MA-IT. Uit het gesprek werd mij toen duidelijk dat mijn technische kennis nog onvoldoende was en ik besloot fulltime terug te gaan naar de schoolbanken. Opleiding Mechatronica Ik koos voor de opleiding MBO 4 Mechatronica, omdat je in de toekomst als engineer breed inzetbaar moet zijn op zowel elektrisch gebied, als op werktuigbouwkundig gebied. Ook hoop ik met deze opleiding een voordeel te hebben om bij de engineering van nieuwe systemen een juiste verhouding elektrotechniek en werktuigbouwkunde toe te kunnen passen. Het probleem waar ik in deze opleiding tegenaan liep was dat je ingedeeld werd bij jongens die net van het VMBO of de HAVO afkwamen en nog nul praktijk ervaring hadden. Vanuit het Deltion College kreeg ik de mogelijkheid de opleiding versneld te gaan volgen en ik hoop deze nu in februari 2016 af te ronden. Vervolgens wil ik graag een HBO studie in de elektrotechniek volgen en mij richten op de industriële automatisering (Software Engineering). Stage: hoe, wat, waar? In de derde periode van de opleiding heb ik een voorlichtingsbijeenkomst bijgewoond om stage in het buitenland te gaan lopen. Wat mij als eerste opviel was dat de animo tijdens deze voorlichting zeer klein was (van de 200 techniekstudenten waren er maar 16 aanwezig). Door de uiteindelijke overtuiging die ik tijdens deze voorlichting heb gekregen, besloot ik om de uitdaging aan te gaan en een stage van 6 maanden in Berlijn aan te pakken. Voor deze stage is een Europese subsidie uit het Leonardo da Vinci fonds beschikbaar. Dit bedrag moet voldoende zijn om, zonder extra inkomen, van rond te komen. De uitdagingen die voor mij lagen waren: het op mijzelf wonen, het communiceren met de collega's en mensen in het openbaar, het aangaan van nieuwe technische uitdagingen en het op jezelf aangewezen zijn. Graag had ik bij dit proces actief deel willen uitmaken om mij aan het bedrijf te presenteren en de opdracht van tevoren te bespreken. Het vinden van een woning werd vanuit het Deltion College keurig geregeld. Zij hadden contacten met de woningcorporatie in Berlijn en konden een passende woning vinden die ook nog betaalbaar was. Ik ben met de trein naar Berlijn gereisd en ik was van het ene op het andere moment op mezelf aangewezen. Gewapend met een plattegrond, een adres en veel bagage Waar moet je heen? Je hebt uiteraard wel een adres en een kaart, maar vindt de weg maar eens in zo'n enorme stad. Waar een Berlijner een kwartiertje over doet (met U- Bahn, S-Bahn en Strassenbahn) kostte het mij toch al gauw 2 uurtjes. Ook nog eens bepakt met koffer en tas. Uiteindelijk bij mijn appartement aangekomen deed zich het volgende obstakel voor: de huisbaas sprak geen Engels en ik geen Duits. Dus met een beetje handen en voetenwerk kon ik het appartement betreden. Er waren nogal wat defecten en onvolkomenheden aan het appartement. Meteen doorgenomen met de huisbaas en het avontuur kon nu echt beginnen. Het vinden van een geschikte stageplaats is door een consulent in Berlijn gedaan. Dit omdat deze nauwe contacten heeft met de geschikte stagebedrijven. Het magazine van de iaprofessionals.nl en de LinkedIn groep IA Professionals Nederland

