Parochie St. Nicolaas Meijel

Transcriptie

1 Parochie St. Nicolaas Meijel Kerkvisitaties met bijbehorende stukken als verslagen, rekeningen, inventarislijsten, jaargetijden, uit de tijd van de eerste stenen kerk van Meijel Henk Willems Meijel

2 Parochie St. Nicolaas Meijel Kerkvisitaties c.a. voor 1835 Inhoud 1. Inleiding a. Bij Visitaties, inventarisaties, renten, enz. van Meijel b. Pastoors van de St. Nicolaasparochie te Meijel Voor a. Uit cijnsboek Brabant en stadsarchief Helmond b. Registrum absentiarum Visitaties van a. Visitatieverslag van 13 oktober b. Visitatieverslag van 19 april c. Anniversaria altaar St. Anthonius d. Visitatieverslag van 11 april e. Visitatieverslag van 19 juli Kerkinkomsten uit korenpacht, wijn, olie, geld, 7 mei a. Oude pachten zonder opgave van grond, kapitaal, enz b. Pachten uit grondgebruik c. Geldleningen met bedragen, percenten, enz d. Uitgeleende gelden voor gestichte jaargetijden e. Uitgeleende gelden uit jaargetijden, schenkingen, akkers, enz Visitatie van oktober a. Visitatieverslag van 8 oktober Visitatie van juni a. Visitatieverslag 1722 (niet aanwezig) b. Calaloge d 'ornamente van 16 juni c. Staeth wat de kercke van Meijel jaerlicx heeft incomen, d. Register van de Armen tot Meijel in natura en geld 16 juni e. Kercken Register van Meijel 16 juni Renten, pachten, jaargetijden, enz., a. Uit Schepenbank Meijel, boek a-1 (Copie)Register Renten van Armen natura vanaf a-2. Register van de Renten van de Armen in geld a-3. (Copie) Register van renten van St. Antonius Autaer vanaf a-4. Register van Kerkrenten in geld en natura

3 7b. Rekening van de Armentafel H. Geest van 12 november b-1. Renten in rogge 37 7b-2. Register van de geldrenten van de Armen b-3. Register van de geldrenten van St. Antonius Autaer, b-4. Register van de renten van de Kerk, c. Renten / pachten voor Kerk in rogge, wijn, olie, was, geld, Visitatie van 5 juni a. Visitatieverslag van 5 juni b. Catalogus ornamentorum et paramentorum van 5 juni c. Anniversaria van de parochiale kerk St. Nicolaas d. Anniversaria van het St. Antoniusaltaar e. Coepeij uijt het boek aengaende de kerck van Meijel f. Register der Arme renten van Meijell f-1. Verplichtingen in natura (rogge) 71 8f-2. Geldt Renten 71 8g. Renten van St. Antoniusaltaer a. Reglement Administratie Kerk Meijel b. Extractum ex registro redituum pastoratum de Meijell c. Rekeningen van Armbestuur over c-1. Rekening van Armbestuur over c-2. Rekening van Armbestuur over c-3. ws Rekening van Armbestuur over c-4. Rekening van Armbestuur over d. Rekeningen van de Parochiekerk d-1. Rekening van Parochiekerk over d-2. Rekening van Parochiekerk over d-3. Rekening van Parochiekerk over a. Register van renten en andere bijdragen Kerk b. Register van renten en bijdragen Antoniusaltaar Slotnotities: leningen, betalingen Lijst renten en pachten Kerk, Lijst van voorkomende achternamen, toponiemen en plaatsen a. Achternamen b. Toponiemen c. Plaatsen

4 1. Inleiding Een beetje inzicht in de geschiedenis van een parochiekerk vereist, naast gegevens over de bedienaren, de gelovigen, de gebouwen, enz. ook enig inzicht in de bezittingen ten behoeve van de diensten en in de aanwezigheid van 'culturele ornamenten' als beelden van hun tijd en van de situatie van de kerk in de gemeenschap. Veel van deze gegevens zijn te vinden in de visitaties : verslagen met rekeningen, overzichten van ornamenten, jaargetijden, enz. 1a. Bij Visitaties, inventarisaties, renten, enz. van Meijel Daarom heb ik de volgende stukken verzameld, her en der vertaald uit Latijn of moeilijker Nederlands, met enige aantekeningen bij elkaar gezet. Ze bestrijken de tijd tot het einde van de eerste stenen kerk van Meijel in De teksten en gegevens zijn genomen uit: - Registrum Absentiarum , Bisschoppelijk Archief te Luik, niet genummerd archief - Visitatie van 13 oktober 1666, handingevuld op formulieren met voorgedrukte 'vraagkopjes' en beperkte schrijf ruimte, RHCL, Maastricht, archief Oude Bisdom Roermond, port. 71, p.113 e.v. - Visitatie van 19 april 1670, handingevuld\ op formulieren met voorgedrukte 'vraagkopjes' en ruime schrijfruimte, RHCL, Maastricht, archief Oude Bisdom Roermond, port. 72, p. 683 e.v. - Anniversaria van het altaar St. Anthonius RHCL Maastricht, Archief Oud-Bisdom Roermond, dekenaat Weert, port Visitatie van 11 april 1673 en Visitatie van 19 juli 1676, handgeschreven in visitatieboek, RHCL, Maastricht, archief Oude Bisdom Roermond, port. 78, la, p , Kerkvisitaties van , waarin de visitatieaantekeningen van 1673 en Kerkinkomsten uit korenpacht, wijn, olie, geld, 7 mei 1684 RHCL Maastricht, archief van de parochie St. Nicolaas Meijel, register nr. 2 Een klein notitieboek: 10 cm breed, 16 cm hoog, 61 beschreven pagina's. - Visitatie van 8 oktober 1715 Tekst en vertaling ontvangen van Mart Bohnen, archivaris van het Bisdom Roermond, inv.nr Cataloge van d'ornamente 16 juni 1722 en Jaarlijkse inkomsten van de kerk en armen, bijlagen bij visitatie in 1722, RHCL, Maastricht, archief Oude Bisdom Roermond, port. 77/78 - Renten, pachten, jaargetijden, enz van kerk, Antoniusaltaar en Armen RHCL, archief Schepenbank Meijel, protocol 2 4

5 RHCL, archief Parochie St. Nicolaas Meijel, register 1A - Visitatie van 5 juni 1755, met bijlage Catalogus Ornamentorum et Paramentorum handgeschreven, RHCL, Maastricht, archief Oude Bisdom Roermond, dekenaat Weert, port. 129, nr. 7, - Anniversaria van de parochiale kerk St. Nicolaas en St. Antoniusaltaar, 1755 RHCL Maastricht, 14.A002A, Oude Bisdom Roermond, dekenaat Weert, port. (oud) 77, Visitaties - Inkomsten en jaarlijkse verplichtingen in geld en natura van de kerk, 1755 en Register van de renten der Armen en van St. Antoniusaltaar, 1755 RHCL, Maastricht, archieven Oude Bisdom Roermond, port Reglement voor de administratie van de kerk, 1774, RHCL, Maastricht, archief Schepenbank Meijel, protocol 2 - Uittreksel van inkomsten van het pastoraat in Meijel, 1777, RHCL, Maastricht, archieven Oude Bisdom Roermond - Rekeningen van het Armbestuur en van de kerk , RHCL, Maastricht, archief Schepenbank Meijel, protocol 2 - Register van renten, pachten en andere bijdragen van kerk en Antoniusaltaar 1804, 1835 en 1849, RHCL, Maastricht, archief Parochie St. Nicolaas Meijel, register 1B 1b. Pastoors van de St. Nicolaasparochie te Meijel 1472 Joannes de Boechout 1485 Joannes Levels 1569 Wilhem Heijselmans 1599 Heer Michiel Philip Froijens 1646 Hendrick Jan Aert Emonts Henricus Sennen (à Zenna en Zennen) Egbertus van Loon (ook Hubertus, Lambertus en Eijmbertus in 1688 Jac. van Lysselt) Tilmannus Spee Petrus van Straelen Johannes Mathias Franciscus Frische Joannes Mathias van Buel Petrus Mathias Beltjens Antonius van Kessel Petrus Cleevers Johannes Arnoldus Hubertus Wouters Johannes Jacobus Hubertus Opheij Gerardus Franciscus Munnecom Antonius Verstappen Alphons J. H. Greijmans Jozef Godefridus Hubertus Maria Schreurs Jozef Gerardus Hubertus Grubben 5

