Factors influencing oral health in patients during cancer treatment; with emphasis on the relationship between the oral microbiome and oral mucositis

Transcriptie

1 UvA-DARE (Digital Academic Repository) Factors influencing oral health in patients during cancer treatment; with emphasis on the relationship between the oral microbiome and oral mucositis Laheij, A.M.G.A. Link to publication Citation for published version (APA): Laheij, A. M. G. A. (2014). Factors influencing oral health in patients during cancer treatment; with emphasis on the relationship between the oral microbiome and oral mucositis. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam ( Download date: 07 Aug 2019

2 Dankwoord 153

3 154 Promoveren doe je nooit alleen, dus mijn dank gaat uit naar iedereen die op welke manier dan ook mee heeft geholpen aan de totstandkoming van dit proefschrift. Prof. dr. C. van Loveren, beste Cor, na mijn afstuderen vond ik bij jou een plek om het doen van onderzoek uit te kunnen proberen. Daarna kwam er een echte promotieplaats vrij en was ik echt op mijn plaats. Ik heb veel geleerd van jouw kritische vragen. Jouw vermogen om dingen vanaf een afstandje te bekijken en oplossingen aan te dragen vond ik heel nuttig. Het meeste heb ik gehad aan jouw hulp bij het schrijven van mijn manuscripten. Jij liet mij altijd alles zelf schrijven en mijn schrijfproblemen zelf oplossen. Mijn typische schrijfstijl fouten werden door jou altijd weer even geduldig onder mijn aandacht gebracht. En als ik er echt niet meer uit kwam kon ik altijd bij je terecht. Ook toen het onderwerp van mijn promotie wat verder af kwam te staan van jouw directe expertise, was jouw input altijd zeer waardevol. Dr. J.J. de Soet, beste Hans, jij stond altijd voor mij klaar. Het maakte niet uit hoe druk jij het had, ik mocht altijd even binnenkomen om iets te bespreken onder het genot van een kopje thee. Je hebt mij wegwijs gemaakt in de wondere wereld van de microbiologie en daar heb ik enorm veel van geleerd. Daarnaast bleken we veel dezelfde hobby s te hebben op het gebied van de tandheelkunde en de microbiologie. Dr. J.E. Raber-Durlacher, beste Judith, jij hebt mij kennis laten maken met jouw grote groep internationale collega s, en vooral ook goede vrienden, in de wereld van de supportive care. Jouw enthousiasme over het onderwerp is inspirerend en je zit altijd vol ideeën over nieuw onderzoek. Jij trok mijn onderzoek vlot toen het stil dreigde te komen staan. Ik vond het een hele inspirerende samenwerking en natuurlijk ook een gezellige tijd. Geachte leden van de leescommissie, hartelijk dank voor het lezen en beoordelen van mijn proefschrift en de bereidheid om als opponent op te treden tijdens de verdediging van mijn proefschrift. Dank aan alle co-auteurs van de verschillende manuscripten in dit proefschrift. Iedereen heeft op zijn eigen gebied bijgedragen aan de totstandkoming van alle publicaties. Zonder jullie was het niet gelukt! Beste collega s van de afdeling Orale Biochemie en met name Jan en Enno, dank voor het gebruik van jullie fijne celkweekkamer en de microscoop en natuurlijk voor de fijne kneepjes van de scratch assay. Dank aan de collega s van de afdeling Virologie van het LUMC, Martha en Ann, voor de prettige samenwerking en de lessen in de tot dan toe onbekende wereld van de virussen. Hartelijk dank aan alle collega s van de afdeling Experimentele

