Reisverslag Zuid Afrika, februari 2013

Transcriptie

1 Reisverslag Zuid Afrika, februari 2013 Recent bezocht ik het Leopard Conservation Project (LCP) in Zuid Afrika. Een project opgezet door Fred Berrangé, vooral actief rondom de Waterberg in Zuid-Afrika (boven Johannesburg). Tijdens mijn bezoek kon ik ook een cheque van overhandigen uit naam van FOX vakanties. Deze organisatie ondersteunt jaarlijks, met hulp van hun reizigers, een goed doel. In 2012 was dat de LCP, aan wie in totaal ,- werd gedoneerd. Dit jaar gaat hun hulp uit naar de neushoorn. Hard nodig want op dit moment woedt er een ware oorlog in Afrika om de hoorn van dit dier. Er wordt goud geld betaald door mensen in Azië (o.a. China, Vietnam) omdat er magische heelkrachten worden toegekend aan deze hoorns. Het zou potentieverhogend zijn en ziektes doen verdwijnen. Recent stelde een Minister in Vietnam nog dat de hoorn van de neushoorn hem van kanker had genezen. Dit soort uitspraken zorgt ervoor dat er een enorme jacht plaatsvindt op dit dier. Toen ik er was, stond de teller van gedode neushoorns in 2013 reeds op gedode neushoorns, in 40 dagen tijd alleen in Zuid-Afrika!.Niet alleen aan ivoor worden magische krachten toegedicht. Ook de tijger valt ten prooi aan illegale handelaars omdat ook zijn lichaamsdelen helend zouden werken. Aangezien de aantallen tijgers al schrikbarend laag zijn (schattingen ca exemplaren), moet er nu een vervangend dier worden gevonden. Dat is de leeuw. Botten van dit dier worden nu ook massaal naar Azië verscheept om verwerkt te worden in medicijnen. Koning Leeuw wordt al bedreigd maar wordt door dit alles nog verder in verdrukking gebracht. Afb: illegale producten gemaakt van de tijger. Nu volgt Koning Leeuw. Enerverend Een bezoek aan een door ons ondersteund project, is altijd enerverend. Je ziet en hoort veel, soms tegenstrijdige berichten, en het duurt bij mij altijd wel een week om alles weer te ordenen in mijn hersenen. Dat was dit keer niet anders. De dag na mijn aankomst in Zuid-Afrika, vertrokken Fred, Chris (ook van het LCP) en ik naar een boerderij om een vangkooi op te halen. Deze vangkooi was door Fred zelf geplaatst na vele smeekbedes van de boer. Hij had last van een luipaard dat zijn vee doodde en wilde dit probleemluipaard vangen en elders laten herplaatsen. De afstanden die Fred moet afleggen zijn gigantisch. Net zoals vele natuurbeschermingsorganisaties, zijn ook bij het LCP financiële middelen schaars. Er is geen personeel in dienst en er wordt alleen gewerkt met vrijwilligers. Als een luipaard gevangen is en Fred gebeld wordt door de overheid, boer of tipgever, moet hij er in het algemeen zelf achteraan. Aangezien hij eigenlijk heel Noordelijk Zuid-Afrika bestrijkt, is dit een flinke klus. Fred kan er dan voor kiezen om een vangkooi achter te laten bij een boer met wie duidelijke afspraken worden gemaakt. De kooi mag niet verplaatst worden en de boer moet Fred direct bellen als hij iets in de kooi gevangen heeft. Afbeelding: luipaard in een vangkooi 1

2 In dit geval kende Fred de zoon van de boer en dit gaf hem het vertrouwen om de vangkooi achter te laten zonder zijn aanwezigheid. Vervolgens volgden weken van radiostilte. Fred en Chris belden de boer maar kregen geen gehoor. Deze boer woont voornamelijk in de stad en heeft er een farm bij waar hij eens per maand komt. Dat gebeurt vaak in Zuid-Afrika. Het werk wordt dan overgelaten aan een opzichter. Dat is geen goede situatie voor het wildleven want de boer is niet echt betrokken bij zijn land. Hij vaart geheel op zijn personeel wat vreemde situaties kan geven. Zo wordt er soms door het personeel gestolen, ook vee. Het verhaal dat ze vervolgens vertellen is dat het vee