Ananias en Saffira (Hand. 4:32-5:16)

Transcriptie

1 Ananias en Saffira (Hand. 4:32-5:16) Ik kan het me nog goed herinneren. Ik moet een jaar of 8, 9 zijn geweest. Het was op een zondagmorgen en we zaten in de kerk. Plotseling viel er een man voorover. Grote paniek natuurlijk. Na een tijdje werd de man door ambulancepersoneel meegenomen naar het ziekenhuis. Hoe het afgelopen is, weet ik eerlijk gezegd niet meer. Dat zoiets gebeurt is erg. Dat het in de kerk gebeurt is confronterend. Maar wat nog veel erger zou zijn geweest, en dat is precies wat we net hebben gelezen, als zoiets gebeurt niet in de kerk, maar om de kerk. Als je begrijpt wat ik bedoel. De dood van Ananias en Saffira was geen ongeluk maar een rechtstreeks gevolg van Petrus woorden. Ananias en Saffira kwamen levend de kerk in. Ze werden dood de kerk uit gedragen. Grote paniek natuurlijk. Wat is dit voor een gemeenschap? Waarom staat dit in de bijbel? Om de mensen bang te maken? Twee dingen vertel ik alvast om goed te onthouden. Er staat niet dat Ananias en Saffira voor eeuwig dood neervielen. Dat lijkt misschien een schrale troost, behalve als je gelooft dat ieder mens een ziel heeft. En dat wat er dus op het spel staat niet is alleen je leven hier en nu. Maar eeuwig leven. Of eeuwig dood. Verder, de gebeurtenissen met Ananias en Saffira leidden niet tot afzwakking van groei, maar juist het omgekeerde. Steeds meer mensen gingen in de HEER geloven, staat er. Toch is het verschrikkelijk wat er hier gebeurt. Maar Lucas heeft er een hele goede reden voor om ook dit verhaal aan ons te vertellen. Lucas plaatst de geschiedenis tussen twee gedeelten in waarin de nadruk juist ligt op mooie dingen: de apostelen getuigen; de mensen leven eendrachtig samen; niemand lijdt gebrek; zieken worden genezen. De eerste hoofdstukken dienen vaak als model voor de christelijke gemeenschap, dat begrijp je. Maar daar tussenin staat óók deze geschiedenis. Lucas wil maar zeggen: bij het model van de vroege kerk hoort ook dit verhaal. Ananias en Saffira. Hun namen betekenen genade en schoonheid. Maar als je wilt weten wat genade is moet je geen voorbeeld nemen aan Ananias. Dat is denk ik de les van dit verhaal.

2 Wanneer we Lucas boek willen gebruiken en verstaan als model voor christelijke gemeenschap (dat kan heel goed) dan moeten we helemaal terug naar het begin. Ik neem jullie mee naar Genesis 1 om te begrijpen waar God de geschiedenis door mee bezig is, waarom Lucas dit vertelt en wat wij hier vandaag nog mee moeten. Met zo;n verhaal. Stel, je hebt een stuk land gekocht om een huis te bouwen. Wat heb je nodig? Jullie gaan nu heel veel dingen opnoemen maar het belangrijkste is dat je begint met een bouwtekening, een plan. Een model. Precies op die manier begon God deze wereld. Als een huis om in te wonen. Hij plaatste de mensen, Adam en Eva, in een kamer van dat huis (in de tuin van Eden) om zich later te verspreiden over de hele aarde en die aarde in cultuur brengen. Wat was nu het plan, het model? Daarvoor had God op de eerste dagen de hemel gemaakt, de zon, maan en sterren. Het firmament. Het was de bedoeling dat de wereld ingericht zou worden als een huis van God, als één grote weerkaatsing van Gods heerlijkheid. Ik las dat van de week ergens heel mooi: God heeft de wereld gemaakt from glory to glory (van Genesis 1 tot Openbaringen 21). Ga op een heldere nacht naar buiten. Dan zie je nog steeds wat Adam zag. En Abraham. De maan en de sterren. Of als het onweert. Dan hoor en zie je nóg wat Job hoorde en zag. Lichtflitsen, donder. Tekenen van Gods heerlijkheid. De sterren waar God Abraham op wees als een beeld van zijn nageslacht dragen ook die boodschap. Het verhaal van een nieuwe schepping. Van een volk dat Gods heerlijkheid zou weerspiegelen. Kijk naar de sterren betekende niet alleen: heel veel. Maar vooral ook: heel schitterend. De schepping als model voor Gods bedoeling met mensen. Paulus schrijft later dat ook wij zijn gemaakt om zuiver te zijn en smetteloos, onberispelijke kinderen van God te midden van een verdorven en ontaarde generatie, waartussen u schittert als sterren aan de hemel (Fil. 2). Dat was het plan. Dat is het plan. Nog steeds.