6 Petrus (Piet) Sluiters Martinus (Teng) Claessens Jan Schoenmakers pastoor Peter van der Horst, waarnemend kapelaan Roger Maenen 2. Voor a. Uit cijnsboek Brabant en stadsarchief Helmond In het Rijksarchief te Brussel bevindt zich het Cijnsboek van de Hertog van Brabant. Daarin komt Sint Nicolaas van Meijel enige keren voor in samenhang met de cijns die door inwoners van Deurne betaald moest worden Sanctus Nijcholas de Meijel IIf (Deurne 45038, folio 19) bijschrift: 2 schelling, Jacobus van den Bossche (de Busco), hoevenaar van de heer Hertog 1380 ex parte Sancti Nijcholaij V ½ D novo (Deurne 45086, folio 28v) 1418 er is sprake van een verder nergens genoemde Sancti Michiel de Meijel 1448 en verder: verscheidene vermeldingen van Sancti Nycholai In het Stadsarchief van Helmond (nu RHCe Eindhoven) vinden we parochie Meijel (3787, akte 178 f.70) 2b. Registrum absentiarum Uit Bisschoppelijk Archief te Luik, niet genummerd, Registrum Absentiarum Met Alain Deblon, priester-archivaris, later professor, bekeek ik in 1980 en 1981 de 'afwezigheidsregisters ' van het dekenaat Eyck (Maaseik) van het bisdom Luik, tot welk dekenaat Meijel (met 57 andere kerken/kapellen) tot 1559 behoorde. Visitatieverslagen met de naam van Meijel waren er niet in de bisschoppelijke archieven te Luik. - In de jaren 1400, 1405, 1418, 1419, 1421, 1427, 1438, 1441, 1442, 1445, 1459, 1462, 1464, 1470, wordt slechts genoteerd: 'Meyel ecclesia placet'; Meijel had dus een kerk - In 1469, 1473 en 1497: Meyel, ecclesia, placet, matricularia ; Meijel had dus tenminste een matricularium: een inkomstenbron voor de laagste rangen in de kerkbediening (koster of kerkmeester), een vaste collecte per jaar of een vaste bijdrage bv. een brood of een kip van elk gezin per jaar. - In 1472: Meyel, ecclesia, matricularia, rector Joannes de Boechout pro absentia et placeto domini Henrici Delair (of Delant) presbytoris secularis ; Meijel had een pastoor of rector Joannes de Boechout, die met toestemming vervangen werd door Hendrik Delair (of Delant), seculier presbyter. - In 1485: Meyel, ecclesia, Rector Joannes Levels, studens Colonie, in jure canonico, Matricularia ; Meijel had een pastoor/rector, Joannes Levels, maar die studeerde in Keulen kanoniek recht. 6

7 - In 1534: Meyel, ecclesia, placet, matricularia, XXXIII mod. ; de pastoor of rector verdiende per jaar 33 malder graan. - In 1550: Meijel, ecclesia, placet, praesens matricularia annualis ; de matricularia waren jaarlijkse inkomstenbronnen. Met Alain Deblon moest ik concluderen: - De aantekeningen in het Register Absentiarum zijn voor Meijel zo gering, dat Meijel in 1400 wel een kerk had, maar waarschijnlijk van de laagste rang kapel, waar een bisschop nooit kwam en waar af en toe een deken toezicht hield. - De naam van de patroonheilige (St. Nicolaas), de aanduiding van tax (belasting) i.v.m. afwezigheid van een priester, ingestelde beneficiën, aantekeningen over de kerk of Meijel, enz. ontbreken, waardoor het vermoeden van een kapelachtige kerk of een kwartkerk versterkt wordt. Overigens hoeft dit niet het gebouw van een kerk te betreffen, maar wel de belangrijkheid van de parochie. MAAR: In 1400 had Meijel een kerk, waarschijnlijk een houten als voorganger van de stenen kerk uit ca In 1469 had de Meijelse parochie tenminste een matricularium: een inkomstenbron voor de laagste rangen in de kerkbediening (koster of kerkmeester), een vaste collecte per jaar of een vaste bijdrage bv. een brood of een kip van elk gezin per jaar. In 1472 had Meijel een pastoor of rector, Joannes de Boechout, die met toestemming vervangen werd door Hendrik Delair (of Delant), seculier presbyter. In 1485 had Meijel een pastoor/rector, Joannes Levels, maar die studeerde in Keulen kanoniek recht In 1519 is de kerktoren van Meijel afgebrand. Uit jaargetijden 1755 zijn namen bekend van parochianen die voor de herbouw bijdragen hebben geleverd en op de kaart van Jacob van Deventer (1536) is die afgebrande kerk te zien. In 1534 had de pastoor of rector recht op 33 malder graan per jaar. Toen in 1559/1561 de parochies werden heringedeeld, kwam Meijel in dekenaat Weert van het oude bisdom Roermond ( ) met o.a. Leveroy, Nederweert, Weert, Wessem en kapellen te Boshoven, Alt-Weert, Tongerloo, Swartbroeck, Laer, Heel, Grathem en Beegden. Meijel had toen wel uitdrukkelijk een kerk (die nog steeds XXXIII malder inkomsten voor de pastoor waard was), maar de parochie had nog geen beneficiën, d.w.z. inkomstenbronnen voor pastoor of kapelaan, bv. een (zij)altaar in de kerk, waar tegen betaling missen gelezen konden worden. Dit is op te maken uit wat in Luik en in boeken van onder meer Jos. Habets te vinden is. Het Leegerboek van Meijel uit 1483 geeft echter aan dat er rond 1500 wel een zij-altaar voor O.L.Vrouw was! Later werd dit het Altaar van St. Anna en Maria. Er kwam voor 1600 ook een zij-altaar van St. Antonius (broederschap-schutterij-gilde). In 1569 had Meijel als pastoor de eerwaarde heer Wilhem Heijselmans, die als getuige optrad in een proces over spolie, invallen, diefstallen van paarden-koeien-tirf en vernietigingen door de inwoners van Heythuysen, Roggel en Haelen ten nadele van Meijel en de Meijelsen: graafschap Horn tegen Meijel. (RHCL Maastricht, Wetzlar archief, Rijkskamergerecht te Spiers) In 1599 had Meijel als pastoor Heer Michiel, die in september van dat jaar door 9 soldaten uit zijn huis werd gesleept en van zijn kleren beroofd, tot op zijn hemd. Hij vluchtte naar Willem van Brey, pastoor van Liessel, die hem van kleding voorzag. (H. Ouwerling in Geschiedenis van Deurne, Liessel en Vlierden, 1933) Na 1600 is er pas duidelijk sprake van de eerste patroonheilige St. Nicolaas en de tweede patroonheilige St. Antonius. 7