door een luipaard is gedood. Dat wordt dan klakkeloos aangenomen en vervolgens wordt er jacht gemaakt op luipaarden (of andere roofdieren). De dag dat ik aankwam, had Chris de boer uiteindelijk gesproken. Die verklaarde zenuwachtig dat de kooi inmiddels verplaatst was. Nee, er waren geen luipaarden in gevangen, wel bruine hyena s. Hij zou het nog nader verklaren. Na enkele uren gereden te hebben, kwamen we aan bij de boerderij. Afbeelding: wachten voor het hek van de boerderij De boer en zijn vrouw brachten ons bij de vangkooi. Fred, een enorme bonk van een kerel, was in stilzwijgen gehuld. Tijdens de reis naar de boerderij toe, was hij al enkele malen ontploft tegen Chris en mij. Hij was ervan overtuigd dat de boer diverse dieren had gevangen en gedood. En hij was pisnijdig op de man. Chris, die veel rustiger is als Fred, en ik praatten op Fred in dat hij beter wat rustig aan kon doen. We konden beter eerst het verhaal van de boer aanhoren. De spanning was al gelijk merkbaar doordat Fred en Chris Engels spraken maar de boer Afrikaans (wat erg op Nederlands lijkt) sprak. Hij weigerde Engels te spreken. Fred was rustig maar zijn nonverbale houding was erg duidelijk. Helaas scheen de boer deze taal niet goed te begrijpen en bleef maar inpraten op Fred. Hij vertelde dat hij geen luipaarden had gedood maar alleen bruine hyena s. Ook hier een slechte inschattingsfout want hoewel Fred van de luipaarden is, houdt hij van alle dieren. De boer maakte het nog erger door te vertellen dat hij geprobeerd had mensen te bellen om het dier te komen ophalen of te laten doodschieten maar dat niemand wilde komen. Na drie dagen had hij dan maar besloten het dier zelf dood te schieten. Voor Fred was alle informatie olie op het vuur. Fred gaf aan dat de boer hem in ieder geval niet gebeld had en dat hierdoor nu een bedreigd diersoort doodgeschoten was, na drie dagen opgesloten te hebben gezeten in een hok. Hoewel hij beheerst bleef, was zijn uitstraling behoorlijk indrukwekkend. De vrouw van de boer droop af en ging in de auto zitten. Fred verdween uiteindelijk ook in de auto waar hij zat te trillen. Nogmaals, Fred is een bonk van een vent en het is dan ook heel verdrietig om te zien hoe dit alles hem aangrijpt. Chris wisselde nog wat plichtmatigheden uit met de boer en vervolgens reden we weg, met onze vangkooi waar dus in ieder geval 1 bruine hyena in was gedood. 2

3 Het trieste van het hele verhaal is dat deze soort hyena een bedreigd diersoort is met geschatte aantallen van minder dan Daarnaast is het voornamelijk een aaseter. Het is dus zeer de vraag of dit dier daadwerkelijk koeien van deze boer gedood heeft. Daarnaast zijn Chris en Fred ervan overtuigd dat er ook andere dieren, waarschijnlijk ook zeker luipaarden, gedood zijn in de vangkooi. Afbeelding: bruine hyena Dilemma Dit zijn de momenten waarop ik het even niet meer weet. Fred doet dit werk al jarenlang, is zelf van Afrikaanse afkomst. Daarmee bedoel ik, Nederlandse afkomst. In een ver verleden zijn mensen uit Nederland naar Zuid-Afrika getrokken en vele nakomelingen leven dus nog in dit land. Veelal als boer. Volgens Fred zijn deze mensen niet te bereiken. Ik heb altijd weer felle discussies met hem omdat ik nog steeds wil geloven dat we deze mensen wel kunnen bereiken. Door deur aan deur (farm to farm) te gaan, met oplossingen komen. Fred gelooft daar niet meer in. Hij is gefrustreerd en wie kan het hem kwalijk nemen. Hij heeft zoveel ellende gezien, veelal aangericht door deze Afrikaanse boeren. Luipaarden die levend verbrand zijn, luipaarden die mishandeld zijn, luipaarden die een poot missen door een klem, noem het maar op. Ook op land van boeren met wie Fred maandenlang gepraat