Werkstuk Biologie De manieren van dieren

Transcriptie

1 Werkstuk Biologie De manieren van dieren Werkstuk door een scholier 2828 woorden 3 november ,9 56 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. De Giraffe 3. De Zebra 4. De Dromedaris 5. De Onderzoeksvraag 6. Ethogram van de Giraffe * 7. Protocol van de Giraffe * 8. Ethogram van de Zebra * 9. Protocol van de Zebra * 10. De Resultaten 11. De Resultaten 12. Foto s van de Giraffe ** 13. Foto s van de Zebra ** 14. Foto s van de Dromedaris ** 15. Conclusie 16. De Evaluatie 17. De Evaluatie 18. Bronvermelding Inleiding Voor het vak Biologie moeten wij een onderzoek doen naar het gedrag van dieren. Wij gaan hiervoor naar Dierenpark Amersfoort. Hierbij moet je een onderzoeksvraag stellen (die moet je kunnen beantwoorden aan het einde van het onderzoek). Aan de hand van je onderzoeksvraag moet je de dieren gaan observeren. Alles wat je ziet, moest je noteren in een ethogram. Alle handelingen moet je in een protocol opschrijven en voorzien van een afkorting. Verder moet je op het protocol noteren wat voor dier je gaat observeren. Op dinsdag 04/04/2006 gaan wij dit doen. Ons groepje bestaat uit Julia en Robin. De dieren die wij gaan observeren Pagina 1 van 7

2 zijn de Giraffe en de Zebra. Als reserve dier hebben wij voor de drommedaris gekozen. In dit werkstuk zijn foto s van alle dieren die wij hebben geobserveerd te vinden. Gelukkig waren de dieren die we hoofdzakelijk hadden uitgekozen actief. De dromedaris hebben we dus niet geobserveerd, we hebben wel een paar foto s van dit dier gemaakt. De Giraffe De giraf is een bijzonder opvallend dier, met zijn ongewone nek en wonderlijke lichaamsbouw. Je kunt hem niet alleen in de dierentuinen aantreffen, maar ook nog in de savannes van Afrika, ten zuiden van de Sahara. Behalve zijn zeer opvallende lichaam, is ook zijn kleurrijke vacht een typisch kenmerk. Het dier heeft immers een bruine kleur, doorweven met een geel netwerk, dat een goede camouflage biedt tussen de bomen. Deze vallen immers samen met het licht en schaduw van de takken. De geboorte Giraffen leven in gezinsverband. Zo n gezin bestaat uit een mannetje, met meerdere wijfjes. Wanneer een vrouwtje bevrucht is, duurt de draagtijd meestal een dik jaar (400 à 468 dagen). De bevalling zelf vindt buiten de kudde plaats en duurt niet zo lang. Meestal brengen giraffen één of twee jongen ter wereld. Zo n kleine giraf is toch al 1m80 hoog en weegt zo n 45 kilo. Het jong kan al meteen staan. De zoogtijd neemt een half jaar tot een heel jaar in beslag. Na twee dagen kan een jong reeds de ouderen bijhouden. Pas na 10 jaar zijn ze volwassen. Al die tijd worden ze met zorg omringd. Om de jonge giraffen te beschermen tegen roofdieren, geven de ouderen rake klappen met hun sterke hoeven. Een andere verdedigingstaktiek is zeer snel weg galopperen. Snelheid Zoals geweten zijn de poten van een giraf lang en slank. Gewoon lopen, laat staan hardlopen, is niet zo evident: omwille van de lengte van de poten zouden de voorste poten de achterste kunnen raken en zou de giraf dus steeds struikelen over z n eigen poten. Vandaar dat een giraf om beurten beide linkerpoten en beide rechterpoten tegelijk naar voren brengt. De deinende kop helpt mee het zware lichaam naar voren te bewegen. Wanneer een giraf zich over de Afrikaanse vlakte beweegt, lijkt het wel of