8 3. Visitaties van a. Visitatieverslag van 13 oktober 1666 NB. Uit RHCL Maastricht, archief Oude Bisdom Roermond, port.71, p. 113 e.v Handingevuld op formulieren met vraagkopjes en beperkte schrijfruimte. V I S I T A T I 0 Ecclesiae Parochialis de Meijel per D. Iac. Oeveren Vie. Gen. Sede Vac. Anno 1666, mense octobri die 13. Titulus Ecclesiae S(anc)tus Nicolaus E(pisco)pus Pastor Hendricus à Zenna Onera Diebus D(omi)nicis et festivis praedicare Verbum Dei, et cantare summum sacrum. Sedes coffessionalis deest Domus Pastoralis est propria cum horto, horreo et pomario. Patronus Comitissa de Bergh ra(tion)e Castri de Goor. Decimae majores et minores spectant dictam Comitissam. Onera nulla, taurum intertinet co(mmun)itas, Verrem non habet. Reparatio Chori, Navis, Appendicum, Turris o(mn)ia ad onus co(munn)itatis hucusque. K E R K V I S I T A T I E Aan de parochiekerk van Meijel, door Heer Jac. Oeveren Vicaris Generaal, terwijl de bisschopszetel (van Roermond) vacant is. In het jaar 1666, op 13 oktober. Patroonheilige van de kerk H.Nicolaas, de Bisschop Pastoor Hendricus à Zenna (Hendrik Sennen) Taken op de dagen des Heren ('s zondags) en op feestdagen het Woord van God verkondigen en de plechtige mis zingen. Biechtstoel ontbreekt Het pastorele huis (pastorie) is eigen(dom) met tuin, schuur en boomgaard. Patroon / beschermheer Gravin van Bergh verbonden met het Kasteel te Ghoor. De Tienden De grote en kleine tienden komen toe aan genoemde Gravin. Lasten Geen lasten, de gemeente / gemee schap houdt een stier. Een beer heeft men niet. Het onderhoud van koor, schip, bijbouw en toren komt tot nu toe ten laste van de gemeente. 8

9 Summum altare est consecratum ; sed tabula est antiqua en trijta renov(end)us. Sacrarium ad latus Evangelij in muro in quo est cupreum habens inclusam pixidem argenteam cum parvis hostijs consecratis, et 3 vascula stannea sacrorum oleorum. In sacristia bene clausa ac firmata in armario etia(m) bene clauso et firmato est ciborium argenteum, pro majori parte deauratu(m) cum parvis hostijs consecratis, cum pede cupreo, item pars aliqua monstrantiae cupreae deauratae Lampas non est fundata,neque ardet; sed tempore sacrificij semper ardet cereus. Mappae 6 aut 7 Antipendia summum Altare habet 2, et parva alataria quisque unum. Calices 2. cuprij deaurati quorum unus habet cuppum argent(eum) deaurata(m). Ampullae 2 paria stannearum Peluis deest, sed procuralitur. Casulae 7 tum bonae, tum males. Dalmaticae, & Tunicellae 2 rubri coloris Pluvialia 1 violarei coloris. Albae 4 Het hoofdaltaar is gewijd, maar de tafel is oud en versleten, dus aan vernieuwing toe. Het tabernakel is aan de evangeliezijde in de muur, er bevindt zich een koperen ciborie in, waarin een zilveren pixis zit met kleine geconsacreerde hosties en 3 tinnen potjes met heilige oliën. In de goed gesloten en stevige sacristie staat in een eveneens goed gesloten en stevige kast een zilveren ciborie, voor het merendeel verguld, met kleine geconsacreerde hosties; de voet van de ciborie is van koper; bovendien ligt er een of ander deel van een koperen vergulde monstrans Een godslamp is er niet aangebracht; noch brandt er een; maar tijdens de dienst brandt er steeds een kaars. Altaardwalen zijn er 6 of 7 Voorhangsels (gordijnen of dwalen) het hoofdaltaar heeft er twee en de kleine altaren ieder een. Kelken er zijn 2 koperen vergulde kelken, waarvan er een een zilveren vergulde beker heeft. Ampullen 2 stel tinnen ampullen Schotel die ontbreekt, maar er wordt voor gezorgd. Kazuifels 7, deels goed, deels slecht. Dalmatieken en Tunica's (voor diaken-en subdiakenkleding) 2 rode Koorkappen 1 paarse Albes 4 9

10 Missalia Romana 2 quorum unum est in Castro de Lijsselt Antiphonarium nullum separatim, sed simul est in unum compactum cum graduali sequenti. Graduale manuscriptum. Processionalia 3 Pastoralia 2 Communicantes 340 & in Paschate o(mn)es co(mmun)- icarunt Haeretici / Scandalosi nulli Anniversaria fere singulis septimanis aliqua Liber baptismalis Liber conjugalis In forma incipientes ab A(nn)o 1608 hucusque Fons baptismalis lapideus, nitidus, et bene clausus absque tamen cancellis ligneis. Imago S. Ioannis Baptistae est parva Aediles Ecclesiae constituuntur x. Aediles Pauperum constituuntur x. x. per Pastorem Computus Ecclesiae & Pauperum fiunt singulis Annis Coram DD Pastore et 2 Scabinis Redditus deperditi vel difficilis solutionis nullus. Romeinse Missalen 2 waarvan er een zich bevindt in het Kasteel van Liessel Gezangenboek geen apart, maar wel is er een in een zelfde band met de volgende graduale. Graduale één met de handgeschreven. Boeken met gezangen/gebeden voor processies 3 Pastoorsboeken (breviers) 2 Aantal communicanten 340 en in de paastijd gaan zij allen ter communie Ketters / Andere godsdienstige schandmakers Geen Jaarverslagen gewoonlijk wordt er voor alle weken afzonderlijk iets genoteerd Doopboek Huwelijksboek In de huidige vorm beginnend in 1608, aangevuld tot nu toe. Doopvont is van steen,keurig in orde, goed gesloten, uitgezonderd evenwel het houten hekwerk. Het beeld van St.Jan de Doper is klein. De Kerkmeesters worden aangesteld.. x. De Armenmeesters worden aangesteld..x. x. door de Pastoor De rekening van kerk en armen worden jaarlijks opgemaakt en gecontroleerd. In het bijzijn van de heren pastoor en 2 schepenen. Inkomsten die verloren zijn of moeilijk op te lossen (te innen): geen 10

11 Registra renovantur singulis Annis. Custos constituitur seu p(raese)ntatur a Scabinis, sed Pastoris est administer et vocatur Jo(ann)es Petri. Domus Custodis non est propria. Catechismus fit certis anni temporibus per D. Pastorem. Schola tenetur per Capellanum Petrum Jo(ann)is, et habet stipendium a co(munn)itatis. Beneficia 1 Scilicet S(anc)tae Mariae et S(anc)tae Annae extra chorum in latere Evangelij,est incorporatum Pastoratui, et habet 2 sacra in septimana, diebus ad libitum, uti per traditionem accepit. Officia 1, Sancti Antonï, Rector D. Petrus Jo(ann)is et habet singulis septimanae feria 5 unum sacrum in altare S(anc)ti Antoni sito extra chorum in latere Epistolae. Confraternitas est S(anc)ti Antonij et nulli fiunt abusus neque excessus. Coemeterium non est bene clausum, sed ad minus ponatur saepes et est inchoata;ostium cemetrij in introitu quam primum reparetur. Het register (van bezittingen) wordt ieder jaar vernieuwd / bijgesteld. De koster wordt aangesteld of liever: hij wordt door de schepenen voorgesteld, maar hij is de helper van de pastoor (en wordt door deze benoemd) en hij heet Jan Peters. De woning van de koster is geen eigendom. Het katechismus-onderricht wordt op vaste tijden door het jaar gegeven door de Heer Pastoor. De school wordt gehouden door kapelaan Peter Janssen, en deze ontvangt daarvoor een uitkering van de gemeente. Beneficies 1, namelijk van de H.Maria en de H. Anna buiten het priesterkoor aan de evangeliezijde; deze is ingesteld t.b.v.de pastoor en er moeten twee missen per week voor gelezen worden, op dagen naar keuze, zoals men per traditie heeft aanvaard. Diensten 1 van de H. Antonius; Rector is de heer Peter Janssen en hij moet elke 5de dag van de week (donderdags) aan het altaar van de H. Antonius geplaatst aan de epistelzijde buiten het priesterkoor een mis opdragen Broederschap is er een van de H. Antonius en er kwamen geen misbruiken of buitensporigheden voor. De Begraafplaats is niet goed afgesloten; er zou minstens een omheining geplaatst moeten worden en daar is men mee begonnen; de poort van de begraafplaats bij de ingang wordt zospoedig mogelijk gerepareerd. 11

