Pinksterzondag 9 juni 2019 In Ysbrechtum Ds. Jan Willem Nieboer

Transcriptie

1 Pinksterzondag 9 juni 2019 In Ysbrechtum Ds. Jan Willem Nieboer In deze viering nam het Pinksterbeeld van Aske Ubbens een bijzondere plek in. Aske Ubbens uit Sneek exposeerde twee jaar geleden ook in de kerk van Ysbrechtum. Haar Pinksterbeeld was daar toen niet te zien. Gelezen: Exodus 19: Op de derde dag, bij het aanbreken van de morgen, begon het te donderen en te bliksemen, er hing een dreigende wolk boven de berg, en zeer luid weerklonk het geschal van een ramshoorn. Iedereen in het kamp beefde.17mozes leidde het volk het kamp uit, God tegemoet. Aan de voet van de berg bleven ze staan. 18De Sinai was volledig in rook gehuld, want de HEER was daarop neergedaald in vuur. De rook steeg op als de rook uit een smeltoven, en de berg trilde hevig. 19Het geschal van de ramshoorn werd luider en luider. Mozes sprak, en God antwoordde met geweldig stemgeluid. 20De HEER was op de top van de Sinai neergedaald. Hij vroeg Mozes naar Aske Ubbens: Pinksteren hem toe te komen, en Mozes ging naar boven. 21De HEER zei tegen Mozes: Ga naar beneden en waarschuw het volk dat ze niet te dichtbij komen in de hoop de HEER te zien, want dan zullen velen van hen het leven verliezen. 22Ook de priesters, die gewoonlijk wel in de nabijheid van de HEER mogen komen, moeten op eerbiedige afstand blijven, anders zal de toorn van de HEER tegen hen losbarsten. 23Mozes antwoordde de HEER: Het volk kan de Sinai niet op gaan. U hebt ons immers zelf bevolen de berg af te grenzen en als heilig te beschouwen. 24De HEER zei: Ga naar beneden, en kom samen met Aäron weer terug. Maar de priesters en het volk mogen niet dichterbij komen, zij mogen de berg niet op gaan, anders zal mijn toorn tegen hen losbarsten. 25Mozes ging terug naar het volk en bracht hun dit over. Handelingen 2: Toen de dag van het Pinksterfeest aanbrak waren ze allen bij elkaar.2plotseling klonk er uit de hemel een geluid als van een hevige windvlaag, dat het huis waar ze zich bevonden geheel vulde. 3Er verschenen aan hen een soort vlammen, die zich als vuurtongen verspreidden en zich op ieder van hen neerzetten, 4en allen werden vervuld van de heilige Geest en begonnen op luide toon te spreken in vreemde talen, zoals hun door de Geest werd ingegeven. 5In Jeruzalem woonden destijds vrome Joden, die afkomstig waren uit ieder volk op aarde. 6Toen het geluid weerklonk, dromden ze samen en ze raakten geheel in verwarring omdat ieder de apostelen en de andere leerlingen in zijn eigen taal hoorde spreken. 7Ze waren buiten zichzelf van verbazing en zeiden: Het zijn toch allemaal Galileeërs die daar spreken? 8Hoe kan het dan dat wij hen allemaal in onze