heeft. Afb: Luipaard gevangen in een gintrap (val) Fred is er klaar mee en kiest voor de aanval. Nadat we weg gingen, belde hij dan ook gelijk de politie en het desbetreffende Ministerie. Uiteraard was dit Ministerie niet door de boer gebeld over de bruine hyena. Chris had beeldmateriaal opgenomen van het bezoek waarop de boer dus ook aangaf dieren in de kooi gedood te hebben. Dat is illegaal. Als je last hebt van een probleemdier, moet je allereerst contact opnemen met de overheid. Daar vragen om een permit om het dier te doden. Dit zijn vaak de gevallen waarbij de overheid naar Fred belt met de vraag of hij het dier wil verwijderen. Ook weer iets om moedeloos van te worden. Fred moet het dier ophalen (benzine betalen, kosten maken) om eigenlijk het werk van de overheid te doen. Maar zij doen of kunnen het niet vanwege beperkte financiële middelen en ja, als Fred het niet doet betekent dit de dood van een luipaard. Hoe dan ook. Fred heeft na ons bezoek alle betrokken instanties ingeschakeld die er ook gelijk werk van maakten. Ik ben dan altijd nog wat voorzichter. Vraag of het niet beter is om nog eens met de boer te praten. Want ik weet ook, de boer zal zijn vrienden inlichten over Fred s actie. En leidt dit er niet toe dat er nog meer luipaarden gedood zullen worden. Fred is echter stellig: dat doen ze toch wel. En dan kan hij maar beter proberen angst te zaaien, door politie erop te zetten, zodat ze zich niet veilig voelen om dieren te doden. Ik praat met nog veel meer mensen deze reis. Niet alleen met mensen die betrokken zijn bij LCP maar ook met anderen. 3

4 En stel ze elke keer weer dezelfde vraag: hoe deze Afrikaanse boeren te bereiken. En allemaal zijn ze het er eigenlijk over eens dat deze bevolkingsgroep niet te beteren valt. En dat alleen een harde aanpak waarschijnlijk vruchten aflevert. Zelf raak ik nog in gesprek met een boer die ook een luipaardprobleem heeft. Op mijn vraag of hij zijn vee in de nacht kraalt (opsluit in een veekraal omheining) krijg ik het antwoord dat dit de productiviteit verminderd. Aldus de boer is het zo dat als vee wordt opgesloten in de avond, ze niet grazen. Hierdoor worden ze minder dik en leveren ze dus minder op bij verkoop. Tja. Als economische redenen altijd prefeleren lijkt het haast onmogelijk om aan natuurbescherming te doen. Want het kralen van dieren leidt wel direct tot minder verliezen aan roofdieren. Nieuw project We logeren op een farm van 8000 hectares, gerund door een jong echtpaar uit Zuid Afrika. De farm is eigendom van iemand uit het Midden Oosten die de farm kocht om jaarlijks te kunnen jagen op antilopes. Op deze farm leven ook luipaarden. Het is een paradijsje met antilopes maar ook met vee. En ook dit vee valt soms ten prooi aan roofdieren zoals luipaarden. Het echtpaar is echter niet van plan luipaarden dood te schieten en wil samen met het LCP zoeken naar oplossingen. Recent is er in Afrika een onderzoek geweest waarbij vee voorzien werd van een halsband waaraan ledlampjes bevestigd waren. Doordat het vee rondtrekt, lijkt het schijnsel op het licht van een zaklamp. Dit schijnt bij roofdieren zoals de luipaard de associatie mensen op te roepen en daar blijven ze liever ver vandaan. Wat de LCP nu wil doen is kleine ledlampjes ontwikkelen en die bevestigen aan een halsband voor vee. Die ledlampjes worden dan voorzien van een kleine solarpanel, zodat ze ook in de nacht werken. Al langer wordt er gewerkt met dit soort oplossingen in Afrika waar (led)lampjes op veekralen worden bevestigd om leeuwen af te schrikken, /223 Afb: in Afrika wordt op sommige plaatsen al gewerkt met licht om roofdieren af te schrikken. Hier lampen die zijn bevestigd op een veekraal. Deze proef zal