4 Preventieve Tandheelkunde, later Orale Microbiologie en nu Preventieve Tandheelkunde voor de fijne samenwerking. Met name wil ik de analisten bedanken die altijd bereid waren om te helpen of dingen uit te zoeken op het lab: Michel, Mark, Rob, Wendy, Carolien, Elly en Judith. Beste collega s van de afdeling Medisch Tandheelkundige Interactie, jullie enthousiasme voor dit deelgebied werkt aanstekelijk. Ik vind het hartstikke leuk dat mijn onderzoekslijn (deels) door jullie voortgezet gaat worden. Ik hoop dat er nog veel moois uit voort gaat komen! Mijn mede AIO s en kamergenoten, het was heel fijn om problemen en frustraties te kunnen bespreken als er weer eens iets niet volgens plan verliep. En dan gebeurde meer dan eens! Eef en Jorg, wij kregen alle drie bijna tegelijk ons eerste kind. Chi jij ging mij al veel eerder voor. Nina, jij was een grote bron van informatie over celkweek en natuurlijk Pg. Catherine, Ilona en Suzette, als collega tandartsen hadden we vaak dezelfde standpunten en konden er ook wel eens tandheelkundige zaken besproken worden, Catherine, de WIP werd onze gezamenlijke hobby. Lieve vriendinnen en jaargenoten, Saskia, Malou, Laura, Willemijn, Daniëlle, Channel, Femke en Daniëlle, jullie begrepen niet altijd wat ik toch bleef doen op ACTA en wat ik leuk vond aan onderzoek doen, maar jullie begrepen wel dat ik er op mijn plaats was. Ik vond het heel fijn om vooral ook de gewone dingen van het leven met jullie te kunnen delen. Johan, Marloes, Raphael, Juliana, Frits, Cathelijne, Frank, Maaike, Michiel, Sigrid, Tim, Evelyne, Joris, Paula, Bart en Martje, wat een gezelligheid altijd met z n allen, ondanks dat we niet allemaal meer bij elkaar in de buurt wonen. Dat er maar vele weekendjes met en zonder kinderen mogen volgen! Evelyne, Raphael en Frank, jullie gingen me al voor op het AIO pad, wie gaat ons volgen? Lieve Olav en Frederike, wat fijn om een hecht gezin op te groeien. En mijn schoonfamilie, nu weten jullie waar ik al die tijd aan heb gewerkt. Lieve papa en mama, bij alle keuzes die ik heb gemaakt hebben jullie mij onvoorwaardelijk gesteund en voor mij klaar gestaan, ook al betekende dat dat mijn leven er niet altijd gemakkelijker van werd. Heel hartelijk dank daarvoor! Mijn allerliefste Hugo en Rifka, jullie zijn het allermooiste wat mij ooit is overkomen. Jullie laten me zien wat onvoorwaardelijke liefde is en dat dat het allermooiste is in het leven! Lieve Joost, we hebben samen veel meegemaakt tijdens mijn AIO tijd, met als hoogtepunten de komst van onze twee lieverds en het samen opzetten van een nieuwe tandartspraktijk. Zonder jouw onvoorwaardelijke steun, liefde en alle ruimte voor mijn hobby s had ik het nooit gekund. Ontzettend bedankt voor alles! 155

5 156

6 About the author 157

7 158

8 Curriculum vitae Alexa Laheij werd geboren op 20 januari 1980 in s-hertogenbosch. In 1998 haalde zij haar gymnasium diploma aan het Stedelijk Gymnasium te s-hertogenbosch. Direct daarna startte zij met haar studie psychologie aan de Universiteit van Tilburg, waar ze in 2002 afstudeerde. Haar hoofdrichting was gezondheidspsychologie met als minor neuropsychologie. In datzelfde jaar kon ze, na een paar keer te zijn uitgeloot, beginnen aan de studie Tandheelkunde aan het Academisch Centrum voor Tandheelkunde in Amsterdam, waar ze in 2007 cum laude afstudeerde. Na haar afstuderen heeft ze in verschillende tandartspraktijken gewerkt en in 2011 is ze samen met haar man een tandartspraktijk gestart in Voorschoten. Tevens begon ze direct na haar afstuderen als onderzoeker bij de afdeling Preventieve Tandheelkunde aan het ACTA. In 2009 leidde dat tot een promotieplaats bij deze afdeling waar dit proefschrift het gevolg van is. Alexa is getrouwd met Joost van Bruchem en samen hebben ze twee kinderen, Hugo en Rifka. 159