12 Opmerkingen: 1. De vragen over een aparte kapel, bedienaar en kosten daarvan, zijn niet beantwoord. 2. Dat een missaal in Liessel ligt is waarschijnlijk niet vreemd, omdat in ieder geval pastor Philip Froijens secretaris was van de Vrouwe van Liessel op het Blokhuis (kasteel). Het kan ook zijn, dat het missaal door soldaten naar het Blokhuis is meegenomen, zie visitatie Er waren in de jaren twee kapelaans: Peter Janssen en Bartholomeus van Brecht, hoewel pas in een overeenkomst tussen Pastoor a Senna en de gemeijnte van Meijel van 27 maij 1667 sprake is van toestemming om Bartholomeus van Brecht als kapelaan te hebben o.a. voor het 'schole te houden' (tot ca. 1687, toen Gravin H. van Bergh en Goor, vrijvrouwe van Meijel, Christianus Franciscus Pauli voordroeg als opvolger van B. Brecht). 4. Koster Peter Janssen was de zoon van Jan Bartels en de vader van Jan Peters, wiens zoon Bartel Janssen Custers in 1707 de naam Van der Steen kreeg. Deze familie was van voor 1600 tot 1910 belangrijk c.q. invloedrijk in Meijel met in de familie: kosters, richterbode, logementhoud(st)ers met kamer voor schepenbankvergaderingen, molenaars, schepenen, stadhouder, onderwijzer, scholtis, wethouders, burgemeesters en priesters. Peter Janssen had zijn broer koster/onderwijzer Jan Janssen als koster opgevolgd, toen deze in 1638 ontslag nam om in Asten onderwijzer te worden. Hij werd er echter vanwege te geringe kennis niet benoemd. 12

13 3b. Visitatieverslag van 19 april 1670 NB. Uit RHCL Maastricht, archief Oude Bisdom Roermond, port 72, p. 683 e.v. (idem als 1666) V I S I T A T I O Ecclesiae Parochialis de Meijll Per R.adm: D. Jac. Overen Vic. Gen. S.Vac. Anno 1670, mense Aprili. die 19 Titulus Ecclesiae S. Nicolaus E(pisco)pus. Patronus Comitissa de Bergh ratione Castri de Goor. Decimae & onera majores et minores spectant ad dictam Comitis-sam et nulla habet onera nam Co(mmun)itas intertinet taurum, verres non est. Reparationes Ecclesiae Quoad Chorum... Quoad navim... Quoad Appendices... Quoad Turrim hucusque o(mn)ia ad onus communitatis. Summum Altare, ornamenta, & parailli propria, & ad cujus onus? Est consecratum; sed tabula est antiqua et renovatur. Sacrarium Ad latus Evangelij in muro in quo est Ciborium cupreum habens inclusam pixidem arg. cum parvis hostijs consecratis et 3 vacula stannea sacrorum oleorum; scutella stannea pro ablutione co(mmun)icantium In sacristia in armario ligneo est vasculum parvum arg. cum 2 vasculis intus in vsn infirmorum. K E R K V I S I T A T I E Aan de parochiekerk van Meijel, door de Hoogeerwaarde Heer Jac. Oeveren Vicaris Generaal, terwijl de bisschopszetel(van Roermond) vacant is. In het jaar 1670, op 19 april. Patroonheilige van de kerk St.Nicolaas, de Bisschop. Patroon / beschermheer / stichter Gravin van Bergh,verbonden met/ eigena resse van Kasteel te Ghoor. Tienden en lasten de grote zowel als de kleine komen toe aan genoemde gravin en men heeft verder geen lasten want de gemeente houdt een stier. Een beer heeft men niet. Het onderhoud van de kerk: voor wat betreft het priesterkoor... voor wat betreft het schip... voor wat betreft de bijbouwen... voor wat betreft de toren tot nu toe kwam alles ten laste van de gemeente. Hoofdaltaar, benodigdheden en kleding voor de diensten: zijn zij eigendom en wie moet er voor zorgen? Het hoofaltaar is gewijd; maar de tafel is oud en wordt vernieuwd. Het tabernakel Aan de evangeliezijde zit een tabernakel, waarin zich een koperen ciborie bevindt met daarin een zilveren pixis met kleine geconsacreerde hosties. Ook staan daar drie tinnen potjes met heilige oliën en een tinnen schotel voor vingerwassing na de communie. In de sacristie bevindt zich in een houten kast een klein zilveren doosje met twee doosjes erin, waarin zalven voor de zieken. 13

14 Ciborium arg. pro majori parte deauratum cum parvis hostijs consecratis cum pede cupreo; item pars aliqua monstrantiae cupriae deauratae. Lampas, & ad cujus onus? Non est fundata neque ardet, sed tempore Sacrificij semper ardet cereus. Sedes Confessionalis. Nullae. Fons Baptismalis, & Imago S. Ioannis Baptistae. Lapideus nitidus et bene clausus absque tamen cancellis ligneis; cum parva Imagine S.Joannis. Liber Baptismalis, Conjugalis, & Mortuorum. In forma incipiens ab Anno 1608 hucusque. Anniversaria. fere singulis septimanis aliqua. Aediles Ecclesiae constituuntur.. Aediles Pauperum constituuntur.. a Pastore. Computus Eeclesiae fit coram.. Computus Pauperum coram.. D. Pastore et duobus scabinis. Registra renovantur. singulis annis. Beneficia, & Officia, eorumque onera Patroni, nec non Ornamenta, Paramenta, & Registra propria. Beneficium I. Stae Mariae et S. Annae, extra chorum in latere evangelij incorpora tum Pastoratui; habet 2 sacra in septimane diebus ad libitum, uti per traditionem accepit. Ook bevindt zich daar een ciborie, die voor het merendeel verguld is, waarin geconsacreerde hosties zitten en die een koperen voet heeft; bovendien ligt er een of ander deel van een koperen, vergulde monstrans. De godslamp en tot wiens last? Er is geen (gods)lamp aangebracht en er brandt er ook geen; maar tijdens de diensten brandt er steeds een kaars. Biechtstoelen. Geen. Doopvont en beeld van Sint Jan de Doper. Er is een welverzorgde stenen doopvont en deze is goed gesloten; dat kan niet gezegd worden van het houten hekwerk; er is een klein beeld van Sint Jan. Doop-, Huwelijk- en Overlijdensboek. In de huidige vorm bijgehouden van 1608 tot nu toe. Jaargetijdenoverzicht. dat wordt voor elke week apart bijgesteld. Kerkmeesters worden aangesteld Armenmeesters worden aangesteld door de pastoor. De rekening van de kerk.. De rekening van het armbestuur.. worden opgemaakt en gecontroleerd in het bijzijn van Heer Pastoor en twee schepenen. De registers worden vernieuwd: jaarlijks. Beneficiën en diensten: wie er voor moeten zorgen, welke de patroonheiligen ervan zijn, en ook of ze eigen ornamenten, paramenten en registers hebben. Eén beneficie van de H. Maria en de H.Anna, met een altaar aan de evangeliezijde buiten het priesterkoor; in dit beneficie moeten wekelijks twee missen gelezen worden op dagen naar keuze, zoals 14