je een vertragende film bekijkt, maar in werkelijkheid ligt de snelheid toch zeer hoog: 60 km/u. De giraf kan dit tempo zeer lang aanhouden. Eten, drinken en slapen Een giraf eet vooral knoppen, bladeren en vruchten. Verder staan gras, kruiden en granen, op het menu. Ook knabbelen giraffen graag in de top van de acacia. Hij eet zo n 65 kilo per dag. Drinken is een spectaculair evenement. Omdat een giraf lange poten heeft, is het zeer moeilijk voor hem om met zijn kop aan het water te geraken. Daarom spreidt hij zijn poten, om zo gemakkelijker met zijn snuit aan het water te komen. Om te kunnen eten en drinken gebruikt hij vooral zijn tong, die wel 45cm uit zijn bek kan komen. Een half uurtje slaap per nacht volstaat voor de giraf, meer heeft hij niet nodig. Hun slaaphouding gelijkt sterk op die van een vogel: ze leggen zich neer, en draaien hun hals in een bocht naar achteren, waardoor Pagina 2 van 7

3 de kop kan rusten op de romp. Een goede slaaphouding vinden, duurt zo n 5 minuutjes. De Zebra De zebra, een gestreept wild paard uit het geslacht van de Paardachtigen. Hij komt voor in Afrika. Zebra's zijn verticaal gestreept met donkerbruine of zwarte banden; over de rug en de buik loopt een lengtestreep. Niet elke zebra heeft dezelfde soort strepen, ze verschillen van zebra tot zebra. Hij heeft vrij lange oren en de staart draagt een pluim. Per keer wordt één veulen geboren na een draagtijd van ongeveer een jaar. De soorten kunnen onderling kruisen; kruisingen met ezels en paarden noemt men zebroïden. Zebra's bewonen de open vlakten van Zuid-Afrika noordwaarts tot het zuiden van Somaliland, Ethiopië en Soedan, maar ontbreken op de savannen van westelijk Afrika. Het zijn uitgesproken kuddedieren, die vaak in streng geregelde sociale verbanden voorkomen; de dieren zijn afhankelijk van open water, omdat zij vrij regelmatig moeten drinken. De voornaamste vijand is de leeuw. Men onderscheidt drie soorten. De bergzebra is in twee ondersoorten verspreid over de bergen van de zuidwestelijke Kaap. Van de echte bergzebra zijn er nog maar 500 exemplaren en van de Hartmannzebra zijn er nog 7000 exemplaren. Dit dier is tamelijk klein en heeft opeenstaande strepen, een roosterachtig patroon op het kruis, tot de hoeven gestreepte poten en een kleine halskwab. De hoeven van deze rots- en bergbewoners zijn zeer hard. De Hartmannzebra is wat groter, lijkt meer op een paard aan en heeft ook verder van elkaar geplaatste strepen. De kudden bestaan gewoonlijk uit een hengst en een aantal merries met hun jongen. Beide vormen zijn ernstig bedreigd in hun voortbestaan. De gewone of steppezebra is nog zeer algemeen en wijd verspreid, nl. van Botswana tot Zuidoost-Soedan en Zuidwest-Ethiopië en oostwaarts tot Congo en Angola. In het noorden hebben dieren poten die tot aan de hoeven gestreept zijn en dieren in het zuiden hebben poten die witter zijn. De schouderhoogte varieert van 100 tot 145 cm, het gewicht van 175 tot 335 kg. De kudden bestaan gewoonlijk uit een mannetje met een aantal vrouwtjes en hun veulens. De quagga of kwagga bewoonde delen van de oostelijke Kaapprovinsie en Oranje Vrystaat en is in de jaren zeventig van de 19de eeuw geheel uitgeroeid (het laatste exemplaar stierf in Artis, Amsterdam, 1883). Deze zebra vertoonde slechts op de voorste helft van het lichaam een streeppatroon; de achterhand was min