9 List of publications Peer reviewed: Laheij AMGA, van van Loveren C, Deng D, de Soet JJ. Impact of virulence factors of Porphyromonas gingivalis on wound healing. submitted Laheij AMGA, Rasch CNR, Brandt B, de Soet JJ, Schipper RG, Loof A, Silletti E, van Loveren C. Proteins and peptides in parotid saliva of irradiated patients compared to that of healthy controls using SELDI-TOF-MS. submitted Laheij AMGA, de Soet JJ. Can the oral microflora affect oral ulcerative mucositis? Current opinion in supportive and palliative care 2014: 8: van der Waal SV, Connert T, Laheij AMGA, de Soet JJ, Wesselink P. Free available chlorine concentration in sodium hypochlorite solutions obtained from dental practices and intended for endodontic irrigation: are the expectations true? Quintessence international (Berlin, Germany : 1985) 2014: 45: Laheij AMGA, de Soet JJ, Veerman EC, Bolscher JG, van Loveren C. The influence of oral bacteria on epithelial cell migration in vitro. Mediators of inflammation 2013: 2013: Raber-Durlacher JE, Laheij AMGA, Epstein JB, et al. Periodontal status and bacteremia with oral viridans streptococci and coagulase negative staphylococci in allogeneic hematopoietic stem cell transplantation recipients: a prospective observational study. Supportive care in cancer : official journal of the Multinational Association of Supportive Care in Cancer 2013: 21: Laheij AMGA, de Soet JJ, von dem Borne PA, et al. Oral bacteria and yeasts in relationship to oral ulcerations in hematopoietic stem cell transplant recipients. Supportive care in cancer : official journal of the Multinational Association of Supportive Care in Cancer 2012: 20: Laheij AMGA, Kistler JO, Belibasakis GN, Valimaa H, de Soet JJ. Healthcareassociated viral and bacterial infections in dentistry. J Oral Microbiol 2012: 4. van der Beek MT*, Laheij AMGA*, Raber-Durlacher JE, et al. Viral loads and antiviral resistance of herpesviruses and oral ulcerations in hematopoietic stem cell transplant recipients. Bone marrow transplantation 2012: 47:

10 Laheij AMGA, van Strijp AJP, van Loveren C. In situ remineralisation of enamel and dentin after the use of an amine fluoride mouthrinse in addition to twice daily brushings with amine fluoride toothpaste. Caries research 2010: 44: Other scientific publications: Laheij AMGA, Raber-Durlacher JE. Orale infecties in de tandheelkunde zonder odontogene oorzaak. QP Tandheelkunde 2012; 8(1): Laheij AMGA, Raber-Durlacher JE. Orale infecties in de tandheelkunde zonder odontogene oorzaak. QP Mondhygiene 2012; 5(1): De Soet JJ, Laheij AMGA. Infectiepreventie - veiligheid voor patiënt en assistent. QP assistenten 2013: 1(1):8-13. International meetings attended 2008 ORCA, Groningen, The Netherlands Oral presentation 2009 Oral Complications of Emerging Cancer Therapies, Bethesda, USA Oral presentation: Travel award 2009 ORCA, Budapest, Hungary Oral presentation 2010 IADR, Barcelona, Spain Oral presentation 2011 EOMW, Zeist, The Netherlands Oral presentation 2011 MASCC/ISOO, Athens, Greece Poster presentation 2013 OMIG Meeting, London, UK Oral presentation 2013 Gordon Conference: Mucosal Health and Disease, Easton, USA Poster presentation: Travel award 2013 MASCC/ISOO, Berlin, Germany Proferred paper, oral presentation 161