15 Het eerste plan was een fiets. Het Nederlandse nationale 'studenten' vervoermiddel. Maar waar vind je die? Kijk, als je er al een tijdje gesetteld bent ken je de weg beter. Ik kwam er achter dat een tweedehands fiets in Berlijn 3 keer zo duur is als in Nederland. Als mosterd na de maaltijd hoorde ik later ook nog eens dat het openbaar vervoer in Berlijn voor studenten heel goedkoop is. Voor een maandabonnement betaal je als student ongeveer 30 euro en daarmee kun je van het gehele OV net gebruik maken. Mijn eerste stagewerk Na het enerverende weekeinde ben ik op maandag, samen met de consulent, in Berlijn voor het eerst naar het stagebedrijf gegaan voor een kennismaking. Het bedrijf is een innovatief automatiseringsbedrijf dat zich voornamelijk richt op warehouse automatisering. In het beginstadium van mijn stage heb ik veel productie- en montagewerk voor een automatiseringsproject in de 'Bundesdruckerei' moeten verrichten. Hier werd het transport tussen de verschillende machines en het warehouse voorzien van AGV's. Er werd een koppeling gerealiseerd tussen de AGV's en het warehouse management systeem. Reden om dit te automatiseren was de privacy gevoeligheid van de te vervoeren producten (ID kaarten) en de oplopende kosten van het personeel. Vervolg stage Uiteindelijke opdracht, die ook beter bij mijn studieniveau paste, was de hardware engineering van een renovatieproject van een verouderde label- en bedrukmachine van eierdozen. ontwerpen vanuit een 20 stuks foto's en informatie die ik kreeg van de Duitse collega's (de machine stond nog in Zweden). De oplossing voor de gebrekkige informatie over de machine hebben we gerealiseerd door de machine te visualiseren aan de hand van de foto's en deze met de afdeling projectmanagement verder aan te vullen met informatie en deze weer met de klant kort te sluiten. Voor de oude regelapparatuur heb ik de Eplan macro's van het vervangende type zo aangepast dat deze voldeden aan de oude apparatuur. Ook voor Pro Panel heb ik de macro's gemaakt. Wat mij hier opviel was dat de hardware engineers mee gaan op karwei om de installatie te bekabelen. Groot voordeel hiervan is dat kleine aanpassingen in de tekening direct toegepast worden en dat er een directe één op één communicatie is tussen engineer en opdrachtgever. Graag had ik tijdens mijn stage ook een deel software engineering willen bijwonen. Hier is het echter vanwege de hoge druk op de lopende projecten niet van gekomen. Het verschil tussen stagelopen in Berlijn en Nederland Wat ik in Berlijn heb ervaren is dat ik me veel socialer betrokken voelde bij het bedrijf. Maar wellicht speelde het feit mee dat ik de eerste buitenlandse stageloper was. Bovendien is de persoonlijke omgang met collega's onderling anders. Iedereen schudt 's morgens elkaar de hand, wenst elkaar een goede lunch (Mahlzeit) en zegt elkaar bij het verlaten van het pand gedag. Dit was voor mij wel erg wennen. Het leverde soms hilarische momenten op, wanneer je even niet meer weet wat je moet doen of moet zeggen. mooiste na de afronding van de stage de aanbieding voor een werkplek bij het bedrijf. In het buitenland word je sociaal gezien automatisch deel van de groep collega's die je dagelijks om je heen hebt. Zo ben ik op een avond alleen naar een studentenfeestje gegaan. Aan het eind van de avond was ik 4 nieuwe vrienden rijker. Op naar het volgende avontuur! Ik kijk met veel plezier terug op de stage in Berlijn. Het heeft mij heel veel sterker gemaakt ondanks dat het grootste gedeelte niet echt op mijn studie aansloot. Je kunt het wel een 'once in a lifetime experience' noemen. Zo'n kans krijg ik niet gauw weer. Las ik eerder vacatures waarin stond, dat je bereid moest zijn om naar het buitenland te reizen, dan dacht ik bij mijzelf : ik weet niet of ik dat wat vind. Met de ervaring die ik nu heb zeg ik: 'Ja graag, en het liefst nog verder van huis!' De uitdagingen bij deze opdracht waren het hergebruiken van oude regelapparatuur, het volbrengen van de eisen van de klant, zorg dragen dat de hardware overeenkomt met 3 bestaande drukmachines en het Heel attent van de stagebegeleider was dat hij mij motiveerde om aan de slag te gaan met C# door literatuur voor mij aan schaffen. In mijn vrije tijd ben ik daarmee aan de slag gegaan. Natuurlijk was het IA Professionals - #06 - p. 15