15 men per traditie heeft aanvaard. Dit beneficie is ingesteld t.b.v. de pastoor. Officium I.S. Anthonij Rector D. Bartholomeus van Brecht et obligatur singulis ferijs quintis ad sacrum legendum in eodem altari cito extra chorum in latere Epistolae. Catechismus. fit certis Anni temporibus per D. Pastorem. Confraternitas. est S.Antonij Coemeterium. est undique bene clausum. Custos constituitur. à Pastore per pr(esen)tationem scabinorum, vocatur Jo(ann)es Petri. Domus & ejus sarta tecta. Nulla. Schola. Habetur per Capellanum Petrum Een officie, nl. van de H. Antonius, waarvan Rector is Heer Bartholomeus van Brecht, die de verplichting heeft elke week op donderdag de mis te lezen aan het St. Antoniusaltaar buiten het priesterkoor aan de epistelzijde. Catechismus-onderricht. Dat wordt op geregelde tijden van het jaar door de pastoor gegeven. Broederschap. Er is er een van St.Antonius. Begraafplaats. Die is van alle kanten goed gesloten. De koster wordt benoemd.. door de pastoor op voordracht van de schepenen; hij heet Jan Peters. Kosterswoning en staat waarin deze verkeert. Geen. School. wordt gehouden door kapelaan Peter Janssen, die daarvoor van de gemeente een jaarlijks 'salaris' ontvangt. 1. De vragen over kapellen, met de daarbijhorende diensten, verplichtingen, rekeningen, enz. zijn niet beantwoord. 2. Pastoor Hendrik Sennen (Henricus a Zennen), die in een van de kazuifels is begraven, stierf op 28 december 1669, feestdag van Onnozele Kinderen, volgens een overzicht van Anniversaria in Ecclesia parochiale de Meijell fundata van ca (RHCL Maastricht, archief bisdom port. 129, 4) 3. Koster, richterbode, onderwijzer, schepen, stadhouder Jan Peters (zoon van Jan Peters) woonde in een eigen huis annex logement (gebouwd in 1645, vanaf 1710 bekend als de Keulse Kar, verwoest in 1944 Dorpsstraat) met tolplaats en vergaderplaats (met kompe) voor schepenbank. 4. Het gemeentelijk salaris voor de kapelaan-onderwijzer stond vele jaren op 90 gulden met toevoeging 'voor de arme kinderen'. 15

16 3c. Anniversaria altaar St. Anthonius 1670 NB: RHCL Maastricht, Archief Oud-Bisdom Roermond, dekenaat Weert, port. 129 Anniversaria tenenda perpetuis sunt sequentia et solvent momburni Sancti Anthonij Januari 3 Tertio januarij erit anniversarium perpetuis temporibus Servatij Jans et Joannis Gevers et Gertrudis parentum et Mariae sororis qui Servatius praetactus legavit altari St Anthonij in ecclesia de Meijel 400 florenes et pastor cantabit missam in altari St Anthonij et habebit 14 asses et custos 3 et accendent 3 candelas et fient pro defunctis vigiliae Jaargetijde 3 januari voor Servatius Jans en zijn ouders Joannes Gevers en echtgenote Gertrudis en zus Maria St. Antoniusaltaar ontving 400 gulden Gezongen H. Mis aan St. Antoniusaltaar, 3 kaarsen; pastoor 14 stuiver, koster 3 stuiver December decembris erit anniversarium perpetuis temporibus Leonardi Gielen et Cunera uxoris qui dederunt semel 25 florenes St Anthonij altari et pastor leget missam pro praenominatis defunctis et habebit anne octo asses et custos duos et St Anthonius accendet duos cereos Jaargetijde 29 december voor Leonardus Gielen en echtgenote Cunera St. Antoniusaltaar ontving 25 gulden Gelezen H. Mis aan St. Antoniusaltaar, 2 kaarsen; pastoor 8 stuiver, koster 2 stuiver 31 Ultimo decembris erit anniversarium perpetuis temporibus Petri van den Heijtraeck et Annae uxoris qui dederunt semel St Anthonio quinquaginta florenes et pastor leget missam pro illis defunctis et habebit octo asses annae et custos duos et accendet altare St Anthonij tres cereos Jaargetijde 31 december voor Petrus van den Heijtrack en echtgenote Anna St. Antoniusaltaar ontving 50 gulden Gelezen H. Mis aan St. Antoniusaltaar, 3 kaarsen; pastoor 8 stuiver, koster 2 stuiver bris erit anniversarium Ddi Dni Godefridi Willems de Stercsel et parentum Wilhelmi et Catharina Tijssen St Anth. recepit 25 florenos et pastor leget missam et habebit octo asses et ponet altare tres cereos Jaargetijde 20 december voor Errwaarde Heer Godefridus van Stercxsel en zijn ouders Wilhelmus en Catharina Tijssen St. Antoniusaltaar ontving 25 gulden Gelezen H. Mis, 3 kaarsen; pastoor 8 stuiverr 28 Ao 1669 in festo Innocentium puerium obijt Rdus Dnus Henricus a Sennen quo die vel circiter pro commoditate pastoris tenendum erit anniversarium perpetuis temperibus pro quo onere altare St Anthonij sel accepit quinquaginta florenes monetae ruremondensis et pastor illo die cantabit sacrum de requiae et leget ante sacrum niever(?) et de prefundis experibus et collecta et petet pastor pater et ave et polmissum/po lunissum cantabit liberi domine et altare St Anth. ponet illo die tres cereos ardentes et selvet pastori 12 asses et custos 4 asses et fia pro vl.nd est in eusie de Meijel Jaargetijde 28 december voor Errwaarde Heer Henricus a Sennen Servatius Jans en zijn ouders Joannes Gevers en echtgenote Gertrudis en zus Maria St. Antoniusaltaar ontving 400 gulden Gezongen H. Mis aan St. Antoniusaltaar, 3 kaarsen; pastoor 14 stuiver, koster 3 stuiver 21 Ao 1670 die 21 Dbris obijt Petrus Gerard Teukens quo die tempori erit anniversarium ens.. Petri et vel eius et parentum e..mat dedit semel 50 florenes St Anth. altari et pastor lget sacrum et habebit octo asses custos duos et ponet duos cereos Jaargetijde 3 januari voor Servatius Jans en zijn ouders Joannes Gevers en echtgenote Gertrudis en zus Maria St. Antoniusaltaar ontving 400 gulden Gezongen H. Mis aan St. Antoniusaltaar, 3 kaarsen; pastoor 14 stuiver, koster 3 stuiver 16