plaatsvinden op de farm van dit echtpaar. Daarnaast zullen er twee vangkooien geplaatst worden om luipaarden te vangen. Deze worden voorzien van GPS radiocollar (door sponsoring van FOX vakanties mogelijk gemaakt). Zo kan inzichtelijk worden wat het migratiepatroon van de luipaarden is en of zij bijvoorbeeld jacht maken op het vee. Wetenschappelijk onderzoek De luipaard is een dier dat eigenlijk niet veel onderzocht wordt, zeker niet in Afrika. Het dier wordt gezien als allrounder. Een dier dat het overal weet te redden. En toch slaan natuurbeschermers de noodklok. In India maar ook in Zuid-Afrika, zoals Fred. Hij ziet zelf hoeveel luipaarden er worden doodgeschoten door boeren. Legaal en illegaal. Daarnaast is er een levendige handel in de jacht. Volgens Fred staat de luipaard in Zuid Afrika onder druk. Afb: luipaarden worden ook gedood in de jacht 4

5 Het is onbekend hoeveel luipaarden er nog leven in dit land. Volgens een rapport van de onderzoekers Friedmann & Daly uit 2004 gaat het om aantallen tussen 2500 en De meeste wetenschappers gaan uit van een aantal van Hoewel de aantallen dus onbekend zijn, wordt trofeejagen in Zuid-Afrika wel toegestaan. Het quota (aantal dieren dat officieel bejaagd mag worden) is 150 per jaar. Uitgaande van een populatie van 5000 is dat toch redelijk veel. Zeker als je in je achterhoofd houdt dat er naast de gereguleerde markt ook nog een illegale jachtmarkt bestaat. Hier worden volgens schattingen enkele honderden dieren per jaar in gedood. Zowel in de officiële als illegale jachthandel in Zuid-Afrika, wordt bijna nooit rekening gehouden met factoren als leeftijd of geslacht van de luipaard. Eigenlijk komt het erop neer dat je dat dier doodschiet dat je als eerste vangt. Ongeacht of dit nu een moederluipaard met welpen is of een luipaardmannetje in de bloei van zijn leven. Dit gebrek aan beleid vormt een bedreiging voor een populatie dieren. Zoals luipaarden. Onbekend maakt onbemind. En het leidt ertoe dat er veel veronderstellingen zijn wat weer kan leiden tot verkeerd beleid. En dus is het LCP begonnen met een aantal onderzoeken. Recent is een onderzoek afgerond welke is uitgevoerd door de Universiteit van Johannesburg. Middels onderzoek maakten zij duidelijk dat luipaarden hun migratiepatroon aanpassen naarmate er meer mensen in een gebied leven. Inzichtelijk is gemaakt dat, in de Waterberg waar veel boeren leven, de luipaard gedwongen wordt om over een groter gebied te zwerven. Wat grotere gevaren voor dit dier meebrengt. Meer boeren die hem kunnen doodschieten, meer moeten trekken over snelwegen waar auto s hem kunnen aanrijden, meer kans terecht te komen in een gebied waar al luipaarden zijn die een nieuwe indringer niet tolereren etc. Afb: resultaten van het onderzoek uitgevoerd door de Universiteit van Johannesburg. Het blijkt dat als een luipaard leeft in een gebied met veel bevolking, zijn leefgebied uitgebreid wordt. Luipaard nr AG 292 leefde in een gebied met veel bevolking het gebied waarin hij vervolgens rondtrok was km2. Luipaard nr AG 176 kende het kleinste leefgebied (17.78 km2). Zij leefde in een gebied met de minste bevolking. Daarnaast is LCP begonnen om het sperma van luipaarden op te slaan in een database. Elke keer als Fred een luipaard vangt en herplaatst, neemt hij sperma af van dit luipaard. Dat wordt opgeslagen in een database van de Universiteit van Johannesburg. Middels dit sperma kan (genen)onderzoek uitgevoerd worden. Maar Fred gaat ook uit van het slechtste scenario. In zijn ogen kan het zomaar zo zijn dat de luipaard in Zuid- Afrika uitsterft of ernstig verzwakt wordt door externe factoren zoals de jacht. Deze database zou dan een middel zijn om de genen toch te bewaren en eventueel kunstmatig in te zetten in de toekomst. 5