16 Nieuwe Blancheer- en Koellijn met moderne technieken Van Doren Engineers werkt al meer dan tien jaar samen met Peka Kroef. De specialist in het verwerken van verse, gekoelde aardappelproducten. Twee familiebedrijven uit dezelfde streek, die ook nog eens dezelfde taal spreken. Dat bleek ook bij de realisatie van een moderne blancheer- en koellijn voor de hoofdvestiging van Peka Kroef in Odiliapeel. Van Doren Engineers verzorgde de besturingskasten, de bekabeling en de automatisering van deze compleet nieuwe verslijn. De producten van Peka Kroef wortelen 'letterlijk' in de aarde. Aan het begin van de productiecyclus staat het streng geselecteerde pootgoed. Ruim 200 Nederlandse, Duitse en Belgische telers planten pootaardappelen voor het productiebedrijf. Peka Kroef verkoopt de producten zowel onder het eigen Peka-merk, als onder het private label van verschillende supermarkten. Daarnaast levert het bedrijf, onder eigen naam, aan andere belangrijke markten: de Foodservice en Foodretail. Peka Kroef produceert vanuit 3 locaties: Odiliapeel, Venray en Asten. De nieuwe blancheer-en koellijn in Odiliapeel koppelt nieuwe, efficiëntere technieken en moderne software aan een ander bereidingsproces. Van Doren Engineers is specialist in elektrotechniek, industriële automatisering en productie-ict. Ze zetten hun kennis en ervaring met name in voor productiebedrijven en machinebouwers. Met één doel, machines en productieprocessen intelligenter maken. Daarmee bieden ze de opdrachtgevers totaaloplossingen. Van engineering tot uitvoering. In deze lijn blancheren we de aardappelproducten met stoom in plaats van water, vertelt Patrick van der Greef, besturingsengineer bij Peka Kroef. Zo blijven de producten extra knapperig. Bovendien is deze methode veel duurzamer. We verbruiken minder energie en produceren minder afvalwater. De productielijn wordt sneller opgestart of omgeschakeld met behulp van de ISA88 structuur van de software. Dit biedt veel flexibiliteit en dat is vandaag de dag een steeds belangrijker aspect. Zo worden verschillende halffabricaten gemaakt op dezelfde productielijn. Totaalpakket als pre Van Doren Engineers ontzorgt Peka Kroef binnen de industriële automatisering op alle fronten. Naast het leveren van de besturingskasten en het aanleggen van de bekabeling, ondersteunt Van Doren Engineers ons bij de implementatie van de nieuwste besturingssoftware, verduidelijkt Van der Greef. Als systemintegrator hebben zij een compleet dienstenpakket in huis: van bekabeling tot panelenbouw. Zij hebben volop kennis van MES-, PLC- en SCADAsystemen. Een grote plus ten opzichte van andere bedrijven. Hoger level De nieuwe blancheer- en koellijn is door Van Doren Engineers uitgerust met een compleet redundant SCADA- en MESsysteem van Wonderware en voorzien van een Siemens S7-400 PLC. De complete fabriek beschikt over ruim 40 PLC's. Aan de PLC van de nieuwe blancheer- en koellijn zijn ruim 800 digitale in- en uitgangen en analoge in- en uitgangen gekoppeld. Hiermee worden ongeveer 220 sensoren uitgelezen en 170 actuatoren aangestuurd. Voorbeelden van sensoren en actuatoren zijn: temperatuursensoren, flowmeters, drukmeters, benaderingsschakelaars, drukknoppen, lampen, transportbanden, pompen, kleppen en ventielen. Wonderware draait op een aantal servers die redundant zijn. Dit houdt in dat de clients vloeiend kunnen overschakelen naar een andere server. Zo kan zelfs bij het uitvallen van een server nog alles bediend worden. Van Doren Engineers is een familiebedrijf, gebouwd op ondernemingszin, wilskracht en werklust. Er werken aanpakkers, die opdrachten net even anders aanpakken. Die oplossingsgericht denken en zich richten op lange termijn relaties. Het magazine van de iaprofessionals.nl en de LinkedIn groep IA Professionals Nederland