17 3d. Visitatieverslag van 11 april 1673 NB Uit RHCL Maastricht, archief Oude Bisdom Roermond, port. 78, 1a, p , Kerkvisitaties van , waarin de visitatieaantekeningen van 1673 en 1676 Meijel.xj.Ap:1673 Ornamenta Co(mmun)ia. - Alba 4 - Pelvis procuralitur quam primum. - Miss.Romana 2 - Co(mmun)icantes circiter Schola f. Per Bartholomeus Brecht Sacrarium. - 3 vascula arg.sac.oleorum, - Ciborium arg.cum pede cupro, - pixis argentea instar agnus Dei in vsu infirmorum, - item adhuc una pixis arg.cum hostijs consecratis, - tria vascula stann: vacua. In sacristia in armario ligneo, est - Ciborium cupreum vacuum, - pars aliqua monstrantiae cuprae deauratae, - item scutilla stannea pro ablutione co(mmun)icantium, - calix cupreus deauratus cum patena cuprea. Casulae, - 1 insignis ex holocerico rubro spectans ad D.Pastorem. Meijel, 11 april 1673 Ornamenten voor algemeen gebruik. - Albes 4 - Een bekken/schaal is er niet, maar er wordt zo gauw mogelijk voor gezorgd. - Romeinse Missalen 2 - Communicanten: ongeveer De school wordt gehouden door Bartholomeus Brecht. Tabernakel. - 3 zilveren potjes met heilige oliën, - een zilveren ciborie met koperen voet, - een zilveren pixis met een afbeelding van het agnus dei (Lam Gods), met daarin zalven voor zwakken / zieken, - ook nog een zilveren pixis met geconsacreerde hosties, - drie lege tinnen potjes. In de sacristie in een houten kast bevinden zich: - een lege koperen ciborie, - een of ander deel van een koperen ver gulde monstrans, - ook een tinnen schotel voor de (vin ger)wassing na de communie, - een koperen vergulde kelk met een ko peren pateen. Kazuifels, - Een buitengewone, geheel uit rode zijde, toebehorend aan de Heer Pastoor. 17

18 3e. Visitatieverslag van 19 juli 1676 NB. Uit RHCL Maastricht, archief Oude Bisdom Roermond, port. 78, 1a, p , Kerkvisitaties van , waarin de visitatieaantekeningen van 1673 en 1676 Meijel, x Julii 1676 Ornamenta communia. - Alba.4, quarum una est trita. - Calix unus arg. et 1 calix ex aere cujus pes est ablatus, - 3 paia 1 par. ampull. vitriorum, - pelvis deest et procuralitur. - Casulae 5 et - Missalae 1 Rom. alterum per milites ablatum. Sacrarium. In sacristia in armario ligneo est - ciborium cupreum deauratum - cupris cuppa est deargentea in qua sunt aliquae parvae hostis consecratae cum velo frico inferius, - pars monstrantiae argentae deauatae, - culunula arg. quae ciborio supernominato superponit... facieus tunc integram monstrantiam, - item corona aliqua pro imaginem d. Virg., - item 3 ampullae arg. sacrorum Fons baptismalis. Nitidus cum (x)inua abducta ne effluatur aqua(?). Meije1, 19 juli Ornamenten voor algemeen gebruik. - Albes:4, waarvan er een versleten is. - Een zilveren kelk en een kelk uit brons, waarvan de voet is verdwenen. - Een stel glazen ampullen, - Een bekken ontbreekt, maar daar wordt voor gezorgd. - Vijf kazuifels. - Een Romeinse Missaal; het andere is door de soldaten weggepakt. Tabernakel. In de sacristie in een houten kast bevinden zich: - een koperen vergulde kelk - een verzilverde koperen beker waarin zich enige kleine geconsacreerde hosties bevinden, met eronder een schoon velum (ciboriekleedje), - deel van een zilveren vergulde monstrans, - een zilveren bokaal die op het moment als ze geplaatst is op bovenqenoemde ciborie lijkt op een volledige monstrans, - ook nog een of andere kroon / krans voor een beeld van de H.Maagd, - ook nog drie ampullen voor heilige oliën. Doopvont. Netjes in orde, met een afgedekt scheurtje, opdat het water niet wegstroomt (?). 18

19 4. Kerkinkomsten uit korenpacht, wijn, olie, geld, 7 mei 1684 NB: Uit RHCL Maastricht, Parochie-archief Meijel, register nr. 2 Een klein notitieboek: 10 cm breed, 16 cm hoog, 61 beschreven pagina's. Eerste beschreven binnenblad rechts: 'Den kercken van Meijel, register van alle die incomsten van de kercke van Meijel als kooren pachten, wijn, olij, gelt pachten, etc. verniuwt in het jaer 1684 den 7 meij door mij pastoor alhier van Meijel E. van Loon 4a. Oude pachten zonder opgave van grond, kapitaal, enz. NB: Hierna (4a t/m 4e) per pagina de gegevens over pachter, jaarlijks noodzakelijke aflossingen, waarbij de apart aaneensluitende genoteerde jaren vermeld zijn als bv : 01d. Hendrik Jan Bollen 1 pint wijn, betaald Willem Claessen 1 vat en 0,5 kop rogge, betaald d. Willem Claessen 1 pond was, betaald Willem Claessen 0,5 kan wijn, betaald d. Faes Henrickx en Willem Jan Willems 1,5 kop rogge, betaald Faes Henrickx 0,5 kan wijn, d. Faes Jan Heijlen 1 vat + 1,5 kop rogge, Faes Jan Heijlen 0,5 besloten in de pacht van Willem Dirck van Callis, Jan Peters 4 vat + 1,5 kop rogge + 13 stuivers, 1680, 1689 Willem Franssen betaalde hiervan in 1682 zijn deel, ook in 1689, maar hij moet mij nog aan korenpacht geven 11 vat wijn (en? 7 oort), ontvangen van Gordt Houben zijn deel t.w. 1 rijksdaalder en 5 oort. Jan Peters heeft zijn deel betaald in 1688, deel van korenpacht, voor de helft van 1689, van die 11 vaten van Willem Franssen, nog ontvangen 3 vat rogge in 1691 en 4 vat in oktober 1699, 05d. Jan Willems 1,5 vat rogge, betaald Tot betaling daarvan moet Dirck Jan van Callis 0,5 vat peels geven uit den Rijacker en de kinderen van Goordt Jan Bollen 1 vat peels. Door Jan Willems als ophelder wordt dit tot Roermondse maat gemaakt. Betaald d. Hendrick Anthonissen op Callis 1 vat rogge, betaald Hendrick Anthonissen op Callis 1 pint wijn, betaald d. Het goed op den Hof 1 kan wijn met Kerstmis, betaald Gielen Goordt van den Heuvel 4 vat rogge, betaald d. Jan Martens in de Haegh 4 vat rogge en 2 van de 4 vaten met Denis Willems, in het 5de deel, betaald Goris Janssen in de Straet 0,5 kan wijn, betaald d. Jan Lenssen alias Bruer uit den Bosch 2 vat rogge, betaald 1674; dan Peters Bruers of Brueren 2 deel van de post, voldaan door Aerdt de Groot 3 vat op , 2 vat op haar brueren. Merrij Brueren heft derde deel, betaald 2 gulden voor half vat rogge, later nog 7 schilling. 10. Beel Custers modo Dries Franssen 2 vat, betaald Driessen Janssen 1 vat ; ander vat door Jan Custers d. Peter Hendrickx van Breij van den Heijtrack 2 vat rogge, betaald Jan Hendrick Gorissen, nu Nijs Jan Hendrick Gorissen 0,5 kan olie, betaald d. Peter den Kerver, nu de kinderen, 0,5 kan olie, betaald Jan Jan Martens, nu kinderen, 2 kop rogge, betaald d. Jan Jan Martens, nu kinderen, 1 kan wijn, Jan Lenssen van Callis, nu kinderen als Dirck en Lens, 1 vat rogge, d. Seel Hendrickx op den Mortel 1 vat was Roermonds en 3 kop peels + 12 stuivers, , afgelost. 19