of meer uniform bruin en de poten vuilwit. De pas in 1882 ontdekte grevyzebra bewoont de droge gebieden van Noord-Kenia tot Zuid-Ethiopië en Somaliland. Dit dier is de grootste onder de zebra's, met een schouderhoogte van cm en een gewicht van kg. De kop is lang en smal met grote, afgeronde oren; de streping is fijn en dicht en loopt tot aan de basis van de hoeven door. Deze soort wordt sterk in haar voortbestaan bedreigd, vooral omdat de mooie huid zeer in trek is. In sociaal opzicht is deze zebra sterk afwijkend; de mannetjes zijn solitair en territoriaal of vormen kleine troepen, terwijl de merries met hun veulens eigen kudden vormen. Soms treden gemengde troepen van individuen op; in het zuiden van het verspreidingsgebied komen steppe- en grevyzebra soms samen voor zonder echter ooit spontaan te kruisen. De Dromedaris De kameel met één bult, oftewel de dromedaris, is het last- en rijdier van de woestijnbewoners. Waarschijnlijk wordt de dromedaris al 6000 jaar lang als huisdier gehouden. Men noemt hem ook wel "het schip van de woestijn". Het dier, dat tot de eeltpotigen behoort, bereikt een schouderhoogte van 2,3 Pagina 3 van 7

4 meter. Ze kunnen lasten van wel 400 kilo dragen. Behalve de zwaargebouwde lastdromedaris zijn er ook langbenige dromedarissen, die als rijdier worden gebruikt. Zij kunnen wel 140 kilometer per dag afleggen. Beide soorten hebben een kortharig, ruig vel. Op de romp, in de nek en de hals zijn de haren wat langer. Ze voeden zich met de planten en kruiden die tegenkomen in de woestijn. De dromedaris overleeft de vermoeiende tochten door de woestijn omdat hij gebruik kan maken van de vetreserves die zich in de bult op zijn rug bevinden. Wanneer de dromedaris wil rusten of wanneer zijn last moet worden verwijderd knielt de dromedaris. Daarbij schuift hij zijn poten onder zijn lichaam. Zijn borst, knieën en hielen zijn beschermd met een hoornlaag om te voorkomen dat hij zich bij deze handeling verwond. Wanneer het dier enkele dagen zeer, zeer weinig eet, dan schrompelt de bult in elkaar. Ook bij grote hitte kan de dromedaris meerdere dagen, ja zelfs weken, zonder water. Dit kan hij alleen volhouden omdat hij iedere gelegenheid die zich voordoet meer dan 100 liter water drinkt. Met deze hoeveelheid water kan hij lang toe omdat hij zijn lichaamstemperatuur tot ongeveer 40 graden kan laten stijgen. Daardoor zweet hij niet en verliest hij dus ook geen water. De dromedaris heeft goed ontwikkelde zintuigen. Hij kan een oase al op grote afstand waarnemen. Ook wanneer er een zandstorm nadert, merkt het dier het eerder dan de mens en zal hij sneller gaan lopen om een beschutte plek te vinden. De dromedaris, die net als de giraffe een telganger is, heeft tweetenige voeten met een breed loopvlak. Hierdoor kan hij moeiteloos op het droge woestijnzand lopen zonder dat hij het gevaar loopt erin weg te zakken. Doordat de voet beschermd is met een dikke hoornlaag vormen het hete woestijnzand en het scherpe rotsgesteente geen enkel probleem. De dromedaris wordt niet alleen als lastdier en als rijdier gebruikt, hij voorziet de mens ook van melk, vlees en vet. Van de huid kunnen tenten worden gemaakt en de gedroogde uitwerpselen worden gebruikt als brandstof. Dankzij een reeks indrukwekkende aanpassingen kan de dromedaris lange tijd zonder drinken. De lichaamstemperatuur, bijvoorbeeld, kan