17 Wijzigingen kunnen op een server op kantoor eerst getest worden, voordat deze wijzigingen op alle schermen in de fabriek doorgevoerd worden. Van der Greef: Een open en flexibel systeem, dat qua lay-out identiek is aan het oude besturingssysteem. Zo hebben we het complete PLC- en SCADA-systeem van de verslijn naar een hoger level getild, waardoor de status van elke stap in het productieproces veel beter in beeld is. Dankzij de nieuwe software kunnen we meer data loggen, trends en rapportages vastleggen en sneller schakelen bij onregelmatigheden. Als er problemen zijn ziet onze operator die direct en valt het productieproces niet stil. De onderhoudsvriendelijke besturing maakt storingsonderhoud eenvoudig. Vanuit elk scherm in de fabrieken, zowel in Odiliapeel als in Venray, kan de status van elke lijn bekeken worden. Zelfs vanuit huis kunnen we het complete systeem overnemen. De verslijn is daarmee helemaal up-to-date en draait inmiddels naar volle tevredenheid. Zodra bijvoorbeeld een stuk software met tevredenheid van de klant is gevalideerd, gaat het projectteam verder met het volgende stuk. Zo worden de misverstanden en verkeerde aannames bij het volgende stuk aanzienlijk beperkt. De projectleider heeft op deze manier ook een duidelijk overzicht over de vorderingen van het project. Wanneer de vorderingen niet snel genoeg gemaakt worden, kan er al in een vroeg stadium bijgeschakeld worden. Iedere dag overleggen de projectleden kort over de stand van zaken, wat de planning voor de huidige dag is en worden eventuele problemen besproken. Dan is het voor iedereen duidelijk wat er gedaan is en wat er nog gedaan moet worden. Kortom, het project is overzichtelijk en gestructureerd. Daarnaast staat een gefaseerde uitvoering centraal. Door een gespreide planning van hardware- en softwarewerkzaamheden worden risico's tot een minimum beperkt. Wanneer iemand even niet vooruit kan met de huidige fase, kan er alvast gewerkt worden aan de volgende fase. Deze eenduidige opdeling is ook doorgetrokken naar de PLC en SCADA applicatie. Op deze manier blijven deze overzichtelijk en duidelijk. Eventuele aanpassingen in de toekomst kunnen met minder tijd en moeite gerealiseerd worden. Bovendien kan er zonder hardware tekening alvast geprogrammeerd worden, omdat op deze wijze de indeling van de software niet afhankelijk is van de indeling van de besturingskasten. De in- en uitgangen kunnen ook later aan de betreffende control modules gekoppeld worden SCRUM-methodiek Typerend voor dit project is de unieke werkwijze. In plaats van het traditionele validatiemodel dat wordt toegepast om de software te beschrijven, programmeren en valideren hanteren wij de SCRUMmethodiek. Het project wordt in kleinere stukken opgedeeld. Deze stukjes worden, samen met de klant, al in een vroeg stadium gevalideerd. Misverstanden of verkeerde aannames worden op deze manier al in een vroeg stadium opgemerkt. Onze ervaring leert dat het tijdig oplossen van deze problemen van essentieel belang is voor een succesvol totaalproject. ISA88 structuur De complete verslijn is met behulp van de ISA88 standaard opgedeeld in units. Deze units kunnen onafhankelijk van elkaar gestart en gestopt worden. Zo kan met eenvoudige bediening de schroefblancheur opwarmen zonder dat andere units onnodig opgestart worden. Alarmen en meldingen worden per unit verzameld. Een operator kan meteen zien in welke unit een storing