20 14. Erfgenamen Wimcke van Maris uit goed van Neul Heijnen 2 vat, Deze pacht blijft 1 vat door de erfgenamen van Wimcken van Maris uit het goed van Neul Heijnen, dat nu door koop van Peter Goevarts is. 14d. Gielen Heijnen, nu Goordt Gielens, 3,5 vat Roermonds en 3 kop peels, Op pacht 1688 en 1689 is betaald 22 schilling het malder gerekend op 2 rijksdaalders, Willem Dirck van Callis uit goed Gielen Gevers op de Donck, nu kinderen, 3 vat. Voor deze gight is Faes Janssen aangeschreven 0,5 vat, blijft 2,5 vat, betaald 1677: Frans Goorts zijn deel 1687, weduwe Jan Willems , erfgenamen Tunis Seelen betaald d. Peter Gerardt Willems op de Donck 2 vat rogge, ; Peter Gerardt Willems i.v.m. Wimken van Maris uit goed Neul Heijnen 1 vat; samen 3 vat b. Pachten uit grondgebruik 16. Het goed van Willem Sluijters op de Donck 4 vat Roermonds en 2 vat + 1 kop peels, d. Goordt Jan Sennen op de Donck 3 vat peels, Het goed van de Heilige Geest op de Donck 1,5 vat rogge, d. Een heibeemd van 49 roeden in de Neerbemden naast kinderen Jan Martens en weduwe Anthonis Vrients, vrij verhuurd voor 1 gulden, omdat de volgende akker te duur is voor 1 malder rogge, aan Lijnen Jan Anthonis Vrients (Catharina v/v Jan Theunissen), ; deze beemd ook verhuurd aan die weduwe van Jan Tonis Vrients voor 2 gulden Een akker aen de Busch naast Willem Franssen en Aert Anthonis van Callis in huur bij weduwe van Jan Anthonis Vrients voor 1 malder rogge, ; in 1685 huur naar 4 vat. 19d. Een akker op de Donck naast land van de pastorie, in huur bij weduwe Hendrick Jan Oomen (= Maria Wilhelmina Sluyters h.w.) voor 1 malder rogge goed leverbaar koren, , tot Marij de weduwe hem heeft laten liggen, nu voor de helft in huur bij Gooris Selen. 4c. Geldleningen met bedragen, percenten, enz. 19. Rond Meijel-kermis 1670: Jenneken Jan Hendrickx van kerk geleend 50 gulden, Rond Meijel-kermis 1678: Jenneken Jan Hendrickx van kerk geleend 50 gulden, ad 4 %, onderpand akker in het Vleutvelt naast Maes Janssen en Aerdt Anthonis van Callis, betaald ; daarna is schuld met rente opgelopen naar 162 gulden; daarop betaald 20 gulden en 40 rijksdaalders, rest 10 rijksdaalders 6 schilling en 3 stuivers. 19d. Maes Janssen leende van kerk 50 en 100 gulden ad 4%, vervaldag Sint Jacob, nu erfgenamen van Wilmken dr van Maes Janssen z.g. t.w. Jan Aerts en Beel Frans Simons, betaald ; ontvangen op van Seel (of Beel?) Frans Simons 5 rijksdaalders op verlopen rente. 20. Gemeente Meijel heeft geleend van de kerk 250 gulden ad 3,5 %, vervaldag in maart, d. Anthonis Peter Bollen leende 50 gulden ad 4%, vervaldag 1 april, ; kinderen van Tonis Bollen nog schuldig 10 gulden, die betaald zullen worden door de drie kinderen Peter, Hor. Henrics en Teunisken in d. Uitgeleende gelden voor gestichte jaargetijden 21. Mathijs Lenssen geeft in testament kerk voor erfjaargetij 100 gulden, nu staande aan Frans Gerardts van den Heuvel ad 4%, vervaldag 1 september, d. In testament van pastoor Henricus a Sennen 60 gulden voor kerk t.b.v. erfjaargetij, nu staande aan Lemmen Merritiens, nu Marten Lenssen, ad 3 gulden (5%?), Bij testament aan kerk vermaakt door Hendrick Goorts in den Schelm 150 gulden: 50 gulden ontvangen en geleend aan Frans Goordts van den Heuvel ad 4 guldens, vervaldag Pasen, d. Bij testament ontvangen van Jenneken Jan Gielkens voor erfjaargetij voor haar naaste vrienden 28 gulden, zijn nog uitgeleend aan Jan Peters en Willem Franssen als erfgenamen ad 1 gulden, vervaldag 10 februari,

21 : Goordt Jan Bollen geleend van kerk 25 gulden, nu tot last van Peter Lenssen, ad 1 gulden, vervaldag Sint Jan den Doper, d. Hendrick Martens leende 50 gulden, eerder geleend door Hendrick Tonissen van Callis, ad 2 gulden en 3 stuivers, dit bedrag is bij testamen van Frans Hendrickx gekomen, vervaldag Sint Maarten, Geert Jan Lenskens en Marij Hendricx vermaken aan kerk voor erfjaargetij 1 akker in de Tom naast Jan Custers en Peter Hendrikx van den Heijtrack, verhuurd aan Jan Basten voor 5 vat rogge per jaar: 1 vat aan de pastorie en 4 vat aan de kerk, e. Uitgeleende gelden uit jaargetijden, schenkingen, akkers, enz. 24d. Kerk leent in 1684 van Willem Claessen 80 gulden, waarvan 50 gulden schenking voor erfjaargetij en de rest heeft Willem de kerk geschonken. Het hele bedrag is geleend aan Hendrick Ariaens aan de Wemmickxdijck te Liessel ad 4 gulden vervaldag 'ontrent vasselavont', De 50 gulden voor erfjaargetij, bij testament van Teunisken Nijs Martens, staan ad 2 gulden, bij Peter Teunissen en Gielen Lennerts, ; voldaan? 25d. In 1689 maakten de erfgenamen van Teunis Seelen uijt het Broeck 50 gulden aan de kerk voor een erfjaargetij voor Teunis en zijn vrouw, daarbij nog 12 rijksdaalders, nu tot last van Teunis Hendrickx bij zijn eerste huwelijk en daarvoor erf gekocht, ad 4 %, vervaldag omtrent Meijel kermis; eerste vervaldag Meijel kermis 1689, d. Op heeft weduwe Goordt Goorissen van den Heuvel, Hendrickxken Hendrick Willems, geleend 32 gulden ad 26 stuivers. 27d. Op is gestorven Willemken Maessen en heeft overgemaakt een groesveld of beemd in de Meulenbempt naast erfenis van de Heuvel en erfenis kinderen Gordt Jan Bollen, voor erfjaargetij voor haar, haar ouders en Willemken Jan Aerdts 28. In 1690, St. Thomasdag, afgerekend met Peter Lambers; hij blijft aan de kerk nog aan pacht schuldig 25 gulden, hierop betaald 5 gulden en jaarrente; rest 20 gulden, rente betaald tot in d. Hendrick Doensen heeft van kerk geld opgenomen i.v.m. een jaar huurschuld voor land bij Jan Nouwen, opgenomen 2,5 gulden, 2 stuivers en 1 oortien, i.v.m. 23 gulden; betaald op d. Op heeft de kerk ontvangen van Teunis Hendrickx op betaling van dit boekje 16 rijksdaalders en 1 blamuijser; gegeven aan kerkmeester Gordt Houben, behalve 9,5 schilling die op het boekje van Gordt Houben uitgedaan waren, twee jaar pacht van vijftig gulden Op ontvangen van Dirck van Callis op rekening van de verkoop aan Heiligegeest van Heythuysen 7 rijksdaalders, nog 3 rijksdaalders en 5 blamuijsers. Op gebeurd met Gordt Houben 5 gulden en 6,5 stuiver, Op gebeurd 25,5 hollandse schillingen en 2 pruisische schillingen, Op uit de schaal gehaald 3 hollandse schillingen en 5 blamuijsers, en ander kleingeld stuiver, dobbelke. Op St. Thomas 1690 ontvangen van Peter Lambers 5 hollandse schillingen, 3 blamuijsers en 1 duit. 30d. Op met dit boekje gebeurd 16 gulden en 3 stuivers, overgesteld aan Gordt Houben als kerkmeester. 31. In oktober 1688 is van Aerdt Jan Tijssen geleend 9 ducaten vanwege de reparatie van het (? papier stuk); hierop betaald 7 vat rogge, 2 schilling per vat, daarmee alles betaald. In 1691de kerk (schueren, schapen of. ) gekocht 19 in getal samen 70 gulden, 13 stuivers en 1 oort 21