2 eigen moedertaal horen? 9Parten, Meden en Elamieten, inwoners van Mesopotamië, Judea en Kappadocië, mensen uit Pontus en Asia,10Frygië en Pamfylië, Egypte en de omgeving van Cyrene in Libië, en ook Joden uit Rome die zich hier gevestigd hebben, 11Joden en proselieten, mensen uit Kreta en Arabië wij allen horen hen in onze eigen taal spreken over Gods grote daden. 12Verbijsterd en geheel van hun stuk gebracht vroegen ze aan elkaar: Wat heeft dit toch te betekenen? 13Maar sommigen zeiden spottend: Ze zullen wel dronken zijn. Gezongen: Psalm 68: 1 en 3, In alle kleuren wereldwijd (A. Booijen/H. van der Meer), Lied 310 (de tien geboden), Lied 686, Lied 701, God fan fier en hein ús Heit (E.Dam/H. van der Meer), Gesang 247 (Fryske lieteboek) PINKSTERBEELD Over haar Pinksterbeeld zegt Aske Ubbens zelf het volgende: In 2006 waren wij op vakantie op IJsland. Daar bezochten wij de stille getuigen van de vulkaanuitbarsting op de Westmaneilanden. Het was een waar kleurenspel. Ik houd erg van stenen en nam een stukje lava mee naar Nederland. Ik wilde de lava verwerken in een beeld. Dat was een hele puzzel. Dit is het uiteindelijk geworden. Dat stukje lava is het rode bolletje in het beeld. Wat ik fascinerend vind is hoe zo n beeld ontstaat. Dat gaat via een ander weggetje, dan onze alledaagse logica. Dat weggetje gaat buiten de taal om. Als je goed kijkt en voelt, is zo n beeld zonder woorden toch te verstaan. Dat moet wel met de Geest te maken hebben. Dat rode stukje lava heeft jaren lang ergens tussen Aske haar rommeltjes gelegen. Te wachten. Waarop? Op het moment dat Aske het ergens mee kon verbinden. Jaren later vond Aske dat zwarte stuk steen met een bepaalde vorm. En toen wist ze: die twee horen bij elkaar. Waarom? Geen idee, maar dat wist ze gewoon. Er moest contrast zijn, zei Aske. Dat vind ik mooi. Dat iets voor je gevoel bij elkaar past, juist omdat er zoveel verschil is. En zei Aske - het moest blijkbaar zwart zijn, dat is apart, want meestal werk ik met witte steen. Toen is ze gaan hameren, beitelen en eindeloos schuren. Op een of andere manier geven de stenen aan waar je naar toe moet. Je moet goed luisteren en kijken. De vorm uit de steen bevrijden die erin zit.

3 Al beeldhouwend groeide de zwarte steen naar het rode lavaklompje toe. En nu passen ze bij en in elkaar alsof het nooit anders geweest is. Heeft Aske nou dit beeld bedacht? Nee. Beelden bedenk je niet. Beelden vormen zich onder je handen. Aske zegt zelf: Toen ik begon met dit beeld wist ik niet wat ik ging maken. Een ding was zeker ik moest mijn lava een goede plek geven. Uiteindelijk is het een Pinksterbeeld geworden. Toen Aske mij vertelde dat ze een Pinksterbeeld gemaakt had en het mij liet zien, vond ik het allereerst een heel mooi beeld. En ik dacht direct: Ja, dat klopt, dat is een Pinksterbeeld. Al kon ik niet direct uitleggen waarom. Maar is dat niet precies Pinksteren? Dat je iets verstaat van elkaar, zonder dat je er woorden voor hebt? Die woorden kunnen wel achteraf komen. Door goed te kijken en te luisteren naar het beeld en naar de verhalen en liederen over Pinksteren die vanmorgen lazen en zongen. Dan ontstaan verbanden die je niet bedenkt. Het beeld heeft de vorm van een vlam. Dat springt direct in het oog. Vlammetjes, vuur, daar lees ik over in ons bekende Pinksterverhaal. In die vlam zit die rode kern. Rood verbind ik met leven. Een levenskern in een zwart omhulsel. Ineens zie ik in dit beeld ook een korenaar. Het zwarte is het deel dat sterft, het rode is de kiem die uit kan groeien tot nieuw koren. Of dat je fijn kunt malen tot meel en dan wordt het ons dagelijks brood. Dat wat ons voedt. Het beeld laat voor mij het moment zien, vlak voor die rode levenskern loskomt uit de aar. Hij zit er nog in, maar hij zit er ook al niet meer in. De zwarte aar houdt hem niet kampachtig vast, maar geeft hem ruimte, laat hem los. Pinksteren is inderdaad oorspronkelijk een oogstfeest. Heel letterlijk: het graan werd van het land gehaald. Tijd om al die voedzame korreltjes te verzamelen. Maar ook figuurlijk. Even de balans opmaken en de voedzame korreltjes van je leven bij elkaar zoeken. Wat is het dat je voedt? Wat is die kern van iedere graankorrel die jij van het akkertje haalt waar jij jouw energie aan geeft?