6 Knuffelfarms Op weg terug naar Johannesburg, bezocht ik tenslotte twee plaatsen die ik betitel als knuffelfarm en waarvan ik weet dat ze druk bezocht worden door toeristen en vrijwilligers. Het ging om de Rhino & Lion Nature Reserve en om de Lion Park. Lion & Rhino Nature Reserve Echt onzet ben ik over deze plaats die naar ik al zei, door vele mensen wordt bezocht. Middels bordjes kom je bij de animal crèche. Hier een heleboel kleine hokjes waar allerlei katachtigen in zitten. En met klein bedoel ik ook klein, in sommige gevallen wellicht hoogstens 2 m2. In het eerste hokje trof ik twee servals samen met twee Bat eared foxes. De beestjes lagen versuft in een hoekje. Verder veel witte leeuwen, tijgertjes, cheetah s maar ook een Geoffreys kat. Eigenlijk trof je hier een grote verzameling wilde katten aan levend in diepbedroevende omstandigheden. Met alles kon je knuffelen alhoewel dit dan wel op roulatie ging. Op de dag dat ik er was kon je knuffelen met tijgertjes of cheetah s. Afb: verblijfplaats van twee servals en Bat eared foxes. Ik werd echt depressief van deze plaats en doe nogmaals een oproep aan iedere potentieel geïnteresseerde. Ga er niet naar toe! Ter indicatie: witte leeuwen en tijgers zijn een zeldzaamheid. Ze komen in de natuur bijna niet voor en dat is niet voor niets. Ze overleven het moeizaam in het wild omdat ze snel zichtbaar zijn voor prooidieren. De natuur zorgt er dus instinctief voor dat deze dieren niet veel voorkomen. Maar mensen vinden witte leeuwen en tijgers mooi. Dus wordt er selectief mee gefokt. En je krijgt alleen witte leeuwen of tijgers door inteelt te plegen. Er zijn vele gevallen van misfok bekend. Dieren die door de inteeltfok zo mismaakt zijn, dat wij ze niet willen zien (zie afbeelding hierboven). Een handjevol zijn dan mooi en worden tentoongesteld. De rest wordt gedood. Maar dit heeft dus NIETS met natuurbescherming te maken. Stichtingen die zich inzetten voor het behoud van de witte leeuw of tijger, spreken onzin. De witte leeuw is (net als de witte tijger) geen ondersoort. De witte kleur is te danken aan een kleurmutatie die slechts zelden voorkomt. Er zijn nooit veel witte leeuwen of tijgers geweest in de natuur en nogmaals, dat is niet voor niets. Maar goed: die jonge diertjes. Waar eindigen ze als ze groter zijn. Op deze vraag werd ik verwezen naar het breeding centre. Daar zouden ze dan hun leven verder leven. Het breeding center bestaat echter uit een klein stuk grond waar hoogstens twaalf dieren kunnen leven. Een simpele rekensom leert: als er altijd jonge dieren zijn, die na pakweg 1 ½ jaar niet langer knuffelbaar zijn, en het breeding centre maar een beperkt aantal plaatsen heeft, waar blijft dan de rest... 6

7 Lion farm En toen op naar de Lion Farm. Deze is bekend vanwege Kevin Richardson, ook wel bekend als de leeuwenfluisteraar. Overal op Youtube en Facebook kun je filmpjes van hem zien waarbij hij speelt met leeuwen, zijn hoofd in de muil steekt van een hyena etc etc. En iedereen is lyrisch. Wat is dat toch met ons mensen? Dat wij altijd een behoefte voelen om het wilde dier te willen overwinnen. Mensen als Richardson worden onze helden omdat hij doet wat wij allemaal zouden willen: het wilde dier temmen. We lopen daarmee voorbij aan vele natuurbeschermers, zoals Fred, die weigeren om wilde katten te behandelen als knuffelobjecten. Die dus de ondankbare taak hebben fondsen en aanzien te krijgen zonder dit soort aansprekende filmpjes en foto s maar wel dat doen waar het om gaat: dieren terugbrengen in vrijheid of strijden om dieren in vrijheid te laten, daar waar ze horen. Ik blijf erbij: het is niet normaal om met dieren