aanwezig is. Doordat een storing nu eerder gelokaliseerd is worden stilstandtijden door storingen geminimaliseerd. Wat is ISA88? ISA88, ook wel S88 genoemd, is een internationale standaard om productieprocessen en de besturing daarvan logisch op te delen. De laatste versie van deze standaard komt uit Voordelen:! De engineers gaan dezelfde taal praten! Communicatie tussen verschillende pakketten is gedefineerd! Productielijnen worden meer flexibel Door het juist toe te passen van S88, word de software meer modulair, waardoor delen seperaat kunnen worden getest en hergebruikt. S88 is een leidraad. Kijk binnen een project goed welke delen toepasbaar zijn. Daarmee voorkom je dat je doorschiet en daarmee de voordelen te niet doet. IA Professionals - #06 - p. 17

18 Op klus in het buitenland Nederlanders kom je overal tegen. Engineers en programmeurs in de industriële automatisering zitten vaak op plekken waar je de gemiddelde Nederlander niet aantreft. Zij raken daardoor ook in situaties verzeild die niet iedereen meemaakt. Deze keer de ervaring van Ron Schaap. Werken in het buitenland geeft je de mogelijkheden om plaatsen en landen te bekijken die je waarschijnlijk anders nooit zou bezoeken. Zo ben je 3 weken achtereen in de sneeuw in York. Of in Maine, een prachtige bosrijke omgeving aan de zee met overal houten huizen in de omgeving. Bezig met het in bedrijf nemen van een saus- en jammachine. En dan zit je de week erop in San Francisco, in een drukke wijk, zonder maar 1 stukje groen, in je korte broek, tussen de jelly beans. Steeds weer anders Elke keer weer een nieuwe uitdaging en nieuwe omstandigheden. De één extremer dan de andere. In Abidjan, Ivoorkust, een waxprintmachine voor stoffen in bedrijf nemen, die van boven tot onder in met wax bedekt is, zonder dat je iets van de machine afweet. Software schrijven voor een PLC waar je nog nooit mee gewerkt heb, in een land waar alleen maar armoede is. Wanneer je iets nodig hebt om de machine draaiende te krijgen, PLC of een simpel afsluitrubber, dan is dat niet even in de dichtstbijzijnde hardware winkel te vinden. Dan kan het zijn dat je wel een paar kilometer rond kunt rijden voordat je het gevonden hebt. Zo ook in Madeira, waar we het hele eiland naar een stom simpel dingetje hebben gezocht dat hier in elke hardware winkel te krijgen is. Maar dat geeft je wel weer een kick dat het weer werkt als je naar huis gaat. Wat er op je pad komt Voor een flessensmelterij had ik software voor een afkoeloven met een aantal afkoelsecties geschreven. Deze was in Nederland alleen koud getest en bleek achteraf niet goed de temperaturen te regelen. Dan kom je in een authentiek Engels arbeidersdorp met een prachtige glasfabriek, waar ik nog niet zou zijn gestopt als ik op doorreis was geweest. Of samen met een Duitse ovenbouwer naar Knoxville Tennessee om een oven in bedrijf te nemen die staal geleidelijk moet opwarmen tot 990*C. Vervolgens wordt dat door een robot opgepakt om in een gekoelde pers tot een gehard onderdeel van een auto geperst worden. Stresstesten Altijd weer avontuur Wat mij altijd heeft geboeid is dat ik elke keer weer een ander soort proces of automatisering met een andere techniek in een vreemd land, in combinatie met de lokale omstandigheden als een uitdaging zie. De ene ervaring is leuker en uitdagender dan de andere, maar het blijft altijd een avontuur. Wie: Leeftijd: Opleiding: Werkt bij: Functie: Landen: Favoriet: Want: Nooit meer naar: Want: Branches: Ron Schaap 46 jaar HTS Meet en Regel Venlo MA-IT Sr. Software Engineer US / UK / D / B / F / UKR PT / SA / CI (landafkorting.nl) US Lekker groot SA Geen klimaat voor Schapen Food, Automotive, Candy, Machinery