tot 40 graden Celsius stijgen voordat het dier gaat zweten. Huidplooien in de maag houden water vast en laten het los als de dromedaris dit nodig heeft. Een dorstige dromedaris kan wel 200 liter water op om zijn reserves aan te vullen. Onderzoeksvraag Onze onderzoeksvraag is: Wat is het verschil in groepsgedrag tussen Giraffes en Zebra s? We hebben deze vraag als onderzoeksvraag gekozen omdat we het interessant vonden om te onderzoeken, en we giraffen en zebra s leuke beesten vinden. Verder zijn het allebei ook steppedieren. De resultaten Giraffe 1: Oudere giraffe, vrouwtje Deze giraffe heeft: - 9x benen bewogen - 1x tong naar buiten gedaan - 12x voedsel naar binnen gewerkt - 5x geur waargenomen met neus - 1x met lichaam tegen voorwerp bewogen - 2x met eigen lichaamsdeel andere giraf geraakt Pagina 4 van 7

5 - 1x gefleemt - 2x met tong voorwerp of andere giraf geraakt - 2x heftig met nek bewogen - 5x met lippen/tanden eigen lichaam/lichaam andere giraf geraakt Giraffe 2: Jongere giraffe, weet ik niet Deze giraffe heeft: - 7x benen bewogen - 2x tong naar buiten gedaan - 11x voedsel naar binnen gewerkt - 4x geur waargenomen met neus - 0x met lichaam tegen voorwerp bewogen - 6x met eigen lichaamsdeel andere giraf geraakt - 0x gefleemt - 3x met tong voorwerp of andere giraf geraakt - 1x heftig met nek bewogen - 6x met lippen/tanden eigen lichaam/lichaam andere giraf geraakt Zebra 1: Volwassen mannetje Deze zebra heeft: - 10x voedsel naar binnen gewerkt - 1x geur waargenomen met neus - 6x ons waargenomen - 14x benen bewogen - 1x met eigen lichaamsdeel andere zebra geraakt - 3x met lippen/tanden eigen lichaam/lichaam andere zebra geraakt - 0x met lichaam tegen voorwerp bewogen - 0x met hoef over grond bewogen - 0x tanden in lichaam van andere zebra gezet - 4x met tong voorwerp of andere zebra geraakt - 1x oren naar voor/achter/zijkant bewogen Zebra 2: Volwassen vrouwtje Deze zebra heeft: - 9x voedsel naar binnen gewerkt - 2x geur waargenomen met neus - 6x ons waargenomen - 13x benen bewogen - 0x met eigen lichaamsdeel andere zebra geraakt - 0x met lippen/tanden eigen lichaam/lichaam andere zebra geraakt - 3x met lichaam tegen voorwerp bewogen - 2x met hoef over grond bewogen Pagina 5 van 7

6 - 0x tanden in lichaam van andere zebra gezet - 0x met tong voorwerp of andere zebra geraakt - 5x oren naar voor/achter/zijkant bewogen Conclusie Tussen het gedrag van Giraffes en Zebra s in de groep zijn geen verschillen. Zij zijn beiden even sociaal. Dit kan te maken hebben omdat zij van dezelfde soort zijn, namelijk hoefgangers. Zij hebben ongeveer dezelfde activiteit omtrent de groep, bijv. elkaar aanraken met lichaamsdelen, krabben en likken. De enige verschillen tussen bovengenoemde diersoorten zijn grootte, kleur en leefomgevingen. Zoals wij al zeiden, zijn er geen verschillen omtrent het gedrag in de groep. Factoren die invloed (kunnen) hebben op het gedrag zijn: Het weer De temperatuur Het paringsseizoen De drukte in het park Andere aanwezige dieren Het geslacht van het betreffende dier De leeftijd van het betreffende dier Het ras van het betreffende dier Het karakter van het betreffende dier De omgang met het betreffende dier De opvoeding van het betreffende dier (denk aan verschillen tussen het grootbrengen door de mens of door de biologische ouders) De leefomgeving van het betreffende dier Evaluatie