4 Wat is de brandende pit in jou die je iedere morgen weer uit je bed drijft? Die je het gevoel geeft dat je dag de moeite waard is? Wat zaai jij eigenlijk uit, wat groeit er door jou toedoen? Wat je graag wilt laten groeien. Wat je misschien helemaal niet wilt laten groeien. Wat laat je achter als jij je te rusten legt? Een vlam en een graankorrel, die twee zitten in dit ene beeld. En dan is er nog eentje. Dat heeft te maken met die lava. Die loeihete steen die gesmolten en weer gestold is. En de zwarte gladde en grijsgroene ruige steen die uitloopt in een punt. Ik zie in dit beeld ook een berg, met een bergtop en een herinnering aan vuur, aan de oerkracht als van een vulkaan. Aan een bergtop die beeft en rookt en vuur spuwt. Dat zijn de beelden uit het verhaal van Mozes en het volk bij de berg Sinaï. Dat verhaal heeft ook alles met Pinksteren te maken. Want toen Mozes daar op het puntje van de Sinaï stond te bibberen, was het precies 50 dagen na de bevrijding uit Egypte. Pinkster komt van het Griekse Pentekoste en dat betekent x 7 = Zeven betekent vol. Er zitten 7 dagen in een week, in zeven dagen lag de hele schepping in al haar glorie te pronken, er zitten zeven kleuren in de regenboog en zeven tonen in een toonladder. Met zeven is de boel compleet. Completer krijg je het niet hier in het ondermaanse. 7 x 7 = 49, dat is het aller-aller-compleetste. En dan kan God het niet laten en doet daar nog een klein hemels schepje bovenop: Geen wonder dat het begint te donderen, te beven en te flitsen, daar op de Sinaï. Pinksteren is 50 dagen na Pasen. Met Pasen werd het joodse volk bevrijd uit Egypte. Vijftig dagen later krijgt het boven op die berg de spelregels om die vrijheid open te houden. Kijk, 75 jaar geleden werden de kusten van Normandië bestormd. Het begin van onze bevrijding die bloed, zweet en tranen heeft gekost. Maar als die bevrijding een feit is, ben je er nog niet. Het is geen eindpunt, maar een beginpunt. De vraag is: Wat doe jij met die vrijheid? Daar op die vurige, rokende berg wordt ons uit de hemel alles aangereikt wat nodig is

5 om die vrijheid open te houden. Tien leefregels, voor elke vinger één. Dat is in een notendop, alles wat mensen nodig hebben om menswaardig te kunnen bestaan. Volgens de joodse Talmoed heeft Mozes die leefregels zelf al in 70 talen laten vertalen. Zeventig: compleet dus. In alle talen van de wereld. De tegenhanger van de universele rechten van de mens: de universele plichten van de mens. Ons Pinksterverhaal met die vrolijke vlammetjes, 50 dagen na Pasen en al die verschillende talen borduurt voort op dit joodse gedachtegoed. Hier wordt de bevrijding geoogst die met Pasen begonnen is. In onze kerk heeft die bevrijding te maken met de liefde van Christus. Dat klinkt vroom en dan knik je maar vlug van ja, maar wat wordt daarmee nou bedoeld? Liefde die zichzelf wegschenkt. Als die korenaar. Die niet krampachtig zijn levenskern vasthoudt. Niet gericht op zelfbehoud. Niet met zo weinig mogelijk kleerscheuren door het leven rollen, van persoonlijk hoogtepunt, naar persoonlijk succes. Niet een leven dat succesvol van instagram afspat. Maar een leven dat zichzelf op het spel durft te zetten, dat weet van overgave, van offers brengen, van pijn verdragen, van nederig zijn als het nodig is, van ruimte scheppen voor recht, van vergeving, mildheid, mededogen en oprechte eerlijkheid. Leven dat niet meebuigt uit zelfbehoud, of angst. Leven dat desnoods zichzelf offert, als er een groter goed uit kan ontkiemen. Die manier van leven heeft Aske in haar beeld gevangen. Met die rode levenskern die zo losjes en ontspannen de zwarte vlam haar vuurkracht geeft. Een Pinksterbeeld, jazeker. En tot slot loopt er door het hele beeld een levensader. Van beneden, dwars door het zwarte gesteente tot aan het hoogste puntje van de berg. En andersom: een koperdraad die hemel en aarde verbindt. Alle verbindingen zijn gelegd. Laat nu de Geest maar komen.