zoals de leeuw te knuffelen, hoe aandoenlijk het ook lijkt. Richardson claimt te staan voor de bescherming van de leeuw maar intussen lijkt het op 1 grote egotrip. Overal waar je komt in deze Lion Farm, zie je filmpjes met Richardson. Met zijn hoofd in de muil van een leeuw, lopend met een groep hyena s, knuffelend met cheetah s. Zijn website heet de Lion Whisperer kortom: het gaat vooral om Richardson zelf... Voor hem heb ik maar 1 vraag: wat doe je nu daadwerkelijk voor natuurbescherming en hoe kun je het naar jezelf verantwoorden jezelf te verbinden aan een plaats als de Lion Farm. Want ook hier blijft de vraag: tientallen jonge leeuwen die gefokt worden en waar blijven deze dieren allemaal? Bij navraag wordt vertelt dat de leeuwen, als ze ca. 1 jaar zijn en dus niet langer knuffelbaar, naar een andere farm gaan. Hoe groot is die farm dan? 200 hectares.???????? 200 hectares. Dat is dus niets. Tenzij je al die dieren in een hok stopt. Uiteraard is deze farm niet te bezoeken... Afb: kenmerk van een knuffelfarm: er zijn altijd jonge dieren waarmee je kunt knuffelen Ik praat met vrijwilligers die hier massaal naar toetrekken. Ik vraag aan 1 van hen waarom ze hier wil werken en of ze denkt dat deze plaats bijdraagt aan natuurbescherming. Haar antwoord I just wanted to hug the lion cubs. Gek word ik ervan! Dus nogmaals... Fokcentra voor leeuwen hebben niets te maken met natuurbescherming. Plaatsen waar je kunt knuffelen of wandelen met jonge leeuwtjes stellen dat deze worden teruggeplaatst in het wild of worden opgevangen op een andere plaats. Het is allemaal onzin. De wilde leeuw is er immers nog! Die moeten we beschermen. We helpen dit dier niet door er halftamme leeuwen bij te zetten. Bovendien: wilde leeuwen worden niet geaccepteerd door mensen. Precies de redenen waarom ze alleen bestaansrecht hebben in afgesloten gebieden wat wij natuurparken noemen. Hier is helemaal geen ruimte voor nog meer leeuwen! Als de leeuwen niet worden uitgeplaatst maar worden verplaatst naar een ander gebied waar ze hun leven verder moeten slijten in hokken, dan is mijn vraag: wat is daar de meerwaarde van? Antwoord: dit is geen meerwaarde. Knuffelen met jonge leeuwen of andere jonge dieren is vooral leuk voor mensen. Mocht u na dit relaas nog steeds willen knuffelen met jonge dieren, besef dan wel dat u niets bijdraagt aan natuurbescherming en dat uw geliefde knuffelobject zomaar kan eindigen als trofee aan de muur. 7

8 Want dit soort dieren zijn uitermate gewend aan mensen en voor jagers is het dus erg gemakkelijk om op die manier op 5 meter afstand een dier dood te schieten. Canned hunting wordt dat genoemd wat zoveel betekent als ingeblikt jagen. En vergis u niet, in deze industrie gaan duizenden euro s om. En het begint allemaal met een jonge knuffelwelp. Intussen steekt u, door te knuffelen met een welp, geen geld in natuurbescherming en doet u dus niets voor de Koning der dieren. Die op dit moment hard op weg is de nieuwe tijger te worden. Een afname van meer dan 80% procent in aantallen, in slechts 100 jaar. Geschatte aantallen nu: maximaal (100 jaar geleden meer dan ). Koning Leeuw heeft geen behoefte aan knuffelaars maar aan concrete acties en daden!. Namens het Leopard Conservation Project wil ik FOX Vakanties bedanken voor hun sponsoring. Door hen en door hun reizigers kan het LCP enkele luipaarden voorzien van radiocollars en kan er een beter inzicht ontstaan in de leefwijze van de luipaard. Chris (l) en Fred (r) Wilt u meer weten over het Leopard Conservation Project, Website van FOX vakanties, Donateur worden en het Leopard Conservation Project helpen, Meer weten over knuffelen met jonge dieren zoals leeuwen of wandelen met leeuwen, 8