3 Toen daar de klad in kwam we gaan één stapje verder in de geschiedenis gaf God andere modellen, die bleven herinneren aan het oorspronkelijke plan. Eerst de tabernakel. In Later de tempel. Beiden waren afbeeldingen van de woonplaats van God. Het voert nu te ver om dit allemaal uit te werken, maar je zou de tempel kunnen zien als een minischepping op zichzelf: kubusvormig, bestaande uit twee delen: heilig en allerheiligst met in het midden de ark, gedragen door engelenfiguren. De lampen: het licht. Verder allerlei verwijzingen naar palmen, druiven en andere gewassen. Een verwijzing naar het water het koperen wasvat (de zee, 2 Kron. 4). De mensen ook. De mensen die dienstdeden in de tempel waren priesters. Hun agenda werd compleet in beslag genomen door de dienst aan God. Daar was sinds Adam en Eva voor het eerst omhoog keken, wel iets veranderd. In de latere modellen van de tabernakel en de tempel functioneerde de offerdienst als een voortdurende herinnering aan het bloed van Abel. En vooruitwijzing naar het bloed van Jezus. Modellen dus. God heeft altijd modellen gegeven als een herinnering aan zijn plan. Aan hoe het was. Schepping, tabernakel, tempel. Waarom vertel ik dit allemaal? Zodat we goed begrijpen wat er hier gebeurt. En waarom Lucas dit vertelt. De beginhoofdstukken van Handelingen vormen óók een model voor het leven in en van de kerk. Maar we missen nog een paar belangrijke ingrediënten. Het eerste is de slang. Want hoe kwamen de eerste krassen eigenlijk in het model (denk even aan de eerste kras op je nieuwe auto)? Goed onthouden: door een leugen! Een halve waarheid. Je mag zeker nergens van eten? De slang hield Adam en Eva ander model voor. Van een wereld die niet gemaakt wordt tot eer van God, maar tot eer van mensen. Als jullie van die boom eten wordt je zelf als God. Dat weet je alles. Dat kan je zelf aan de slag, heb je God niet meer nodig. Het tweede, en dan kunnen we straks verder naar de vraag wat dit voor ons betekent, heeft te maken met ontwikkeling. Alle modellen die God aan mensen gaf, pasten bij de situatie waarin zij leefden. De schepping vóór de zondeval. Adan en Eva hoefden maar omhoog te kijken om iets te zien van Gods heerlijkheid. Dat bleef, maar later waren er offers nodig om vernieuwd te worden naar het beeld van God.

4 De tabernakel kwam ná de zonde met het gouden kalf. Later de tempel, die niet zoals de tabernakel mobiel was (het volk was immers op weg naar het beloofde land), maar vast stond. In Jeruzalem. Met twee bronzen zuilen: Boaz en Jachin (1 Kon. 7:15). De één stond voor het koningschap, de ander voor het priesterschap. De twee pijlers van het volk Israël. Toen was Jezus gekomen. Hij had forse kritiek op de tempel geuit en gezegd dat de tempel vernietigd zou worden. Ja, dat Hij de tempel was. Dat in Hem God bij de mensen wilde wonen. Dat mensen God moeten aanbidden niet op een bepaalde plaats maar in Geest en waarheid: in Jezus Naam. Het begin van die ontwikkeling zien we gebeuren in de eerste hoofdstukken van Handelingen. De tempeldienst loopt op z n eind. In de zuilengang van Salomo vormt zich een nieuwe tempel. God had het al voorzegt, o.a. door de profetie van Joël: een huis van mensen. Een plek waar de heerlijkheid van God zal wonen zoals een wolk, de wolk van Gods heerlijkheid eerder de tabernakel en toen de ark vervulde maar nu in mensen. Man en vrouw, jong en oud. Slaaf en vrije (Pinksteren). Nu staan we goed voorgesorteerd op wat er gebeurt in de eerste gemeente. God is bezig om met zijn Geest opnieuw een tempel te maken. Niet een tempel van steen, maar van mensen. Het is niet langer de Gods aanwezigheid die een tent of een gebouw vult, maar mensen. Zodat ze Gods beeld gaan vertonen, gaan schitteren als sterren aan een heldere hemel. En waarachtig, het gebeurt! Er ontstaat een groep mensen die niet leeft voor zichzelf, maar voor anderen. Dat is de kerk. Hoe dat gebeurt, hoe dat kan? Nog steeds door een offer. Het offer van Jezus. Door het breken van het brood en de verkondiging van de apostelen. Zo ontstaat er op de drempel van de tempel een nieuwe tempel van mensen, die niet soms en op gezette tijden dieren offeren maar elke dag hun leven wijden aan het gebed. Aan God. En aan elkaar. Mensen die eenvoudig leven, maar vol vreugde. Die beweging groeit! We zien in Handelingen 5 dat het niet lang duurt of de aanval van satan is ingezet. Hij is de eerste die het model herkent. Het is satans oer-tactiek de leugen. De halve waarheid.