Heb jij ook leuke of minder leuke dingen meegemaakt op een project in het buitenland? Vertel het niet alleen aan ons, maar ook aan (toekomstige) collega's. Word je verhaal geplaatst, dan ontvang je een IA Professional(s) sweatshirt Deze oven moest zo geprogrammeerd worden dat, wanneer er aan de uitgang een probleem was met de keramische rollen, waar het plaatstaal in de oven op getransporteerd wordt, die niet mochten stilvallen, omdat anders de rollen te warm zouden worden en kapot zouden gaan. De oven moest eerst 12 uur afkoelen waarna de kapotte rollen vervangen konden worden. Vervolgens moest de oven weer een aantal uur opwarmen, voordat deze weer gebruikt konden worden. Dit hield in dat de rollers binnen de oven heen en weer moesten blijven bewegen, zonder dat de platen naar buiten kwamen en afkoelden. Dit zijn aardige langdurige stresstesten met flink wat impact als het mis gaat. Je bent dan zo 24 uur aan testen kwijt. Het magazine van de iaprofessionals.nl en de LinkedIn groep IA Professionals Nederland

19 Industriële Automatiseerders Nederland Ben je op zoek naar een product of een dienst in of voor de industriële automatisering? De onderstaande bedrijven werken mee aan het IA Professionals magazine en de site. MA-IT B.V. Kennis & Kunde in de industriële- en de kantoor automatisering Zweedsestraat 8A1-8A BG Deventer MA MY AUTOMATION IT Invensys Toeleverancier Baarnsche Dijk LS Baarn SMC PNEUMATICS B.V. Experts in pneumatics De Ruyterkade AB Amsterdam B&R Industriële Automatisering B.V. Toeleverancier Hoge Schouw BZ Breda Van Doren B.V. Systemintegrator De Vlonder DB Boekel FlowID Het Kraneveld Building 10 Matrix AZ Eindhoven Cematic-Electric BV Toeleverancier Diamantstraat TA Hengelo FST Flame Spray Technologies Dijkgraaf RL Duiven FLIR Warmtebeeldcamera s Luxemburgstraat Meer (Belgium) Elsto Drives & Controls Loosterweg TL Voorhout Stork Technical Services System integrator Fabriekstraat 17-C 7005 AP Doetinchem LAN Handling Systemsi Product Handling Systemen Jules Verneweg BK Tilburg Cadmes Efficiëntie in Engineering Brabantlaan 3D 5216TV 's-hertogenbosch IA Professionals is er voor jou! Wil je ook op de hoogte blijven van de ontwikkelingen binnen de industriële automatisering? Het IA Professional magazine ontvang je als IA Engineer GRATIS op je deurmat. Ga naar de website van IA Professionals en meld je direct online aan. Of vul de antwoordkaart in, knip hem uit en stuur hem portvrij aan ons op. Je kunt uiteraard ook je collega deze kaart geven, zodat ook hij / zij gratis dit magazine ontvangt. Ja, ik wil het magazine van de IA Professionals ontvangen Naam: Voornaam: Adres: Postcode / Plaats: / Ik ben IA Engineer Ik ben in een andere functie werkzaam, namelijk als Een postzegel is NIET nodig IA Professionals Antwoordnummer VB Deventer

20 Plotseling te veel werk aan de winkel? Geen ervaring met een specifiek systeem? Uitloop op een project of ziekte van een medewerker? Een Industrial So ware Engineer nodig met Mobile App kennis? Wordt snel opgelost, My Automa on! Onze zeer ervaren mensen staan klaar om u bij te staan: PLC- en SCADA specialisten DCS en hybride DCS engineers MES, MIS & MOM ontwikkelaars Industrial Web / Mobile App programmeurs Hardware Engineers en Elektrotechnisch tekenaars nieuw Mechanical Engineers Ontwikkeling in Kennis en Kunde Bij MY AUTOMATION is zelfontwikkeling een must! Doordat onze engineers con nu worden geschoold in zowel de hard- en de so skills, zijn ze voorbereid op het werken in teams aan uw mooie projecten. Zweedsestraat 8A1-8A2 7418BG Deventer MA MY AUTOMATION IT MA MY AUTOMATION MECHANICA Science Park Eindhoven EG Son info@ma-it.nl info@ma-mechanica.nl