22 5. Visitatie van oktober a. Visitatieverslag van 8 oktober 1715 De tekst van dit visitatieverslag bevond zich niet bij de overige stukken. Van Mart Bohnen, archivaris van het bisdom, ontving ik de tekst (inv.nr. 77-3) en de eerste vertaling. Visitatio ecclesiae parochialis de Meijel facta per illustrissimum ac reverendissimum dominum Angelum comitem d' Ongnijes episcopum Ruraemundensem 8 octobris Titulus ecclesiae Sanctus Nicolaus episcopus. Patronus domicella de Milendorick sed non ratione castri de Goor sed dominii de Meijel. Decimae maiores, decimae minores: ut in praecedenti visitation anni Onera: nulla habet. Reparationes ecclesiae. Quoad chorum: Omnia ad onus communi tatis hactenus, verum protestatur dominus pastor id fieri sine consequential, donec res haec ulterius examinetur; quocirca mandatum reverend domino pastori ut actionem suam contra decimatorem instituat. Quoad navim, quoad appendices, quoad turrim: idem prout retro; responderunt scabini se in casu quo ecclesiae redditus deficerent, media ad reparandum quaesituros. Summum altare: ornamenta et paramenta ad cuius onus? Summum altare consecratum fuit in visitation facta per illustrissimum 27 maii Sacrarium: Omnia ut in visitatione 1704 excepto quod accesserint duae patenae argenteae. Lampas et ad cuius onus? Lampas non est fundata, sed tempore sacrificii ardet ex oblatis et fabricae redditibus. Sedes confessionalis non est. Ornamenta et paramenta ac caetera utensilia communia. Visitatie van de parochiekerk van Meijel gehouden door de zeer doorluchtige en verheven heer Angelus graaf d'ongnijes bisschop van Roermond 8 oktober Titel van de kerk de Heilige Nicolaas bisschop. Patroon de vrouwe de Milendonck maar niet op grond van het kasteel van Goor maar van de heerlijkheid van Meijel. De grote tienden, de kleine tienden: zoals bij de voorgaande visitatie van het jaar Lasten: heeft er geen. Herstel van de kerk. Wat betreft het koor: Alles ten laste van de gemeenschap tot nu toe, maar de heer pastoor protesteert dat dit gebeurt zonder gevolg, zolang deze zaak verder wordt onderzocht. Daarom is opgedragen aan de eerwaarde. heer pastoor om zijn pro ces(actie) tegen de tiendheffer in te stellen. Wat betreft het schip, de zijbeuken en de toren: hetzelfde als eerder hierboven. De schepenen hebben geantwoord dat ze in het geval waarin de inkomsten van de kerk te kort zouden schieten, de middelen voor reparatie zullen trachten te verschaffen. Hoofdaltaar: ornamenten en paramenten ten laste van wie? Het hoofdaltaar was gewijd bij de visitatie gehouden door de zeer doorluchtige op 27 mei Tabernakel: alles zoals bij de visitatie van 1704 uitgezonderd dat er twee zilveren patenen zijn bijgekomen. Godslamp en ten laste van wie? De lamp is niet gesticht, maar brandt ten tijde van de mis, betaald uit de giften en inkomsten van de kerkfabriek. Een biechtstoel is er niet. Ornamenten en paramenten en overige gebruiksvoorwerpen de gebruikelijke. 22

23 Mandatum custodi ut registrum omnium ornamentorum tradat domino pastori ad nos transmittendum. Mappae 4. Albae modo sex. Calices: est urius cum cuppa argentea deaurata et pede cuprio. Est adhuc alius qui simul inservit pro ciborio. Ampullae: unum par stannearum, et aliud vitrearum. Thuribulum unum. Pelvis una. Casulae: modo duae albae, tres rubrae, duae nigrae; una alba et rubra, una violacea. Dalmaticae et tunicellae: unum par rubrarum. Pluvialia: unum violaceum et unum nigrum. Missalia duo. Antiphonaria, graduale: prout in visitation anni Pastoralia tria. Quis ad praedicta obligetur? Omnia ad onus fabricae. Pastor modernus est reverendus dominus Tilmannus Spee. Onera: praeter onera communia obligatur reverendus dominus pastor ad duo sacra singulis septimanis ratione altaris Beatae Mariae Virginis incorporate pastoratui, et ad aliud per quindenam. Domus pastoralis est insignis, cum èertis oneribus, quosuper fiet composition ab illustrissimo domino approbanda et hic inferius specificanda. Quoad restaurationem praesentaru nt scabini coram illustrissimo domino se necessariam reparationem factu ros. Communicantes sunt circiter 300. Haeretici, scandalosi: nulli. Fons baptismalis est modo in fine ecclesiae ad cornu evangelii novus et nitidus cancellis ligneis obstructus. Imago Sancti Joannis Baptistae deest, mandatum ut quamprimum procuretur. Aan de koster is opgedragen een register van alle ornamenten aan de heer pastoor te overhandigen om naar ons te sturen. Vier altaardwalen. Nu zijn er zes alben. Kelken: er is er één met een zilveren vergulde kom en een koperen voet. Er is bovendien een andere die tegelijk dienst doet als ciborie. Ampullen: een paar van tin en een ander van glas. Eén wierrookvat. Een bekken. Kazuifels: nu 2 witte, 3 rode, 2 zwarte; een wit en rode, een paarse. Dalmatieken en tunieken: een paar rode. Koorkappen: één paarse en één zwarte. Twee missalen. Antiphonaria, graduaal: zoals bij de visitatie van het jaar Drie pastoralen. Wie wordt tot voornoemde zaken verplicht? Alles ten laste van de kerkfabriek. De huidige pastoor is de eerwaarde heer Tilmannus Spee. Lasten: behalve de gebruikelijke lasten wordt de eerwaarde heer pastoor verplicht tot 2 missen elke week aan het altaar van de Heilige Maagd Maria, geïncorporeerd in het pastoraat, en tot een andere iedere twee weken. De pastorie is fraai, met vaste lasten, waarover een regeling gemaakt zal worden door de zeer doorluchtige heer goed te keuren en hier beneden te specificeren. Wat betreft het herstel hebben de schepenen ten overstaan van de zeer doorluchtige heer aangeboden om de noodzakelijke reparatie te doen. Communicanten zijn er ongeveer 300. Ketters of aanstootgevenden zijn er geen. Doopvont is nu aan het einde van de kerk aan de evangeliezijde: nieuw en schitterend met houten tralies afgesloten. Het beeld van de Heilige Johannes de Doper ontbreekt. Er is opdracht gegeven om er zo snel mogelijk voor te zorgen. 23