5 Daar komen ze. Ananias en Saffira hebben een stuk grond verkocht. Ze komen een deel van de opbrengst bij Petrus en de andere apostelen brengen. Een ander deel houden ze achter. We begrijpen wat er hier niet klopt. Toch? Wat er niet klopt is niet dat Ananias en Saffira te weinig geld meebrengen. Het was meer dan de meeste mensen. Ook niet dat Ananias en Saffira liegen. Ik heb vroeger ook wel eens gelogen. Stiekem geld dat voor de collecte bestemd was gebruikt voor snoepjes bij de metro. Maar dat ze bewust liegen! Zoals in het begin. Dat ze bewust tegen God ingaan. Petrus zegt het zo: jullie bedriegen de Heilige Geest. Het is ook de Heilige Geest die Petrus laat weten wat er aan de hand is. Het is God zelf die hier een dikke streep zet. Zo n tempel wil ik niet. Wat voor tempel? Een tempel waarin mensen binnenkomen met een leugen. Mensen die vanaf het begin eigenlijk niet onder de indruk zijn van de boodschap van God, maar het doen om de mensen. Ananias en Saffira geven zich niet voor 100% over aan Gods genade. Ze houden iets achter. Ze kopen zichzelf in, eigenlijk. Ze willen God dienen (zeggen ze) maar op hun eigen voorwaarden. Daarmee lijken ze op de mensen die dansten om het gouden kalf en die óók best veel voor over hadden maar uiteindelijk lijden ze aan een gebrek aan vertrouwen. Dat als je eerlijk bent, God vertrouwt en alles geeft (en dan heb ik het niet in de eerste plaats om geld maar om je hart) dat het dan goed komt. Wat hadden ze dus beter kunnen doen? Bijvoorbeeld zich aanmelden zonder iets mee te brengen. Of de helft geven en eerlijk zeggen dat ze alles geven (nog) niet zagen zitten. Snap je dat dit te maken heeft met oprechtheid? De zonde van Ananias en Saffira is dat ze Gods genade niet herkennen als drijvende kracht achter en in de kerk. In die beweging van Jezus. Het nieuwste model van Gods tempel. Let op. Ik ga nu niet zeggen dat je nog méér moet offeren. Dat is nu even niet het punt. De kerk van Jezus bestaat, hoort te bestaan uit eerlijke, oprechte mensen die leven van genade. Dát is het punt. Uit mensen die oprechte offers brengen. Misschien niet meteen alles, maar een begin.

6 Denk aan het offer van Abel. En dat van Barnabas. Wat waren dat voor offers? Offers uit dankbaarheid. Offers zonder bijbedoelingen! Dat die offers iets kostten is helder. Maar daar ging het niet om. Bij de kerk horen is dus per definitie geen kwestie van voldoen aan bepaalde quota. Daaraan voldeden Ananias en Saffira ruimschoots. In de kerk is de één is hier verder in dan de ander. Dat mag (en dat moet) ook er is altijd groei. Hier zitten mensen die een paar euro geven en mensen die duizenden euro s hebben bijgedragen aan de kerk. Mensen die weinig en mensen die veel tijd investeren in de gemeenschap. Dat kan. Er zit groei in. En terugslag. Dat kan, als je maar steeds wilt blijven leren waar het echt om gaat. Het gaat, om Jezus wil, om genade. Het misverstand is steeds dat de kerk een groep mensen is met een hogere moraal. Waar je pas bij kunt horen als je genoeg in brengt. Geld, tijd, vroomheid. Zoals de SP, die van haar volksvertegenwoordigers vraagt om een deel van de vergoedingen aan de partij af te staan. Dat is een triest misverstand. Want de kerk bestaat uit mensen die leven uit genade. Die hoeven niks. Radicaal niks. En weet je wat het gekke is? Daarom konden ze vaak juist zo veel? Meer dan ze misschien zelf voor mogelijk hadden gehouden. Denk even aan Barnabas. Maar het begint bij God. Bij zijn genade. Niet bij de leugen van Ananias en Saffira. Als je dat doet wordt de kerk een verhaal van mensen die elkaar beoordelen op hun inbreng. Op hoe vaak iemand naar de kerk gaat bijvoorbeeld. Of hoeveel geld iemand geeft. Als je bij God begint wordt het een heel ander verhaal. De les is eigenlijk: beproef jezelf. Op de vraag of je wel boodschap hebt aan Gods genade. God kent je, Hij doorziet alles. Laat God anderen beoordelen. Hij kent alle harten. Bid voor de leiders van de kerk die gaan over de vraag of iemand erbij mag horen of niet. En oordeel zelf naar de maatstaf waarmee God jou beoordeelt: genade. Dan blijft genade het model voor de kerk van Jezus. Dan gebeuren er mooie dingen! Zoals met Barnabas. Dan gaan we samen schitteren als sterren aan de hemel. Tot aan de dag dat Jezus terugkomt. Dan hebben we geen model meer nodig.