Onze onderzoeksevaluatie bestaat uit: de resultaten, mening diersoorten, wat nog meer onderzoeken? De Resultaten: De eind resultaten hadden we wel verwacht, omdat het allebei kuddedieren zijn en dus ook sociaal aangelegd zijn. Verder komen beide diersoorten uit de savanne en zij het beiden hoefgangers. Echt verschillen hadden we niet verwacht. Mening diersoorten: De resultaten van ons onderzoek verandert niet onze mening over deze diersoorten. Wij vonden beiden dat de dieren die wij gingen onderzoeken best wel sociaal zijn, aangezien zij elkaar in het wild beschermen. Zo in de dierentuin zijn ze ook sociaal, ze staan namelijk in groepen, spelen met elkaar, likken aan elkaar en krabben elkaar. Wat nog meer onderzoeken: Wij zouden hetzelfde onderzoek in de zomer nog eens willen doen, of in iedergeval nog eens in de paartijd. Daarna zouden wij onze oude onderzoek resultaten er nog eens bij pakken en deze met elkaar vergelijken. Het doel: Wat zijn verschillen en overeenkomsten in het gedrag van zebra s en giraffen in de lente en in de zomer? We kiezen voor de zomer om dat te doen, want het is dan veel warmer dan nu, dus zijn de dieren ook wat vrolijker. Onze groeps-evaluatie bestaat uit: De dag, samenwerking, taakverdeling, wat kon er beter en het Pagina 6 van 7

7 onderwerp. De dag: We vonden het een leuke dag, en we hebben het goed naar onze zin gehad. In het begin had het wat geregend, dat was jammer. Het had leuker geweest als het wat warmer was geweest. Het is allemaal soepel verlopen, en we waren op tijd. Samenwerking: Gelukkig kunnen wij het goed vinden (goede vriendinnen) en is het samenwerken heel erg goed gegaan. Julia had haar laptop en camera meegenomen, zodat we zelf foto s konden maken en op de computer konden zetten. Omdat het nat weer was, was het ook makkelijker om het meteen maar te typen op de computer, want schrijven had een hele klus geweest. We hebben alleen maar de ethogram moeten invullen en moeten protocolleren. Taakverdeling: De taakverdeling was als volgt: Julia typt uit, Robin maakt Foto s. Tijdens het bezoek aan de dierentuin schrijft Robin alles op, en Julia doet het thuis in het net. We hebben samen de dieren uitgezocht, en Julia het reserve dier. Julia heeft de fotocamera meegenomen. Robin wist goed de weg, dus die heeft ons samen naar de dieren geleid. De taakverdeling was erg goed verdeelt. Wat kon er beter: Het weer had mooier gekund, maar daar heeft niemand iets over te zeggen natuurlijk. Verder hadden we wel wat meer foto s kunnen maken. Het werkstuk bevat helaas maar weinig foto s van de zebra. Het onderwerp: We vonden het onderwerp niet echt moeilijk. In het begin dachten we dat het heel moeilijk zou zijn en we niks zouden kunnen vinden, maar achteraf is het erg meegevallen en hebben we best veel kunnen vinden en kunnen opschrijven. Het onderwerp is origineel, je gaat niet iedere dag naar die dierentuin om dieren te observeren en te protecolleren! Het uitzoeken van dieren was dan ook niet echt moeilijk, we hebben gewoon dieren gekozen waarvan we al wel het een en ander wisten en die in principe actief zijn. Bronvermelding Informatie over de Giraffe, users.skynet.be/zoekheteensop/giraf.htm Informatie over de Dromedaris, Informatie over de Zebra, De foto s hebben wij gemaakt bij Dierenpark Amersfoort. Wij hebben daar ook de dieren geobserveerd. Pagina 7 van 7